(Luận án tiến sĩ) Pháp Luật Lao Động Việt Nam Về Bình Đẳng Giới

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.12 MB, 213 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

Bị GIO DỵC V O TắO Bị T PHP TRịNG ắI HịC LUắT H NịI

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

Bị GIO DỵC V O TắO Bị T PHP TRịNG ắI HịC LUắT H NịI

LUắN N TIắN S) LUắT HịC

Ngòi hòng dn khoa hòc: PGS.TS. Trn Thò Thỳy Lõm

H NịI - 2023

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

LÞI CAM OAN

Tơi xin cam oan ây là cơng trình nghiên cÿu cÿa riêng tơi. Các sß lißu nêu trong lu¿n án là trung thÿc. Nhÿng k¿t lu¿n khoa hßc cÿa lu¿n án ch±a tÿng ±ÿc ai cơng bß trong b¿t kÿ cơng trình nào khác.

TÁC GIắ LUắN N

H Thò Hoa Phng

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

MỵC LỵC

Trang

1. Nhng kt qu nghiờn cÿu liên quan ¿n ß tài lu¿n án 8 1.1. Nghiên cÿu liên quan ¿n v¿n ß lý lu¿n vß bình ¿ng gißi trong

l)nh vÿc lao ßng và pháp lu¿t lao ßng vß bình ¿ng gißi 8 1.2. Nghiên cÿu liên quan ¿n thÿc tr¿ng pháp lu¿t lao ßng Vißt

Nam vß bình ¿ng gißi 17 1.3. Nghiên cÿu liên quan ¿n hồn thißn pháp lu¿t và nâng cao hißu

qu¿ thÿc hißn các quy ßnh pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß bình

2. Mßt sß ánh giá, nh¿n xét vß tình hình nghiên cÿu cÿa các cơng trình khoa hßc ã cơng bß có liên quan ¿n ß tài lu¿n án 26 2.1 ánh giá, nh¿n xét tßng quát 26 2.2 Nhÿng nßi dung nghiên cÿu ã sáng tß và ±ÿc lu¿n án k¿ thÿa,

3. Nhÿng v¿n ß lu¿n án c¿n ti¿p tÿc nghiên cÿu 28 4. Lý thuy¿t nghiên cÿu và h±ßng ti¿p c¿n cÿa lu¿n án 29 4.1. Lý thuy¿t nghiên cÿu 29

1.1. Nhÿng v¿n ß lý lu¿n vß bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng 33 1.1.1. Khái nißm, ¿c ißm bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng 33 1.1.2. Vai trị cÿa bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng 40 1.2. Nhÿng v¿n ß lý lu¿n pháp lu¿t lao ßng vß bình ¿ng gißi 44 1.2.1. Khái nißm pháp lu¿t lao ßng vß bình ¿ng gißi 44 1.2.2. Nguyên t¿c cÿa pháp lu¿t lao ßng vß bình ¿ng gißi 51

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

1.2.3. Nßi dung pháp lu¿t lao ßng vß bình ¿ng gißi 58

2.1. Thÿc tr¿ng quy ßnh pháp lu¿t vß nßi dung bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng và thÿc tißn thÿc hißn 90 2.1.1. Bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc vißc làm 91 2.1.2. Bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc ào t¿o nghß 104 2.1.3. Bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc thßi giß làm vißc, thßi giß nghß ng¡i 106 2.1.4. Bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc an tồn lao ßng, vß sinh lao ßng 112 2.1.5. Bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc tißn l±¡ng 120 2.1.6. Bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc kÿ lu¿t lao ßng 123 2.1.7. Bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc b¿o hißm xã hßi 125 2.2. Thÿc tr¿ng quy ßnh pháp lu¿t vß bißn pháp b¿o ¿m bình ¿ng

gißi trong l)nh vÿc lao ßng và thÿc tißn thÿc hißn 131 2.2.1. Thanh tra lao ßng và xÿ ph¿t vi ph¿m pháp lu¿t lao ßng vß bình

2.2.2. Gi¿i quy¿t tranh ch¿p lao ßng liên quan ¿n bình ¿ng giòi 143

THỵC HIịN PHP LUắT LAO ÞNG VIÞT NAM VÞ

3.1. Ph±¡ng h±ßng hồn thißn pháp lu¿t và nâng cao hißu qu¿ thÿc

hißn pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß bình ¿ng gißi 154 3.2. Mßt sß ki¿n nghß hồn thißn pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß bình

3.2.1. Ki¿n nghß hồn thißn quy ßnh pháp lu¿t vß nßi dung bình ¿ng

gißi trong l)nh vÿc lao ßng 158 3.2.2. Ki¿n nghß hồn thißn quy ßnh pháp lu¿t vß bißn pháp b¿o ¿m

bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng 174 3.3. Mßt sß ki¿n nghß nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn pháp lu¿t lao ßng

Vißt Nam vß bình ¿ng gißi 178 3.3.1. Tng c±ßng sß l±ÿng cán bß làm cơng tác thanh tra lao ßng 178 3.3.2. Tng c±ßng nng lÿc cho ßi ngi ng±ßi làm cơng tác thanh tra,

xÿ lý vi ph¿m và ng±ßi làm công tác xét xÿ 178

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

3.3.3. ¿y m¿nh cơng tác tun trun, giáo dÿc bình ¿ng gißi nh¿m

nâng cao nh¿n thÿc cÿa các t¿ng lßp xã hßi khác nhau 179 3.3.4. Tng c±ßng ßi tho¿i xã hßi trong lao ßng ß thúc ¿y bình

¿ng gißi t¿i n¡i làm vißc 181 3.3.5. Tng c±ßng lßng ghép v¿n ß bình ¿ng gißi khi xây dÿng

ch±¡ng trình, mÿc tiêu, chính sách và vn b¿n quy ph¿m pháp

lu¿t trong l)nh vÿc lao ßng và các l)nh vÿc liên quan 183

DANH MỵC CễNG TRèNH NGHIấN CỵU ỵC CễNG Bị CỵA TC GIắ LIấN QUAN ắN LUắN N

DANH MỵC TI LIịU THAM KHắO PHỵ LỵC

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

CEDAW Cụng ±ßc vß xóa bß mßi hình thÿc phân bißt ßi xÿ vßi phÿ nÿ CJEU Tịa án Cơng lý chõu u

EC ỵy ban chõu u

EEA Các n±ßc Khu vÿc Kinh t¿ châu Âu EEC Hßi ßng Cßng ßng châu Âu EU Liên minh châu Âu

GIZ Tß chÿc Hÿp tác qußc t¿ ÿc HL Hÿp ßng lao ßng

ILO Tß chÿc Lao ßng Qußc t¿

LTBXH Lao ßng - Th±¡ng binh và Xã hßi

LGBT Nhóm nhÿng ng±ßi ßng tính luy¿n ái nÿ (Lesbian), ßng tính luy¿n ái nam (Gay), song tính luy¿n ái (Bisexual) và ng±ßi chuyßn gißi (Transgender)

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

Mị ắU 1. Tớnh cp thit cÿa ß tài

Bình ¿ng và khơng phân bißt ßi xÿ trên t¿t c¿ các l)nh vÿc kinh t¿, xã hßi, chính trß, vn hóa... là quyßn con ng±ßi ±ÿc ß c¿p trong các vn kißn pháp lý qußc t¿ c¡ b¿n nh± Hi¿n ch±¡ng Liên hÿp qußc (1946) hay Tun ngơn Nhân qun cÿa Liên hÿp qußc (1948). Theo ó, mßt trong nhÿng v¿n ß ±ÿc nh¿n m¿nh th±ßng xun ó là b¿o ¿m bình ¿ng và khơng phân bißt ßi xÿ giÿa nam và nÿ hay cịn gßi là bình ¿ng gißi (BG). Là k¿t qu¿ cÿa nhÿng nß lÿc vì sÿ ti¿n bß cÿa phÿ nÿ, Cơng ±ßc vß xố bß mßi hình thÿc phân bißt ßi xÿ vßi phÿ nÿ (CEDAW) ã ±ÿc ¿i hßi ßng Liên hÿp qußc phê chu¿n ngày 18/12/1979. ây là vn kißn quan trßng và tồn dißn nh¿t vß qun bình ¿ng cÿa phÿ nÿ so vßi nam gißi. Tinh th¿n cÿa Cơng ±ßc CEDAW ±ÿc xây dÿng trên c¡ sß các mÿc tiêu cÿa Liên hÿp qußc nh¿m b¿o ¿m nhân cách, ph¿m giá và các quyßn c¡ b¿n cÿa con ng±ßi bình ¿ng giÿa phÿ nÿ và nam gißi. Mßt trong nhÿng v¿n ß ±ÿc quan tâm hàng ¿u là qun bình ¿ng trong l)nh vÿc lao ßng, bßi thÿc t¿ ã chß ra r¿ng vißc thÿc hißn BG trong l)nh vÿc lao ßng, nh¿t là vß vißc làm ã góp ph¿n t¿o ra vß th¿ bình ¿ng cho ng±ßi phÿ nÿ trong gia ình và trong nhißu l)nh vÿc khác nh± kinh t¿, chính trß, vn hố, y t¿... Vì v¿y, vßi vai trị là tß chÿc qc t¿ chun mơn trong l)nh vÿc lao ßng, Tß chÿc Lao ßng Qußc t¿ (ILO) ã cam k¿t thúc ¿y các quyßn cÿa nÿ gißi và nam gißi trong vißc làm ß b¿o ¿m cơng b¿ng, trên c¡ sß ó tng c±ßng c¡ hßi cho phÿ nÿ cing nh± nam gißi có ±ÿc vißc làm phù hÿp trong ißu kißn ±ÿc b¿o ¿m tÿ do, bình ¿ng, an ninh và ph¿m giá; khuy¿n khích các nguyên t¿c và quyßn c¡ b¿n ß n¡i làm vißc; ÿng hß vißc t¿o thêm nhißu c¡ hßi cho phÿ nÿ cing nh± nam gißi có ±ÿc vißc làm và thu nh¿p hÿp lý... ILO ã ±a ra các tiêu chu¿n lao ßng qußc t¿ thi¿t y¿u cho thúc ¿y BG trong 4 Cơng ±ßc chính gßm: Cơng ±ßc sß 100 (1951) vß Tr¿ cơng bình ¿ng, Cơng ±ßc sß 111 (1958) vß Phân bißt ßi xÿ trong vißc làm và nghß nghißp, Cơng ±ßc sß 156 (1981) vß Bình ¿ng c¡ hßi và ßi xÿ vßi lao ßng nam và nÿ: nhÿng ng±ßi lao ßng (NL) có trách nhißm gia ình, Cơng ±ßc sß 183 (2000) vò Bo vò thai sn...

ị Viòt Nam, xut phỏt tÿ thÿc tißn tình tr¿ng phân bißt ßi xÿ vß gißi dißn ra mßt cách phß bi¿n trong quá trình tun dÿng, sÿ dÿng và ch¿m dÿt hÿp ßng lao ßng (HL); ßng thßi do nhu c¿u nßi lu¿t hóa pháp lu¿t trong n±ßc ß phù hÿp vßi các ißu ±ßc qußc t¿ mà Vißt Nam là thành viên (Vißt Nam là mßt trong nhÿng

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

qußc gia ¿u tiên trên th¿ gißi ký tham gia Cơng ±ßc CEDAW, là thành viên cÿa ILO, ã phê chu¿n Cơng ±ßc sß 100 và 111), ngày 29/11/2006, Qc hßi khố XI kÿ hßp thÿ 10 ã thông qua Lu¿t BG - vn b¿n pháp lý ¿u tiên quy ßnh mßt cách thßng nh¿t vß v¿n ß này, kh¿c phÿc tính t¿n m¿n, r¿i rác cÿa các quy ßnh liên quan tr±ßc ó. Tuy nhiên, Lu¿t BG chÿ y¿u chß quy ßnh nhÿng v¿n ß có tính ngun t¿c cịn BG trong tÿng l)nh vÿc cÿ thß v¿n do các vn b¿n pháp lý chuyên ngành ißu chßnh; trong l)nh vÿc lao ßng chính là Bß lu¿t Lao ßng (BLL) nm 2019 và các vn b¿n h±ßng d¿n cÿa nó. So vßi BLL nm 2012, BLL nm 2019 ã xem xét tßng thß v¿n ß BG trên t¿t c¿ các nßi dung cÿa quan hß lao ßng, trß thành hành lang pháp lý quan trßng ß b¿o ¿m BG trong l)nh vÿc lao ßng, thúc ¿y vißc thÿc hißn các mÿc tiêu mà các Cơng ±ßc cÿa Liên hÿp qc và ILO ã ß ra. Tuy nhiên, do nhißu nguyên nhân khác nhau, mßt sß quy ßnh cÿa BLL nm 2019 v¿n còn ch±a phù hÿp, ch±a áp ÿng ±ÿc nhÿng ịi hßi cÿa thÿc t¿. M¿c dù ph¿n lßn quy ßnh ã thß hißn ±ÿc tính gißi khi xác ßnh quyßn ±u tiên cho lao ßng nÿ mang thai và NL ni con nhß, song v¿n cịn nhÿng quy ßnh chß mang tính hình thÿc do khơng ±ÿc h±ßng d¿n cÿ thß nên khơng có tính thÿc t¿, nh± quy ßnh vß ±u tiên lao ßng nÿ khi tuyßn dÿng. Nhißu quan ißm ti¿n bß nh±ng h¿u nh± ch±a ±ÿc thÿc hißn nh± chính sách d¿y nghß dÿ phịng, thßi gian bißu linh ho¿t, ±u ãi cho doanh nghißp sÿ dÿng nhißu lao ßng nÿ... Th¿m chí ơi khi chính nhÿng quy ßnh, chính sách ±ÿc ban hành nh¿m mÿc ích b¿o vß và t¿o ißu kißn cho lao ßng nÿ l¿i trß thành rào c¿n ti¿p c¿n c¡ hßi vißc làm cÿa hß. M¿t khác, vißc quy ßnh quá nhißu ±u ãi cho gißi nÿ cing t¿o ra sÿ khơng cơng b¿ng vßi gißi nam. Trong q trình thÿc hißn, các chÿ thß pháp lu¿t cịn vi ph¿m pháp lu¿t d¿n ¿n tình tr¿ng phân bißt ßi xÿ vß gißi v¿n tßn t¿i trong l)nh vÿc lao ßng.

Vßi nhÿng lý do trên, tác gi¿ cho r¿ng vißc trißn khai ß tài: <Pháp lu¿t lao

ßng Vißt Nam vß bình ¿ng gißi= ß b¿c Ti¿n s) s¿ trß thành mßt cơng trình nghiên

cÿu có giá trß vß m¿t khoa hßc pháp lý và giá trß thÿc tißn, góp ph¿n thúc ¿y cơng

tác hồn thißn và b¿o ¿m thÿc thi pháp lu¿t lao ßng (PLL) vß BG t¿i Vißt Nam.

2. Mÿc ích và nhißm vÿ nghiên cÿu

2.1. Mÿc ích nghiên cÿu

Mÿc ích cÿa lu¿n án làm sáng tß nhÿng v¿n ß lý lu¿n vß BG trong l)nh vÿc lao ßng và PLL vß BG. Phân tích và ánh giá mßt cách tồn dißn thÿc tr¿ng PLL Vißt Nam vß BG cing nh± thÿc tißn thÿc hißn. Trên c¡ sß ó, lu¿n án ß xu¿t sÿa ßi, bß sung mßt sß quy ßnh cÿa PLL Vißt Nam vß BG theo h±ßng

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

phù hÿp vßi các cam k¿t qußc t¿ cÿa Vißt Nam vßi Liên hÿp qußc và ILO, các quy ßnh chung vß BG ±ÿc ß c¿p trong Lu¿t BG nm 2006, ßng thßi b¿o ¿m tính kh¿ thi cÿa các quy ßnh pháp lu¿t nh¿m thúc ¿y và b¿o ¿m BG trong l)nh vÿc lao ßng nói riêng và các l)nh vÿc cÿa ßi sßng kinh t¿ - xã hßi nói chung. Lu¿n án cing ß xu¿t mßt sß gi¿i pháp nh¿m nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn PLL vß BG.

2.2. Nhißm vÿ nghiên cÿu

Tÿ mÿc ích ¿t ra, lu¿n án t¿p trung vào gi¿i quy¿t các nhißm vÿ chính sau ây:

Thÿ nh¿t, nghiên cÿu phân tích mßt cách tồn dißn, sâu s¿c, có hß thßng

nhÿng v¿n ß lý lu¿n vß BG trong l)nh vÿc lao ßng và PLL vß BG. Cÿ thß là nghiên cÿu khái nißm, vai trị cÿa BG trong l)nh vÿc lao ßng; khái nißm, nguyên t¿c, nßi dung ißu chßnh PLL vß BG.

Thÿ hai, phân tích, ánh giá thÿc tr¿ng các quy ßnh cÿa PLL Vißt Nam

vß BG, rút ra nh¿n xét vß nhÿng ±u ißm và nhÿng v¿n ß cịn b¿t c¿p, tßn t¿i trong các quy ßnh cÿa pháp lu¿t hißn hành trên c¡ sß so sánh vßi quy ßnh cÿa pháp lu¿t giai o¿n tr±ßc ây và các quy ßnh cÿa pháp lu¿t qußc t¿.

