(Luận án tiến sĩ) Nghiên Cứu Đánh Giá Trình Độ Tập Luyện Của Nữ Vận Động Viên Bóng Đá U15 Đội Tuyển Trẻ Quốc Gia Sau Hai Năm Tập Luyện

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>--- ửữ --- </b>

<b>TRN MắNH HNG</b>

<b>LUN ÁN TI¾N S) GIÁO DĀC HỉC </b>

<b>TP. Hì CHÍ MINH – NM 2023 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>--- ư÷ --- </b>

<b>TRÄN M¾NH HÙNG</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>LàI CAM ĐOAN </b>

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cău cāa riêng tôi. Các số liáu, kÁt qu¿ nêu trong luÁn án là trung thực và chưa từng đưāc cơng bố trong bÁt kỳ cơng trình nào.

<b> Tác giÁ luÃn án </b>

<b> TrÅn M¿nh Hùng </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>CH£¡NG I: TỵNG QUAN VÂN ĐÀ NGHIÊN CĄU ... 4 </b>

1.1. Cơ sá lý luÁn nghiên cău đánh giá trình đá tÁp luyán cāa nữ vÁn đáng viên bóng đá u 15 đái tuyển trẻ quốc gia sau 2 năm tÁp luyán ... 4

1.2. Đặc trưng mơn bóng đá hián đại và các giai đoạn hn lun bóng đá trẻ . 18 1.2.1. Tính chÁt đặc trưng cāa bóng đá hián đại... 18

1.2.2. Các giai đoạn đào tạo VĐV bóng đá trẻ ... 21

1.3. Những đặc điểm cơ b¿n trong công tác huÁn luyán bóng đá nữ ... 23

1.3.1. Khái quát về sự phát triển cāa mơn bóng đá nữ ... 23

1.3.2. Những đặc điểm cơ b¿n trong công tác huÁn luyán bóng đá nữ .... 24

1.4. Đặc điểm về hình thái và chăc năng sinh lý lăa tuái 13 - 15 ... 37

1.4.1. Đặc điểm phát triển hình thái ... 37

1.4.2. Đặc điểm sinh lý lăa tuái 13 - 15 ... 38

1.4.3. Đặc điểm tố chÁt cơ thể vÁn đáng viên bóng đá nữ ... 41

1.5. Đặc điểm huÁn luyán trong thßi kỳ kinh ngut ... 43

1.6. Táng quan mát số cơng trình nghiên cău có liên quan ... 44

<b>CH£¡NG II ĐêI TÊỵNG, PHÊĂNG PHP V Tợ CHC NGHIấN CU ... 51 </b>

<b>2.1. ởi tÔng nghiờn cu ... 51 </b>

2.1.1. i tng nghiên cău: ... 51

2.1.2. Khách thể nghiên cău bao gòm ... 51

<b>2.2. PhÔÂng phỏp nghiờn cu ... 51 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

2.2.1. Phương pháp táng hāp và phân tích tài liáu ... 51

2.2.2. Phương pháp phỏng vÁn bằng phiÁu ... 52

2.2.3. Phương pháp kiểm tra sư phạm ... 52

2.2.4. Phương pháp nhân trắc ... 56

2.2.5. Phương pháp kiểm tra chăc năng ... 57

2.2.6. Phương pháp kiểm tra tâm lý ... 60

2.2.7. Phương pháp quan sát sư phạm ... 64

2.2.8. Phương pháp toán học thống kê ... 66

<b>2.3. Tï chąc nghiên cąu ... 67 </b>

2.3.1. Phạm vi nghiên cău ... 67

2.3.2. Đßa điểm và thßi gian nghiên cău ... 68

2.2.3. KÁ hoạch nghiên cău ... 68

<b>CH£¡NG III K¾T QUÀ NGHIÊN CĄU VÀ BÀN LUÂN ... 70 </b>

<b>3.1. Xác đånh há thëng các tiêu chí đánh giá trình đá tÃp lun căa nā VĐV bóng đá tr¿ U15 quëc gia ... 70 </b>

3.1.1. Cơ sá lý ln và thực tißn lựa chọn các tiêu chí đánh giá trình đá tÁp lun cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia ... 70

3.1.2. Phỏng vÁn để lựa chọn các tiêu chí đánh giá trình đá tÁp luyán cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia ... 77

3.1.3. Kiểm đßnh Wilcoxon, xác đßnh tính phù hāp và kiểm đßnh há số tin cÁy ... 80

3.1.4. Kiểm nghiám các nhóm tiêu chí trong đánh giá TĐTL cāa đối tưāng nghiên cău theo từng vß trí chun mơn thi đÁu ... 84

3.1.5. Bàn luÁn về há thống tiêu chí đánh giá trình đá tÁp lun cāa nữ vđv bóng đá trẻ u15 quốc gia... 91

<b>3.2. Đánh giá trình đá tÃp luyán căa nā VĐV bóng đá tr¿ U15 quëc gia sau 02 nm tÃp luyán ... 102 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

3.2.1. Sự biÁn đái về trình đá tÁp luyán cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15

quốc gia sau 02 năm tÁp luyán ... 103

3.2.2. Bàn luÁn sự biÁn đái về trình đá tÁp lun cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia sau 02 năm tÁp luyán ... 117

<b>3.3. Xây dăng tiêu chu¿n và kiÃm nghiám trình đá tÃp luyán cho nā VĐV bóng đá tr¿ U15 quëc gia sau 02 nm tÃp luyán ... 127 </b>

3.3.1. Xây dựng tiêu chuẩn đánh giá trình đá tÁp luyán cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia sau 02 năm tÁp luyán ... 127

3.3.2. Phân loại tiêu chí đánh giá trình đá tÁp lun cho nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia sau 02 năm tÁp luyán ... 129

3.3.3. Phân loại trình đá tÁp luyán cāa từng nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia qua 02 năm tÁp luyán ... 131

3.3.4. Dự báo tiềm năng phát triển thành tích cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 ... 135

3.3.5. Kiểm nghiám đánh giá táng hāp trình đá tÁp luyán và dự báo kh¿ năng phát triển thành tích cāa VĐV ... 138

3.3.6. Bàn luÁn về kÁt qu¿ nghiên cău ... 139

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>DANH MĀC CÁC CHĀ VI¾T TÄT </b>

BVHTTDL Bá Văn hóa, Thể thao và Du lßch

TTĐTBĐT Trung tâm đào tạo bóng đá trẻ TTĐT&HL Trung tâm đào tạo và huÁn luyán

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<b>DANH MĀC CÁC BÀNG </b>

B¿ng 1.1 ^Th^{ßi kỳ nhạy c¿m cāa phát triển tố chÁt cơ thể thanh}

B¿ng 2.3 B¿ng đối chiÁu k để phân loại hình thần kinh Sau 63

B¿ng 3.1

KÁt qu¿ phỏng vÁn lựa chọn các tiêu chí đánh giá trình đá tÁp lun cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia (n = 62).

Sau 78

B¿ng 3.2 KÁt qu¿ kiểm đßnh Wilcoxon giữa hai lần phỏng vÁn 80 B¿ng 3.3 ^K^{Át qu¿ kiểm nghiám đá tin cÁy các test đánh giá trình}

đá tÁp lun cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia ^{Sau 83}

B¿ng 3.5 Há số tin cÁy táng thể (Reliability Statistics) 85 B¿ng 3.6 ^{Quan h}^{á tương quan giữa các nái dung đánh giá}

B¿ng 3.7 Há số tin cÁy cāa từng biÁn (Item-Total Statistics) 85

B¿ng 3.12 ^H^{á thống các tiêu chí đánh giá TĐTL cāa nữ VĐV}

B¿ng 3.13 Sự biÁn đái tiêu chí hình thái sau 2 năm tÁp luyán cāa Sau 116

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<b>BÀNG NàI DUNG TRANG </b>

nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia

B¿ng 3.14 ^S^{ự biÁn đái ch số chăc năng sinh lý sinh hóa sau 2}

năm tÁp luyán cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia ^{Sau 116}

B¿ng 3.15 ^S^{ự biÁn đái tâm lý sau 2 năm tÁp luyán cāa nữ VĐV}

B¿ng 3.16 ^S^{ự biÁn đái thể lực sau 2 năm tÁp luyán cāa nữ VĐV}

B¿ng 3.17 ^S^{ự biÁn đái kỹ-chiÁn thuÁt sau 2 năm tÁp luyán cāa nữ}

B¿ng 3.18 Măc huyÁt sắc tố cāa ngưßi thưßng và VĐV 120 B¿ng 3.19 ^N^{ßng đá Testosteron trong huyÁt thanh ngưßi Trung}

B¿ng 3.20

Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí tiền đạo á thßi điểm ban đầu

Sau 128

B¿ng 3.21

Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí tiền đạo sau mát năm tÁp luyán

Sau 128

B¿ng 3.22

Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí tiền đạo sau hai năm tÁp luyán

Sau 128

B¿ng 3.23

Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí tiền vá á thßi điểm ban đầu

Sau 128

B¿ng 3.24 ^{Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ}

thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí ^{Sau 128}

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<b>BÀNG NàI DUNG TRANG </b>

tiền vá sau mát năm tÁp luyán

B¿ng 3.25

Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí tiền vá sau hai năm tÁp luyán

Sau 128

B¿ng 3.26

Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí hÁu vá á thßi điểm ban đầu

Sau 128

B¿ng 3.27

Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí hÁu vá sau mát năm tÁp luyán

Sau 128

B¿ng 3.28

Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí hÁu vá sau hai năm tÁp luyán

Sau 128

B¿ng 3.29

Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí thā mơn á thßi điểm ban đầu

Sau 128

B¿ng 3.30

Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí thā mơn sau mát năm tÁp luyán

Sau 128

B¿ng 3.31

Thang điểm cho các test về tiêu chí tâm lý, thể lực, kỹ thuÁt cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo vß trí thā mơn sau hai năm tÁp luyán

Sau 128

B¿ng 3.32

B¿ng vào điểm các tiêu chí tâm lý, thể lực và kỹ -chiÁn thuÁt cāa từng nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia á thßi điểm ban đầu

Sau 128

B¿ng 3.33 B¿ng vào điểm các tiêu chí tâm lý, thể lực và kỹ - Sau 128

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<b>BÀNG NàI DUNG TRANG </b>

chiÁn thuÁt cāa từng nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia sau mát năm

B¿ng 3.34

B¿ng vào điểm các tiêu chí tâm lý, thể lực và kỹ -chiÁn thuÁt cāa từng nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia sau hai năm

Sau 128

B¿ng 3.35 Phân loại tiêu chí đánh giá trình đá tÁp luyán 129

B¿ng 3.36

Phân loại từng yÁu tố và táng hāp các mặt trình đá tÁp luyán cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia theo trung bình điểm mßi nhóm

129

B¿ng 3.37 ^B^{¿ng táng hāp điểm, xÁp loại cāa nữ VĐV bóng đá trẻ}

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<b>DANH MĀC CÁC HÌNH, BIÂU Đì HÌNH, </b>

Biểu đß 3.2 ^S^{ự biÁn đái các tiêu chí về hình thái cāa nữ VĐV bóng}

đá trẻ U15 quốc gia qua hai năm tÁp luyán ¹⁰⁵

Biểu đß 3.3

Sự biÁn đái các tiêu chí về chăc năng sinh lý-sinh hóa cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia qua hai năm tÁp luyán

108

Biểu đß 3.4 ^S^{ự biÁn đái các tiêu chí về chăc năng tâm lý cāa nữ}

VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia qua hai năm tÁp luyán ¹¹⁰

Biểu đß 3.5 ^S^{ự biÁn đái các tiêu chí về thể lực cāa nữ VĐV bóng}

đá trẻ U15 quốc gia qua hai năm tÁp luyán ¹¹³

Biểu đß 3.6 ^S^{ự biÁn đái các tiêu chí về kỹ chiÁn thuÁt cāa nữ VĐV}

bóng đá trẻ U15 quốc gia qua hai năm tÁp luyán ^{Sau 116}

Biểu đß 3.7 ^S^{ự thay đái cách xÁp loại về trình đá tÁp luyán cāa nữ}

VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia qua 02 năm tÁp luyán ¹³²

