nhà nước xã hội chủ nghĩa

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (777.95 KB, 13 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAMTRƯỜNG ĐẠI HỌC TƠN ĐỨC THẮNG

BÀI TIỂU LUẬN

Mơn: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌCHỌC KỲ II/2023-2024

ĐỀ TÀI:

SINH VIÊN THỰC HIỆN :Nhóm 06-N21Nguyễn Thị Tuyết Nhung -72200416Nguyễn Thành Nhân 62200125Lê Dương Nghi 72200026Ngô Khánh Ngọc72200172Khúc Khánh Ngọc 72200375Nguyễn Trần Thảo Nhi 62200145Đinh Hữu Ninh MSSV B2200009Nguyễn Việt Tiến Phong 62200153GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN:

TP.HCM, Tháng 02 năm 2024

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

MỤC LỤC

M C L CỤỤ ...1

L i m đ uờở ầ ...2

I.Khái ni m nhà nệướ ...3cII. Nhà nước xã h i ch nghĩaộủ...3

III. M i quan h gi a dân ch xã h i ch nghĩa và nhà nốệ ữủộủước xã h i ch nghĩaộủ...8

1. Dân ch xã h i ch nghĩa là c s , n n t ng cho vi c xây d ng và ho t đ ng c a nhà ủộủơ ở ề ảệựạ ộủnước xã h i ch nghĩaộủ... 8

2. Nhà nước xã h i ch nghĩa là công c quan tr ng cho vi c th c thi quy n làm ch c a ộủụọệựềủ ủngười dân... 9

Ph n k t lu nầếậ ...11

Tài li u tham kh oệả ...12

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

Lời mở đầu

Ý thức về một xã hội cơng bằng, dân chủ, và bình đẳng đã hiện hữu từ xa xưa tronglịch sử của lồi người. Nó bắt nguồn từ lòng khao khát của những người lao động mong muốn thốt khỏi sự bóc lột, khơng cơng bằng, và đặc quyền, và sự ra đời của nhà nước xã hội chủ nghĩa là kết quả của cuộc cách mạng được tiến hành bởi giai cấp vô sản và nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.

Nhà nước xã hội chủ nghĩa được coi là tổ chức quyền lực của nhân dân, đại diện cho ý chí của họ và thực hiện việc quản lý kinh tế, văn hóa, và xã hội của nhân dân.Điều này thường được thực hiện dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, mang tính chất của giai cấp công nhân và sự đại diện cho nhân dân rộng rãi.

Trong một nước theo chế độ dân chủ nhân dân như Cộng hòa xã hội chủ nghĩa ViệtNam, nhà nước xã hội chủ nghĩa là tổ chức pháp quyền, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Vì vậy, việc nắm vững kiến thức về nhà nước xã hội chủnghĩa là cần thiết để nhận biết và khẳng định tính tiến bộ của chế độ dân chủ xã hộichủ nghĩa, cũng như sẵn sàng thừa kế và phát triển công việc xây dựng chủ nghĩa xã hội từ thế hệ trước.

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

I.Khái niệm nhà nước

Nhà nước là tổ chức quyền lực, chính trị của xã hội có giai cấp, có lãnh thổ, dân cư và chính quyền độc lập, có khả năng đặt ra và thực thi pháp luật nhằm thiết lập trật tự xã hội nhất định trong phạm vi lãnh thổ của mình.

II. Nhà nước xã hội chủ nghĩa1. Khái niệm nhà nước XHCN

Nhà nước xã hội chủ nghĩa là một kiểu nhà nước mà ở đó, sự thống trị chính trị thuộc về giai cấp công nhân, do cách mạng xã hội chủ nghĩa sản sinh ra và có sứ mệnh xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, đưa nhân dân lao động lên địa vị làm chủ trên tất cả các mặt của đời sống xã hội trong một xã hội phát triển cao - xã hội xã hội chủ nghĩa.

2. Sự ra đời

Năm 1917 nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên ra đời, năm 1924 thành lập Liên bang Cộnghịa xã hội chủ nghĩa Xơ Viết, bao gồm 15 nước cộng hoà được thành lập. Sau Đại chiếnthế giới thứ lI (sau năm 1945), hệ thống xã hội chủ nghĩa ra đời.

Nhà nước xã hội chủ nghĩa là kết quả của cuộc cách mạng do giai cấp vô sản và nhân dânlao động tiến hành dưới sự lãnh đạo của đảng Cộng sản. Đây là nhà nước của số đông vànhân dân lao động sẽ làm chủ nhà nước, người dân có quyền tham gia đóng góp xây dựngđất nước.