Thÿ ba, phân tích, ánh giá mßt cách khách quan thÿc tißn thÿc hißn các

quy ßnh cÿa PLL vß BG t¿i Vißt Nam.

Thÿ t±, ß xu¿t ph±¡ng h±ßng hồn thißn pháp lu¿t và nâng cao hißu qu¿

thÿc hißn PLL vß BG. ±a ra các ki¿n nghß sÿa ßi, bß sung quy ßnh cÿa PLL Vißt Nam vß BG và các gi¿i pháp nh¿m nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn PLL vß BG.

3. ßi t±ÿng và ph¿m vi nghiên cÿu

3.1. ßi t±ÿng nghiên cÿu

Lßng ghép v¿n ß BG vào trong các chính sách, ch±¡ng trình, ho¿t ßng ang là v¿n ß ±ÿc quan tâm và là ßi t±ÿng nghiên cÿu cÿa r¿t nhißu ngành khoa hßc khác nhau nh±: xã hßi hßc, kinh t¿ hßc, lu¿t hßc... Tuy nhiên, trong chuyên ngành ào t¿o Lu¿t Kinh t¿, lu¿n án chß t¿p trung nghiên cÿu d±ßi góc ß lu¿t hßc, trong ph¿m vi PLL. Cÿ thß, lu¿n án nghiên cÿu PLL Vißt Nam vß BG theo quy ßnh cÿa BLL nm 2019 và các vn b¿n liên quan (Lu¿t BG nm 2006, Lu¿t Vißc làm nm 2014, Lu¿t b¿o hißm xã hßi (BHXH) nm 2014, Lu¿t An tồn, vß sinh lao ßng nm 2015, các nghß ßnh, thơng t±, thơng t± liên tßch quy ßnh chi ti¿t và h±ßng d¿n thi hành), cing nh± thÿc tißn thÿc hißn v¿n ß BG trong PLL ß Vißt Nam thơng qua các sß lißu ±ÿc cơng bß cÿa các c¡ quan, tß chÿc.

Ngồi ra, ß làm sâu s¿c v¿n ß nghiên cÿu, tùy tÿng nßi dung và yêu c¿u ¿t ra, lu¿n án tham kh¿o, so sánh, ßi chi¿u vßi các quy ßnh pháp lu¿t có liên quan

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

cÿa Vißt Nam, quy ßnh cÿa pháp lu¿t qc t¿ trong các Cơng ±ßc, Khuy¿n nghß cÿa Liên hÿp qußc, ILO và PLL cÿa mßt sß n±ßc trên th¿ gißi.

3.2. Ph¿m vi nghiên cÿu

Vß nßi dung: PLL Vißt Nam vß BG là mßt v¿n ß t±¡ng ßi phÿc t¿p,

ßng thßi cịn tßn t¿i nhÿng quan ißm khác nhau. ß ¿t ±ÿc mÿc ích nghiên cÿu ã ß ra, lu¿n án gißi h¿n ph¿m vi nghiên cÿu là nhÿng quy ßnh cÿa PLL Vißt Nam vß BG trong l)nh vÿc lao ßng (bao gßm vß vißc làm; ào t¿o nghß; thßi giß làm vißc, thßi giß nghß ng¡i; an tồn lao ßng, vß sinh lao ßng; tißn l±¡ng; kÿ lu¿t lao ßng; BHXH) và các bißn pháp b¿o ¿m BG trong l)nh vÿc lao ßng (gßm thanh tra lao ßng vß BG, xÿ ph¿t vi ph¿m PLL vß BG và gi¿i quy¿t tranh ch¿p lao ßng liên quan ¿n BG).

Lu¿n án khơng nghiên cÿu các v¿n ß sau ây:

- V¿n ß bình ¿ng vß nh¿n d¿ng gißi và xu h±ßng tính dÿc trong l)nh vÿc lao ßng cÿa nhóm ng±ßi chun gißi, ng±ßi ßng tính, ng±ßi song tính... (gßi t¿t là nhóm LGBT): Theo nghiên cÿu sinh, dù có xu h±ßng tính dÿc hay nh¿n d¿ng gißi ¿c bißt, t¿t c¿ nhÿng ng±ßi thc nhóm LGBT ßu có mßt sÿ phát trißn hồn thißn vß m¿t sinh hßc (c¿u t¿o hoocmon, nhißm s¿c thß, các bß ph¿n sinh dÿc...) ißn hình cÿa mßt trong hai gißi tính (nam ho¿c nÿ); cing nh± có mßt sÿ thß hißn rõ ràng vß vai trị trong ßi sßng (nam ho¿c nÿ, vÿ ho¿c chßng,...). Vì v¿y, vß m¿t sinh hßc cing nh± xã hßi, hồn tồn có thß xác ßnh hß thc gißi tính hay gißi nào, giÿa nam và nÿ. Do ó, trong q trình nghiên cÿu vß gißi và BG, lu¿n án khơng ß c¿p ¿n LGBT nh± mßt ßi t±ÿng c¿n ph¿i tách riêng.

- V¿n ß BG trong mßt sß l)nh vÿc có tính gißi khơng rõ ràng nh± l)nh vÿc b¿o hißm y t¿, b¿o hißm th¿t nghißp vì dung l±ÿng gißi h¿n cÿa lu¿n án.

- V¿n ß BG trong các quan hß lao ßng khơng thi¿t l¿p trên c¡ sß HL, nh± quan hß lao ßng cÿa cán bß, cơng chÿc, viên chÿc, ng±ßi thc lÿc l±ÿng qn ßi nhân dân, cơng an nhân dân vßi Nhà n±ßc và xã viên hÿp tác xã vßi hÿp tác xã... do ây là ßi t±ÿng ißu chßnh cÿa các lu¿t khác (lu¿t hành chính, lu¿t th±¡ng m¿i...).

- V¿n ß BG trong ho¿t ßng lao ßng cÿa các lao ßng tÿ do (lao ßng phi chính thÿc) do khơng có quan hß lao ßng.

- V¿n ß BG trong các quan hß lao ßng khơng dißn ra trên lãnh thß Vißt Nam do là ßi t±ÿng ißu chßnh cÿa ngành lu¿t t± pháp qußc t¿.

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

- Các v¿n ß khác liên quan ¿n bißn pháp b¿o ¿m BG trong l)nh vÿc lao ßng thc nhóm bißn pháp xã hßi, bißn pháp kinh t¿ và bißn pháp pháp lý ngồi thanh tra lao ßng, xÿ ph¿m vi ph¿m pháp lu¿t và gi¿i quy¿t tranh ch¿p lao ßng do dung l±ÿng gißi h¿n cÿa lu¿n án.

Vß khơng gian: Lu¿n án nghiên cÿu thÿc tißn th±c hißn PLL vß BG

trong các doanh nghißp trên ph¿m vi lãnh thß Vißt Nam.

Vß thßi gian: Lu¿n án nghiên cÿu quy ßnh và thÿc tißn thÿc hißn PLL

Vißt Nam vß BG chÿ y¿u trong giai o¿n tÿ ngày 01/01/2021 (giai o¿n thi hành BLL nm 2019). Tuy nhiên, do thßi gian thÿc hißn BLL nm 2019 ch±a lâu, ßng thßi có r¿t nhißu quy ßnh cÿa BLL nm 2019 k¿ thÿa quy ßnh cÿa BLL nm 2012. Vì v¿y, vß thÿc tißn thÿc hißn, lu¿n án có nghiên cÿu mßt sß sß lißu vÿ vißc x¿y ra tr±ßc khi BLL nm 2019 có hißu lÿc thi hành.

4. Ph±¡ng pháp nghiên cÿu

Lu¿n án ±ÿc nghiên cÿu dÿa trên ph±¡ng pháp lu¿n cÿa chÿ ngh)a Mác - Lênin, bao gßm phép bißn chÿng duy v¿t và ph±¡ng pháp duy v¿t lßch sÿ. Theo ó, v¿n ß PLL vß BG ±ÿc nghiên cÿu ln ß tr¿ng thái v¿n ßng và phát trißn trong mßi quan hß khơng tách rßi vßi các y¿u tß chính trß, kinh t¿, xã hßi. Trong q trình nghiên cÿu, lu¿n án cịn dÿa trên c¡ sß các quan ißm, ßnh h±ßng cÿa ¿ng và Nhà n±ßc vß quan hß lao ßng trong nßn kinh t¿ thß tr±ßng ß Vißt Nam.

Các ph±¡ng pháp nghiên cÿu cÿ thß ±ÿc sÿ dÿng ß thÿc hißn lu¿n án bao gßm: - Ph±¡ng pháp phân tích: ±ÿc sÿ dÿng h¿u h¿t t¿i các ch±¡ng cÿa lu¿n án ß tìm hißu, làm sáng tß các v¿n ß lý lu¿n vß BG trong l)nh vÿc lao ßng, PLL vß BG.

- Ph±¡ng pháp so sánh: ±ÿc sÿ dÿng chÿ y¿u t¿i ch±¡ng 1 và 2 ß so sánh, ßi chi¿u các quan ißm, nßi dung pháp lu¿t ß ±a ra lu¿n ißm làm sáng tß v¿n ß nghiên cÿu trong lu¿n án.

- Ph±¡ng pháp tßng hÿp: ±ÿc sÿ dÿng h¿u h¿t t¿i các ch±¡ng cÿa lu¿n án, nh¿t là các nßi dung vß lý lu¿n và thÿc tißn (tßng hÿp thơng tin, sß lißu thÿc tißn) ß tÿ ó thß hißn quan ißm, ý ki¿n cÿa tác gi¿ trong tÿng nßi dung lu¿n án, k¿t lu¿n tÿng ch±¡ng và k¿t lu¿n chung cÿa lu¿n án.

- Ph±¡ng pháp thßng kê: ±ÿc sÿ dÿng chÿ y¿u t¿i ch±¡ng 1 và 2 ß ±a ra các sß lißu minh chÿng cho mßt sß nßi dung cÿa lu¿n án; trong ó, sß lißu thÿ c¿p tÿ ngn chính thÿc cÿa các c¡ quan qu¿n lý nhà n±ßc ±ÿc sÿ dÿng nh± là sß lißu thßng kê ¿u vào quan trßng.

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

Trong ó, các ph±¡ng pháp nghiên cÿu ±ÿc k¿t hÿp và sÿ dÿng mßt cách linh ho¿t ß làm sáng tß nßi dung nghiên cÿu cÿa lu¿n án.

5. óng góp mßi cÿa lu¿n án

Là cơng trình nghiên cÿu khoa hßc ¿u tiên nghiên cÿu mßt cách có hß thßng, tồn dißn PLL Vißt Nam vß BG, lu¿n án có nhÿng óng góp mßi chÿ y¿u sau ây:

- Làm mßi h¡n khái nißm BG trong l)nh vÿc lao ßng, làm rõ thêm ¿c ißm cÿa BG trong l)nh vÿc lao ßng, vai trị cÿa BG trong l)nh vÿc lao ßng.

- Khái quát khái nißm, nguyên t¿c và nßi dung PLL vß BG và phân tích mßt cách có hß thßng các v¿n ß này trên c¡ sß quy ßnh cÿa Liên hÿp qußc, ILO và pháp lu¿t cÿa các qußc gia, khu vÿc trên th¿ gißi.

- Phân tích, ánh giá mßt cách t±¡ng ßi ¿y ÿ và tồn dißn vß thÿc tr¿ng PLL Vißt Nam vß BG và vißc áp dÿng các quy ßnh này trong thÿc tißn, qua ó chß ra nhÿng ịi hßi tÿ lý lu¿n và thÿc tißn c¿n thi¿t ph¿i sÿa ßi, bß sung mßt sß quy ßnh cÿa pháp lu¿t.

- Lu¿n gi¿i vß các u c¿u hồn thißn pháp lu¿t và ß xu¿t sÿa ßi, bß sung mßt sß quy ßnh cÿa BLL nm 2019 và các vn b¿n liên quan nh¿m hoàn thißn và ki¿n nghß nâng cao kh¿ nng b¿o ¿m thÿc hißn PLL vß BG t¿i Vißt Nam.

6. Ý ngh)a khoa hßc và thÿc tißn

- Lu¿n án óng góp cho sÿ phát trißn chung vß hß thßng lý lu¿n vß BG trong l)nh vÿc lao ßng và PLL vß BG, tÿ ó làm phong phú thêm m¿t hßc thu¿t cÿa khoa hßc lu¿t lao ßng.

- Lu¿n án cung c¿p bÿc tranh tồn c¿nh vß thÿc tr¿ng quy ßnh và thÿc tißn thÿc hißn PLL Vißt Nam vß BG kß tÿ khi BLL nm 2019 ±ÿc thi hành; tÿ ó ±a ra nhÿng ki¿n nghß hồn thißn và nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn PLL Vißt Nam vß BG. Nhÿng gi¿i pháp mà lu¿n án ±a ra có ý ngh)a thi¿t thÿc nh¿m ¿m b¿o BG trong l)nh vÿc lao ßng nói riêng, cing nh± góp ph¿n thÿc hißn BG trong nhÿng khía c¿nh khác cÿa ßi sßng kinh t¿ - xã hßi.

- Nhÿng thơng tin và sß lißu a d¿ng, trung thÿc cÿa lu¿n án là tài lißu tham kh¿o hÿu ích cho q trình nghiên cÿu, hßc t¿p cÿa gi¿ng viên, sinh viên; cho quá trình nghiên cÿu hồn thißn pháp lu¿t cÿa c¡ quan nhà n±ßc có th¿m qun; cho q trình xác l¿p, thÿc hißn và ch¿m dÿt quan hß lao ßng cÿa c¿ ng±ßi sÿ dÿng lao ßng (NSDL), NL và tß chÿc ¿i dißn mßi bên.

</div>Trang 15<div class="page_container" data-page="15">

7. K¿t c¿u cÿa lu¿n án

Ngồi ph¿n mß ¿u, tßng quan tình hình nghiên cÿu ß tài lu¿n án, k¿t lu¿n và danh mÿc tài lißu tham kh¿o, nßi dung cÿa lu¿n án gßm 3 ch±¡ng:

Ch±¡ng 1: Nhÿng v¿n ß lý lu¿n vß bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng

và pháp lu¿t lao ßng vß bình ¿ng gißi.

Ch±¡ng 2: Thÿc tr¿ng pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß bình ¿ng gißi và

thÿc tißn thÿc hißn.

Ch±¡ng 3: Hồn thißn pháp lu¿t và nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn các quy

ßnh pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß bình ¿ng gißi.

</div>Trang 16<div class="page_container" data-page="16">

TịNG QUAN TèNH HèNH NGHIấN CỵU ị TÀI LU¾N ÁN 1. Nhÿng k¿t qu¿ nghiên cÿu liên quan ¿n ß tài lu¿n án

1.1. Nghiên cÿu liên quan ¿n v¿n ß lý lu¿n vß bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng và pháp lu¿t lao ßng vß bình ¿ng gißi

1.1.1. Nghiên cÿu liên quan ¿n v¿n ß lý lu¿n vß bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng

Thÿ nh¿t, nghiên cÿu vß khái nißm và ¿c ißm cÿa BG.

Hißn nay, khái nißm gißi, BG ±ÿc ti¿p c¿n tÿ nhißu khía c¿nh khác nhau, là ßi t±ÿng nghiên cÿu cÿa nhißu ngành khoa hßc xã hßi. Cÿ thß:

Các cơng trình nghiên cÿu vß ngơn ngÿ ß c¿p ¿n thu¿t ngÿ gißi, gißi tính, BG trên c¡ sß mơ t¿ nhÿng ißm ¿c tr±ng c¡ b¿n t¿o thành nßi dung cÿa khái nißm, vßi mÿc ích phân bißt chúng vßi các sÿ v¿t, hißn t±ÿng và q trình khác1. Trong ó, có nhÿng cơng trình ã ti¿p c¿n v¿n ß gißi và phát trißn khái nißm BG g¿n lißn vßi ¿c tr±ng cÿa phÿ nÿ và nam gißi, áp ÿng nhu c¿u nghiên cÿu PLL

vß BG nh± cn <Mßt sß thu¿t ngÿ vß gißi và bình ¿ng gißi=2.