Biều đß 3.8 ^S^{ự thay đái về loại hình thần kinh cāa nữ VĐV bóng}

Biểu đß 3.9 ^S^{ự thay đái điểm số cāa từng cá nhân nữ VĐV bóng}

đá trẻ U15 quốc gia qua 02 năm tÁp luyán ¹³⁴

Biểu đß 3.10 ^S^{ự thay đái qua hai năm tÁp luyán cāa nữ VĐV bóng}

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

<b>Đ¾T VÂN ĐÀ </b>

Trong q trình hn lun thể thao hián nay, vÁn đề đánh giá trình đá tÁp luyán cāa vÁn đáng viên (VĐV) các cÁp theo lăa ti, giới tính và mơn thể thao chuyên sâu khác nhau có ý ngh*a rÁt lớn đối với thực tißn và lý luÁn, đặc biát trong tuyển chọn và đào tạo VĐV trẻ. Viác đánh giá trình đá tÁp luyán cāa VĐV đưāc tiÁn hành bằng các phương pháp khách quan, s¿ giúp cho huÁn luyán viên (HLV) có thể nắm bắt đưāc những thơng tin cần thiÁt để điều khiển q trình hn lun. Thơng qua viác đánh giá trình đá tÁp luyán mát cách khoa học và há thống đối với các môn thể thao, cho phép nâng cao hiáu qu¿ cāa công tác huÁn luyán và đào tạo VĐV trẻ. Trình đá tÁp lun (TĐTL) thực chÁt đó chính là q trình đào tạo cho con ngưßi thích nghi với hoạt đáng cơ bắp nhß hồn thián sự điều khiển và phối hāp sự vÁn đáng giữa các há cơ quan trên cơ sá những biÁn đái sâu sắc về cÁu tạo, chăc năng sinh lý và sinh hố trong cơ thể. Các mơn thể thao khác nhau thì măc đá quan trọng cāa từng mặt năng lực thể thao trong TĐTL có khác nhau, mßi mơn thể thao đều có những u cầu cao có tính chÁt riêng đối với cơ quan hoặc há cơ quan trong cơ thể. Vì vÁy, mßi mơn thể thao đều có tác dÿng hồn thián chā u mát hay mát số chăc năng hoặc cơ quan nhÁt đßnh. Vì vÁy, viác đánh giá TĐTL cāa VĐV có ý ngh*a quan trọng trong viác điều khiển và điều ch nh quá trình huÁn luyán mát cách khoa học, phát huy tính tích cực, tự giác tÁp lun cāa VĐV. Đßng thßi, khắc phÿc tính chā quan trong cơng tác hn lun.

Đánh giá trình đá tÁp luyán cāa VĐV á bÁt că môn thể thao nào đều ph¿i đưāc xem xét mát cách toàn dián thơng qua các ch số c¿ hình thái, chăc năng, kỹ thuÁt, chiÁn thuÁt, thể lực, tâm lý cāa cơ thể VĐV theo mát quy trình và trong mát há thống khoa học, chặt ch¿. Trong những yÁu tố cÁu thành thành TĐTL Áy thì hình thái, chăc năng sinh lý, tố chÁt thể lực là mát bá phÁn quan trọng, vì ch có thơng qua sự biÁn đái hình thái, chăc năng sinh lý, yÁu tố thể lực

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

kÁt hāp với kỹ thuÁt, chiÁn thuÁt, tâm lý mới đánh giá đưāc TĐTL cāa VĐV. Bóng đá là mát mơn thể thao đưāc ưa thích nhÁt trên thÁ giới. Bóng đá nước ta trong những năm gần đây đạt đưāc nhiều thành tựu rÁt quan trọng, chúng ta đã đăng đầu khu vực từ Đông Nam Á á c¿ bóng đá nam và nữ. Bóng đá nữ có thành tích Án tưāng hơn, đã nhiều lần vơ đßch Đơng Nam Á và SEA Games. Hián nay đái tuyển bóng đá nữ quốc gia đã vưāt qua vòng loại và lần đầu tiên s¿ góp mặt á World Cup 2023. Mÿc tiêu trong ChiÁn lưāc phát triển bóng đá Viát Nam đÁn năm 2020 là bóng đá nữ ph¿i duy trì vß trí d¿n đầu Đơng Nam Á và phÁn đÁu vào top 8 quốc gia mạnh nhÁt châu Á. Để hồn thành mÿc tiêu đề ra thì vÁn đề tuyển chọn và đào tạo nữ VĐV trẻ có vai trị đặc biát quan trọng. Trong đó mát trong những nái dung cần đưāc quan tâm hàng đầu là các yÁu tố liên quan đÁn trình đá tÁp luyán cāa VĐV á các nhóm lăa tuái. Để theo kßp xu thÁ phát triển chung cāa bóng đá hián đại, nâng cao công tác huÁn luyán, cơng tác đào tạo bóng đá nữ, xây dựng kÁ hoạch đào tạo, tăng cưßng cơng tác kiểm tra đánh giá cho đÁn nay, v¿n chưa có nhiều cơng trình nghiên cău về sự biÁn đái về hình thái, chăc năng sinh lý, yÁu tố thể lực và kỹ thuÁt trên đối tưāng nữ VĐV bóng đá nhằm cung cÁp cơ sá khoa học góp phần mang lại hiáu qu¿ cho công tác đào tạo nữ VĐV bóng đá trong giai đoạn hi<b>án nay. XuÁt phát từ những vÁn đề thực tißn nêu trên, viác <Nghiên cąu đánh </b>

<b>giá trình đá tÃp luyán căa nā vÃn đáng viên bóng đá U15 đái tuyÃn tr¿ quëc gia sau hai nm tÃp luyán= là cần thiÁt, có ý ngh*a lý ln và thực tißn góp phần </b>

phát triển cơng tác đào tạo nữ VĐV bóng đá đang tÁp luyán tại Trung tâm bóng đá trẻ nước ta hián nay.

<b>Māc đích nghiên cąu </b>

Xác đßnh các tiêu chí, test và xây dựng há thống tiêu chuẩn đánh giá trình đá tÁp luyán cho nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia sau hai năm tÁp lun, góp phần hồn thián quy trình kiểm tra, đánh giá trình đá tÁp luyán cāa nữ VĐV bóng đá trẻ quốc gia.

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<b>Māc tiêu nghiên cąu </b>

<b>Māc tiêu 1: Xác đßnh há thống các tiêu chí đánh giá trình đá tÁp lun </b>

cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia.

<b>Māc tiêu 2: Đánh giá trình đá tÁp luyán cāa nữ VĐV bóng đá trẻ U15 </b>

quốc gia sau 02 năm tÁp luyán

<b>Māc tiêu 3: Xây dựng tiêu chuẩn và kiểm nghiám đánh giá trình đá tÁp </b>

luyán cho nữ VĐV bóng đá trẻ U15 quốc gia sau 02 năm tÁp luyỏn.

<b>Gi thuyt khoa hỗc ca ti </b>

Trờn cơ sá đánh giá đưāc thực trạng trong công tác kiểm tra, đánh giá TĐTL cāa nữ VĐV bóng đá trẻ quốc gia Viát Nam, phát hián những hạn chÁ, thiÁu sót, chưa mang tính khách quan, chưa có há thống, chưa đ¿m b¿o cơ sá khoa học, để xây dựng đưāc há thống tiêu chuẩn đánh giá TĐTL có đā cơ sá khoa học, khách quan, kh¿ thi trong chương trình huÁn luyán năm s¿ giúp cho các HLV điều ch nh phương pháp huÁn luyán, xây dựng kÁ hoạch huÁn luyán, tăng cưßng cơng tác kiểm tra đánh giá trong quá trình huÁn luyán, góp phần nâng cao thành tích thi đÁu cho các nữ VĐV bóng đá trẻ quốc gia Viát Nam.

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

<b>CHÊĂNG I </b>

<b>TợNG QUAN VN NGHIấN CU </b>

<b>1.1. CÂ sã lý luÃn nghiên cąu đánh giá trình đá tÃp luyán căa nā vÃn đáng viên bóng đá u 15 đái tuyÃn tr¿ quëc gia sau 2 nm tÃp luyán </b>

<b>1.1.1. C só khoa hỗc v ỏnh giỏ trỡnh ỏ tÃp luyán trong huÃn luyán thà thao hián đ¿i </b>

<i><b>1.1.1.1 Một số khái niệm có liên quan </b></i>

Trình đá tÁp luyán là mát phăc hāp gßm nhiều thành tố y sinh, tâm lý, kỹ, chiÁn thuÁt, thể lực, ngày càng đưāc nâng cao nhß ¿nh hưáng trực tiÁp lâu dài cāa lưāng vÁn đáng tÁp luyán và thi đÁu cũng như các liáu pháp hß trā ngoại sinh khác [2], [10], [12], [44].

Khái niám về q trình biÁn đái lâu dài cāa TĐTL ln ln gắn liền với các phạm trù <phát triển= và <thích nghi=. Phát triển là mát q trình những biÁn đái trạng thái cāa tÁt c¿ các thành tố tạo nên thực thể trong tự nhiên và xã hái dißn ra theo quy luÁt nhÁt đßnh. Sự biÁn đái các thực thể đó có mối quan há tương hß về lưāng và chÁt; tính ng¿u nhiên, tính đa dạng cāa những biÁn đái đó theo xu hướng chung và tßn tại lâu dài.

Sự phát triển TĐTL nhß đáng tác lâu dài cāa lưāng vÁn đáng tạo nên những biÁn đái về chăc năng và cÁu trúc trong các cơ qua và các há thống cơ thể. Tuy nhiên mọi quá trình phát triển đều mang tính tßnh tiÁn (bước mát) thưßng gắn với các u tố có tính chÁt chu kỳ. Do đó q trình phát triển TĐTL đưāc thực hián khơng theo đưßng vịng, khơng theo đưßng thẳng mà dưßng như theo đưßng xốy trơn ốc bao gßm c¿ các u tố đối lÁp nhau ngh*a là vừa có tính chu kỳ, vừa có dạng tun tính (đưßng thẳng) trong q trình phát triển cāa TĐTL.

NÁu xem xét quá trình phát triển TĐTL á tầm chu kỳ dài hạn thông qua yÁu tố <trạng thái sung săc thể thao=, thì càng cần ph¿i lưu ý tới tính chÁt xốy chơn ốc cāa q trình phát triển TĐTL. Trong phạm vi mát chu kỳ huÁn luyán dài hạn, trạng thái cāa VĐV thưßng thay đái theo quy luÁt và theo từng giai

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

đoạn: giai đoạn có trạng thái sung săc thể thao (tương ăng với TĐTL cao) đưāc thay bằng giai đoạn tương đối án đßnh và tiÁp đÁn là giai đoạn suy gi¿m tạm thßi trạng thái sung săc thể thao. Ngồi ra mßi mát chu kỳ mới, như thưßng lá, đều có điểm khác so với chu kỳ trước đó á chß sự phát triển TĐTL theo từng giai đoạn và mang tính chÁt chu kỳ, do vÁy tính chÁt lặp lại là quy luÁt phá biÁn và chung nhÁt đối với bÁt kỳ quá trình phát triển TĐTL nào.

Như vÁy, quá trình phát triển TĐTL là mát quá trình mang tính chu kỳ và dißn biÁn lâu dài theo dạng xốy trơn ốc cāa những biÁn đái về chăc năng và cÁu trúc trong tÁt c¿ các há thống cāa toàn bá cơ thể VĐV.

VÁn đáng viên thể thao: là ngưßi tham gia tranh tài trong các gi¿i thi đÁu, biểu dißn thể thao trong nước và quốc tÁ trên cơ sá tuân thā luÁt thi đÁu và điều lá gi¿i á từng môn thể thao. VĐV đưāc huÁn luyán tại các trưßng năng khiÁu thể thao, các trung tâm huÁn luyán thể thao nÁu đưāc tuyển chọn vào đái tuyển thể thao các cÁp s¿ đưāc thi đÁu á há thống gi¿i đÁu tương ăng.

Theo quan điểm cāa tác gi¿ Phạm Ngọc Vißn (2014) thì VĐV thể thao: là những ngưßi tham gia tÁp luyán và thi đÁu mát mơn thể thao nào đó mát cách có há thống và chun nghiáp. Trong q trình tác nghiáp, VĐV thể thao luôn phÁn đÁu đạt tới những đ nh cao cāa thành tích, vưāt qua những giới hạn năng lực thể chÁt và tâm lý cāa chính b¿n thân mình [54].