Nhà nước xã hội chủ nghĩa là nhà nước mà ở đó sự thống trị chính trị thuộc về giai cấpcông nhân do cách mạng xã hội chủ nghĩa sinh ra và có sứ mệnh xây dựng thành công chủnghĩa xã hội, đưa nhân dân lao động đến địa vị làm chủ trên tất cả các mặt của đời sốngxã hội trong một xã hội phát triển cao- xã hội chủ nghĩa.

3. Bản chất

Về chính trị

Nhà nước xã hội chủ nghĩa mang bản chất của giai cấp cơng nhân, giai cấp có lợi ích phùhợp với lợi ích chung của quần chúng nhân dân lao động. Giai cấp vô sản là lực lượng giữđịa vị thống trị về chính trị. Tuy nhiên, sự thống trị của giai cấp vơ sản có sự khác biệt vềchất so với sự thống trị của giai cấp bóc lột. Sự thống trị của giai cấp bóc lột là sự thống

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

trị nhằm bảo vệ và duy trì địa vị của mình. Cịn sự thống trị về chính trị của giai cấp vôsản là sự thống trị nhằm giải phóng giai cấp mình và giải phóng tất cả các tầng lớp nhândân lao động khác trong xã hội.

Về kinh tế

Chịu sự quy định của cơ sở kinh tế của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là chế độ sở hữu xã hội về những tư liệu sản xuất chủ yếu nhằm đáp ứng những nhu cầu ngày càng cao của lực lượng sản xuất dựa trên sự phát triển của khoa học kỹ thuật - công nghệ hiện đại.

Sự khác biệt giữa bản chất kinh tế của các nhà nước bóc lột khác với nhà nước chủ nghĩa xã hội đó được thể hiện qua việc quan hệ sản xuất bóc lột đã được loại bỏ. Nếu tất cả các nhà nước bóc lột khác trong lịch sử đều là bộ máy của kẻ bóc lột chiếm thiểu số dùng để trấn áp đại đa số người lao động. Thì ngược lại nhà nước xã hội chủ nghĩa vừa là một bộ máy chính trị - hành chính, cơ quan cưỡng chế, vừa là một tổ chức quản lý kinh kinh tế - xã hội của nhân dân lao động. Dường như nó đã khơng cịn là nhà nước theo đúng nghĩa mà chỉ là “nửa nhà nước”. Giờ đây, việc chăm lo cho lợi ích của đại đa số nhân dân lao động đã được đặt thành mục tiêu hàng đầu của nhà nước xã hội chủ nghĩa.

Và đặc biệt, so với nhà nước dân chủ tư sản thì nhà nước xã hội chủ nghĩa còn đảm bảo cho người lao động nhận được sự bình đẳng khi thực hiện chế độ cơng hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu và chế độ phân phối lợi ích theo kết quả lao động là chủ yếu.

Về văn hóa xã hội

Dựa trên hệ tư tưởng Mác - Lênin và hệ tư tưởng của giai cấp công nhân, Nhà nước xã hội chủ nghĩa đã được xây dựng nên. Đồng thời nó cũng kế thừa và phát huy những tinh hoa văn hoá truyền thống của dân tộc, những tư tưởng tiến bộ, văn minh mà nhân loại đã tạo ra. Để từ đó, sự phân hoá giữa các giữa các giai cấp được thu hẹp, tạo sự bình đẳng trong việc tiếp cận các nguồn lực và cơ hội để phát triển.

Khi đến một mức phát triển nào đó, khi nhà nước xã hội chủ nghĩa ngày càng được phát triển và mở rộng, cơ sở cho sự tồn tại của nó khơng cịn thì nhà nước xã hội chủ nghĩa cũng sẽ tự tiêu vong và chuyển sang một hệ thôngs nhà nước khác phù hợp hơn

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

4.1. Chức năng đối nội

Chức năng bảo đảm ổn định chính trị, an ninh, an toàn xã hội, bảo vệ các quyền và lợiích cơ bản của cơng dân.