Trong l)nh vÿc xã hßi hßc, chính trß hßc cing có mßt sß cơng trình tiờu

biòu. ị trong nòc, cỏc nghiờn cu: Trn Hàn Giang (2003), Lßch sÿ phát trißn cÿa

lý thuy¿t nÿ qun và lý thuy¿t gißi, T¿p chí Khoa hßc vß phÿ nÿ, sß 6; Trßnh Qußc

Tu¿n, ß Thß Th¿ch (ßng chÿ biên) (2008), Khoa hßc gißi - nhÿng v¿n ß lý lu¿n

và thÿc tißn, Nxb Chính trß - Hành chính, Hà Nßi; Tr¿n Thß Hun (2017), T± t±ßng Hß Chí Minh vß bình ¿ng nam nÿ và v¿n dÿng vào thÿc hißn bình ¿ng gißi ß Vißt Nam hißn nay, Lu¿n án ti¿n s) Hß Chí Minh hßc, Hßc vißn Chính trß qc gia Hß

Chí Minh. Nghiên cÿu qußc t¿ vß lý thuy¿t pháp lý nÿ qun ±ÿc t¿p hÿp và biên

t¿p cơng phu trong cußn Katherine Bartlett (1991), Feminist Legal Theory:

Readings in Law and Gender (t¿m dßch: Lý thuy¿t pháp lý nÿ quyßn: Các bài vi¿t

vß Pháp lu¿t và Gißi), Westview Press, Oxford. Các nghiên cÿu này khơng chß khái qt lßch sÿ và thành cơng cÿa làn sóng nÿ qun trong vißc thay ßi các quy ßnh pháp lu¿t và t¿p quán phân bißt ßi xÿ vß vißc làm ßi vßi phÿ nÿ mà cịn em ¿n tßng quan mßi quan hß và cách thÿc mà lu¿t pháp có thß c¿i cách chính trß và xã hßi

1. Nguyßn Nh± Ý (Chÿ biên) (1998), ¿i tÿ ißn ti¿ng Vißt, Nxb Vn hóa - Thơng tin, Hà Nßi.

Hßi ßng qußc gia chß ¿o biên so¿n tÿ ißn bách khoa Vißt Nam (1995), Tÿ ißn bách khoa Vißt Nam, t¿p 1,

Trung tâm biên so¿n tÿ ißn bách khoa Vißt Nam, Hà Nßi.

2 Ban Lu¿t pháp chính sách Trung ±¡ng Hßi Liên hißp phÿ nÿ Vißt Nam và Cơng ty T± v¿n ¿u t± y t¿

(2007), Mßt sß thu¿t ngÿ vß gißi và bình ¿ng gißi, Nxb Phÿ nÿ, Hà Nßi.

</div>Trang 17<div class="page_container" data-page="17">

theo h±ßng b¿o ¿m quyßn cÿa phÿ nÿ và BG. M¿c dù ti¿p c¿n tÿ nhißu góc ß khác nhau, k¿t qu¿ nghiên cÿu vß khái nißm BG trong các cơng trình khoa hßc xã hßi và chính trß là ngn thơng tin quan trßng giúp nghiên cÿu sinh phát trißn nßi dung nghiên cÿu cÿa mình vß khái nißm BG trong lu¿n án ti¿n s).

D±ßi góc ß pháp lý, trong Lu¿n án ti¿n s) Lu¿t hßc <Thÿc hißn pháp lu¿t

vß bình ¿ng gißi ß Vißt Nam= (2012) thÿc hißn t¿i Hßc vißn Chính trß - Hành chính

qc gia Hß Chí Minh, tác gi¿ Tr¿n Thß Qc Khánh cho r¿ng bình ¿ng là mßt tr¿ng thái pháp lý ±ÿc pháp lu¿t xác l¿p, giÿa các chÿ thß có sÿ ngang b¿ng vß qun và ngh)a vÿ, trách nhißm mà khơng phÿ thußc vào sÿ khác bißt cÿa các chÿ thß ó; mßt trong các qun bình ¿ng quan trßng nh¿t là qun bình ¿ng giÿa nam và nÿ3. T¿i Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi, ß tài nghiên cÿu khoa hßc c¿p tr±ßng <Pháp

lu¿t bình ¿ng gißi và thÿc tißn thi hành t¿i Vißt Nam= do TS. Ngơ Thß H±ßng làm

chÿ nhißm ß tài nm 2020 ã chß ra r¿ng, gißi chß ¿c ißm, vß trí, vai trò cÿa nam và nÿ trong t¿t c¿ các mßi quan hß xã hßi; do ó, BG là nam và nÿ ±ÿc b¿o ¿m các quyßn con ng±ßi và ±ÿc ßi xÿ cơng b¿ng trong t¿t c¿ các khía c¿nh cÿa ßi sßng chính trß, kinh t¿, lao ßng, giáo dÿc, y t¿, vn hố, hơn nhân, gia ình, các chính sách phúc lÿi...4. Các khái nißm này k¿ thÿa và phát trißn tÿ quy ßnh cÿa Lu¿t

BG nm 2006. Ngồi ra, ß tài nghiên cÿu khoa hßc c¿p tr±ßng <B¿o ¿m bình

¿ng gißi trong chính sách pháp lu¿t ß Vißt Nam hißn nay= do TS. Tr¿n Thß Quyên

chÿ nhißm ±a ra khái nißm BG, b¿o ¿m BG trong chính sách pháp lu¿t. Do sÿ dÿng ph±¡ng pháp ti¿p c¿n dÿa trên quyßn cÿa mßi cá nhân trong xã hßi (HRBA), nhóm tác gi¿ ti¿p c¿n v¿n ß chÿ y¿u thơng qua các khái nißm ±ÿc cơng bß bßi Liên hÿp qußc và quy ßnh cÿa pháp lu¿t Vißt Nam. Tuy nhiên, xun st cơng trình nghiên cÿu thì nßi hàm khái nißm <gißi= ch±a thÿc sÿ thßng nht. ị mòt sò

phn, khỏi niòm giòi cú nòi hàm q rßng, theo ó, gißi <là các nhóm ng±ßi khác

nhau trong xã hßi (nam/nÿ, nơng thơn/thành thß, khuy¿t t¿t/lành l¿n...)=5.

Nh± v¿y, vißc tìm hißu các cơng trình nghiên cÿu liên quan ã giúp nghiên cÿu sinh ßnh h±ßng v¿n ß nghiên cÿu cÿa mình t¿p trung vào l)nh vÿc pháp lý, ti¿p c¿n dÿa trên quyßn, nh¿n m¿nh k¿t qu¿ cÿa BG là phÿ nÿ và nam gißi ±ÿc

3. Tr¿n Thß Qußc Khánh (2012), Thÿc hißn pháp lu¿t vß bình ¿ng gißi ß Vißt Nam, Lu¿n án ti¿n s) Lu¿t hßc,

Hßc vißn Chính trß - Hành chính qc gia Hß Chí Minh, tr. 33.

4. TS. Ngơ Thß H±ßng (Chÿ nhißm ß tài) (2020), Pháp lu¿t bình ¿ng gißi và thÿc tißn thi hành t¿i Vißt Nam, ß tài nghiên cÿu khoa hßc c¿p tr±ßng, Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi, tr. 20.

5. TS. Tr¿n Thß Quyên (Chÿ nhißm ß tài) (2020), B¿o ¿m bình ¿ng gißi trong chính sách pháp lu¿t ß Vißt Nam hißn nay, ß tài nghiên cÿu khoa hßc c¿p tr±ßng, Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi, tr. 17.

</div>Trang 18<div class="page_container" data-page="18">

thÿa nh¿n và coi trßng ngang nhau6, ßng thßi tính ¿n các ¿c tr±ng vß gißi tính và nhu c¿u cÿa mßi gißi. Nghiên cÿu sinh cing ghi nh¿n k¿t qu¿ nghiên cÿu cÿa tác

gi¿ D±¡ng Thanh Mai trong cn <Cơng ±ßc cÿa Liên hÿp qußc và pháp lu¿t Vißt

Nam vß xóa bß phân bißt ßi xÿ vßi phÿ nÿ= (2004) vß ba mơ hình BG (mơ hình

bình ¿ng hình thÿc, mơ hình bình ¿ng b¿o vß và mơ hình bình ¿ng thÿc ch¿t)7. Theo ó, nghiên cÿu sinh xác ßnh mơ hình BG thÿc ch¿t là h±ßng ti¿p c¿n phù hÿp cho lu¿n án ti¿n s) cÿa mình, vì mơ hình này ti¿p c¿n mßt cách tồn dißn nh¿t và phù hÿp vßi quan nißm cÿa các tß chÿc qc t¿ liên chính phÿ lßn nh¿t hißn nay (Liên hÿp qußc, ILO).

Thÿ hai, nghiên cÿu vß khái nißm và các ¿c tr±ng cÿa BG trong l)nh vÿc lao ßng.

Tÿ góc ß chính trß, cn Thơng tin chun ß <V¿n ß gißi và bình ¿ng

gißi ß Vißt Nam và mßt sß n±ßc trên th¿ gißi= sß 4(20)/2008 cÿa Hßc vißn Chính trß -

Hành chính khu vÿc I thc Hßc vißn Chính trß - Hành chính qc gia Hß Chí Minh cing là mßt ngußn tài lißu tham kh¿o liên quan ¿n v¿n ß BG trong l)nh vÿc lao ßng. Các bài vi¿t trong cn thơng tin chun ß ã i tÿ các v¿n ß lý lu¿n và thÿc tißn vß gißi và BG, trên c¡ sß ó phân tích thÿc tr¿ng v¿n ß gißi và BG ß Vißt Nam và mßt sß n±ßc trên th¿ gißi.

Trong l)nh vÿc pháp lu¿t dân sÿ, có thß kß ¿n <T¿p bài gi¿ng Lu¿t Bình

¿ng gißi= cÿa Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi. Các tác gi¿ ã khái quát vß nßi dung c¡

b¿n cÿa BG ±ÿc thÿc hißn ß mßi m¿t ßi sßng xã hßi và gia ình8, trong ó, lßng ghép các nßi dung thÿc hißn BG trong l)nh vÿc lao ßng vßi ý ngh)a là mßt ho¿t ßng kinh t¿. Ph¿m vi nghiên cÿu cÿa cơng trình bao phÿ lên c¿ khu vÿc kinh t¿ chính chÿc và phi chính thÿc, bao gßm c¿ vißc tham gia vào ho¿t ßng kinh t¿ cÿa phÿ nÿ làm chÿ doanh nghißp. Theo ó, vißc thÿc hißn BG trong l)nh vÿc lao ßng ±ÿc nhóm tác gi¿ ß c¿p bao gßm lßng ghép gißi trong các chính sách cÿa nhà n±ßc vß lao ßng; tÿ ó thÿc hißn các quy ßnh riêng vß gi¿i quy¿t vißc làm, HL, ißu kißn lao ßng, kÿ lu¿t lao ßng ßi vßi lao ßng nÿ nh¿m mÿc ích b¿o vß NL9.

6. Trung tâm Nghiên cÿu khoa hßc lao ßng (1998), Quyßn lao ßng nÿ Vißt Nam trong thßi kÿ ßi mßi, Hà

Nßi, tr. 37.

7. D±¡ng Thanh Mai (Chÿ biên) (2004), Cơng ±ßc cÿa Liên hÿp qußc và pháp lu¿t Vißt Nam vß xóa bß phân bißt ßi xÿ vßi phÿ nÿ, Nxb Chính trß qc gia, Hà Nßi.

8. Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi (2013), T¿p bài gi¿ng Lu¿t bình ¿ng gißi, TS. Ngơ Thß H±ßng, TS. Ngun

Ph±¡ng Lan (ßng chÿ biên), Nxb Hßng ÿc, Hà Nßi, tr. 9-15.

9. Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi (2013), T¿p bài gi¿ng Lu¿t bình ¿ng gißi, TS. Ngơ Thß H±ßng, TS. Ngun

Ph±¡ng Lan (ßng chÿ biên), Nxb Hßng ÿc, Hà Nßi, tr. 184-198.

</div>Trang 19<div class="page_container" data-page="19">

Trên bình dißn qc t¿, vßi vai trị là tß chÿc chun mơn trong l)nh vÿc lao

ßng cÿa Liên hÿp qußc, trong cußn <ABC of women workers9 rights and gender

equality= (t¿m dßch: Thơng tin c¡ b¿n vß qun cÿa lao ßng nÿ và bình ¿ng gißi)

tái b¿n l¿n 2 nm 2007 t¿i Geneva, ILO nh¿n m¿nh r¿ng gißi ß c¿p ¿n sÿ khác bißt vß m¿t xã hßi và các mßi quan hß giÿa nam và nÿ - nhÿng ißu r¿t khác nhau giÿa các xã hßi và nßn vn hóa và thay ßi theo thßi gian. Do ó, BG là sÿ thÿ h±ßng các qun, c¡ hßi và sÿ ßi xÿ bình ¿ng giÿa nam gißi và phÿ nÿ trong mßi l)nh vÿc cÿa cußc sßng, bao gßm l)nh vÿc lao ßng. ILO cho r¿ng, BG trong l)nh vÿc lao ßng bao gßm bình ¿ng vß c¡ hßi và ßi xÿ, bình ¿ng vß thù lao và ti¿p c¿n vßi mơi tr±ßng làm vißc an tồn và lành m¿nh, bình ¿ng trong liên k¿t và th±¡ng l±ÿng t¿p thß, bình ¿ng trong vißc phát trißn nghß nghißp, b¿o vß thai s¿n và cân b¿ng giÿa cơng vißc và cc sßng gia ình10.

Þ nhÿng khía c¿nh cÿ thß, mßt sß cơng trình nghiên cÿu qußc t¿ ã phát trißn khái nißm BG trong l)nh vÿc lao ßng và khai thác c¡ sß hình thành cÿa b¿t BG trong lao ßng, tiêu bißu là các nghiên cÿu: European Commission (2009),

Gender segregation in the labour market: Root causes, implications and policy responses in the EU (t¿m dßch: Phân bißt gißi tính trong thß tr±ßng lao ßng:

Nguyên nhân gßc rß, hß lÿy và ph¿n ÿng chính sách ß EU), Luxembourg; Seema

Jayachandran (2015), The Roots of Gender Inequality in Developing Countries (t¿m dßch: Ngn gßc cÿa b¿t bình ¿ng gißi ß các n±ßc ang phát trißn), Annual Review

of Economics, 2015 (7).

1.1.2. Nghiên cÿu liên quan ¿n v¿n ß lý lu¿n pháp lu¿t lao ßng vß bình ¿ng gißi

Vißc phân tích và ánh giá quan ißm cÿa các tß chÿc qußc t¿ (Liên hÿp qußc, ILO) và pháp lu¿t cÿa các qußc gia, khu vÿc vß BG trong l)nh vÿc lao ßng và các bißn pháp b¿o ¿m là ißu vơ cùng quan trßng ß rút ra khung lý thuy¿t ti¿p c¿n PLL Vißt Nam vß BG. ây cing là mßt trong nhÿng nguyên t¿c c¡ b¿n cÿa PLL, theo ó tơn trßng các tiêu chu¿n lao ßng qußc t¿ và u c¿u hßi nh¿p11. Thơng qua q trình thu th¿p tài lißu và nghiên cÿu, nghiên cÿu sinh nh¿n th¿y khơng có nhißu cơng trình nghiên cÿu trong và ngồi n±ßc t¿p hÿp và hß thßng hố v¿n ß lý lu¿n cÿa PLL vß BG. Sau ây là các k¿t qu¿ nghiên cÿu ã ±ÿc cơng bß:

10. ILO (2000), ABC of women workers9 rights and gender equality, Geneva, Second edition 2007.

11. Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi (2021), Giáo trình Lu¿t Lao ßng Vißt Nam, t¿p 1, Nxb Cơng an nhân dân,

Hà Nßi, tr. 37.

</div>Trang 20<div class="page_container" data-page="20">

Thÿ nh¿t, nghiên cÿu vß khái nißm và ¿c ißm pháp lu¿t lao ßng vß BG.

Trong cußn <T¿p bài gi¿ng Lu¿t bình ¿ng gißi=12 (2013) cÿa Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi, các tác gi¿ ti¿p c¿n khái nißm <lu¿t bình ¿ng gißi= tÿ hai khía c¿nh (mßt mơn hßc và mßt vn b¿n pháp lu¿t). Theo ó, pháp lu¿t BG là t¿p hÿp các quy ph¿m pháp lu¿t ißu chßnh các quan hß vß gißi nh¿m ¿t ±ÿc mÿc tiêu BG trong các l)nh vÿc cÿa ßi sßng xã hßi và gia ình13. Tÿ ó, PLL vß BG chính là t¿p hÿp các quy ph¿m pháp lu¿t ißu chßnh các quan hß lao ßng và quan hß xã hßi liên quan ¿n quan hß lao ßng nh¿m ¿t ±ÿc mÿc tiêu BG trong l)nh vÿc lao ßng.

Bài t¿p chí <Các bißn pháp thúc ¿y bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng=

(2021) cÿa TS. Bùi Thß Mÿng ng trên T¿p chí Lu¿t hßc, sß tháng 10/2021 nh¿n m¿nh ¿c ißm cÿa pháp lu¿t BG trong l)nh vÿc lao ßng có ¿c ißm: (i) tính ngang qun tÿc là nam, nÿ ßu ±ÿc ßi xÿ, coi trßng nh± nhau ß óng góp cho sÿ phát trißn cÿa xã hßi; (ii) tính ¿c thù là vißc ghi nh¿n BG có xem xét sÿ khác bißt vß gißi tính, theo ó vißc thÿc hißn chính sách b¿o vß, hß trÿ ng±ßi m¿ không ±ÿc làm m¿t i c¡ hßi ti¿p c¿n vißc làm cÿa phÿ nÿ; (iii) tính ±u ãi là vißc áp dÿng t¿m thßi bißn pháp thúc ¿y BG ß thu h¿p kho¿ng cách gißi khi c¿n thi¿t, chÿ y¿u là ±u ãi ßi vßi phÿ nÿ14.