Các VĐV lÁy huÁn luyán, biểu dißn, thi đÁu thể thao là nghề cāa mình đưāc coi là VĐV chuyên nghiáp. VĐV chuyên nghiáp ph¿i ký hāp đßng lao đáng với câu lạc bá thể thao chuyên nghiáp; quyền và ngh*a vÿ cāa VĐV đưāc thực hián theo hāp đßng lao đáng đã ký với câu lạc bá thể thao chuyên nghiáp; hāp đßng lao đáng ký giữa VĐV chuyên nghiáp với câu lạc bá thể thao chuyên nghiáp theo quy đßnh cāa pháp luÁt về lao đáng và phù hāp với quy đßnh cāa tá chăc thể thao quốc tÁ tương ăng.

<i><b>1.1.1.2. Những luận điểm cơ bản về đánh giá trình độ tập luyện trong huấn luyện thể thao </b></i>

Trong thể thao hián đại vÁn đề đánh giá trình đá tÁp lun cāa VĐV có mát vß trí hÁt săc quan trọng. Viác tiÁn hành đánh giá trình đá tÁp luyán mát

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

cách khoa học bằng các phương pháp khách quan s¿ cho phép HLV luôn nắm đưāc những thông tin cần thiÁt, đánh giá mát cách khách quan, đúng đắn tác đáng cāa lưāng vÁn đáng tÁp luyán để điều khiển q trình hn lun, đßng thßi nâng cao hiáu qu¿ cāa công tác tuyển chọn và đào tạo VĐV qua các giai đoạn cāa quá trình hn lun, cũng như giúp cho VĐV có thể tự đánh giá năng lực thể thao cāa mình. Viác đánh giá trình đá tÁp luyán cāa các VĐV có trình đá khác nhau là khơng giống nhau. NÁu với các VĐV lớn ti có trình đá thành tích thể thao cao thì cần quan tâm đánh giá sự án đßnh cāa thành tích. Nhưng với các VĐV trẻ, thành tích thể thao cịn á măc đá thÁp thì cần quan tâm đánh giá kÁt qu¿ kiểm tra trong quá trình phát triển. Điều đó cho thÁy cần ph¿i có há thống các test đánh giá trình đá tÁp lun khác nhau. Tuy nhiên v¿n cịn tßn tại nhiều quan điểm khác nhau về vÁn đề trình đá tÁp luyán cāa VĐV [2], [10], [12], [44]. Ch số cơ b¿n cāa trình đá tÁp lun là thành tích thể thao cāa VĐV ch có thể đạt đưāc sau nhiều năm tÁp luyán mát cách khoa học, bền b và cơng phu. Hơn nữa, thành tích thể thao ch đạt đưāc trong mát giai đoạn ngắn (trạng thái sung săc thể thao) trong mßi chu kỳ tÁp lun. Thành tích thể thao ln là hián tưāng đa nhân tố và phÿ thuác vào nhiều nguyên nhân. Trong những điều kián như nhau, thành tích thể thao cāa mßi cá thể phÿ thc vào năng khiÁu và măc đá đào tạo VĐV. Năng khiÁu cāa VĐV là tiền đßnh, cịn trình đá đào tạo thì ln thay đái nhß kÁt qu¿ cāa tÁp luyán. Khái niám trình đá tÁp luyán và thành tích thể thao khơng hồn tồn đßng nhÁt. Khái niám hay đßnh ngh*a về trình đá tÁp luyán trong các sách báo hián đại có những cách thể hián và nhìn nhÁn cịn khác nhau. Theo quan điểm cāa D. Harre thì: <Trình đá tÁp luyán cāa VĐV thể hián á sự nâng cao năng lực thể thao nhß ¿nh hưáng cāa lưāng vÁn đáng tÁp luyán, lưāng vÁn đáng thi đÁu và các bián pháp bá trā khác=. Các yÁu tố cāa TĐTL thể thao bao gßm các năng lực thể chÁt, năng lực phối hāp vÁn đáng, năng lực trí tuá, kỹ x¿o kỹ thuÁt, năng lực chiÁn thuÁt và các phẩm chÁt tâm lý. Thông qua lưāng vÁn đáng tÁp luyán, lưāng vÁn đáng thi đÁu, lưāng vÁn đáng tâm lý, trình đá từng yÁu tố cāa năng lực vÁn đáng mát mặt đưāc nâng cao, mặt khác giữa chúng cũng hình thành các mối quan há bền vững. Bên cạnh đó, viác

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

phát huy đầy đā các tiềm năng thể chÁt cāa VĐV thơng qua sự nß lực ý chí á măc cao nhÁt cũng có ý ngh*a đặc biát quan trọng. Năng lực thể thao cao nhÁt mà VĐV đạt đưāc trong từng thßi kỳ thi đÁu phù hāp với trình đá tÁp luyán cāa họ đưāc gọi là trạng thái sung săc thể thao [12]. Theo D. Harre, các thơng tin về trình đá tÁp luyán cāa VĐV đưāc thể hián á các cuác thi đÁu và kiểm tra thành tích. Các tiêu chuẩn cơ b¿n có thể sử dÿng trong viác đánh giá trình đá tÁp luyán và dự báo tiềm năng cāa VĐV là [12]: Tiêu chuẩn về trình đá cāa thành tích. Tiêu chuẩn về nhßp đá phát triển cāa thành tích. Tiêu chuẩn về sự án đßnh thành tích và kh¿ năng tăng trưáng. Tiêu chuẩn về kh¿ năng chßu đựng lưāng vÁn đáng. Bốn tiêu chuẩn trên thể hián 4 mặt khác nhau cāa viác đánh giá táng hāp năng lực thể thao. Các tác gi¿ Nôvicôp A.D và Mátveep L.P cho rằng: <Trình đá tÁp luyán thưßng liên quan phần lớn đÁn những thay đái thích ăng sinh học (hình thái và chăc năng) xẩy ra trong cơ thể VĐV dưới những tác đáng cāa LVĐ tÁp luyán và những thay đái đó biểu hián á sự phát triển năng lực hoạt đáng cāa VĐV= [25]. Theo quan điểm cāa Aulic I.V thì: Viác đánh giá trình đá tÁp luyán là mát phương tián kiểm tra cần ph¿i có để phÿc vÿ vÁn đề chính, đó là phương pháp tÁp lun tạo điều kián đạt đưāc những thành tích thể thao cao. Tác gi¿ cũng cho rằng: <Trình đá tÁp luyán là năng lực tiềm tàng cāa VĐV để đạt đưāc những thành tích thể thao nhÁt đßnh trong mơn thể thao lựa chọn và năng lực này đưāc biểu hián cÿ thể á sự chuẩn bß về kỹ thuÁt, chiÁn thuÁt, thể lực, đạo đăc - ý chí và trí tuá…= [2]. Theo quan điểm cāa tác gi¿ Lê Văn L¿m thì: Trình đá tÁp luyán cāa VĐV là kÁt qu¿ táng hāp cāa viác gi¿i quyÁt các nhiám vÿ trong thực tißn huÁn luyán thể thao. Trình đá tÁp luyán cāa VĐV thể hián á măc đá nâng cao chăc phÁn cơ thể, năng lực hoạt đáng chung và chuyên môn cāa VĐV á măc hoàn thián các kỹ năng và kỹ x¿o thể thao phù hāp [25]. Trình đá tÁp luyán là thước đo hiáu qu¿ cāa quá trình huÁn luyán thể thao. Đánh giá trình đá tÁp luyán là nái dung quan trọng trong các giai đoạn cāa quá trình hn lun. Tác gi¿ Ngun Tốn, Phạm Danh Tốn cho rằng: <Trình đá đào tạo là nhằm ch tÁt c¿ các mặt đào tạo để làm cho VĐV có thể đạt đưāc những thành tích thể thao kÁ tiÁp nhau. Trình đá đào tạo bao gßm trình đá đào tạo về thể lực,

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

kỹ thuÁt, chiÁn thuÁt, tâm lý và c¿ lý ln nhÁt đßnh cāa VĐV= [38]. Trình đá (năng lực) thể thao thể hián trong tÁp luyán và thi đÁu cāa VĐV. Nó là cÁu trúc táng hāp về thể năng, kỹ năng, trí năng, năng lực tâm lý… Trình đá (năng lực) về chiÁn thuÁt liên quan chặt ch¿ tới c¿ bốn thành phần trên. Sự hình thành những năng lực trên chā yÁu qua huÁn luyán. Nhß huÁn lun mà VĐV có đưāc và nâng dần trình đá thích ăng mới, ngày càng cao hơn (trong giai đoạn phát triển) hoặc duy trì hay hạn chÁ sự suy gi¿m trong giai đoạn VĐV đã có thâm niên thể thao tương đối cao. Ngưßi ta cịn gọi đó là trình đá tÁp lun cāa VĐV. Cũng theo tác gi¿ mßi mơn thể thao đều có đặc điểm riêng nên yêu cầu, đặc trưng cāa trình đá tÁp luyán cũng có khác nhau. Theo quan điểm cāa Trßnh Hùng Thanh, Lê Ngut Nga, Trßnh Trung HiÁu: <Trình đá tÁp luyán cāa VĐV là trình đá điêu luyán về kỹ chiÁn thuÁt, măc phát triển về tố chÁt thể lực và sự vững vàng nhạy bén về tinh thần và ý thăc để đáp ăng yêu cầu đạt thành tích thể thao ngày càng cao= [32]. Theo tác gi¿ Hebbeline. M (1992): <Trình đá tÁp luyán cāa VĐV là kh¿ năng thích ăng cāa VĐV trong hoạt đáng nhß hồn thián sự điều khiển và phối hāp hoạt đáng giữa các há thống chăc năng trên cơ sá những biÁn đái sâu sắc về cÁu tạo chăc phÁn trong cơ thể= [13]. Như vÁy, theo quan niám cāa các nhà khoa học, trình đá tÁp lun có thể tóm tắt như sau: Trình đá tÁp lun là măc thích ăng cāa cơ thể đạt đưāc qua tÁp luyán, hoặc bằng con đưßng tÁp luyán hoặc nhß lưāng vÁn đáng tÁp luyán, nhß lưāng vÁn đáng thi đÁu và các bài tÁp bá trā khác. Và trình đá tÁp luyán cāa VĐV còn là sự thể hián các măc đá kỹ, chiÁn thuÁt, măc đá đạt tới cāa các tố chÁt thể lực, đßng thßi là kh¿ năng thích ăng cāa VĐV nhß hồn thián sự điều khiển và phối hāp hoạt đáng giữa các há thống chăc năng. Theo các quan điểm và đßnh ngh*a đã đưāc nêu trên, có thể thÁy rằng trình đá tÁp luyán cāa VĐV đã đưāc các nhà khoa học nhìn nhÁn theo những luÁn điểm chính sau: Trình đá tÁp luyán bao gßm nhiều mặt, nhiều thành phần và chßu sự ¿nh hưáng cāa lưāng vÁn đáng. Trình đá tÁp luyán chā yÁu là những biÁn đái thích nghi về hình thái và chăc năng dißn ra trong cơ thể dưới tác đáng cāa tÁp luyán. YÁu tố cơ b¿n cāa trình

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

đá tÁp luyán là thành tích thể thao đưāc nâng cao thơng qua q trình đào tạo, hn luyán.

Trình đá tÁp luyán đưāc thể hián á các mặt: kỹ, chiÁn thuÁt, thể lực, tâm lý, chăc năng… khi VĐV thực hián các hoạt đáng chuyên mơn. Như vÁy có thể thÁy, trình đá tÁp luyán là mát phăc hāp gßm nhiều yÁu tố thành phần như: sinh học, tâm lý, kỹ - chiÁn thuÁt và thể lực hāp thành, đưāc hồn thián nhß ¿nh hưáng cāa quá trình tÁp luyán, thi đÁu và các liáu pháp hß trā ngoại sinh khác. Đánh giá trình đá tÁp luyán là nhiám vÿ quan trọng trong quá trình hn lun thể thao để hß trā cho cơng tác huÁn luyán, tuyển chọn cāa HLV. Để đánh giá đúng về trình đá tÁp lun cần có mát tÁp thể cán bá khoa học, bác s*, k* thuÁt viên, xét nghiám viên hß trā cho ban huÁn luyán và HLV trưáng. Theo khái niám về cÁu trúc nhiều thành phần cāa trình đá tÁp lun, thì thành tích thể thao đưāc xác đßnh bằng c¿ mát loạt các yÁu tố và có thể ghép chúng vào mát số nhóm. Chính vì vÁy, có thể nghiên cău trình đá tÁp lun theo các khía cạnh khác nhau: Sư phạm, tâm lý, y học, xã hái. Thuác về khía cạnh sư phạm cāa trình đá tÁp lun có trình đá kỹ tht và chiÁn tht cāa VĐV. Song, ý ngh*a kỹ thuÁt hay chiÁn thuÁt trong các mơn thể thao khác nhau lại khơng đßng nhÁt. Ví dÿ như: Cùng với các yÁu tố khác, thì u tố kỹ tht trong mơn quyền Anh và trong các mơn bóng chiÁm vß trí hàng đầu, trong khi đó á mơn chạy cự ly dài kỹ thuÁt lại có ý ngh*a nhỏ hơn là kh¿ năng chăc phÁn cāa cơ thể. Về khía cạnh tâm lý cāa trình đá tÁp luyán cần kể đÁn các trạng thái tâm lý, các phẩm chÁt ý chí và đạo đăc cāa VĐV. Tuy vÁy khó mà đánh giá quá cao vai trò cāa trạng thái tâm lý trong thể thao. Kh¿ năng tÁp trung chú ý khi bắt buác ph¿i tiÁp tÿc cuác thi đÁu lớn trong những điều kián khó khăn đưāc thể hián rõ đối với các VĐV cāa hầu hÁt các môn thể thao. Song trong từng môn thể thao, vai trò cāa trạng thái tâm lý cāa VĐV có sự khác nhau.

Về khía cạnh y học cāa trình đá tÁp lun ngưßi ta xem xét đÁn các ch số hình thái sinh lý cāa cơ thể và tình trạng săc khoẻ. RÁt rõ là, săc khoẻ tốt và kh¿ năng chăc phÁn cao cāa cơ thể là cần thiÁt để đạt đưāc những thành tích xuÁt sắc trong thể thao. Khía cạnh xã hái cāa trình đá tÁp lun xác đßnh vß trí cāa thể

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

thao và cāa VĐV trong xã hái, nó thể hián á điều kián sống cāa VĐV, đáng cơ và về những tính chÁt khác nhau cāa tính cách… Theo quan điểm lý luÁn đã đưāc thừa nhÁn, ngưßi ta phân biát trình đá tÁp luyán chung và trình đá tÁp lun chun mơn. Trình đá tÁp lun chun mơn á VĐV đưāc xác đßnh bằng măc đá thích ăng cāa cơ thể đối với những yêu cầu riêng biát cāa môn thể thao lựa chọn, cịn trình đá tÁp lun chung đưāc xác đßnh bằng măc đá thích ăng đối với mát phăc hāp các hình thăc hoạt đáng khác nhau. Các ch số về trình đá tÁp lun chung cāa VĐV có thể biểu thß mát cách đác lÁp với hình thăc hoạt đáng cāa họ. Để thực hián điều này, chā yÁu qua phân tích những kÁt qu¿ thử nghiám, gọi là các thử nghiám chăc năng, chúng ph¿n ánh há thống tuần hoàn - hô hÁp cāa VĐV các môn thể thao khác nhau. Ví dÿ, những ch số về trình đá tÁp luyán chung cāa các VĐV cử tạ và thể dÿc có đẳng cÁp cao thưßng bß đánh giá là thÁp hơn so với những ch số Áy á các VĐV chạy cự ly dài hay đua xe đạp. Song sự đánh giá như thÁ không khách quan, đặc biát trong trưßng hāp họ là những ngưßi đạt kỷ lÿc mới hay nhà vơ đßch. Theo ý kiÁn cāa nhiều chuyên gia, thay <trình đá tÁp luyán chung= bằng <trình đá thể lực= hay <năng lực hoạt đáng thể lực=. Trình đá thể lực đưāc biểu thß bằng tình trạng chăc năng cāa cơ thể và đặc biát nó thể hián qua năng lực hoạt đáng về các tố chÁt thể lực như: săc bền, săc mạnh, săc nhanh, khéo léo và mềm dẻo, đßng thßi còn thể hián á sự phối hāp thần kinh - cơ. Theo quan điểm cāa Aulic I.V (1982) cho rằng: Giữa trình đá thể lực và trình đá tÁp lun có liên quan với nhau. Trình đá tÁp luyán cao luôn thể hián năng lực hoạt đáng cao và trong mát số mơn thể thao thì trình đá tÁp luyán và trình đá thể lực gần như trùng nhau. Bái vì, trình đá tÁp luyán phÿ thuác vào hình thăc hoạt đáng thể lực, tăc là phÿ thc vào mơn thể thao. Như vÁy, trình đá thể lực là mát thành tố cāa trình đá tÁp luyán. Cũng theo tác gi¿ thì: <Trình đá phát triển các tố chÁt thể lực là ch số có ý ngh*a dự báo quan trọng trong tÁt c¿ các giai đoạn tuyển chọn= [2]. Từ những kÁt qu¿ phân tích về các quan điểm nêu trên có thể thÁy, quan niám về trình đá tÁp luyán trong huÁn luyán thể thao đưāc nhìn nhÁn dưới nhiều góc đá khác nhau, khá phong phú và đa dạng. Trên cơ sá đó, cá nhân ngưßi nghiên cău đưa ra về khái niám trình đá tÁp luyán cāa

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

VĐV trong huÁn luyán thể thao như sau: <Trình đá tÁp luyán cāa VĐV chính là kh¿ năng thể hián năng lực thể thao cao trong mát mơn thể thao nhÁt đßnh nào đó mà họ đạt đưāc thơng qua lưāng vÁn đáng tÁp luyán và thi đÁu=.

<b>1.1.1.3. Các yếu tố cấu thành trình độ tập luyện của vận động viên bóng đá </b>

<b> Y¿u të hình thái </b>

Theo Ngun Kim Lan [19,tr 21] hình thái ph¿n ánh cÁu trúc cơ thể, đưāc xác đßnh bái trình đá phát triển, những giá trß tuyát đối về nhân trắc và tỷ lá cāa những ch số đó. Thơng qua sự biÁn đái về hình thái trong quá trình huÁn luyán để đánh giá TĐTL. Tuy nhiên, khi xác đßnh các ch tiêu đánh giá TĐTL, cần lưu ý đÁn những ch tiêu ít chßu sự tác đáng cāa yÁu tố di truyền. Bái vì, nái hàm cāa TĐTL là mát trạng thái đáng và đưāc nâng cao qua con đưßng tÁp luyán. Thực chÁt đánh giá TĐTL là nhÁn đßnh giá trß hián tại. Do đó, khơng ph¿i mọi ch tiêu hình thái đều có kh¿ năng đánh giá TĐTL, mà ch có những ch tiêu có sự biÁn đái qua tÁp luyán có há thống mới có đưāc giá trß Áy.

Theo tác gi¿ Ngun Ngọc Cừ: <Các tiêu chí hình thái chßu sự chi phối cāa nhiều gen. u tố mơi trưßng cũng ¿nh hưáng nhưng chā yÁu là do yÁu tố di truyền qut đßnh, tùy măc đá có khác nhau á từng ch tiêu và giới tính= [10, tr16]. Mßi mơn thể thao địi hỏi ph¿i có hình thái đặc trưng phù hāp với thực hián kỹ thuÁt đáng tác để phát huy triát để ưu thÁ cāa các tố chÁt chun mơn. Theo Trßnh Hùng Thanh (2002) thì: <Trong thành tích đạt đưāc cāa mơn điền kinh, nhân tố ¿nh hưáng đầu tiên là kích thước cơ thể (chiều cao và trọng lưāng cơ thể)= [34]

Viác kiểm tra các ch tiêu hình thái (bằng phương pháp nhân trắc) khi đánh giá TĐTL cāa VĐV, thưßng khơng có ý ngh*a lớn như khi tuyển chọn ban đầu. Tuy nhiên, đây v¿n là điều cần thiÁt nhÁt là đối với các VĐV á tuái cơ thể còn đang phát triển. Các kÁt qu¿ kiểm tra s¿ cho biÁt cơ thể cāa VĐV có phát triển đúng quy lt chung hay khơng, có đúng với u cầu đặc thù cāa môn thể thao chuyên môn hẹp cāa VĐV hay khơng.

Với các cầu thā bóng đá nói chung và với các cầu thā trẻ nói riêng, điều kián về thể hình cũng là mát yÁu tố không đưāc coi nhẹ - kể c¿ khi tuyển chọn

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

và trong quá trình hn lun. Sự thua kém tầm vóc thưßng kéo theo sự thua kém về thể lực, s¿ làm cho cầu thā rÁt thiát thịi khi tranh cướp bóng hoặc bám đuái c¿n phá hoạt đáng cāa đối phương. Để bù lại sự thua thiát đó, cầu thā cần phát huy hoặc tạo thÁ mạnh khác để bù lại: nÁu là ngưßi khơng cao, để v¿n chơi bóng bằng đầu tốt, cần bù lại bằng săc bÁt cao tốt, nhanh nhạy trong phán đoán điểm rơi cāa bóng để chiÁm vß trí thn lāi nhÁt và ph¿i có kỹ năng điều khiển bóng bằng đầu chuẩn xác. Cũng có thể vì thÁp nên chân ngắn, khơng thể có đá dài bước chạy bằng đá dài bước cāa ngưßi cao, để bù lại ph¿i có kh¿ năng xuÁt phát nhanh, có kh¿ năng chạy với tần số bước cao… Đã có mát thßi ngưßi ta thÁy rằng những cầu thā có trọng tâm thÁp thưßng vưāt trái so với đßng đái về kh¿ năng khống chÁ bóng - do cơ năng học xoay chuyển nhanh, rê dắt bóng tốt và khơng để mÁt bóng. Tuy nhiên, bóng đá hián đại khơng cịn là sân chơi riêng cāa những ngưßi như vÁy. Với đơi chân ngắn và <vịng kiềng= tuy có lāi khi dê dắt, nhưng lại rÁt thiát thòi khi ph¿i chạy nhanh, hoặc chơi bóng báng.

Các kích thước thể hình liên quan tới thành tích tÁp luyán và thi đÁu cāa cầu thā bóng đá. Tuy nhiên á đây ch quan tâm tới chiều cao cơ thể, thêm vào đó cũng xét tới trọng lưāng cơ thể để biÁt sự ¿nh hưáng đÁn phát triển cơ thể. Là cầu thā bóng đá, do chơi á các vß trí trên sân khác nhau, u cầu về chiều cao có khác nhau. Ngưßi ta đã táng kÁt đưāc rằng á măc chung nhÁt, yêu cầu về chiều cao trong bóng đá: cao nhÁt là đối với các thā mơn. Do mát mình ph¿i trÁn giữ khung thành có kích thước 2.44m × 7.32m nÁu khơng <cao to= thì rÁt khó có thể <bßt kín= đưāc kho¿ng khơng gian lớn, nhÁt là hián nay đối phương có kh¿ năng sút bóng nhanh, chính xác cao, họ ln nhắm đá bóng vào 4 góc cāa khung thành. TiÁp sau thā môn là hàng hÁu vá, rßi tiền vá và cuối cùng là hàng tiền đạo.

<b> Y¿u të chąc nng sinh lý, sinh hóa </b>

Các u tố chăc năng sinh lý quy đßnh hoạt đáng thể lực cāa cơ thể. Kh¿ năng chăc phÁn cāa các cơ quan trong cơ thể là năng lực tiềm ẩn cāa mßi ngưßi đưāc phát triển, hồn thián nhß q trình giáo dÿc, rèn lun và bác lá ra bên ngoài bằng tố chÁt thể lực, năng lực vÁn đáng cāa cơ thể.

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

Theo Philin V.P (1996): <HuÁn luyán thể thao cho những vÁn đáng viên trẻ ch có thể thực hián hāp lý trong trưßng hāp nÁu nó tạo ra đưāc những biÁn đái tốt về hình thái, chăc năng trong cơ thể, ¿nh hưáng tốt đÁn săc khỏe, tạo điều kián cho viác phát triển toàn dián và đ¿m b¿o nâng cao thành tích thể thao chính [28,tr57]. Kiểm tra chăc năng sinh lý nhằm nghiên cău về đặc điểm cÁu tạo và chăc năng cāa các cơ quan trong cơ thể VĐV, có vai trị đặc biát quan trọng đối với viác đánh giá trình đá thể lực hay năng lực hoạt đáng thể lực cāa VĐV. Bái vì, q trình phát triển TĐTL có liên quan chặt ch¿ với sự phát triển các cơ quan và há cơ quan cāa cơ thể. Ví dÿ: Tần số hơ hÁp, dung tích sống, tần số mạch đÁp là những ch tiêu đưāc sử dÿng đánh giá chăc năng hơ hÁp, tuần hồn. Những ch số này đưāc biÁn đái dưới tác đáng cāa q trình tÁp lun TDTT và nó là ch số quan trọng không những để đánh giá TĐTL mà cịn có giá trß trong tuyển chọn VĐV [25], [28]. Chăc năng cāa cơ thể còn đưāc đánh giá thông qua các hoạt đáng đßnh lưāng, ph¿n ăng cāa cơ thể thể hián mát phần TĐTL cāa VĐV đó. Ví dÿ như: Trong trạng thái hoạt đáng đßnh lưāng, VĐV có TĐTL cao hơn thưßng có tần số mạch đÁp tăng chÁm hơn so với VĐV có TĐTL thÁp. Chăc năng hô hÁp, tim mạch cāa VĐV có trình đá cao, thưßng thích nghi với hoạt đáng cơ bắp tốt hơn so với VĐV có trình đá thÁp. Chính vì vÁy, viác xác đßnh các ch số chăc năng sinh hóa á trạng thái hoạt đáng đßnh lưāng là những thơng tin có giá trß để so sánh và đánh giá TĐTL cāa VĐV.