Thÿ hai, nghiên cÿu vß nguyên t¿c cÿa PLL vß BG.

Trong cn <T¿p bài gi¿ng Lu¿t bình ¿ng gißi=15 (2013) cÿa Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi, các tác gi¿ cho r¿ng các nguyên t¿c c¡ b¿n vß BG tr±ßc h¿t là các nguyên t¿c c¡ b¿n cÿa Cơng ±ßc vß Xố bß mßi hình thÿc phân bißt ßi xÿ chßng l¿i phÿ nÿ (CEDAW) cÿa Liên hÿp qc bao gßm ngun t¿c bình ¿ng thÿc ch¿t, ngun t¿c khơng phân bißt ßi xÿ và nguyên t¿c ngh)a vÿ qußc gia16. T¿i Vißt Nam, các nguyên t¿c c¡ b¿n vß BG bao gßm: Nam, nÿ bình ¿ng trong các l)nh vÿc cÿa ßi sßng xã hßi và gia ình; Nam, nÿ khơng bß phân bißt ßi xÿ vß gißi; Bißn pháp thúc ¿y BG khơng bß coi là phân bißt ßi xÿ vß gißi; Chính sách b¿o vß và hß trÿ ng±ßi m¿ khơng bß coi là phân bißt ßi xÿ vß gißi; B¿o ¿m lßng ghép

12. Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi (2013), T¿p bài gi¿ng Lu¿t bình ¿ng gißi, TS. Ngơ Thß H±ßng, TS. Ngun

Ph±¡ng Lan (ßng chÿ biên), Nxb Hßng ÿc, Hà Nßi.

13. Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi (2013), T¿p bài gi¿ng Lu¿t bình ¿ng gißi, TS. Ngơ Thß H±ßng, TS. Ngun

Ph±¡ng Lan (ßng chÿ biên), Nxb Hßng ÿc, Hà Nßi, tr. 32.

14. Bùi Thß Mÿng (2021), <Các bißn pháp thúc ¿y bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng=, T¿p chí Lu¿t hßc, (10), tr. 79-87.

15. Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi (2013), T¿p bài gi¿ng Lu¿t bình ¿ng gißi, TS. Ngơ Thß H±ßng, TS. Ngun

Ph±¡ng Lan (ßng chÿ biên), Nxb Hßng ÿc, Hà Nßi.

16. Quÿ Phát trißn Phÿ nÿ Liên hÿp qc (2009), Gißi thißu tóm t¿c vß CEDAW, UNIFEM Vißt Nam.

</div>Trang 21<div class="page_container" data-page="21">

v¿n ß BG trong xây dÿng và thÿc thi pháp lu¿t; Thÿc hißn BG là trách nhißm cÿa c¡ quan, tß chÿc, gia ình, cá nhân17.

Mßt sß cơng trình nghiên cÿu ã khai thác sâu thêm nßi dung cÿ thß cÿa

nguyên t¿c BG trong l)nh vÿc lao ßng nh± bài t¿p chí <Các bißn pháp thúc ¿y

bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng= cÿa TS. Bùi Thß Mÿng ng trên T¿p chí

Lu¿t hßc, sß tháng 10/2021, phân tích nhu c¿u, kh¿ nng thÿc hißn ba bißn pháp thúc ¿y BG trong l)nh vÿc lao ßng gßm: quy ßnh tß lß nam, nÿ ±ÿc tuyßn dÿng lao ßng; ào t¿o, bßi d±ÿng nâng cao nng lÿc cho lao ßng nÿ và NSDL t¿o ißu kißn vß sinh, an tồn lao ßng cho lao ßng nÿ làm vißc trong mßt sß ngành, nghß n¿ng nhßc, nguy hißm ho¿c ti¿p xúc vßi các ch¿t ßc h¿i18.

Cußn sách <Enforcement of equality provisions for women workers= (t¿m dßch: Thÿc thi các quy ßnh bình ¿ng ßi vßi lao ßng nÿ) (1994) cÿa hai chuyên

gia ILO là Constance Thomas and Rachel Taylor là mßt trong nhÿng cơng trình ¿u tiên thßng kê và phân tích ¿nh h±ßng cÿa phân bißt ßi xÿ vß gißi trong lao ßng, ¿c bißt là phân bißt ßi xÿ gián ti¿p th±ßng r¿t khó nh¿n dißn. Do ó, cơng trình nh¿n m¿nh vißc thÿc hißn bình ¿ng cho lao ßng nÿ tr±ßc h¿t là vißc xố bß các hình thÿc cÿa phân bißt ßi xÿ vß gißi, bao gßm phân bißt ßi xÿ trÿc ti¿p và gián ti¿p.

Nm 2007, ILO tái b¿n cußn <ABC of women workers9 rights and gender

equality= nh± mßt cußn tÿ ißn vß quyßn cÿa lao ßng nÿ và BG trong lao ßng

vßi ßnh ngh)a vß 179 khái nißm liên quan ¿n quyßn cÿa lao ßng nÿ và BG

trong lao ßng. Trong cơng trình này, các tác gi¿ ã khái quát BG trong lao ßng,

bao gßm vißc b¿o ¿m cho t¿t c¿ lao ßng nam và lao ßng nÿ ßu có c¡ hßi nh± nhau trong ti¿p c¿n vßi vißc làm, ào t¿o, phát trißn sÿ nghißp, ±ÿc ßi xÿ bình ¿ng trong tr¿ cơng, các ißu kißn làm vißc, an tồn vißc làm, cân b¿ng giÿa cơng vißc vßi cc sßng gia ình và b¿o trÿ xã hßi. Vß ngun t¿c, ißu chßnh pháp lu¿t vß BG trong l)nh vÿc lao ßng ịi hßi nhÿng nß lÿc khơng ngÿng, trong ó có vißc thÿc hißn các bißn pháp xố bß phân bißt ßi xÿ vß gißi trong vißc làm và nghß nghißp, bißn pháp b¿o vß và bißn pháp thúc ¿y BG cÿ thß và phù hÿp, cùng vßi vißc giám sát và ißu chßnh th±ßng xuyên.

Các cơng trình nghiên cÿu sau ó nh± cn <Work, income and gender

equality in East Asia: Action guide= (t¿m dßch: Vißc làm, thu nh¿p và bình ¿ng

17. Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi (2013), T¿p bài gi¿ng Lu¿t bình ¿ng gißi, TS. Ngơ Thß H±ßng, TS. Ngun

Ph±¡ng Lan (ßng chÿ biên), Nxb Hßng ÿc, Hà Nßi, tr. 50-82.

18 Bùi Thß Mÿng (2021), <Các bißn pháp thúc ¿y bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng=, T¿p chí Lu¿t

hßc, (10), tr. 79-87.

</div>Trang 22<div class="page_container" data-page="22">

gißi ß ơng Á: H±ßng d¿n hành ßng) (2008) cÿa Nelien Haspels and Eva Majurin

hay cußn <Equality and non-discrimination at work in East and South-East Asia:

Guide= (t¿m dßch: Bình ¿ng và khơng phân bißt ßi xÿ t¿i n¡i làm vißc ß ông Á

và ông Nam Á: H±ßng d¿n) (2011) cÿa Nelien Haspels, Tim de Meyer, Marja Paavilainen ßu do ILO xu¿t b¿n t¿i Bng Cßc, Thái Lan ßu l¿y nhÿng nßi dung

tiêu chu¿n tÿ cußn <ABC of women workers9 rights and gender equality= ß phát

trißn nhÿng h±ßng d¿n phù hÿp vßi khu vÿc ơng Á và ơng Nam Á. Trong ó có

cn <Equality and non-discrimination at work in East and South-East Asia:

Guide= ã ±ÿc chuyßn ngÿ trên c¡ sß dÿ án cÿa ILO phßi hÿp vßi Bß Lao ßng -

Th±¡ng binh và Xã hßi (LTBXH) Vißt Nam nm 2015 là tài lißu dß ti¿p c¿n nh¿t.

Thÿ ba, nghiên cÿu vß nßi dung PLL vß BG.

Cußn sách <Tài lißu tham kh¿o pháp lu¿t lao ßng n±ßc ngồi=(2010) là tài

lißu nßi bß ±ÿc Bß LTBXH xu¿t b¿n t¿i Nxb Lao ßng - Xã hßi, chÿ y¿u ß phÿc vÿ cho vißc nghiên cÿu pháp lu¿t qußc t¿ và hồn thißn Dÿ th¿o BLL nm 2012. Cn sách là ngußn t± lißu phong phú vß PLL các n±ßc, trong ó có quy ßnh riêng vß lao ßng nÿ cÿa mßt sß n±ßc nh± Trung Qußc, Hàn Qußc...

Lu¿n vn th¿c s) lu¿t hßc <Lao ßng nÿ và v¿n ß bình ¿ng gißi trong Bß

lu¿t Lao ßng nm 2019= cÿa tác gi¿ Phan Thß Ph±¡ng (2021), phân tích nßi dung

lý lu¿n cÿa PLL vß lao ßng nÿ trong t±¡ng quan vßi v¿n ß BG, bao gßm các v¿n ß: (i) Các quy ßnh riêng ßi vßi lao ßng nÿ; (i) Quy ßnh qun bình ¿ng giÿa lao ßng nÿ và lao ßng nam vß vißc làm, ào t¿o nghß, tißn l±¡ng, an tồn vß sinh lao ßng, thßi giß làm vißc nghß ng¡i, ngh)a vÿ chm sóc con cái, gia ình, phịng chßng qu¿y rßi tình dÿc t¿i n¡i làm vißc, tußi nghß h±u. Tuy nhiên, v¿n cịn mßt sß nßi dung PLL qußc t¿ và các qußc gia vß v¿n ß BG ch±a ±ÿc ti¿p c¿n trong cơng trình (nh± bißn pháp b¿o ¿m BG trong l)nh vÿc lao ßng). Ngồi ra, vißc tách rßi các quy ßnh riêng ßi vßi lao ßng nÿ và quy ßnh qun bình ¿ng cÿa hai gißi khi¿n vißc phân tích các quy ßnh cÿa PLL trß nên rßi r¿c, khó hß thßng hố.

Trong Lu¿n vn th¿c s) lu¿t hßc <Bình ¿ng gißi theo pháp lu¿t lao ßng

Vißt Nam và kinh nghißm cho Cßng hồ dân chÿ nhân dân Lào= t¿i Tr±ßng ¿i hßc

Lu¿t Hà Nßi (2018), tác gi¿ Tony Visouthivong ã khái quát thÿc tr¿ng PLL cÿa n±ßc Cßng hồ dân chÿ nhân dân Lào vß BG, tÿ ó chß ra mßt sß quy ßnh ¿c bißt nh± c¿m kißm tra thai kÿ vßi lao ßng nÿ tr±ßc khi giao k¿t HL, tißn l±¡ng cÿa lao ßng nÿ làm lo¿i cơng vißc ¿nh h±ßng ¿n sÿc khße sinh s¿n cÿa nÿ ph¿i cao h¡n nam trong cùng cơng vißc ó... K¿t qu¿ nghiên cÿu có giá trß tham kh¿o.

</div>Trang 23<div class="page_container" data-page="23">

Ngồi ra, có mßt sß bài t¿p chí ti¿p c¿n nßi dung PLL vß BG theo quan

nißm cÿa ILO và mßt sß qußc gia cÿ thß. Các bài t¿p chí <Pháp lu¿t vß bình ¿ng

gißi trong l)nh vÿc lao ßng, an sinh xã hßi cÿa mßt sß n±ßc trên th¿ gißi= (2008)

cÿa tác gi¿ L±¡ng Thß Th ng trên T¿p chí Lu¿t hßc, sß 2; bài <Kinh nghißm vß

bình ¿ng gißi ß mßt sß n±ßc trên th¿ gißi= (2015) cÿa tác gi¿ Hà Thß Thùy

D±¡ng, ng trên T¿p chí Tß chÿc Nhà n±ßc, sß 10 và bài <Pháp lu¿t lao ßng

Thuÿ ißn vß bình ¿ng gißi và mßt sß bài hßc kinh nghißm cho Vißt Nam= (2022)

cÿa tác gi¿ Nguyßn Thß Minh Hun ng trên T¿p chí Lu¿t hßc, sß 4, ßu có ißm chung là nêu kinh nghißm thÿc hißn BG cÿa mßt sß n±ßc trên th¿ gißi, có ý ngh)a tham kh¿o ßi vßi Vißt Nam trong quá trình hißn thÿc hóa các mÿc tiêu BG trong lao ßng. Tác gi¿ Hà Thß Thuÿ D±¡ng cing nh¿n m¿nh r¿ng BG là tiêu chí cÿa xã hßi vn minh, ti¿n bß, ph¿n ánh trình ß phát trißn xã hßi, là mÿc tiêu h±ßng tßi cÿa các qc gia; nh¿m phát huy vai trị phÿ nÿ vào phát trißn ¿t n±ßc, góp ph¿n gi¿i phóng con ng±ßi cÿa xã hßi ta.

Ngồi ra, cịn có các cơng trình nghiên cÿu ngồi n±ßc liên quan ¿n nßi dung PLL vß BG r¿t phong phú và a d¿ng nh± sau:

Bß ba cußn sách do ILO xu¿t b¿n gßm <ABC of women workers9 rights and

gender equality= (2007); <Work, income and gender equality in East Asia: Action guide=

(2008) cÿa Nelien Haspels and Eva Majurin và <Equality and non-discrimination at

work in East and South-East Asia: Guide= (2011) cÿa Nelien Haspels, Tim de

Meyer, Marja Paavilainen cung c¿p nhÿng nßi dung khái quát nh¿t vß PLL qußc t¿ liên quan ¿n b¿o ¿m BG, nêu rõ các tiêu chu¿n lao ßng qußc t¿ hißn hành ang b¿o vß thai s¿n, b¿o vß NL có trách nhißm gia ình và thúc ¿y BG t¿i n¡i làm vißc. Riêng hai cußn do tác gi¿ Nelien Haspels ch¿p bút là ngußn t± lißu phong phú ß tìm hißu PLL vß BG ß mßt sß n±ßc có ißu kißn kinh t¿ - xã hßi t±¡ng ßng nh¿t ßnh vßi Vißt Nam, là Thái Lan, Lào, Campuchia, Nh¿t B¿n, Hàn Qc...

Ngồi ra, các chun gia cÿa ILO cing th±ßng xuyên c¿p nh¿t nhÿng tiêu chu¿n lao ßng mßi nh¿t vß thai s¿n và trách nhißm gia ình, vß b¿o lÿc và qu¿y rßi t¿i n¡i làm vißc, bao gßm c¿ c¡ sß pháp lý và k¿t qu¿ thÿc hành ß kh¿p n¡i trên th¿ gißi trong các tài lißu: Marie-Claire Séguret (1997), <Maternity protection in legislation= (t¿m dßch: B¿o vß thai s¿n trong lu¿t pháp), trong cußn J.M. Stellman

(ed.) (1998), Encyclopaedia of Occupational Health and Safety (t¿m dßch: Bách

khoa tồn th± vß an tồn và sÿc khße nghß nghißp), Vol. 1 (t¿p 1), Geneva, ILO;

ILO (2004), Leave and family responsibilities (t¿m dßch: Nghß phép và trách nhißm

</div>Trang 24<div class="page_container" data-page="24">

gia ình), TRAVAIL Information Sheet No. WT 6 (Geneva); ILO (2014), Maternity

and paternity at work: Law and practice across the world (t¿m dßch: Ch¿ ß thai

s¿n ßi vßi cha m¿ t¿i n¡i làm vißc: Lu¿t pháp và thÿc tißn trên tồn th¿ gißi), Geneva; ILO (2014), Labour inspection, gender equality and non-discrimination in

the Arab states (t¿m dßch: Thanh tra lao ßng, BG và khơng phân bißt òi x ò

cỏc quòc gia ắ R¿p), Beirut; Damian Grimshaw and Jill Rubery (2015), The

motherhood pay gap: A review of the issues, theory and international evidence (t¿m

dßch: Kho¿ng cách tißn l±¡ng khi làm m¿: ánh giá vß các v¿n ß, lý thuy¿t và

b¿ng chÿng qußc t¿), Geneva, ILO; ILO (2018), Report V(1): Ending violence and

harassment in the world of work (t¿m dßch: Báo cáo V(1): Ch¿m dÿt b¿o lÿc và

qu¿y rßi trong th giòi viòc lm), Geneva.

ị chõu u - khu vÿc có nßn l¿p pháp phát trißn và có chß sß kho¿ng cách

gißi thußc top ¿u, cußn <Gender equality law in Europe= (t¿m dßch: Pháp lu¿t bình

¿ng gißi ß Châu Âu) ±ÿc Cßng ßng châu Âu xu¿t b¿n các nm 2016 và 2019 t¿i Luxembourg ã cung c¿p mßt cái nhìn tßng quan vß cách thÿc mà các Hißp ±ßc và Chß thß cÿa EU vß BG ±ÿc thÿc hißn trong pháp lu¿t cÿa 35 qußc gia là thành viên ho¿c ÿng viên cÿa Liên minh châu Âu và Khu vÿc kinh t¿ châu Âu. Cơng trình chß ra vai trị quan trßng cÿa Tồ án Cơng lý châu Âu (CJEU) trong vißc ban hành các Án lß ß gi¿i thích và thÿc thi có hißu qu¿ pháp lu¿t cÿa Liên minh châu Âu vß BG. Trong l¿n c¿p nh¿t nm 2019, các chun gia ã hồn thißn và phát trißn nhÿng v¿n ß mßi nh¿t vß pháp lu¿t BG ß châu Âu bao gßm: nhÿng khái nißm cßt lõi; tr¿ l±¡ng và ßi xÿ bình ¿ng t¿i n¡i làm vißc; nghß thai s¿n, nghß chm sóc con cái và các thành viên phÿ thc; ch¿ ß h±u trí và các ch¿ ß an sinh xã hßi khác; các v¿n ß thÿc thi, bißn pháp khơi phÿc và trÿng ph¿t...