<b> Y¿u të thà lăc </b>

YÁu tố tố chÁt thể lực: phát triển tố chÁt thể lực là mát bá phÁn hāp thành cāa q trình hn lun thể thao. Ngồi trình đá kỹ chiÁn thuÁt, tâm lý, phẩm chÁt đạo đăc, ý chí thì thể lực là mát trong những u tố qut đßnh thành tích thể thao. Thể lực cāa mßi VĐV phÿ thuác vào năng lực vÁn đáng và tố chÁt thể lực, gọi chung là năng lực thể lực. Năng lực thể lực càng cao, thì hoạt đáng vÁn đáng càng hồn thián và thành tích thể thao càng cao. ThÁt vÁy, q trình hình thành và phát triển các tố chÁt thể lực ln có mối quan há chặt ch¿ với sự hình thành các kỹ năng vÁn đáng và măc đá phát triển cāa các cơ quan trong cơ thể. Thực tÁ trong các trÁn thi đÁu bóng đá cho thÁy, để có thể hoạt đáng tích cực,

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

chā đáng c¿ trong phòng thā và trong tÁn công suốt 90 phút hoặc 120 phút cāa trÁn đÁu, hơn bao giß hÁt địi hỏi á cầu thā ph¿i có mát thể lực sung mãn. Để chiÁn thắng đối thā trong tranh chÁp bóng, hoặc trong những cú sút từ xa làm bó tay thā mơn, cầu thā ph¿i có cơ thể mạnh m¿, với săc mạnh đưāc duy trì cho tới cuối trÁn đÁu. Ngày nay, trong mát trÁn đÁu, những cầu thā trình đá cao ph¿i di chuyển tới 10 - 15 km, trong đó tới 80% là chạy và với hơn 80 lần băt phá tốc đá cao. Muốn phát huy tốt kh¿ năng kỹ thuÁt, chiÁn thuÁt trong các tình huống ln biÁn đái theo dißn biÁn trÁn đÁu, cầu thā cần ph¿i đưāc chuẩn bß thÁt tốt và toàn dián về thể lực. Thể lực là nền t¿ng cho mọi hoạt đáng trong bóng đá [37],[39].

<b> Y¿u të kỹ - chi¿n thuÃt </b>

YÁu tố kỹ thuÁt: kỹ thuÁt là cách thực hián đáng tác có hiáu qu¿ cao nhÁt để gi¿i quyÁt nhiám vÿ vÁn đáng hāp lý. Kỹ thuÁt trong tÁt c¿ các môn thi đÁu thể thao có những giá trß khác nhau. Đối với mơn bóng đá, kỹ tht ln là đại lưāng cơ b¿n để xác đßnh thành tích thể thao. Do đó, mát trong những nhiám vÿ quan trọng cāa HLTT là huÁn luyán kỹ thuÁt thể thao. Trình đá phát triển kỹ thuÁt trá thành mát trong những mặt không thể thiÁu đÁ đánh giá TĐTL cāa VĐV, trong đó có VĐV bóng đá [11], [1].

Theo Philin V.P (1996): <Ch có huÁn luyán kỹ thuÁt thể thao mát cách hāp lý, tiên tiÁn là phù hāp với đặc điểm cá nhân VĐV mới có thể phát huy đưāc trình đá thể lực, đßng thßi là cơ sá để phát huy tính hiáu qu¿ cāa chiÁn thuÁt thể thao. NÁu VĐV có kỹ thuÁt điêu luyán, tồn dián thì sử dÿng đưāc chiÁn thuÁt và nâng cao đưāc hiáu qu¿ sử dÿng chiÁn thuÁt= [28, tr. 62].

Trong tÁp luyán và thi đÁu bóng đá, các cầu thā ph¿i có kh¿ năng điều khiển qu¿ bóng bằng nhiều bá phÁn cơ thể, từ đôi chân đÁn đầu, ngực… Ph¿i huÁn luyán cầu thā có kh¿ năng làm chā qu¿ bóng với lối chơi nhanh trước áp lực liên tÿc cāa đối phương, ph¿i biÁt sút cầu môn khi có điều kián á bÁt că vß trí nào, cũng như ph¿i biÁt c¿n phá và thu hßi bóng trong phịng thā dù đó là cầu thā tiền đạo. Những cầu thā có kỹ tht khơng tốt hoặc mặc dù rÁt khéo léo điều khiển trái bóng trong điều kián t*nh mà khơng kiểm sốt đưāc bóng á tốc đá cao

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

và trong sự đeo bám c¿n phá cāa đối thā thì s¿ khơng thể có hiáu qu¿ tốt trong thi đÁu [40], [37], [27].

YÁu tố chiÁn thuÁt: chiÁn thuÁt thể hián trình đá thi đÁu cao nhÁt nhằm chiÁn thắng đối phương trong mßi cuác đÁu. ChiÁn thuÁt đưāc sử dÿng dựa trên cơ sá trình đá kỹ thuÁt, thể lực, tâm lý, và các yÁu tố khác. Sử dÿng chiÁn thuÁt hāp lý nhằm khống chÁ đối phương, giành quyền chā đáng trên sân, lÁy điểm mạnh cāa mình để chÁ ngự, khoét sâu vào điểm yÁu cāa đối phương, hạn chÁ tối đa điểm mạnh cāa đối thā, đßng thßi dÁu đi những điểm u cāa mình.

Bóng đá ngày nay đòi hỏi cầu thā ph¿i biÁt tư duy chiÁn thuÁt nhanh, do yêu cầu ph¿i liên tÿc hoán đái vß trí khác nhau trong tÁn cơng và phịng ngự với lối chơi nhanh nên đòi hỏi cầu thā ph¿i đưāc chuẩn bß đa dạng về chiÁn thuÁt. à nhßp đá thi đÁu ln khẩn trương, ph¿i linh hoạt trong di chuyển đòi hỏi cầu thā cần có kh¿ năng nhanh chóng tìm ra gi¿i pháp chiÁn tht hāp lý cho mình và cho đßng đái. Vì vÁy, loại hình cầu thā ch chơi tốt đưāc á từng vß trí nhÁt đßnh s¿ khơng thích hāp với xu thÁ chơi bóng đá á trình đá cao. Cầu thā cần ph¿i đưāc chuẩn bß tốt để có thể sử dÿng tư duy chiÁn thuÁt ng¿u hăng phù hāp với đòi hỏi chặt ch¿ trong kỷ luÁt chiÁn thuÁt [40], [37], [27].

<b> Y¿u të tâm lý </b>

Tính chÁt phăc tạp và phong phú cāa đáng tác trong các bài tÁp thi đÁu, địi hỏi VĐV ph¿i có năng lực tâm lý chung và chuyên môn. Thông qua năng lực xử lý thơng tin, biểu thß đặc tính các kh¿ năng c¿m giác vÁn đáng và trí t con ngưßi, trong các điều kián ít thßi gian và lưāng tín hiáu lớn cần ph¿i điều ch nh và tr¿ lßi chính xác.

Tính linh hoạt cāa há thần kinh là mát tính chÁt đác lÁp biểu thß tốc đá chuyển đái các ph¿n xạ có điều kián hay các dÁu hiáu có kích thích. Theo tác gi¿ Phạm Ngọc Vißn (2014) thì: <Thử nghiám sự chuyển đái tín hiáu là mát tá hāp phăc tạp các chăc năng cāa há thần kinh, mà phần lớn các chăc năng đó là sự xuÁt hián các mặt khác nhau cāa tính linh hoạt= [52, tr. 45].

Trong bóng đá, sự án đßnh về tâm lý, vững vàng về tinh thần, ln bình t*nh và biÁt kiềm chÁ, cũng như ý thăc kỷ luÁt thi đÁu cao luôn là b¿o đ¿m cho

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

thành cơng trong thi đÁu bóng đá. NÁu mát cầu thā nóng nẩy, trong va chạm với đối phương mà khơng biÁt tự kiÁm chÁ s¿ dß bß trt quyền thi đÁu (bß thẻ đỏ) và đó chính là dÁu hiáu thÁt bại cāa đái bóng. Cũng như vÁy, những cầu thā bß mÁt bình t*nh trước áp lực cāa hàng vạn khán gi¿ trên sân s¿ suy gi¿m mát phần săc mạnh cāa đái bóng. Viác chuẩn bß tốt về tinh thần, tâm lý cho cầu thā không ch là công viác đưāc thực hián trước mßi trÁn đÁu, mà là cơng viác thưßng xuyên trong mßi buái tÁp luyán [47],[53].

Trong thể thao hián đại, vÁn đề kiểm tra đánh giá TĐTL cāa VĐV các cÁp theo đá tuái, giới tính, và mơn thể thao chun sâu có ý ngh*a thực tißn và lý ln trong q trình tuyển chọn và đào tạo VĐV. Trong thực tißn, viác tuyển chọn - huÁn luyán và kiểm tra đánh giá TĐTL đối với VĐV có mối quan há qua lại mÁt thiÁt với nhau. Viác kiểm tra đánh giá TĐTL cho VĐV trong các giai đoạn cāa quá trình huÁn luyán là mát trong những khâu quan trọng khơng thể thiÁu đưāc trong q trình hn luyán nhiều năm. Đối với VĐV cÁp cao, viác đánh giá TĐTL thưßng gắn liền với trạng thái sung săc thể thao trong các chu kỳ huÁn luyán và thành tích thi đÁu thể thao, nhằm giúp cho các HLV có những thơng tin khách quan, tin cÁy để điều ch nh kÁ hoạch huÁn luyán mát cách hāp lý và khoa học. Hián nay trình đá thi đÁu thể thao mơn bóng đá ngày càng phát triển á trình đá cao và tranh đua ngày càng căng thẳng, nên yêu cầu đối với VĐV ngày càng nâng lên. Do đó, muốn trá thành những VĐV đạt trình đá cao, cần ph¿i phát triển đầy đā các mặt năng lực: thể lực, kỹ - chiÁn thuÁt và tâm lý. Để nâng cao và phát triển các mặt năng lực này, cần ph¿i thông qua huÁn luyán có kÁ hoạch, trong thßi gian dài mới có thể thực hián đưāc. Vì kÁ hoạch huÁn luyán nhiều năm là qui hoạch trực quan táng thể cāa quá trình huÁn luyán nhiều năm với VĐV, nên nó có ý ngh*a ch đạo mang tính chiÁn lưāc đối với các kÁ hoạch huÁn luyán ngắn hạn hơn (kÁ hoạch năm, giai đoạn).

Căn că quy luÁt phát triển năng lực thi đÁu cāa VĐV và đặc điểm cơ b¿n cāa huÁn luyán bóng đá hián đại, trong chương trình hn lun mơn bóng đá nước ta đã qui đßnh, tồn bá q trình hn lun nhiều năm cāa mát VĐV có trình đá cao chia làm 5 giai đoạn là: gi¿ng dạy, huÁn luyán cơ sá, nâng cao toàn

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

dián, huÁn luyán đát phá mũi nhọn và huÁn lun duy trì. Mßi giai đoạn có nhiám vÿ và yêu cầu khác nhau, đßng thßi sắp xÁp LVĐ cũng khác nhau. Trong đó, giai đoạn đát phá mũi nhọn thi đÁu là giai đoạn hạt nhân quan trọng nhÁt, giai đoạn này đ nh cao là trạng thái sung săc thể thao, năng lực thi đÁu tốt nhÁt và biểu hián thành tích cao nhÁt, đánh giá thành qu¿ huÁn luyán nhiều năm cāa VĐV [51].

Theo quan điểm cāa nhiều chuyên gia hàng đầu và các HLV bóng đá hián nay cho thÁy, để duy trì TĐTL cāa VĐV có thể đáp ăng u cầu các cuác thi đÁu trong năm, các HLV sử dÿng chu kỳ huÁn luyán nhỏ trong kÁ hoạch huÁn luyán năm. Lāi ích cāa viác huÁn luyán theo chu kỳ nhỏ là: [51].

Rút ngắn thßi gian cāa mßi chu kỳ chuẩn bß, nâng cao mÁt đá huÁn luyán, duy trì trạng thái sung săc thể thao trong phần lớn thßi gian cāa năm á măc tương đối cao, để giúp cho viác thi đÁu đạt kÁt qu¿ tốt nhÁt.

Tăng tỷ lá (thßi gian) huÁn luyán chuyên môn, giúp cho viác nâng cao thành tích trong thi đÁu. Nâng cao kh¿ năng chßu đựng LVĐ cao trong thi đÁu. Làm cho trạng thái thái sung săc thể thao ln duy trì á măc tương đối cao, do đó có lāi cho viác nâng cao tính hưng phÁn tâm lý và chuẩn bß tâm lý cāa VĐV.

Do mßi chu kỳ lớn có nhiều cuác thi đÁu quan trọng, nên trong kÁ hoạch huÁn luyán đã hình thành nhiều chu kỳ nhỏ, điều này giúp cho viác hình thành trạng thái thi đÁu mát cách án đßnh, bền vững, tạo điều kián cho viác đạt đưāc thành tích tốt nhÁt.

Vì vÁy, đánh giá TĐTL và theo dõi dißn biÁn cāa nó là cơng viác rÁt quan trọng cāa HLV và cán bá y học thể thao. TĐTL đưāc phát triển đúng và viác đạt đưāc măc đá cao nhÁt á thßi điểm cần thiÁt (trạng thái sung săc thể thao) ph¿n ánh hiáu qu¿ cāa quá trình huÁn luyán. Phát hián các rối loạn cāa TĐTL (trạng thái mát mỏi quá săc, tÁp luyán quá săc, căng thẳng thể lực trưßng dißn) ph¿n ánh sự khơng phù hāp cāa chương trình hn lun và yêu cầu cần ph¿i có sự điều ch nh [51].

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

<b>1.2. Đặc trưng mơn bóng đá hiện đại và các giai đoạn huấn luyện bóng đá tr 1.2.1. Tớnh cht c trÔng ca búng ỏ hiỏn đ¿i </b>

Bóng đá là mơn thể thao phăc tạp bao gßm nhiều yÁu tố (kỹ - chiÁn thuÁt, thể lực, tâm lý…) hāp thành, là mơn thể thao đßng đái đối kháng trực tiÁp. Bóng đá ln mang nhiều yÁu tố bÁt ngß và đa dạng, hÁp d¿n và mang màu sắc c¿m xúc cao.

<b>Bóng đá hiỏn i cú nhng c trÔng sau </b>

<i><b>Trỡnh k thuật cao và điêu luyện: Trình đá kỹ thuÁt cāa cầu thā không </b></i>

những trong điều kián giới hạn không gian, thßi gian thực hián mà cịn á tính ăng biÁn hāp lý cāa viác sử dÿng kỹ thuÁt đó. Đó là năng lực xử lý bóng trong các tình huống thi đÁu khác nhau, di chuyển hāp lý nhằm giữ quyền kiểm sốt bóng dưới áp lực lớn, nhßp đá cao, kh¿ năng điều ch nh trong các tình huống thi đÁu khác nhau. Kỹ thuÁt bóng đá mang b¿n chÁt nghá thuÁt và sự hÁp d¿n. Kỹ thuÁt là phương tián để đạt đÁn mÿc đính, mát mặt cāa phong cách, lối chơi mang ý ngh*a quyÁt đßnh khi nó đưāc thực hián với tốc đá cao khi tranh cướp, đát phá dăt điểm. à những cầu thā tài năng, kỹ thuÁt là điểm xuÁt phát và là vũ khí, là cơng cÿ thể hián. Tính nhẹ nhàng khi thực hián đáng tác chăng tỏ kh¿ năng tiÁt kiám tối đa cāa các cầu thā. Kỹ tht bóng đá ln đưāc hồn thián và đưāc thể hián trong sự thống nhÁt trên nền t¿ng thể lực đưāc nâng cao. Các tố chÁt thể lực, kỹ thuÁt là cơ sá đ¿m b¿o để cầu thā điển khiển có ý thăc phÿc vÿ cho các ý đß chiÁn thuÁt trong thi đÁu [1], [5], [11], [37].

<i><b>Sự dßi dào và sung mãn về thể lực của các cầu thủ theo xu thế bóng đá táng lực (tấn cơng, phịng thủ tồn diện): Để thực hián hiáu qu¿ các hoạt đáng </b></i>

chiÁn thuÁt trong thi đÁu, cầu thā ngồi viác duy trì cưßng đá cao trong suốt trÁn đÁu còn ph¿i đ¿m b¿o hiáu suÁt hoạt đáng trong điều kián mát mỏi càng gia tăng tới măc tối đa vào cuối trÁn đÁu. Do chăc năng nhiám vÿ cāa các cầu thā trong bóng đá hián đại ngày càng lớn, tốc đá thi đÁu ngày càng cao chuyển nhanh từ tÁn cơng sang phịng thā và ngưāc lại, sự đối kháng ngày càng quyÁt liát đòi hỏi VĐV bóng đá ph¿i hoạt đáng với cưßng đá lớn trong suốt thßi gian thi đÁu. Trình đá phát triển thể lực cao giúp cầu thā thực hián hành đáng kỹ thuÁt chính

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

xác, duy trì sự tÁp trung và phân phối săc chú ý cao trong suốt quá trình trÁn đÁu. ChiÁm l*nh giành thÁ chā đáng không gian là yÁu tố quan trọng hàng đầu cāa bóng đá hián đại: Giành thÁ chā đáng thơng qua kiểm sốt, điều ch nh nhßp đá trÁn đÁu, sử dÿng các kỹ thuÁt hāp lý, hiáu qu¿ và chiÁn thuÁt ăng dÿng cao. Nền t¿ng cơ b¿n cāa hoạt đáng kỹ thuÁt là thể lực, là kh¿ năng thích nghi cao cāa cầu thā với lưāng vÁn đáng ngày càng tăng. Do đó hồn thián thể lực cho cầu thā bóng đá đưāc thể hián á sự phát triển và giáo dÿc các tố chÁt thể lực: mạnh, bền, nhanh và khéo léo [1], [5], [11], [37].

Phát triển các tố chÁt thể lực cho VĐV là tăng cưßng và má ráng kh¿ năng giới hạn cāa các tố chÁt thể lực đặc trưng cho bóng đá. Giáo dÿc các tố chÁt thể lực là nhằm biÁn các tố chÁt đó vào thực tißn ý thăc cāa VĐV, trên cơ sá đó có sử dÿng tốt các tố chÁt thể lực phù hāp với nhiám vÿ chiÁn thuÁt đề ra, ngh*a là hoạt đáng bóng đá gắn liền với sự phát triển tri thăc [1], [5], [11], [37].

<b>Đ¿c điÃm và yêu cÅu tâm lý căa môn bóng đá </b>

<i><b>Tính đối kháng cao, tình huống thay đái liên tục và bất ngờ: sự đối </b></i>

kháng có thể có sự va chạm trực tiÁp về thể chÁt mà hai phía đÁu thā có thể sử dÿng những va chạm mạnh về thể chÁt như chen lÁn, che chắn, xô đẩy mạnh…các cầu thā chiÁn thắng đối phương trong mọi tình huống bằng các hành đáng chống tr¿, vơ hiáu hóa hành đáng tÁn cơng cāa đối phương. Do vÁy, tình huống ln thay đái. VĐV không ph¿i ch bằng năng lực thể chÁt mà bằng c¿ các năng lực trí tuá và các phẩm chÁt tâm lý. Để có những hành đáng phù hāp, hiáu qu¿ với mßi tình huống, VĐV ln ph¿i vÁn đáng các chăc năng tâm lý để nhanh chóng thu thÁp mát cách chính xác các thơng tin liên quan tình huống để phân tích, đánh giá như: vß trí đăng, sự di chuyển cāa đßng đái và đối phương, tính năng trái bóng (tốc đá, hướng bay, chiều xốy...), dự đốn ý đß cāa đối phương… rßi trong mát thßi gian rÁt ngắn ph¿i đưa ra các kÁ hoạch hành đáng. Như vÁy VĐV ph¿i có kh¿ năng tÁp trung, phân phối và di chuyển chú ý tốt, ph¿i có tư duy nhanh và sắc bén (xử lý thơng tin, nhÁn đßnh, đánh giá và ra qut đßnh) và hành đáng qut đốn. Khơng những thÁ, trong nhiều trưßng hāp khi đã có qut đßnh hành đáng nhưng

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

tình thÁ thay đái, đối phương đã phát hián và có bián pháp chống tr¿ hiáu qu¿ thì VĐV ph¿i có kh¿ năng thay đái kÁ hoạch hành đáng [1], [5], [11], [37].

Trong bóng đá, các VĐV khi gi¿i qut các tình huống thi đÁu không ch căn că vào hoạt đáng và ý đß cāa đối phương mà cịn ph¿i tính đÁn hoạt đáng và ý đß cāa đßng đái. Vì vÁy, có tác gi¿ gọi hoạt đáng tâm lý thi đÁu cāa VĐV các mơn bóng tÁp thể là tâm lý 3 chiều [1], [5], [11], [37].

<i><b>Sự căng thẳng về cảm xúc và ý chí: Trong q trình thi đÁu để đạt đưāc </b></i>

mÿc đích và nhiám vÿ đã đưāc đề ra các VĐV ph¿i khắc phÿc nhiều khó khăn trá ngại với những căng thẳng cao nhiều khi đÁn tối đa về thể lực và tâm lý. Để chiÁn thắng đối phương VĐV ph¿i nß lực vưāt lên trên đối phương, mát sai lầm nhỏ có thể d¿n đÁn thÁt bại cāa b¿n thân và đßng đái làm tiêu tan mọi cố gắng cāa c¿ trÁn đÁu, quá trình chuẩn bß. Đó là áp lực ln đè nặng lên tâm lý cāa VĐV. Mặt khác trong tiÁn trình thi đÁu, sự thÁt bại tạm thßi có thể gây những c¿m xúc xÁu như: lo lắng, mÁt lòng tin, vái vàng…Tại những thßi điểm quyÁt đßnh, gay cÁn (trÁn chung kÁt, đang bß d¿n t số hoặc t số hòa, cần nhiều bàn thắng…) áp lực tâm lý vốn đã căng lại càng căng thêm. Áp lực từ cá đáng viên và trọng tài cũng là mát yÁu tố làm căng thêm tâm lý cāa VĐV. Cá đáng viên cá vũ cußng nhiát, trọng tài xử lý thiÁu chính xác là yÁu tố gây ra cẳng thẳng cāa VĐV. Như đã biÁt, sự căng thẳng c¿m xúc có thể làm phá vÿ các mối liên kÁt giữa các chăc năng tâm lý, gây rối loạn phối hāp hoạt đáng, thÁm chí làm tê liát hoạt đáng tâm lý cũng như hoạt đáng vÁn đáng, d¿n đÁn kÁt qu¿ thi đÁu gi¿m sút. Trong những hồn c¿nh đó rÁt cần á VĐV kh¿ năng kiểm soát đưāc trạng thái tâm lý, án đßnh đưāc c¿m xúc, ph¿i có ý chí mạnh m¿ để kiên trì theo đi mÿc đích, duy trì lịng tin, tin thần chiÁn đÁu ngoan cưßng. Điều đó rÁt cần á VĐV mát há thần kinh mạnh m¿ và thăng bằng. Há thần kinh mạnh cho phép vÁn đáng viên chßu đựng đưāc sự căng thẳng c¿m xúc cao. Tính thăng bằng giúp VĐV duy trì đưāc hưng phÁn tối ưu [1], [5], [11], [37].

<i><b>- Sự gắng sức về thể chất: Các trÁn thi đÁu bóng đá kéo dài từ 90 - 120 phút. </b></i>

Trong thßi gian đó VĐV tại nhiều thßi điểm ph¿i nß lực thể chÁt tối đa để tranh cướp bóng, để vưāt qua đối phương… Càng về cuối trÁn đÁu mát mỏi càng tăng

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

lên. Sau mát trÁn đÁu trọng lưāng cơ thể có thể gi¿m xuống 2 - 4 kg. Trong lúc gắng săc, mạch đÁp cāa họ có thể lên tới 180 - 200 lần/phút. Hồn c¿nh đó địi hỏi á VĐV ph¿i nß lực ý chí rÁt lớn [1], [5], [11], [37].