Mßt sß nghiên cÿu cÿa các hßc gi¿ n±ßc ngồi khai thác khía c¿nh ¿c bißt vß pháp lu¿t BG ß các n±ßc ơng Âu h¿u xã hßi chÿ ngh)a. Tiêu bißu trong sß ó

có thß kß ¿n cußn Gender Equality in Law: Uncovering the Legacies of Czech

State Socialism (t¿m dßch: Bình ¿ng gißi trong pháp lu¿t: Khám phá nhÿng di s¿n

cÿa Nhà n±ßc Cßng hoà Séc) cÿa tác gi¿ Barbara Havelková xu¿t b¿n nm 2017 t¿i Hart Publishing. Nßi dung cußn sách xoay quanh chÿ ß trßng tâm là Lu¿t Chßng phân bißt ßi xÿ và Bình ¿ng ß Cßng hồ Séc, qua ó lu¿n gi¿i nhÿng nét ¿c thù vß q trình phát trißn pháp lu¿t BG t¿i các n±ßc xã hßi chÿ ngh)a ci, ngußn gßc cÿa nhÿng sai sót trong pháp lu¿t vß bình ¿ng, tÿ ó nâng cao nh¿n thÿc cÿa nhÿng ng±ßi hành nghß lu¿t và thúc ¿y các c¿i cách nh¿m lo¿i bß b¿t bình ¿ng vß gißi.

</div>Trang 25<div class="page_container" data-page="25">

1.2. Nghiên cÿu liên quan ¿n thÿc tr¿ng pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß bình ¿ng gißi

1.2.1. Nghiên cÿu liên quan ¿n thÿc tr¿ng quy ßnh pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß nßi dung bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng

Ngun Hÿu Chí (chÿ biên) (2005), <Hồn thißn, thÿc thi pháp lu¿t vß lao

ßng nÿ trong doanh nghißp ngồi nhà n±ßc=, Nxb T± pháp, Hà Nßi, cn sách t¿p

trung phân tích nhÿng ±u ißm và tßn t¿i trong vißc áp dÿng các quy ßnh riêng vß lao ßng nÿ theo BLL nm 1994. Tác gi¿ ¿t trßng tâm ßi t±ÿng nghiên cÿu là lao ßng nÿ vì cho r¿ng ßi t±ÿng này dß bß tßn th±¡ng h¡n19.

Trong cußn <Bình ¿ng gißi trong lao ßng và vißc làm vßi ti¿n trình hßi

nh¿p ß Vißt Nam: C¡ hßi và thách thÿc= (2006), Nxb Lao ßng - Xã hßi, Hà Nßi,

tác gi¿ Ngun Nam Ph±¡ng ã trình bày thÿc tr¿ng các quy ßnh vß BG trong lao ßng và vißc làm ß Vißt Nam trong giai o¿n Vißt Nam hßi nh¿p vào nßn kinh t¿ th¿ gißi và chu¿n bß gia nh¿p WTO. Tác gi¿ chÿ y¿u t¿p trung vào các chính sách cÿa ¿ng và Nhà n±ßc, qua 10 nm, do các bi¿n ßng cÿa nßn kinh t¿ - xã hßi, nhißu v¿n ß ß thßi ißm hißn t¿i ã có sÿ thay ßi.

Bùi Quy¿t Th¿ng, Lê Thu Hà (2013), <Mßt sß v¿n ß vß chính sách ßi vßi

lao ßng nÿ và bình ¿ng gißi=, Nxb Lao ßng, Hà Nßi, sách mßi dÿng ß góc ß

h±ßng d¿n chính sách, pháp lu¿t, chÿ y¿u nêu mßt sß câu hßi và gi¿i áp vß các v¿n ß chính sách ßi vßi lao ßng nÿ có kèm theo các vn b¿n quy ph¿m pháp lu¿t cÿa Qc hßi và Chính phÿ, thi¿u lu¿n gi¿i và bình lu¿n.

Ngun Hÿu Chí, Ngun Vn Bình (ßng chÿ biên) (2021), <Bình lu¿n khoa

hßc Bß lu¿t Lao ßng nm 2019=, Nxb T± pháp, Hà Nßi, vßi lßi biên so¿n dßc theo

nßi dung cÿa BLL, ph¿n bình lu¿n vß ch±¡ng X BLL nm 2019 vß <Nhÿng quy ßnh riêng ßi vßi lao ßng nÿ và b¿o ¿m bình ¿ng gißi= làm rõ nhÿng nßi dung c¡ b¿n quy ßnh cÿa pháp lu¿t, c¡ sß lý lu¿n và nhÿng v¿n ß thÿc tißn xoay quanh.

Tr¿n Thß Thuý Lâm, ß Thß Dung (Chÿ biên) (2021), <Bình lu¿n nhÿng

ißm mßi cÿa Bß lu¿t Lao ßng nm 2019=, Nxb Lao ßng, Hà Nßi, cußn sách t¿p

trung làm rõ nhÿng ißm mßi cÿa BLL nm 2019 so vßi BLL nm 2012. Trong ó, chun ß <Bình lu¿n ißm mßi cÿa Bß lu¿t Lao ßng nm 2019 vß quy ßnh riêng ßi vßi mßt sß nhóm lao ßng= ánh giá 6 ißm mßi quan trßng cÿa PLL vß BG tÿ ngày 01/01/2021: (i) sÿa ßi mßt sß quy ßnh áp dÿng chung cho c¿ lao

19. Nguyßn Hÿu Chí (Chÿ biên) (2005), Hồn thißn, thÿc thi pháp lu¿t vß lao ßng nÿ trong doanh nghißp ngồi nhà n±ßc, Nxb T± pháp, Hà Nßi, tr. 6.

</div>Trang 26<div class="page_container" data-page="26">

ßng nam và nÿ nh¿m b¿o ¿m BG (thay vì chß áp dÿng vßi lao ßng nÿ nh± BLL nm 2012); (ii) quy ßnh trao quyßn cho lao ßng nÿ ±ÿc tÿ quy¿t ßnh cơng vißc và ißu kißn lao ßng; (iii) mß rßng ph¿m vi b¿o vß thai s¿n; (iv) hồn thißn khung pháp lý vß phịng chßng qu¿y rßi tình dÿc t¿i n¡i làm vißc; (v) thu h¿p và ti¿n tßi xóa bß kho¿ng cách vß gißi trong quy ßnh tußi nghß h±u giÿa lao ßng

nam và lao ßng nÿ; (vi) c¿p nh¿t quy ßnh cÿa Lu¿t BHXH vß nghß thai s¿n.

Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi (2021), <Giáo trình Lu¿t Lao ßng Vißt

Nam=, t¿p 2, Nxb Công an nhân dân, Hà Nßi, cußn giáo trình cung c¿p các nßi

dung PLL chuyên sâu. T¿i ch±¡ng <Lao ßng ¿c thù=, giáo trình phân tích các ch¿ ß lao ßng ßi vßi lao ßng nÿ nh± mßt nhóm có ¿c tr±ng riêng vß thß ch¿t, tinh th¿n và tâm sinh lý, tuy nhiên ch±a xem xét ±ÿc ¿y ÿ nhÿng ¿c tr±ng gißi, nhu c¿u gißi và ißu chßnh pháp lu¿t ßi vßi lao ßng nam và nhÿng NL (c¿ nam và nÿ) có trách nhißm gia ình.

Vßi mÿc ích hß thßng, ánh giá và ±a ra khuy¿n nghß hồn thißn quy ßnh pháp lu¿t, r¿t nhißu bài t¿p chí t¿p trung phân tích v¿n ß BG trong l)nh vÿc vißc làm, ào t¿o nghß, trong thu nh¿p, BHXH và ißu kißn lao ßng... nh± các bài:

ThS. Nguyßn Thß H¿nh - ThS. Ngun Thß Vân, Bình ¿ng gißi - nhìn tÿ góc ß

v¿n ß lao ßng nÿ, T¿p chí Qu¿n lý nhà n±ßc, sß 10/2004, tr. 24-27; Tr¿n Thß Vân

Anh, Pháp lu¿t vß bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng, T¿p chí Khoa hßc vß phÿ nÿ, sß 5/2005; TS. ào Thß H¿ng, V¿n ß bình ¿ng gißi và nhÿng ¿m b¿o trong

pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam, T¿p chí Lu¿t hßc, dß ¿c san vß BG, 2005, tr. 10-16;

TS. ß Ngân Bình, B¿o vß qun lÿi cÿa lao ßng nÿ theo Cơng ±ßc qc t¿ vß xố

bß mßi hình thÿc phân bißt ßi xÿ vßi phÿ nÿ và pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam, T¿p

chí Lu¿t hßc, sß 03/2006, tr. 73-79; ThS. Nguyßn Thß Kim Phÿng, Nßi lu¿t hố

CEDAW vß b¿o hißm xã hßi ßi vßi lao ßng nÿ khi dÿ th¿o Lu¿t B¿o hißm xã hßi,

T¿p chí Lu¿t hßc, sß 03/2006, tr. 88-94; TS. Ngun Thß Kim Phÿng, Các quy ßnh

vß bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lu¿t lao ßng, ßi chi¿u và khuy¿n nghß, T¿p chí

Lu¿t hßc, sß 3/2007, tr 61-68; TS. Tr¿n Thß Thúy Lâm, Kÿ lu¿t lao ßng vßi v¿n ß

bình ¿ng gißi, T¿p chí Lu¿t hßc, sß 3/2008, tr. 36-39; TS. Tr±¡ng Thß Thuý H¿ng,

Vißn Nghiên cÿu con ng±ßi, Ti lao ßng nhìn tÿ góc ß bình ¿ng gißi, T¿p chí cßng s¿n, sß 11(155), 2008; Cao Tu¿n Anh, Bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng,

vißc làm thßi kÿ hßi nh¿p và tồn c¿u hóa, T¿p chí Qu¿n lý nhà n±ßc, sß 10/2013,

tr. 51-55; PGS.TS. Lê Thß Hồi Thu, B¿o vß lao ßng nÿ nh¿m mÿc tiêu bình ¿ng

gißi trong pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam, T¿p chí Nhà n±ßc và pháp lu¿t, sß 12,

</div>Trang 27<div class="page_container" data-page="27">

2018, tr. 59-67... Tuy nhiên, giá trß cÿa các cơng trình này ßu bß gi¿m sút do vißc PLL thay ßi, tÿ BLL nm 1994 chuyßn sang BLL nm 2012 và hißn nay là BLL nm 2019. Chß có mßt sß bài t¿p chí cơng bß trong thßi gian g¿n ây giÿ ±ÿc các giá trß thßi sÿ vì nghiên cÿu theo các quy ßnh mßi cÿa BLL nm 2019

nh± các bài: Bùi Thß Mÿng (2021), Các bißn pháp thúc ¿y bình ¿ng gißi trong

l)nh vÿc lao ßng, T¿p chí Lu¿t hßc, sß 10; Bùi Thß Mÿng (2022), B¿o ¿m bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc kinh t¿, lao ßng - Góc nhìn tÿ tác ßng cÿa ¿i dßch Covid-19, T¿p chí Dân chÿ và pháp lu¿t, sß 1, tr. 37-41; Nguyßn Thß Minh Huyßn

(2022), Pháp lu¿t lao ßng Thuÿ ißn vß bình ¿ng gißi và mßt sß bài hßc kinh

nghißm cho Vißt Nam, T¿p chí Lu¿t hßc, sß 4, tr. 82-96.

¿ng Thß Th¡m (2016), <Quyßn cÿa lao ßng nÿ theo pháp lu¿t Vißt Nam=,

Lu¿n án ti¿n s) Lu¿t hßc, Hßc vißn Khoa hßc Xã hßi, Lu¿n án ti¿p c¿n ßi t±ÿng lao ßng nÿ tÿ khía c¿nh b¿o vß qun con ng±ßi, qun cơng dân, trong ó i sâu vào phân tích mßt sß qun có tính ch¿t ¿c thù nh± quyßn làm m¿, quyßn nhân thân, quyßn ±ÿc bình ¿ng vß c¡ hßi làm vißc, thu nh¿p. Lu¿n án cing phân tích và lu¿n gi¿i thÿc tr¿ng và thÿc tißn thÿc hißn các bißn pháp b¿o vß quyßn cÿa lao ßng nÿ nh± bißn pháp kinh t¿, bißn pháp liên k¿t và thơng qua tß chÿc ß tÿ b¿o vß, bißn pháp t± pháp.

L¿i Thß Tß Quyên (2020), <ißu kißn làm vißc cÿa lao ßng nÿ theo pháp

lu¿t lao ßng Vißt Nam tÿ thÿc tißn các doanh nghißp ß thành phß Hà Nßi=, Lu¿n

án ti¿n s) lu¿t hßc, Hßc vißn Khoa hßc Xã hßi, Lu¿n án phân tích, ánh giá thÿc tr¿ng pháp lu¿t vß ißu kißn làm vißc cÿa lao ßng nÿ vß thßi giß làm vißc, thßi giß nghß ng¡i; tißn l±¡ng; an tồn lao ßng, vß sinh lao ßng; ißu kißn tßi thißu khác t¿i n¡i làm vißc thơng qua kh¿o sát thÿc hißn trên ßa bàn thành phß Hà Nßi.

Tßng Liên ồn Lao ßng Vißt Nam (2022), <C¿m nang vß chính sách ßi

vßi lao ßng nÿ phịng chßng phân bißt ßi xÿ t¿i n¡i làm vißc và phịng ngÿa lao ßng tr¿ em thơng qua th±¡ng l±ÿng, àm phán và ký k¿t thßa ±ßc lao ßng t¿p thß=, tài lißu cung c¿p các h±ßng d¿n chi ti¿t vß chính sách riêng ßi vßi lao ßng

nÿ cho NL và cán bß cơng ồn c¡ sß h±ßng ¿n mÿc tiêu nh¿m nâng cao nh¿n thÿc cÿa ng±ßi lao ßng, giúp lao ßng nÿ chÿ ßng phát hißn các hành vi vi ph¿m và b¿o vß quyßn và lÿi ích hÿp pháp, chính áng cÿa mình trong quan hß lao ßng khi có tranh ch¿p lao ßng x¿y ra, ßng thßi gi¿m thißu nhÿng khó khn ng±ßi lao ßng ph¿i ßi m¿t do ¿nh h±ßng cÿa dßch Covid-19.

ILO, Bß LTBXH (2018), <Thÿc tr¿ng, gi¿i pháp vß d¿y nghß, t¿o vißc

làm cho phÿ nÿ góp ph¿n nâng cao ch¿t l±ÿng ngn nhân lÿc=, Kÿ y¿u Hßi th¿o

</div>Trang 28<div class="page_container" data-page="28">

<Phát trißn ngußn nhân lÿc nâng cao kÿ nng sÿ dÿng lao ßng=, tài lißu hßi th¿o cung c¿p nhißu thơng tin, sß lißu quan trßng vß thÿc tißn ào t¿o nghß và gi¿i quy¿t vißc làm cho lao ßng nÿ, tÿ ó ánh giá các quy ßnh pháp lu¿t tuy h±ßng ¿n ¿c tr±ng và nhu c¿u cÿa mßi gißi song ch±a thÿc sÿ kh¿ thi.

Ngồi ra, cịn có mßt sß nghiên cÿu cÿa các cá nhân, tß chÿc Vißt Nam ti¿n

hành d±ßi sÿ hß trÿ cÿa các tß chÿc qußc t¿ nh±: ILO, Navigos Search (2015),

<Bình ¿ng gißi trong thÿc tißn tuyßn dÿng và thng ti¿n t¿i Vißt Nam=; ILO

(2017), <B¿n ghi nhß kÿ thu¿t cung c¿p phân tích gißi cho dÿ th¿o Bß lu¿t Lao

ßng sÿa ßi l¿n 2 (cÿa Vißt Nam=), ngày 21/3/2017; Mia Urbano, Jane

Aeberhard-Hodges, Than Thi Thien Huong (2018), <Labouring under false assumptions?

Exploring the rifts between international standards and cultural values in Vietnam's Labour Code reform= (t¿m dßch: Gi¿ ßnh sai l¿m trong lao ßng? Tìm hißu kho¿ng

trßng giÿa tiêu chu¿n lao ßng qc t¿ và giá trß vn hố trong q trình sÿa ßi Bß lu¿t Lao ßng Vißt Nam) cing cung c¿p nhißu ánh giá, bình lu¿n vß thÿc tr¿ng quy ßnh pháp lu¿t Vißt Nam vß BG trong l)nh vÿc lao ßng.

1.2.2. Nghiên cÿu liên quan ¿n thÿc tr¿ng quy ßnh pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß bißn pháp b¿o ¿m bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng

Thÿ nh¿t, nghiên cÿu vß thanh tra lao ßng, xÿ ph¿t vi ph¿m pháp lu¿t hay gi¿i quy¿t tranh ch¿p lao ßng vßi ý ngh)a là các bißn pháp b¿o ¿m qun con ng±ßi nói chung, khơng g¿n vßi ¿c tr±ng vß gißi hay nhu c¿u gißi

Lê Thß Hồi Thu (Chÿ biên) (2013), <B¿o ¿m quyßn con ng±ßi trong pháp

lu¿t lao ßng Vißt Nam=, Nxb ¿i hßc Qußc gia Hà Nßi, Ch±¡ng X cußn sách ß

làm rõ các bißn pháp b¿o ¿m qun con ng±ßi trong PLL Vißt Nam, trong ó các bißn pháp có tính ch¿t pháp lý ±ÿc phân tích bao gßm: bißn pháp mang tính hành chính (thanh tra và xÿ lý vi ph¿m), bißn pháp mang tính t± pháp (gi¿i quy¿t tranh ch¿p lao ßng t¿i Tồ án).

Ngun Hÿu Chí, Ngun Vn Bình (ßng chÿ biên) (2021), <Bình lu¿n

khoa hßc Bß lu¿t Lao ßng nm 2019=, Nxb T± pháp, Hà Nßi, Ch±¡ng XIV (Gi¿i

quy¿t tranh ch¿p lao ßng), Ch±¡ng XV (Qu¿n lý nhà n±ßc vß lao ßng) và Ch±¡ng XVI (Thanh tra lao ßng, Xÿ lý vi ph¿m pháp lu¿t vß lao ßng) là cung c¿p các phân tích, bình lu¿n quy ßnh pháp lu¿t vß mßt sß bißn pháp b¿o ¿m BG trong l)nh vÿc lao ßng.

Bài t¿p chí <Bißn pháp b¿o ¿m qun con ng±ßi ß châu Âu hißn nay= cÿa

TS. Tr¿n Vn Duy và ThS. Chÿ Thß Nhu¿n trên T¿p chí Lý lu¿n chính trß, sß

</div>Trang 29<div class="page_container" data-page="29">

10/2017 chß ra bißn pháp b¿o ¿m các qun con ng±ßi là tßng hịa các bißn pháp nh±: hồn thißn thß ch¿, xây dÿng hß thßng vn b¿n pháp lu¿t, thành l¿p các c¡ quan ßc l¿p vßi các c¡ quan nhà n±ßc ß giám sát, thÿc thi quyßn con ng±ßi. Trong ó, thành l¿p các c¡ quan ßc l¿p vßi các c¡ quan nhà n±ßc ±ÿc xem là mßt trong nhÿng cách thÿc hißu qu¿.

Nguyßn Nh¿t Khanh (2018), <Mßt sß b¿t c¿p và ki¿n nghß hồn thißn pháp

lu¿t vß xÿ ph¿t vi ph¿m hành chính trong l)nh vÿc lao ßng=, T¿p chí Nghß Lu¿t, sß 6,

bài vi¿t nêu mßt sß b¿t c¿p vß xÿ ph¿t vi ph¿m hành chính trong l)nh vÿc lao ßng, gây khó khn cho cơng tác xÿ ph¿t trong thÿc tißn, tÿ ó ß xu¿t mßt sß gi¿i pháp hồn thißn các quy ßnh pháp lu¿t trong l)nh vÿc lao ßng.

Cao Vi Minh (2018), <Bißn pháp kh¿c phÿc h¿u qu¿ trong xÿ ph¿t vi ph¿m

hành chính vß lao ßng, b¿o hißm xã hßi, ±a ng±ßi lao ßng Vißt Nam i làm vißc ß n±ßc ngồi theo hÿp ßng=, T¿p chí Nghß Lu¿t, sß 6, bài vi¿t t¿p trung ánh giá

các hình thÿc c±ÿng ch¿ do nhà n±ßc ti¿n hành bc chÿ thß vi ph¿m hành chính thÿc hißn ngh)a vÿ pháp lý nh¿t ßnh nh¿m h¿n ch¿ ho¿c khơi phÿc l¿i tình tr¿ng ban ¿u do vi ph¿m hành chính gây ra.

Vi Vn Nhiêm, Ngun Vn Trí (2019), <B¿o ¿m tính thßng nh¿t giÿa Bß

lu¿t Lao ßng vßi pháp lu¿t thanh tra và chu¿n mÿc qc t¿ vß thanh tra lao ßng=,

T¿p chí Khoa hßc pháp lý Vißt Nam, sß 09(130), bài vi¿t có nhÿng ánh giá khách quan và tồn dißn vß: (i) nhu c¿u thanh tra lao ßng tÿ thÿc tißn vi ph¿m pháp lu¿t trong l)nh vÿc lao ßng; (ii) tß chÿc và ho¿t ßng cÿa thanh tra lao ßng theo các quy ßnh cÿa PLL Vißt Nam trong t±¡ng quan vßi các tiêu chu¿n lao ßng qußc t¿; (iii) nhÿng h¿n ch¿ cÿa Dÿ th¿o BLL (sÿa ßi) so vßi nhÿng quy ßnh pháp lu¿t liên quan và chu¿n mÿc qußc t¿ vß thanh tra lao ßng. Tác gi¿ ß xu¿t 4 ki¿n nghß cÿ thß ißu chßnh b¿n Dÿ th¿o BLL (sÿa ßi) vß tên ißu lu¿t; bß sung c¡ quan có th¿m qun và qun h¿n thanh tra lao ßng, oàn thanh tra, Thanh tra viên... và u c¿u Chính phÿ h±ßng d¿n chi ti¿t. Nhÿng ki¿n nghß này ã ±ÿc ti¿p thu mßt ph¿n trong BLL nm 2019.

TS. Ph¿m Cơng B¿y (2012), <Thÿc tr¿ng tranh ch¿p lao ßng, ình cơng

và ki¿n nghß vißc sÿa ßi, bß sung trong dÿ th¿o Bß lu¿t Lao ßng sÿa ßi, bß sung=, T¿p chí TAND, sß 10, Bài vi¿t cung c¿p bÿc tranh chân thÿc vß thÿc tißn áp

dÿng quy ßnh pháp lu¿t vß gi¿i quy¿t tranh ch¿p lao ßng, là ngußn t± lißu tham kh¿o có giá trß.

</div>Trang 30<div class="page_container" data-page="30">

Thÿ hai, nghiên cÿu vß chính sách pháp lu¿t vß BG nói chung có ß c¿p ¿n bißn pháp b¿o ¿m thÿc hißn BG.

Các cơng trình: Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi (2020), ß tài nghiên cÿu

khoa hßc c¿p tr±ßng <B¿o ¿m bình ¿ng gißi trong chính sách pháp lu¿t ß Vißt

Nam hißn nay= (TS. Tr¿n Thß Quyên chÿ nhißm); Tr±ßng ¿i hßc Lu¿t Hà Nßi

(2020), ß tài nghiên cÿu khoa hßc c¿p tr±ßng <Pháp lu¿t bình ¿ng gißi và thÿc

tißn thi hành t¿i Vißt Nam= (TS. Ngơ Thß H±ßng làm chÿ nhißm) ßu ¿t mÿc tiêu

nghiên cÿu v¿n ß BG trong chính sách, pháp lu¿t; do ó ã phân tích, bình lu¿n nßi dung quy ßnh và thÿc tißn thÿc hißn ch¿ tài xÿ ph¿t ßi vßi hành vi vi ph¿m pháp lu¿t vß BG.

Thÿ ba, nghiên cÿu vß các bißn pháp b¿o ¿m BG trong pháp lu¿t lao ßng.

¿ng Thß Th¡m (2016), <Quyßn cÿa lao ßng nÿ theo pháp lu¿t Vißt

Nam=, Lu¿n án ti¿n s) lu¿t hßc, Hßc vißn Khoa hßc Xã hßi, lu¿n án dành mßt dung

l±ÿng nh¿t ßnh ß phân tích và ánh giá thÿc tr¿ng b¿o vß quyßn cÿa lao ßng nÿ ß Vißt Nam, trong ó ß c¿p ¿n các bißn pháp c¡ b¿n bao gßm bißn pháp kinh t¿ (xÿ ph¿t và bßi th±ßng thißt h¿i), bißn pháp t± pháp (gi¿i quy¿t tranh ch¿p lao ßng ho¿c truy cÿu trách nhißm hình sÿ).

Ngun Vißt C±ßng (2008), <V¿n ß bình ¿ng gißi trong cơng tác gi¿i

quy¿t các vÿ án lao ßng= T¿p chí Nghß Lu¿t, sß 2, Bài vi¿t cung c¿p thơng tin thÿc

tißn vß gi¿i quy¿t mßt sß vÿ án lao ßng mà ±¡ng sÿ là lao ßng nÿ mang thai, nghß thai s¿n ho¿c ni con nhß, là ngn t± lißu quan trßng do sß l±ÿng tranh ch¿p này khơng nhißu.

1.3. Nghiên cÿu liên quan ¿n hồn thißn pháp lu¿t và nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn các quy ßnh pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß bình ¿ng gißi

1.3.1. Nghiên cÿu liên quan ¿n hồn thißn pháp lu¿t quy ßnh pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß bình ¿ng gißi

Mßt sß nghiên cÿu cung c¿p ngn thơng tin áng tin c¿y vß tình hình thÿc hißn PLL vß BG, có thß kß ¿n nh±: Trung tâm Nghiên cÿu Lao ßng nÿ và

Gißi, Vißn Khoa hßc Lao ßng và Xã hßi (ILSSA) (2017), Báo cáo tßng hÿp xu

h±ßng vß bình ¿ng gißi trong l)nh vÿc lao ßng - xã hßi giai o¿n 2008 - 2017, dÿ báo giai o¿n 2018 - 2025; The World Economic Forum (2007, 2013, 2021), The Global Gender gap Report.

M¿c dù khác nhau vß c¿p ß và ph¿m vi nghiên cÿu, h¿u h¿t cơng trình nghiên cÿu liên quan ¿n PLL vß BG ßu ±a ¿n nhÿng ki¿n nghß cÿ thß ß

</div>Trang 31<div class="page_container" data-page="31">

hồn thißn quy ßnh pháp lu¿t Vißt Nam. Nhißu cơng trình nghiên cÿu ra ßi tr±ßc khi BLL nm 2019 có hißu lÿc thi hành, do ó mßt sß ki¿n nghß ã ±ÿc c¡ quan có th¿m qun ti¿p thu trong q trình hồn thißn BLL và các vn b¿n h±ßng d¿n. Tuy v¿y, mßt sß ki¿n nghß v¿n ti¿p tÿc có giá trß ¿n thßi ißm hißn t¿i, nh± các cơng trình sau ây:

¿ng Thß Th¡m (2016), <Quyßn cÿa lao ßng nÿ theo pháp lu¿t Vißt Nam=,

Lu¿n án ti¿n s) Lu¿t hßc, Hßc vißn Khoa hßc Xã hßi, Trên c¡ sß nhÿng v¿n ß lý lu¿n và thÿc tißn vß quyßn cÿa lao ßng nÿ, lu¿n án ã xác ßnh rõ nhÿng ph±¡ng h±ßng và gi¿i pháp hồn thißn pháp lu¿t vß quyßn cÿa lao ßng nÿ. M¿c dù nhißu nßi dung ã bß gi¿m sút giá trß do vißc BLL nm 2012 bß thay th¿ bßi BLL nm 2019, nhÿng ý t±ßng chÿ ¿o cÿa lu¿n án là ngn tham kh¿o có giá trß nh±: (i) ¿m b¿o thÿc hißn chính sách ±u ãi doanh nghißp sÿ dÿng nhißu lao ßng nÿ tr±ßc nhÿng rào c¿n cÿa thß tr±ßng lao ßng và thÿ tÿc hành chính nhà n±ßc; (ii) Bß sung quy ßnh cÿ thß vß trách nhißm cÿa NSDL ph¿i giÿ bí m¿t thơng tin cho ng±ßi ±ÿc tuyßn dÿng ß b¿o vß ßi t± cÿa lao ßng nÿ; (iii) Chuyßn trách nhißm chi tr¿ kho¿n tißn l±¡ng trong thßi gian lao ßng nÿ làm vißc thay cho nghß hành kinh, nghß cho con bú sang q BHXH; (iv) bß sung ch¿ tài hành chính vßi hành vi vi ph¿m ch±a ±ÿc quy ßnh...

PGS.TS. Lê Thß Hồi Thu (2018), <B¿o vß lao ßng nÿ nh¿m mÿc tiêu bình

¿ng gißi trong pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam=, T¿p chí Nhà n±ßc và pháp lu¿t, sß 12,

ß ¿m b¿o t±¡ng quan hÿp lý giÿa b¿o vß NL vßi b¿o vß các quyßn và lÿi ích hÿp pháp cÿa NSDL cing nh± tơn trßng các tiêu chu¿n lao ßng qußc t¿ liên quan, tác gi¿ ki¿n nghß nhÿng gi¿i pháp cÿ thß vß hồn thißn khung pháp lý vß c±ÿng bÿc lao ßng và qu¿y rßi tình dÿc t¿i n¡i làm vißc, ti¿p tÿc hồn thißn quy ßnh b¿o vß lao ßng nÿ làm các nghß, cơng vißc ¿nh h±ßng x¿u ¿n chÿc nng sinh s¿n và ni con, cing nh± c¿i cách tồn dißn chính sách BHXH, ¿c bißt là ch¿ ß h±u trí hàng tháng...

±ÿc cơng bß sau khi BLL nm 2019 có hißu lÿc, mßt sß cơng trình nghiên cÿu sau ây có giá trß tiêu bißu:

Tr¿n Thß Thuý Lâm, ß Thß Dung (Chÿ biên) (2021), <Bình lu¿n nhÿng

ißm mßi cÿa Bß lu¿t Lao ßng nm 2019=, Nxb Lao ßng, Hà Nßi, tÿ vißc nh¿n

dißn nhÿng thách thÿc khi thÿc hißn mßt sß quy ßnh mßi nh± c¡ ch¿ cßng ßng trách nhißm giÿa Nhà n±ßc và NSDL trong vißc tß chÿc nhà tr¿, m¿u giáo cho con cÿa NL hay vißc tng c±ßng trách nhißm cÿa NSDL vß phịng, chßng qu¿y rßi

</div>Trang 32<div class="page_container" data-page="32">

tình dÿc t¿i n¡i làm vißc..., các tác gi¿ ã ß xu¿t c¡ quan nhà n±ßc có th¿m qun quy ßnh bß sung và h±ßng d¿n thÿc hißn các nßi dung cịn nhißu ý ki¿n.

Slaling Up Nutrition, UN WOMEN, GIZ (2020), <Góp ý Dÿ th¿o Nghß

ßnh Chính sách lao ßng nÿ và B¿o ¿m bình ¿ng gißi=, Tham lu¿n Hßi th¿o

tham v¿n <Dÿ th¿o Nghß ßnh quy ßnh vß chính sách ßi vßi lao ßng nÿ và b¿o ¿m bình ¿ng gißi=: Các tß chÿc xã hßi, gßm c¿ tß chÿc qußc t¿ (GIZ) và tß chÿc liên chính phÿ (UN WOMEN) ã ánh giá vß tình hình thÿc hißn Nghß ßnh cÿa Chính phÿ vß chính sách ßi vßi lao ßng nÿ, tÿ ó ki¿n nghß ti¿p tÿc hồn thißn bßn v¿n ß: (i) b¿o ¿m bußng t¿m, bußng vß sinh và khám sÿc khße cho c¿ lao ßng nam và nÿ; (ii) khơng cho phép quy ßi thành l±¡ng ßi vßi thßi gian nghß hành kinh, nghß cho con bú; (iii) mß rßng ßi t±ÿng yêu c¿u l¿p ¿t phòng v¿t, trÿ sÿa m¿ t¿i n¡i làm vißc; (iv) ±u ãi thu¿ ßi vßi NSDL mà sÿ dÿng nhißu lao ßng nÿ.

Nguyßn Thß Minh Huyßn (2022), <Pháp lu¿t lao ßng Th ißn

vß bình ¿ng gißi và mßt sß bài hßc kinh nghißm cho Vißt Nam=, T¿p chí Lu¿t hßc,

sß 4, tác gi¿ nh¿n m¿nh nhÿng ißm t±¡ng ßng và khác bißt trong PLL Vißt Nam và Thÿy ißn vß BG, tÿ ó xem xét kh¿ nng Vißt Nam có thß hßc hßi mßt sß kinh nghißm tÿ Thÿy ißn, bao gßm: (i) bß sung quy ßnh vß các hình thÿc phân bißt ßi xÿ vß gißi trÿc ti¿p và gián ti¿p; (ii) ràng bußc trách nhißm cÿa NSDL trong vißc b¿o ¿m BG t¿i n¡i làm vißc; (iii) yêu c¿u NSDL chu¿n bß k¿ ho¿ch và hành ßng cÿ thß ß tr¿ l±¡ng bình ¿ng theo lß trình xác ßnh; (iv) bß thßi gian nghß hành kinh và thay b¿ng nghß phÿc vÿ nhu c¿u sinh lý c¿n thi¿t ho¿c nghß ßm au; (v) xố bß kho¿ng cách gißi trong quy ßnh vß tußi nghß h±u. Tác gi¿ cing cho r¿ng gi¿i pháp bß sung án lß ß gi¿i quy¿t các tranh ch¿p lao ßng liên quan ¿n y¿u tß gißi n¿m trong xu h±ßng hồn thißn ngn lu¿t cÿa Vißt Nam hißn nay.