<b>1.2.2. Các giai đo¿n đào t¿o VĐV bóng đá tr¿ </b>

Viác phát triển thành tích thể thao ngày càng phÿ thuác vào hiáu qu¿ cāa há thống tuyển chọn và huÁn luyán nhiều năm cāa VĐV trẻ. Để thực hián có hiáu qu¿ công tác huÁn luyán nhiều năm các môn thể thao nói chung và bóng đá nói riêng, á mßi giai đoạn cāa nó cần chú ý các yÁu tố sau: Lăa tuái ưu tiên để đạt thành tích cao nhÁt; hướng huÁn luyán ưu tiên trong giai đoạn này; trình đá huÁn luyán về thể lực, kỹ thuÁt, chiÁn thuÁt mà VĐV cần đạt đưāc; tá hāp các phương tián, phương pháp, các hình thăc huÁn luyán thể thao; các lưāng vÁn đáng huÁn luyán và thi đÁu đưāc áp dÿng; các tiêu chuẩn kiểm tra [4],[5], [16], [39],[48],[51].

Tùy thuác vào khuynh hướng ưu tiên, các giai đoạn đào tạo VĐV Bóng đá trẻ thưßng đưāc chia thành 4 giai đoạn và theo các măc lăa tuái sau: Giai đoạn huÁn luyán ban đầu (8 - 10 tuái), giai đoạn chuyên mơn hóa thể thao ban đầu (từ 11 - 12 ti), giai đoạn chun mơn hóa sâu (từ 13 - 16 tuái) và giai đoạn hoàn thián thể thao (từ 17 tuái trá lên) [4],[5], [16], [39],[48],[51].

<i>+ Giai đoạn huấn luyện thể thao ban đầu (8 - 10 tuổi): Nhiám vÿ cāa giai </i>

đoạn này là tÁp luyán dưới hình thăc vui chơi, làm quen với các kỹ thuÁt cơ b¿n trong bóng đá (chú ý tÁp c¿ hai chân), kÁt hāp các bài tÁp có bóng, các trị chơi vừa bá trā cho chuyên môn, vừa mang lại săc khỏe, tạo không khí vui tươi, tho¿i mái trong mßi buái tÁp. Khi thi đÁu tÁp trung, thưßng kho¿ng cách giữa hai cầu môn không lớn và tÁt c¿ các cầu thā đều có thể b¿o vá khung thành và tÁn công ghi bàn. Bằng cách này, các em hoàn toàn đưāc tự do và rÁt vui thích trong cc chơi.

Cần ph¿i nhớ rằng khơng nên áp đặt các em á lăa tuái non trẻ này học các yÁu l*nh kỹ thuÁt lặp đi lặp lại, vì á các em kh¿ năng tÁp trung bß hạn chÁ và rÁt dß đãng trí.

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

à lăa tuái này, các em nên đưāc đáng viên khun khích chơi bóng tho¿i mái mà khơng bß săc ép tâm lý cāa viác ph¿i cố gắng giành chiÁn thắng hoặc nhanh chóng đạt đưāc những thành cơng ngay.

Đặt nền móng cho viác huÁn luyán thể lực toàn dián, cāng cố săc khỏe, rèn luyán cơ thể.

hoàn thián các bài tÁp về kỹ thuÁt. Phát huy các tố chÁt khéo léo, mềm dẻo đối với từng VĐV.

Đây là giai đoạn đưāc xem là thßi kỳ phát triển kỹ thuÁt; các em đưāc dạy các yÁu l*nh kỹ thuÁt cơ b¿n mát cách đúng đắn. Thßi kỳ này, chú trọng huÁn luyán kỹ thuÁt s¿ tạo nên mát cơ sá vững chắc cho sự phát triển chiÁn tht sau này.

Ngưßi ta khơng dạy chiÁn tht á giai đoạn này vì sā ¿nh hưáng đÁn viác dạy kỹ thuÁt, tuy nhiên song song với viác dạy kỹ thuÁt, tiÁn đá gi¿ng dạy đưāc duy trì với sự thực hián những yÁu l*nh chiÁn thuÁt cơ b¿n, viác thực hián này là thă yÁu.

về huÁn luyán bóng đá, nâng cao hiáu qu¿ và đá tin cÁy cāa trình đá về các loại kỹ thuÁt trong bóng đá. Tự hồn thián kỹ tht theo đặc điểm cá nhân và vß trí thi đÁu trên sân.

Phát triển các bài tÁp nâng cao về săc mạnh và săc mạnh tốc đá, săc nhanh kÁt hāp các bài tÁp có bóng và khơng bóng.

TiÁp tÿc phát triển nâng cao các bài tÁp về chiÁn tht tÁn cơng và phịng thā cá nhân, nhóm, tÁp thể.

Tạo điều kián cho các em đưāc tham gia thi đÁu các gi¿i giao lưu, cọ sát với các đái bóng cùng lăa tuái. Nhằm học hỏi kinh nghiám, tính hăng thú trong tÁp luyán và nâng cao trình đá chuyên mơn cāa các em.

hồn thián về trình đá kỹ thuÁt, nâng cao kh¿ năng cāa VĐV theo đặc điểm riêng và vß trí thi đÁu. KÁt hāp thi đÁu phối hāp các kỹ thuÁt khác nhau và điều kián sân bãi khác nhau.

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

- Về chiÁn thuÁt: Đẩy mạnh phát triển các bài tÁp chiÁn thuÁt tÁn cơng và phịng thā, các bài tÁp phối hāp nhóm, chiÁn tht cá nhân, tÁp thay đái nhßp điáu tÁn công và chuyển khu vực tÁn công. HLV có thể ch ra những điều cần quan tâm hơn cho các cầu thā tùy theo chăc năng tÁn cơng hay phịng thā. Linh hoạt trong quan há đối xử với các cầu thā đưāc chuyên môn hóa á mát vß trí hoặc mát nhiám vÿ thi đÁu cÿ thể. Mặc dù, trong thßi kỳ này, các cầu thā đưāc khun khích chơi nhiều vß trí hoặc đ¿m b¿o nhiều nhiám vÿ. Bằng cách này cầu thā s¿ có đưāc mát sự hiểu biÁt tốt hơn về viác anh ta s¿ thi đÁu, ph¿n ăng và suy ngh* như thÁ nào trong những tình huống khác nhau.

- Về thể lực: TiÁp tÿc nâng cao các bài tÁp phát triển về săc bền, trong đó phát huy á giai đoạn này cần ph¿i có nhiều bài tÁp bá trā, bên cạnh đó các yÁu tố về các tố chÁt mềm dẻo này, khéo léo ph¿i đưāc sử dÿng càng nhiều trong thi đÁu.

à giai đoạn này, các VĐV ph¿i đạt đưāc măc đá án đßnh về mặt tâm lý trong các trÁn đÁu. Cāng cố, đúc kÁt các kinh nghiám qua các gi¿i đÁu trong nước. Đây là thßi điểm chín mùi để tuyển chọn, bá sung lên tun trên đối với các VĐV có trình đá tÁp luyán phát triển tốt. Do đó, đái bóng đá lăa tuái 17 - 18, các em đã đÁn thßi điểm cần đưāc sàng lọc, tuyển chọn bá sung lên đái tuyển Thành phố là thßi điểm rÁt hāp lý [4],[5], [16], [39],[48],[51].

<b>1.3. Nhāng đ¿c điÃm c¢ bÁn trong cơng tác huÃn luyán bóng đá nā 1.3.1. Khái quát vÁ să phát triÃn căa mơn bóng đá nā </b>

Giống như bóng đá nam, bóng đá nữ hián đại khái ngn tại Anh Quốc từ năm 1881. Đái bóng nữ nái tiÁng đầu tiên đưāc ghi nhÁn khi nhà hoạt đáng xã hái Nettie Honeyball thành lÁp tại Anh vào năm 1894 mang tên British Ladies' Football Club. Bóng đá nữ bắt đầu phá biÁn ráng rãi sau thßi kỳ ChiÁn tranh thÁ giới lần thă nhÁt khi nền công nghiáp đẩy mạnh sự phát triển cāa môn thể thao nữ này, giống như những gì nó đã đem tới cho bóng đá nam á thÁ kỷ trước. Bước vào thÁ kỷ XXI, bóng đá nữ đã phát triển mạnh trên thÁ giới, đặc biát là á Châu Á. Theo chiÁn lưāc phát triển, FIFA đặt mÿc tiêu số lưāng cầu thā nữ trên thÁ giới s¿ lên măc 60 triáu ngưßi vào năm 2026 - gÁp đôi so với con số hián nay, trong khi các gi¿i đÁu quốc gia cũng như các câu lạc bá bóng đá nữ s¿ đưāc

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

chuyên nghiáp hóa trên phạm vi tồn cầu. Ngưßi phÿ trách l*nh vực bóng đá nữ cāa FIFA - bà Sarai Bareman cho biÁt: "Ba vÁn đề tối quan trọng mà chúng ta cần lưu tâm là khuyÁn khích sự tham gia (cāa nữ giới trong bóng đá), tăng cưßng các giá trß kinh tÁ và xây dựng các cơ sá đào tạo (bóng đá nữ)". Mÿc tiêu hướng tới bao gßm c¿ "phát hián và bßi dưÿng phát triển huÁn luyán viên, trọng tài, ban qu¿n lý và những ngưßi thực hián các cơng tác khác trong bóng đá nữ, nhằm tạo nên mát há thống mạnh m¿, hướng tới các thành qu¿ bền vững".

Viát Nam, bóng đá nữ đã có lßch sử hơn 80 năm. Vào năm 1933 dưới thßi Pháp thc, đái nữ bóng đá đầu tiên mang tên <Cái Vßn= đã đưāc thành lÁp tại Cần Thơ do kỹ sư nông học Phạm Khắc Sửu khái xướng. Bóng đá nữ thực sự phát triển từ năm 1993 nhưng mãi đÁn năm 1998 đái tuyển Quốc gia nữ mới đưāc thành lÁp. Từ khi thành lÁp, đái tuyển bóng đá nữ quốc gia Viát Nam đạt đưāc những bước tiÁn đáng kể: vơ đßch SEA Games 21, 22, 23, 25, 29, vơ đßch Đơng Nam Á năm 2006, 2012, vươn lên hạng 32 thÁ giới... Hián hay Liên đồn bóng đá Viát Nam đang hướng đái tuyển bóng đá nữ tới top 6 khu vực Châu Á. TÁt c¿ những thành tích này đã tạo Án tưāng mạnh với FIFA trong viác phát triển bóng đá nữ tại Viát Nam. Àn tưāng với bóng đá nữ Viát Nam, FIFA đã quyÁt đßnh chọn VFF tham gia dự án phát triển bóng đá nữ trẻ cāa FIFA.

<b>1.3.2 Nhāng đ¿c điÃm c¢ bÁn trong cơng tác hn lun bóng đá nā </b>

<i><b>1.3.2.1. Đặc điểm hoạt động kỹ thuật </b></i>

Kỹ thuÁt bóng đá là tÁt c¿ những đáng tác, mọi vÁn đáng hāp lý cāa cāa VĐV vÁn dÿng trong trÁn đÁu bóng đá. Trong q trình thi đÁu, kỹ tht bóng đá d<b>ần dần hình thành theo thßi gian và phát triển để đi đÁn hồn thián. </b>

Theo đà phát triển không ngừng cāa mơn bóng đá, kỹ tht bóng đá khơng những đưāc phát triển phong phú thêm về nái dung mà đá khó cāa đáng tác cũng ngày càng nâng cao. VÁn đáng viên bóng đá ph¿i nắm chắc tới thuần thÿc kỹ thuÁt bóng đá mới có thể xử lý bóng mát cách chính xác trong thi đÁu, có như vÁy mới đạt đưāc yêu cầu cāa chiÁn thuÁt.

Kỹ thuÁt là cơ sá cho viác hoàn thián chiÁn thuÁt, sự phát triển cāa kỹ thuÁt s¿ nâng cao sự phát triển cāa chiÁn tht. Điều này có ngh*a là trong cơng

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

tác gi¿ng dạy và huÁn luyán ph¿i tăng cưßng sự nắm vững kỹ tht tồn dián trong bóng đá, đßng thßi ph¿i nâng cao nó lên. VÁn đề này có ý ngh*a rÁt lớn trong viác nâng cao trình đá bóng đá nước nhà nhằm hái nhÁp trào lưu bóng đá cāa các nước trong khu vực và trên thÁ giới.