1.3.2. Nghiên cÿu liên quan ¿n nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn các quy ßnh pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß bình ¿ng gißi

¿ng Thß Th¡m (2016), <Quyßn cÿa lao ßng nÿ theo pháp lu¿t Vißt Nam=,

Lu¿n án ti¿n s) Lu¿t hßc, Hßc vißn Khoa hßc Xã hßi, lu¿n án ti¿p c¿n tÿ khía c¿nh quyßn con ng±ßi và chß ra gi¿i pháp nâng cao nng lÿc cÿa các chÿ thß trong vißc thÿ h±ßng và b¿o vß quyßn cÿa lao ßng nÿ nh±: Nßi lu¿t hố và tÿng b±ßc phê chu¿n các cơng ±ßc cÿa ILO phù hÿp vßi các ißu kißn kinh t¿, chính trß, xã hßi Vißt Nam vß lao ßng nÿ; nâng cao nng lÿc cÿa các chÿ thß trong vißc thÿ h±ßng và b¿o vß quyßn cÿa lao ßng nÿ.

</div>Trang 33<div class="page_container" data-page="33">

Ngun Vn Bình (2014), <Hồn thißn pháp lu¿t vß ßi tho¿i xã hßi trong

quan hß lao ßng ß Vißt Nam=, Lu¿n án ti¿n s) Lu¿t hßc, Khoa Lu¿t - ¿i hßc

Qußc gia Hà Nßi, lu¿n án nh¿n m¿nh ý ngh)a cÿa ßi tho¿i xã hßi trong lao ßng ß t¿o ra sÿ bình ¿ng vß ßa vß giÿa t¿p thß lao ßng tham gia ßi tho¿i vßi NSDL. Các k¿t qu¿ nghiên cÿu này ã phúc áp gÿi ý cÿa tác gi¿ Nguyßn M¿nh

C±ßng trong bài t¿p chí <C¿n mßt c¡ ch¿ phù hÿp ß ißu chßnh quan hß lao ßng

trong nßn kinh t¿ thß tr±ßng= (2006), T¿p chí Lao ßng - Xã hßi, sß 283. Nh± v¿y,

các v¿n ß vß gißi cÿa NL t¿i n¡i làm vißc có thß gi¿i quy¿t b¿ng cách ßi tho¿i xã hßi trong lao ßng thay vì chß trơng chß vào các quy ßnh pháp lu¿t cÿa nhà n±ßc. ây là cing là khuy¿n nghß cÿa Tßng Liên ồn Lao ßng Vißt Nam trong

cn <C¿m nang vß chính sách ßi vßi lao ßng nÿ phịng chßng phân bißt ßi xÿ

t¿i n¡i làm vißc và phịng ngÿa lao ßng tr¿ em thông qua th±¡ng l±ÿng, àm phán và ký k¿t thßa ±ßc lao ßng t¿p thß=, xu¿t b¿n tháng 6/2022. Nghiên cÿu

mßi nh¿t cÿa ILO vß ßi tho¿i xã hßi <Social Dialogue Report 2022: Collective

bargaining for an inclusive, sustainable and resilient recovery= (t¿m dßch: Báo

cáo ßi tho¿i xã hßi nm 2022: Th±¡ng l±ÿng t¿p thß vì sÿ phÿc hßi tồn dißn, bßn vÿng và kiên c±ßng) (2022) ã cung c¿p nhÿng thÿc hành tßt vß th±¡ng l±ÿng t¿p thß và thßa ±ßc lao ßng t¿p thß chÿa ÿng các ißu kho¿n vß BG mà Vißt Nam hồn tồn có thß tham kh¿o.

Mßt sß cơng trình nghiên cÿu xã hßi hßc vß gißi ã nh¿n m¿nh gi¿i pháp lßng ghép gißi trong các ch±¡ng trình, mÿc tiêu, chính sách và vn b¿n quy ph¿m pháp lu¿t thc nhißu l)nh vÿc khác nhau, trong ó l)nh vÿc lao ßng. Tiêu bißu có

thß kß ¿n hai bài t¿p chí: Chu Thß Trang Vân (2004), <Lßng ghép gißi trong xây

dÿng và áp dÿng pháp lu¿t ß b¿o vß qun bình ¿ng cÿa phÿ nÿ=, T¿p chí

Nghiên cÿu l¿p pháp, sß 5; Ph¿m H±¡ng Trà (2019), <Thúc ¿y bình ¿ng gißi ß

l)nh vÿc lao ßng, vißc làm trong kÿ nguyên sß và hßi nh¿p=, T¿p chí Qu¿n lý nhà

n±ßc, sß 278. Theo các tác gi¿, các l)nh vÿc khác nhau cÿa ßi sßng kinh t¿ - xã hßi có sÿ tác ßng qua l¿i l¿n nhau. Khi thÿc hißn lßng ghép gißi trong xây dÿng chính sách, pháp lu¿t, các chÿ thß s¿ ±a nhÿng mßi quan tâm và tr¿i nghißm cÿa c¿ phÿ nÿ và nam gißi thành mßt khía c¿nh khơng thß thi¿u trong quá trình thi¿t k¿, thÿc thi, giám sát và ánh giá lu¿t pháp, chính sách và ch±¡ng trình trong mßi l)nh vÿc chính trß, kinh t¿ và xã hßi ß phÿ nÿ và nam gißi ±ÿc h±ßng lÿi và tình tr¿ng b¿t bình ¿ng khơng cịn tßn t¿i.

</div>Trang 34<div class="page_container" data-page="34">

2. Mßt sß ánh giá, nh¿n xét vß tình hình nghiên cÿu cÿa các cơng trình khoa hßc ã cơng bß có liên quan ¿n ß tài lu¿n án

2.1. ánh giá, nh¿n xét tßng qt

Tÿ q trình nghiên cÿu các cơng trình khoa hßc ã cơng bß liên quan ¿n ß tài lu¿n án, nghiên cÿu sinh nh¿n th¿y mßt sß v¿n ß c¡ b¿n nh± sau:

Thÿ nh¿t, v¿n ß lý lu¿n vß BG trong l)nh vÿc lao ßng ±ÿc nghiên cÿu

theo nhißu ph±¡ng dißn nh± ngơn ngÿ, chính trß, xã hßi, kinh t¿, pháp lý... Vß c¡ b¿n, các cơng trình, bài vi¿t cÿa các tác gi¿ ßu thß hißn quan ißm sâu s¿c vß v¿n ß c¿n nghiên cÿu, bình lu¿n. Tuy nhiên, v¿n cịn mßt sß ß tài ch±a thßng nh¿t vß nßi hàm khái nißm gißi, ch±a có cơng trình nào khái qt ±ÿc ¿y ÿ ¿c ißm c¡ b¿n cÿa khái nißm và vai trị cÿa BG trong l)nh vÿc lao ßng.

Thÿ hai, liên quan ¿n lý lu¿n PLL vß BG, m¿c dù nhÿng cơng trình

nghiên cÿu khác nhau ã t¿p hÿp mßt sß ¿c tr±ng nh¿t ßnh thành khái nißm PLL vß BG, tuy nhiên cịn rßi r¿c, thi¿u tính hß thßng. Riêng vß nguyên t¿c ißu chßnh PLL vß BG, các cơng trình nghiên cÿu trong n±ßc mßi b±ßc ¿u t¿p hÿp và khái quát mßt sß nguyên t¿c g¿n vßi quy ßnh chung cÿa Lu¿t BG nm 2006 nên không ÿ hàm l±ÿng khoa hßc cho nhu c¿u khái quát lý lu¿n nguyên t¿c PLL vß BG trên bình dißn qc t¿. Mßt sß cơng trình nghiên cÿu ã kh¿o cÿu, t¿p hÿp nßi dung cÿa PLL qußc t¿, các qußc gia và khu vÿc vß BG tuy nhiên hißn nay nhißu nßi dung gi¿m giá trß tham kh¿o do y¿u tß thßi gian ho¿c chß ß c¿p ¿n pháp lu¿t cÿa mßt khu vÿc (châu Âu) hay mßt n±ßc nh¿t ßnh (Thÿy ißn, Lào...). Mßt sß cơng trình có ph¿m vi nghiên cÿu v±ÿt ra khßi quan hß lao ßng khi ß c¿p ¿n vißc cá nhân tham gia các ho¿t ßng lao ßng phát trißn kinh t¿ hß gia ình hay phÿ nÿ làm chÿ doanh nghißp thay vì là nhÿng NL làm vißc theo thßa thu¿n, ±ÿc tr¿ l±¡ng và chßu sÿ qu¿n lý, ißu hành cÿa NSDL (có quan hß lao ßng/quan hß vißc làm).

Thÿ ba, các nghiên cÿu thÿc tr¿ng quy ßnh pháp lu¿t vß nßi dung BG

trong l)nh vÿc lao ßng r¿t a d¿ng, thc nhißu lo¿i hình vßi ph¿m vi nghiên cÿu rßng h¿p khác nhau. Tuy nhiên, mßt ph¿n lßn trong sß ó ti¿p c¿n các quy ßnh pháp lu¿t ã h¿t hißu lÿc (nh± BLL nm 1994, BLL nm 2012) nên giá trß tham kh¿o gi¿m sút. R¿t nhißu cơng trình t¿p trung vào vißc phân tích các ch¿ ß ßi vßi lao ßng nÿ nh± là mßt lo¿i lao ßng ¿c thù, ißu này ch±a thÿc sÿ phù hÿp vßi xu h±ßng nghiên cÿu vß BG hißn nay, ó là t¿p trung vào mßi quan hß giÿa gißi nam và gißi nÿ, b¿o vß qun bình ¿ng cho c¿ hai gißi chÿ khơng chß coi phÿ nÿ là ßi

</div>Trang 35<div class="page_container" data-page="35">

t±ÿng trung tâm. H¡n nÿa, mßt sß cơng trình mßi chß dÿng l¿i ß góc ß h±ßng d¿n chính sách, thi¿u chißu sâu, mßt sß l¿p lu¿n v¿n n¿ng tính chÿ quan, ch±a khoa hßc.

Thÿ t±, ch±a có nhißu nghiên cÿu thÿc tr¿ng quy ßnh pháp lu¿t vß bißn

pháp b¿o ¿m BG trong l)nh vÿc lao ßng. a sß các cơng trình chß là ti¿p c¿n mßt chißu tÿ PLL ho¿c pháp lu¿t vß BG nói chung, vì v¿y các bißn pháp b¿o ¿m ch±a g¿n vßi ¿c tr±ng gißi, nhu c¿u gißi ho¿c ch±a g¿n vßi nhÿng ¿c tr±ng và nhu c¿u ißu chßnh PLL.

Thÿ nm, vß ph±¡ng dißn gi¿i pháp pháp lý, các nghiên cÿu ã cơng bß ßu

¿t ±ÿc nhÿng thành tÿu nh¿t ßnh. H¿u h¿t các cơng trình nghiên cÿu ßu có ph¿n khuy¿n nghß gi¿i pháp hồn thißn PLL Vißt Nam vß BG, tuy nhiên mßt sß nßi dung ã ±ÿc c¡ quan nhà n±ßc có th¿m qun ti¿p thu trong q trình hồn thißn BLL nm 2019 và vn b¿n h±ßng d¿n. M¿t khác, a sß các ß xu¿t vß gi¿i pháp nâng cao hißu qu¿ thÿc thi các quy ßnh PLL vß BG trong các cơng trình này ßu có giá trß tham kh¿o nh¿t ßnh.

2.2. Nhÿng nßi dung nghiên cÿu ã sáng tß và ±ÿc lu¿n án k¿ thÿa, phát trißn

Thơng qua q trình nghiên cÿu các cơng trình khoa hßc ã cơng bß có liên quan ¿n ß tài lu¿n án, nghiên cÿu sinh k¿ thÿa nhÿng k¿t qu¿ nghiên cÿu quan trßng sau ây:

Thÿ nh¿t, mßt sß v¿n ß lý lu¿n vß BG trong l)nh vÿc lao ßng và PLL

vß BG, trong ó có khái nißm gißi, BG, BG trong l)nh vÿc lao ßng, PLL vß BG, khái quát pháp lu¿t qußc t¿ và pháp lu¿t mßt sß qußc gia trên th¿ gißi vß BG trong l)nh vÿc lao ßng.

Thÿ hai, mßt sß thÿc tr¿ng PLL Vißt Nam vß BG và thÿc tißn thÿc hißn

trong các l)nh vÿc nh± vißc làm; ào t¿o nghß; thßi giß làm vißc, thßi giß nghß ng¡i; an tồn lao ßng, vß sinh lao ßng; tißn l±¡ng; kÿ lu¿t lao ßng; BHXH... và mßt sß bißn pháp b¿o ¿m nh± thanh tra lao ßng, xÿ ph¿t vi ph¿m pháp lu¿t và gi¿i quy¿t tranh ch¿p lao ßng...

Thÿ ba, mßt sß gi¿i pháp hồn thißn và nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn pháp lu¿t

có liên quan ¿n các ch¿ ß cÿa NL vß vißc làm; ào t¿o nghß; thßi giß làm vißc, thßi giß nghß ng¡i; an tồn lao ßng, vß sinh lao ßng; tißn l±¡ng; kÿ lu¿t lao ßng; BHXH... và mßt sß bißn pháp b¿o ¿m nh± thanh tra lao ßng, xÿ ph¿t vi ph¿m pháp lu¿t và gi¿i quy¿t tranh ch¿p lao ßng... áp ÿng các nhu c¿u vß gißi, h±ßng tßi mÿc tiêu xố bß phân bißt ßi xÿ vß gißi và ¿t ±ÿc BG thÿc ch¿t t¿i n¡i làm vißc.

</div>Trang 36<div class="page_container" data-page="36">

3. Nhÿng v¿n ß lu¿n án c¿n ti¿p tÿc nghiên cÿu

Tÿ sÿ khái quát ißm b¿t c¿p, thi¿u sót cÿa quy ßnh PLL vß BG và thÿc tr¿ng nghiên cÿu cÿa các cơng trình khoa hßc liên quan, tác gi¿ nh¿n th¿y vißc ti¿p tÿc nghiên cÿu và hồn thißn quy ßnh cÿa PLL Vißt Nam vß BG là h¿t sÿc c¿n

thi¿t. Qua ó kh¿ng ßnh, vißc lÿa chßn và nghiên cÿu ß tài <Pháp lu¿t lao ßng

Vißt Nam vß bình ¿ng gißi= s¿ có giá trß lý lu¿n và thÿc tißn sâu s¿c. Trong quá

trình nghiên cÿu, tác gi¿ dÿ ßnh s¿ làm rõ các v¿n ß lý lu¿n và thÿc tißn cÿa PLL Vißt Nam trên t¿t c¿ các khía c¿nh cÿa vißc làm và nghß nghißp, bao gßm c¿ nßi dung BG và bißn pháp b¿o ¿m BG.

Tÿ vißc phân tích, ánh giá các cơng trình khoa hßc ã cơng bß có liên quan

¿n ß tài <Pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß bình ¿ng gißi=, có thß th¿y m¿c dù có

nhißu cơng trình nghiên cÿu lu¿t hßc vß lao ßng nÿ ho¿c BG trong nhÿng khía c¿nh cÿ thß cÿa lao ßng nh±ng ch±a có cơng trình nào nghiên cÿu chun sâu và tồn dißn các v¿n ß lý lu¿n vß BG trong l)nh vÿc lao ßng, PLL vß BG, thÿc tr¿ng PLL Vißt Nam vß BG. Chính vì v¿y, lu¿n án s¿ t¿p trung nghiên cÿu sâu s¿c và th¿u áo vß các nßi dung sau:

Thÿ nh¿t, lu¿n án làm sáng rõ nhÿng v¿n ß lý lu¿n vß BG trong l)nh vÿc lao ßng và BG trong pháp lu¿t lao ßng, cÿ thß là:

- Làm rõ khái nißm và ¿c ißm cÿa BG, BG trong l)nh vÿc lao ßng. - Xác ßnh vai trị cÿa BG trong l)nh vÿc lao ßng.

- Làm rõ khái nißm và ¿c ißm pháp lu¿t lao ßng vß BG. - Khái quát nguyên t¿c ißu chßnh PLL vß BG.

- Khái quát nßi dung cÿa PLL vß BG tÿ quan ißm cÿa Liên hÿp qußc, ILO, pháp lu¿t cÿa các qußc gia và khu vÿc.