Kỹ thuÁt bóng đá là cách gọi táng hāp để ch những hành đáng, những phương pháp và đáng tác hāp lý mà cầu thā áp dÿng trong thi đÁu như các kỹ thuÁt tâng bóng, sút bóng, đÿ bóng, đánh đầu, d¿n bóng, tranh cướp bóng, ném biên và những kỹ thuÁt thā môn.

NÁu muốn trá thành vÁn đáng viên bóng đá giỏi, dù là vÁn đáng viên đã trưáng thành hay mới bước vào tÁp luyán vÁn đề kỹ thuÁt ph¿i đưāc ưu tiên hàng đầu. Mát vÁn đáng viên bóng đá nữ có kỹ thuÁt hián đại đòi hỏi ph¿i thực hián đưāc các yêu cầu sau:

<small>-</small> BiÁt sử dÿng kỹ thuÁt bóng đá thuần thÿc bằng c¿ hai chân, biÁt chuyền bóng chính xác á cự ly từ 30-40m, sút cầu mơn ph¿i mạnh, chính xác từ mọi phía, từ mọi kho¿ng cách.

<small>-</small> BiÁt sử dÿng thành thạo kỹ thuÁt nhÁn bóng, giữ bóng với nhiều hình thăc, biÁt thay đái linh hoạt trong kỹ thuÁt tới măc làm cho đối phương không thể phán đốn đưāc là đáng tác sau đó s¿ là gì.

<small>-</small> Thực hián hồn h¿o kỹ thuÁt đánh đầu, dù cho đó là đáng tác chuyền bóng, phá bóng hay tÁn cơng cầu mơn.

<small>-</small> Kỹ tht d¿n bóng, lừa bóng ph¿i nhanh, bÁt ngß và có những biÁn đái mới lạ.

<small>-</small> Ph¿i biÁt tranh cướp bóng, c¿n phá bóng trong sự khống chÁ cāa đối phương bằng nhiều hình thăc và có ph¿n ăng linh hoạt sáng tạo.

<small>- </small> Trong kỹ thuÁt n m biên, tuy đưāc coi là đơn gi¿n, song ph¿i nắm giữ và vÁn dÿng mát cách tốt nhÁt, n m biên xa, chính xác, kßp thßi. N m biên tốt có thể có giá trß như mát qu¿ đá phạt góc trong trưßng hāp áp sát khung thành đối phương.

Trình đá kỹ thuÁt cāa các vÁn đáng viên bóng đá ph¿i đưāc rèn luyán hàng ngày thông qua viác tÁp luyán và thi đÁu, có thÁ các cầu thā mới đạt đưāc đá xử lý kỹ tht nhuần nhun á đẳng cÁp cao. Kỹ tht khơng ph¿i là mÿc

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

đích tự thân mà là phương tián để thi đÁu bóng đá có hiáu qu¿, khơng có kỹ tht tốt thì khơng thể thực hián chiÁn thuÁt hiáu qu¿.

<i><b>1.3.2.2. Đặc điểm hoạt động chiến thuật </b></i>

ChiÁn thuÁt là sự áp dÿng mát cách hāp lý nhÁt hoạt đáng cāa mßi cá nhân và sự phối hāp tÁp thể cāa toàn đái để giành thắng lāi trong thi đÁu. ChiÁn tht bóng đá thơng thưßng đưāc chia thành 2 há thống lớn là chiÁn tht tÁn cơng và chiÁn tht phịng thā. Chúng bao gßm chiÁn thuÁt cá nhân, chiÁn thuÁt phối hāp nhóm và chiÁn tht phối hāp tồn đái. Trong chiÁn thuÁt cá nhân và chiÁn thuÁt phối hāp nhóm là cơ sá hoạt đáng chiÁn thuÁt và là các yÁu tố cơ b¿n để thực hián chiÁn tht phối hāp tồn đái. Do bóng đá là mơn thể thao tÁp thể cho nên cần ph¿i lÁy sự phối hāp tÁp thể là chính vì vÁy hoạt đáng chiÁn tht tồn đái có mát ý ngh*a hÁt săc quan trọng trong thi đÁu. Há thống chiÁn tht tÁn cơng và chiÁn tht phịng thā vừa đối lÁp nhưng lại vừa thống nhÁt với nhau, chúng kiềm chÁ l¿n nhau nhưng đßng thßi cũng thúc đẩy nhau phát triển và vì thÁ đã làm phong phú thêm và thúc đẩy sự phát triển không ngừng cāa chiÁn thuÁt bóng đá.

Bóng đá ngày nay đòi hỏi các cầu thā ph¿i biÁt tư duy chiÁn thuÁt nhanh, do yêu cầu liên tÿc hoán đái vß trí cho nhau trong tÁn cơng và phịng ngự, với lối chơi nhanh đòi hỏi các cầu thā ph¿i chuẩn bß đa dạng về chiÁn thuÁt. nhßp đá thi đÁu ln khẩn trương, ph¿i linh hoạt trong di chuyển, đòi hỏi các cầu thā có kh¿ năng nhanh chóng tìm ra gi¿i pháp chiÁn tht hāp lý cho mình và cho đßng đái. Vì vÁy, loại hình cầu thā ch chơi tốt á từng vß trí nhÁt đßnh s¿ khơng thể thích hāp với xu thÁ chơi bóng đá á trình đá cao. Cầu thā ph¿i đưāc chuẩn bß tốt để có thể sử dÿng tư duy chiÁn thuÁt ng¿u hăng phù hāp với đòi hỏi chặt ch¿ trong kỹ luÁt chiÁn thuÁt.

<i><b>1.3.2.3. Đặc điểm hoạt động thể lực trong bóng đá </b></i>

Bóng đá hián đại ngày nay yêu cầu về trình đá thể lực ph¿i ln đưāc đ¿m b¿o tốt. Để có thể hoạt đáng tích cực, chā đáng c¿ trong phịng thā và trong tÁn cơng trong suốt thßi gian 90’ hoặc 120’ cāa trÁn đÁu, hơn bao giß hÁt địi hỏi á cầu thā ph¿i có mát thể lực sung mãn. Để chiÁn thắng đối thā trong tranh chÁp bóng, hoặc trong những cú sút từ xa làm bó tay thā mơn, cầu thā ph¿i có mát thể

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

lực mạnh m¿, có săc mạnh đưāc duy trì cho tới suốt trÁn đÁu, những cầu thā trình đá cao ph¿i di kho¿ng hơn 10km, trong đó tới 80% là chạy với hơn 80 phút băt phá tốc đá cao. Muốn phát huy tốt kỹ tht, chiÁn tht trong các tình huống ln biÁn đái theo dißn biÁn trÁn đÁu, cầu thā cần ph¿i đưāc chuẩn bß tốt và tồn dián về thể lực. Thể lực là nền t¿ng cāa mọi hoạt đáng trong bóng đá.

HuÁn luyán tố chÁt thể lực cāa cāa các cầu thā thơng thưßng bao gßm huÁn luyán về tốc đá, săc mạnh bác phát, sự nhanh nhẹn, mềm dẻo và săc bền.v.v. Để đ¿m b¿o thu đưāc hiáu qu¿ cao và phù hāp với yêu cầu cāa thi đÁu bóng đá thì q trình hn lun các tố chÁt thể lực nhÁt thiÁt ph¿i tuân theo nguyên tắc vừa săc và nguyên tắc phát triển toàn dián. Nguyên tắc vừa săc là yêu cầu, mÿc đích và trình đá huÁn luyán ph¿i phù hāp với đặc điểm và giới tính cāa từng đối tưāng. Nguyên tắc phát triển toàn dián tăc là sự kÁt hāp hài hòa giữa các tố chÁt chung và các tố chÁt chun mơn, đßng thßi thúc đẩy sự phát triển toàn dián cāa các tố chÁt khác (tăc là sự phát triển cāa mát tố chÁt này ph¿i có tác dÿng thúc đẩy, cāng cố và hồn thián các tố chÁt khác) [53]

<b>Të chÃt sąc m¿nh </b>

Săc mạnh là năng lực tuyát đối cāa cơ bắp khắc phÿc lực c¿n bên trong hoặc bên ngồi cāa q trình vÁn đáng. Đó là những tố chÁt thể lực cơ b¿n, có quan há mÁt thiÁt với tố chÁt thể lực khác, trong đó có các tố chÁt tốc đá và kh¿ năng phối hāp vÁn đáng. YÁu tố tốc đá cũng ¿nh hưáng trực tiÁp tới trình đá nắm vững và nâng cao kỹ thuÁt cũng như trạng thái tâm lý cāa VĐV.

Tố chÁt săc mạnh đưāc phân thành 4 loại: Săc mạnh tuyát đối, săc mạnh tương đối, săc mạnh bền, săc mạnh tốc đá.

Săc mạnh là năng lực biểu hián cāa cơ bắp khi hoạt đáng hoặc khi co giãn. Tố chÁt săc mạnh là cơ sá cho các tố chÁt thể lực khác, và đßng thßi cũng là cơ sá cho VĐV trong viác nắm vững kỹ năng vÁn đáng, nâng cao thành tích vÁn đáng cāa VĐV.

Trong trÁn thi đÁu bóng hián nay mang tính qut liát, dißn ra tốc đá nhanh, yêu cầu cāa mßi VĐV trên sân ph¿i liên tÿc thực hián đáng tác chạy, nh¿y, dừng, xuÁt phát nhanh, chuyển thân… khắc phÿc quán tính và lực c¿n,

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

ngồi ra cịn địi hỏi mßi cầu thā ph¿i hồn tồn xuÁt sắc các đáng tác kỹ thuÁt mát cách nhanh chóng, chính xác, như kỹ tht đá bóng, giữ bóng, d¿n bóng, đánh đầu, sút cầu môn trong điều kián có đối phương tranh cướp, c¿n phá. Chính vì vÁy, tố chÁt săc mạnh trá thành là mát trong những thước đo huÁn luyán thể lực cho VĐV bóng đá.

<b>Të chÃt sąc nhanh </b>

Tố chÁt săc nhanh ch năng lực ph¿n ăng nhanh chÁm cāa cơ thể đối với các loại kích thích, nhằm hoàn thành mát đáng tác hoặc di đáng mát cự ly nào đó trong mát đơn vß thßi gian.

Tố chÁt săc nhanh là mát trong các tố chÁt cơ b¿n cāa VĐV BĐ nó chiÁm đưāc vß trí đặc biát trong tố chÁt thân thể VĐV. Ngày nay, do tốc đá cāa các cuác thi đÁu ngày càng mát nhanh, nên yêu cầu kh¿ năng nhanh nhẹn đối với VĐV BĐ ngày càng cao. Trên mát trình đá nào đó tốc đá tốt trong thi đÁu luôn luôn là nhân tố quan trọng trong viác chiÁm ưu thÁ về không gian và thßi gian, nó cũng ln ln thể hián á tồn đái, á cá nhân tính uy hiÁp trong tÁn cơng và tạo sự tin cÁy trong phịng thā. Trong những năm gần đây mát số đái bóng đá ưu tú nhÁt thÁ giới đều xem tố chÁt săc nhanh là mát trong những ch tiêu chā yÁu để đánh giá và tuyển chọn VĐV.

-Tố chÁt săc nhanh trong BĐ bao gßm:

+ Tốc đá di đáng: Cự ly di đáng cāa con ngưßi trong đơn vß thßi gian. + Tốc đá ph¿n ăng: Năng lực ph¿n ăng tr¿ lßi đối với các loại kích thích từ bên ngồi trong mát đơn vß thßi gian cāa VĐV.

+ Tốc đá đáng tác: Góc đá và số lưāng đáng tác đưāc hồn thành trong đơn vß thßi gian cāa VĐV.

<b>Të chÃt sąc bÁn </b>

Săc bền ch năng lực đÁu tranh chống mát mỏi trong thßi gian hoạt đáng dài cāa cơ thể. Tố chÁt săc bền tốt s¿ tạo điều kián nâng cao năng lực đề kháng mát mỏi cāa VĐV, khiÁn cho kh¿ năng thay đái tiÁt tÁu cāa quá trình hưng phÁn và ăc chÁ cāa võ đại não nâng cao lên. Chăc năng cāa há thần kinh thực vÁt cũng đưāc phát triển, năng lực dự trữ năng lưāng cho cơ thể đưāc nâng cao. TÁt

</div>