Thÿ hai, lu¿n án ánh giá thÿc tr¿ng pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß BG,

cÿ thß nh± sau:

- Phân tích, ánh giá thÿc tr¿ng quy ßnh pháp lu¿t vß BG trong l)nh vÿc lao ßng, cÿ thß là các l)nh vÿc sau ây: vißc làm; ào t¿o nghß; thßi giß làm vißc, thßi giß nghß ng¡i; an tồn lao ßng, vß sinh lao ßng; tißn l±¡ng; kÿ lu¿t lao ßng; BHXH.

- Phân tích, ánh giá thÿc tr¿ng bißn pháp b¿o ¿m BG trong l)nh vÿc lao ßng, chÿ y¿u là c¡ ch¿ pháp lý, bao gßm: thanh tra lao ßng vß BG, xÿ ph¿t vi ph¿m PLL vß BG và gi¿i quy¿t tranh ch¿p lao ßng liên quan ¿n BG

Thÿ ba, lu¿n án ki¿n nghß hồn thißn pháp lu¿t và nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß BG, cÿ thß:

</div>Trang 37<div class="page_container" data-page="37">

- Xác ßnh ph±¡ng h±ßng ß hồn thißn cing nh± nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn PLL Vißt Nam vß BG.

- Xây dÿng các ki¿n nghß cÿ thß hồn thißn pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß BG.

- Xây dÿng các ki¿n nghß nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß BG.

4. Lý thuy¿t nghiên cÿu và h±ßng ti¿p c¿n cÿa lu¿n án

4.1. Lý thuy¿t nghiên cÿu

Vißc nghiên cÿu lu¿n án ±ÿc thÿc hißn dÿa trên mßt sß lý thuy¿t sau ây:

Thÿ nh¿t, lý thuy¿t vß sÿ cơng b¿ng.

Cơng b¿ng là mßt khái nißm cn b¿n cÿa tri¿t hßc pháp quyßn, tri¿t hßc xã hßi cing nh± cÿa ßi sßng chính trß, xã hßi, tơn giáo và pháp lu¿t. Trong khoa hßc pháp lý, cơng b¿ng là mßt tình tr¿ng mà trong ó t¿t c¿ mßi ng±ßi trong mßt xã hßi ßu có ßa vß, tình tr¿ng pháp lý, các c¡ hßi và ngh)a vÿ ngang nhau mà khơng có sÿ phân chia ranh gißi và phân bißt ßi xÿ vß gißi tính, chÿng tßc, ti tác, khuynh h±ßng, ngn gßc, ¿ng c¿p, giai c¿p, ngơn ngÿ, tơn giáo, nißm tin, quan ißm, sÿc khße...20.

Mßt trong nhÿng ißu kißn c¡ b¿n ß ¿t ¿n sÿ cơng b¿ng chính là vißc các cá nhân/nhóm xã hßi ßu bình ¿ng tr±ßc pháp lu¿t. Theo ó, pháp lu¿t thÿa nh¿n, thi¿t l¿p các ißu kißn, c¡ hßi ngang nhau cho sÿ tßn t¿i và phát trißn cÿa các cá nhân/nhóm xã hßi. Chính vì v¿y, nghiên cÿu ißu chßnh pháp lu¿t vß BG trong l)nh vÿc lao ßng c¿n dÿa trên lý thuy¿t vß sÿ công b¿ng.

Thÿ hai, lý thuy¿t pháp lý nÿ quyßn.

Trong bßi c¿nh kinh t¿ - xã hßi hißn ¿i, lý thuy¿t nÿ quyßn là mßt ph±¡ng pháp lu¿n ±ÿc v¿n dÿng vào các l)nh vÿc khoa hßc vßi mÿc ích h¿n ch¿ ¿n mÿc th¿p nh¿t ho¿c trißt tiêu sÿ b¿t bình ¿ng vß gißi tính trong các l)nh vÿc chính trß, khoa hßc và ßi sßng. Khi v¿n dÿng vào nghiên cÿu pháp lu¿t, lý thuy¿t này ±ÿc gßi tên là lý thuy¿t pháp lý nÿ quyßn - mßt kÿ thu¿t nghiên cÿu pháp lu¿t dÿa trên phân tích, ánh giá các quy ph¿m pháp lu¿t d±ßi góc nhìn b¿o ¿m sÿ cân b¿ng vß gißi tính, h±ßng ¿n b¿o vß quyßn cÿa phÿ nÿ trong các l)nh vÿc cÿa ßi sßng xã hßi21.

20. TS. Nguyßn Thß Th (2019), <Cơng b¿ng và vai trị cÿa vißc b¿o ¿m ngun t¿c cơng b¿ng trong tß tÿng hành chính ß Vißt Nam=, T¿p chí Nghß lu¿t, (3), tr. 50-55.

21. ồn Thß Ph±¡ng Dißp, ồn Thanh H¿i (2022), <Lý thuy¿t pháp lí nÿ qun - nh¿n thÿc và v¿n dÿng trong xây dÿng và thÿc hißn pháp lu¿t ß Vißt Nam hißn nay=, T¿p chí Lu¿t hßc, (7), tr. 25-33.

</div>Trang 38<div class="page_container" data-page="38">

Nh± v¿y, trong khoa hßc lu¿t lao ßng, lý thuy¿t pháp lý nÿ quyßn ±ÿc trißn khai qua ba hình thÿc: (1) ¿t câu hßi xem PLL hißn t¿i có lo¿i trÿ qun cÿa phÿ nÿ khơng, n¿u có thì c¿n kh¿c phÿc nh± th¿ nào; (2) Ti¿p c¿n v¿n ß tÿ góc nhìn thÿc tißn cÿa lao ßng nÿ ß t¿o k¿t qu¿ áp dÿng pháp lu¿t phù hÿp; (3) Thơng qua thÿc tißn tr¿i nghißm cÿa nhÿng lao ßng nÿ bß phân bißt ßi xÿ ß ánh giá các quy ßnh pháp lu¿t có th¿t sÿ b¿o ¿m BG hay khơng?

4.2. H±ßng ti¿p c¿n

Vißc nghiên cÿu lu¿n án ±ÿc thÿc hißn theo các h±ßng ti¿p c¿n sau ây:

Thÿ nh¿t, ti¿p c¿n BG thÿc ch¿t.

Ti¿p c¿n BG thÿc ch¿t hay cịn gßi là ti¿p c¿n theo cách ißu chßnh là v¿n ß ±ÿc nh¿n m¿nh theo yêu c¿u cÿa Liên hÿp qc trong Cơng ±ßc CEDAW. Cách ti¿p c¿n BG thÿc ch¿t yêu c¿u các chính sách, ch±¡ng trình và quy ßnh cÿa pháp lu¿t ph¿i h±ßng ¿n bình ¿ng vß c¡ hßi ti¿p c¿n và bình ¿ng vß k¿t qu¿, lÿi ích giÿa phÿ nÿ và nam gißi.

ißu này ịi hßi c¿n có phân tích gißi, là vißc phân tích sÿ khác bißt tÿ nhiên giÿa nam và nÿ, phân tích cách thÿc mà các chu¿n mÿc xã hßi và vn hóa d¿n ¿n ßnh ki¿n gißi, phân tích thÿc tr¿ng phân bißt ßi xÿ (kß c¿ trong lu¿t pháp, chính sách) ang t¿o ra và duy trì nhÿng rào c¿n, b¿t lÿi cho phÿ nÿ ho¿c nam gißi trong ti¿p c¿n và h±ßng thÿ các thành qu¿. Tÿ ó, mßi có thß ß ra các bißn pháp kh¿c phÿc các h¿n ch¿ nói trên và t¿o ißu kißn cho mßi gißi ±ÿc thÿc hißn ¿y ÿ các nhu c¿u cÿa mình. Cách ti¿p c¿n BG thÿc ch¿t s¿ mang ¿n hißu ÿng xã hßi tích cÿc, kh¿c phÿc h¿n ch¿ cÿa cách ti¿p c¿n theo h±ßng b¿o vß hay bình ¿ng vß hình thÿc.

Thÿ hai, ti¿p c¿n dÿa trên qun có áp ÿng gißi.

Ti¿p c¿n dÿa trên qun có áp ÿng gißi ±ÿc phát trißn tÿ cách ti¿p c¿n dÿa trên quyßn con ng±ßi (Human Rights-based Approach - HRBA) cÿa Liên hÿp qc. Theo ó, q trình xây dÿng và thÿc thi chính sách, pháp lu¿t qc gia c¿n dÿa trên nhÿng nguyên t¿c, tiêu chu¿n cÿa pháp lu¿t nhân quyßn qußc t¿. Cÿ thß: (i) Coi vißc hß trÿ thÿc hißn, thÿ h±ßng các quyßn con ng±ßi là mÿc tiêu chính trong các chính sách và ch±¡ng trình phát trißn; (ii) L¿y các nguyên t¿c và tiêu chu¿n qußc t¿ vß quyßn con ng±ßi làm ßnh h±ßng cho vißc thi¿t l¿p và thÿc hißn các chính sách, ch±¡ng trình phát trißn; (iii) Làm rõ nhÿng chÿ thß qun, chÿ thß có trách nhißm và các quyßn, trách nhißm, ngh)a vÿ cÿa hß, tÿ ó hß trÿ tng c±ßng nng lÿc trong vißc thÿc hißn các quyßn, ngh)a vÿ và trách nhißm22.

22. PGS.TS. Vi Cơng Giao (2019), <Ph±¡ng pháp ti¿p c¿n dÿa trên quyßn con ng±ßi và kh¿ nng áp dÿng vào ho¿t ßng xây dÿng chính sách, pháp lu¿t ß Vißt Nam hißn nay=, T¿p chí Nghiên cÿu l¿p pháp, 18(394).

</div>Trang 39<div class="page_container" data-page="39">

Ti¿p c¿n v¿n ß BG d±ßi góc ß qun con ng±ßi ±a ¿n nh¿n thÿc r¿ng phÿ nÿ hay nam gißi, vßi t± cách là con ng±ßi, ßu có t¿t c¿ nhÿng quyßn ±ÿc thÿa nh¿n cho mßi cá nhân trên tồn th¿ gißi, ¿c thù gißi khơng làm m¿t i b¿t cÿ qun con ng±ßi c¡ b¿n nào. Trên c¡ sß ó, sÿ phát trißn cÿa cách ti¿p c¿n dÿa trên qun có áp ÿng gißi là vißc nh¿n thÿc ±ÿc các v¿n ß b¿t BG và nguyên nhân d¿n ¿n tình tr¿ng b¿t BG s¿ h±ßng các tß chÿc, cá nhân có các hành ßng tích cÿc nh¿m kh¿c phÿc tình tr¿ng ó, h±ßng tßi vißc ¿t ±ÿc nhÿng mÿc tiêu BG ã ¿t ra.

Thÿ ba, ti¿p c¿n gißi và phát trißn (Gender and Development - GAD).

Các ti¿p c¿n này ra ßi vào nhÿng nm 80 cÿa th¿ kÿ XX, h±ßng tßi mÿc tiêu xóa bß sÿ b¿t bình ¿ng giÿa phÿ nÿ và nam gißi trong các l)nh vÿc kinh t¿, xã hßi và chính trß, qua ó ¿t ±ÿc sÿ phát trißn l¿y con ng±ßi làm trung tâm. Cách ti¿p c¿n GAD hißn ang ±ÿc áp dÿng vßi t± cách mßt cơng cÿ ho¿ch ßnh chính sách và l¿p k¿ ho¿ch vß BG cÿa r¿t nhißu qußc gia.

Theo cách ti¿p c¿n GAD, gißi nÿ và gißi nam cùng có vai trị nh± nhau trong xây dÿng và duy trì xã hßi, cùng quy¿t ßnh phân cơng lao ßng xã hßi, có quan hß phÿ thußc l¿n nhau... Tuy nhiên, hß l¿i có nhÿng ph±¡ng thÿc và ph¿m vi ho¿t ßng khác nhau, óng nhÿng vai trị và có ¿nh h±ßng khác nhau trong các l)nh vÿc xã hßi, tÿ ó d¿n ¿n vißc khơng bình ¿ng trong vißc ti¿p c¿n các c¡ hßi và h±ßng thÿ k¿t qu¿. ß gi¿i quy¿t v¿n ß BG, các nghiên cÿu theo lý thuy¿t này nh¿n m¿nh nhu c¿u quan tâm ¿n nhÿng khác bißt giÿa nam và nÿ cing nh± các v¿n ß c¿n ±u tiên cÿa mßi gißi.

Liên hß giÿa v¿n ß phát trißn và gißi, ph±¡ng pháp ti¿p c¿n này nh¿n m¿nh sÿ phát trißn là mßt q trình phÿc t¿p cÿa các ti¿n bß vß vn hóa, kinh t¿, chính trß, xã hßi, có ¿nh h±ßng khác nhau ¿n nÿ gißi và nam gißi, ßng thßi mßi gißi cing có nhÿng ¿nh h±ßng khác nhau ßi vßi các ho¿t ßng phát trißn. Do ó, ß thúc ¿y lÿi ích chung, nÿ gißi và nam gißi ph¿i chia s¿ cách nhìn nh¿n vß các v¿n ß và cùng tìm ra ph±¡ng thÿc ß gi¿i quy¿t các v¿n ß ó. Cách ti¿p c¿n GAD coi nÿ gißi là mßt chÿ thß cÿa q trình phát trißn thay vì là ßi t±ÿng thÿ h±ßng bß ßng. Vì v¿y, vißc thÿc hißn các bißn pháp thúc ¿y BG c¿n xem xét các v¿n ß cÿa c¿ phÿ nÿ và nam gißi, ¿c bißt quan tâm ¿n mßi quan hß phÿ thußc giÿa hai gißi. M¿t khác, cách ti¿p c¿n GAD h±ßng ¿n mÿc tiêu tng c±ßng sÿc m¿nh nßi t¿i cÿa nÿ gißi, trong ó có vißc thúc ¿y vißc liên k¿t ß nâng cao nng lÿc.

</div>Trang 40<div class="page_container" data-page="40">

5. Câu hßi nghiên cÿu và gi¿ thuy¿t nghiên cÿu

Lu¿n án xác ßnh ba nhóm câu hßi nghiên cÿu và 3 gi¿ thuy¿t nh± sau: Nhóm câu hßi nghiên cÿu 1: BG trong l)nh vÿc lao ßng ±ÿc hißu nh± th¿ nào? Vißc ißu chßnh PLL vß BG c¿n gi¿i quy¿t ±ÿc nhÿng nßi dung chÿ y¿u gì?

Gi¿ thuy¿t nghiên cÿu: Có nhißu quan ißm khác nhau vß BG trong l)nh vÿc lao ßng, tuy nhiên mßt cách chung nh¿t thì BG trong l)nh vÿc lao ßng là vißc t¿t c¿ lao ßng nam và lao ßng nÿ ßu có c¡ hßi nh± nhau trong ti¿p c¿n vßi vißc làm, ào t¿o, phát trißn sÿ nghißp, ±ÿc ßi xÿ bình ¿ng trong tr¿ cơng, các ißu kißn làm vißc, an tồn vißc làm, cân b¿ng giÿa công vißc vßi cußc sßng gia ình và an sinh xã hßi. ißu chßnh PLL vß BG khơng chß là vißc ghi nh¿n các qun bình ¿ng giÿa phÿ nÿ và nam gißi khi tham gia vào quan hß lao ßng mà cịn bao gßm c¿ nhÿng bißn pháp ß b¿o ¿m thÿc hißn các qun này.

Nhóm câu hßi nghiên cÿu 2: Các quy ßnh cÿa PLL Vißt Nam vß BG ã hồn thißn ch±a? Q trình thÿc hißn có phát sinh v¿n ß b¿t c¿p khơng? Ngun nhân là gì?

Gi¿ thuy¿t nghiên cÿu: Quy ßnh cÿa phálÿau¿t lao ßng Vißt Nam vß BG t±¡ng ßi ¿y ÿ, nh±ng v¿n cịn nßi dung ch±a phù hÿp vßi nhu c¿u cÿa NL, NSDL và tiêu chu¿n lao ßng qußc t¿ vß BG. Thÿc thi PLL Vißt Nam vß BG trên thÿc t¿ ¿t ±ÿc mßt sß thành cơng nh¿t ßnh nh±ng v¿n cịn tình tr¿ng vi ph¿m do sÿ h¿n ch¿ trong nh¿n thÿc cÿa NSDL, NL và thi¿u nng lÿc cÿa c¡ quan có th¿m qun.

Nhóm câu hßi nghiên cÿu 3: C¿n ph¿i làm gì ß pháp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß BG ±ÿc hồn thißn và b¿o ¿m thÿc thi trên thÿc t¿?

Gi¿ thuy¿t nghiên cÿu: Nhÿng gi¿i pháp ±ÿc thÿc hißn bßi các c¡ quan có th¿m quyßn ß Vißt Nam v¿n ch±a tồn dißn và cịn thi¿u tính kh¿ thi. Do ó ß lÿlÿáp lu¿t lao ßng Vißt Nam vß BG ±ÿc hồn thißn và b¿o ¿m thÿc thi trên thÿc t¿ c¿n thÿc hißn ßng bß nhißu gi¿i pháp tÿ sÿa ßi, bß sung các quy ßnh ¿n

nâng cao hißu qu¿ thÿc hißn pháp lu¿t.

</div>