Chức năng bảo đảm ổn định chính trị, an ninh, an tồn xã hội là chức năng đặc biệt quantrọng của nhà nước XHCN. Nội dung của chức năng này như sau:

Thông qua bộ máy cưỡng chế trong khuôn khổ pháp luật, nhà nước XHCN sửdụng nhằm ổn định về mặt chính trị, kiên quyết loại trừ mọi hành vi biểu hiện cảntrở sự nghiệp đổi mới và làm sai lệch đường lối đổi mới đúng đắn của Đảng và nhànước; trấn áp các phần tử phản động có những hành vi chống đối chế độ, xâmphạm quyền tự do dân chủ và lợi ích hợp pháp của công dân, …

Nhằm bảo vệ trật tự an toàn xã hội, nhà nước XHCN đã xây dựng pháp luật, đổimới các cơ quan bảo vệ pháp luật, thực hiện các biện pháp, kết hợp sức mạnh nhànước với khả năng của xã hội để ngăn ngừa vi phạm và tội phạm…

Chức năng bảo vệ quyền và lợi ích cơ bản của cơng dân là chức năng có ý nghĩaquan trọng của nhà nước XHCN. Bởi việc bảo vệ trật tự xã hội gắn liền với bảo vệquyền và lợi ích của cơng dân.

Nhà nước XHCN đã ghi nhận quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong phápluật cũng như thực hiện các cơ chế được quy định trong pháp luật một cách hữuhiệu nhằm bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của cơng dân; tạo mọi điều kiện đểcông dân phát huy các quyền tự do của mình và xử lý nghiêm minh mọi hành vi viphạm quyền và lợi ích của cơng dân.

Chức năng tổ chức và quản lý kinh tế

Nhà nước XHCN là tổ chức quyền lực chính trị, đại diện cho ý chí và lợi ích của nhân dânlao động; là người chủ đại diện cho sở hữu toàn dân đối với các tư liệu sản xuất chủ yếu;

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

có quyền quản lý, kiểm sốt việc sử dụng tài sản của quốc gia. Chính vì vậy, chức năng tổchức và quản lý kinh tế là chức năng cần thiết với nhà nước XHCN.

Để thực hiện chức năng này, nhà nước XHCN phải nhận thức đúng đắn quy luật kháchquan của nền sản xuất xã hội và nền kinh tế thị trường và phân tích thực trạng kinh tế –xã hội của đất nước và quốc tế. Từ đó, nhà nước XHCN xây dựng một chiến lược đúngđắn và một cơ chế quản lý hợp lý với đội ngũ cán bộ cơng chức có năng lực quản lý vàkinh doanh. Tóm lại, chức năng tổ chức quản lý kinh tế của nhà nước gồm những nộidung sau:

Xây dựng chiến lược, chương trình phát triển kinh tế làm định hướng cho nền kinhtếquốc dân phát triển theo định hướng

Xây dựng và thực hiện các chính sách tài chính, tiền tệ phù hợp và chính sách đầutưhợp lý vào các chương trình, mục tiêu, vùng, lãnh thổ,….

Áp dụng các biện pháp khuyến khích, bảo vệ sản xuất trong nước, chống độcquyền,

kinh doanh trái phép, tham nhũng, bảo vệ người tiêu dùng,…

Kết hợp với các biện pháp xử lý hành chính nghiêm minh mọi hành vi vi phạmphápluật trong hoạt động kinh doanh nhằm quản lý kinh tế tốt hơn.

Chức năng tổ chức và quản lý văn hóa – xã hội

Chức năng quản lý văn hóa – xã hội phản ánh thuộc tính xã hội của nhà nướcXHCN. Chuyển sang nền kinh tế thị trường, các vấn đề như văn hóa, giáo dục, sứckhỏe, việc làm, … cần phải được giải quyết trong mối quan hệ với sự tăng trưởng kinhtế.

Nội dung cơ bản của chức năng này là:

Chăm lo sự nghiệp giáo dục và đào tạo, coi giáo dục là quốc sách hàng đầu củaquốc gia.

Đảm bảo cho sự phát triển khoa học và cơng nghệ với vai trị then chốt trong sựnghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Tạo nhiều việc làm cho người lao động, khuyến khích mở rộng sản xuất để thu hútnguồn lao động, khuyến khích đào tạo nghề,….

Đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và hệ thống quản lý chăm sóc sức khỏe cho cơngdân.

Xây dựng chính sách về lương, thuế hợp lý nhằm đảm bảo đời sống của người dân.Thực hiện các biện pháp kiên quyết nhằm giải quyết tệ nạn xã hội.

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

Chức năng kinh tế: Đây là chức năng của mọi nhà nước. Nhà nước thực hiện chức năng

này nhằm củng cố và bảo vệ cơ sở tồn tại của nhà nước, ổn định và phát triển kinh tế.

Chức năng xã hội: Đó là tồn bộ hoạt động của nhà nước trong việc tổ chức và quản lí

các vấn đề xã hội của đời sống như vấn đề về môi trường, giáo dục, y tế, lao động, việclàm, thu nhập của người dân, phòng chống thiên tai... Đây là các hoạt động góp phần củngcố và bảo vệ lợi ích chung của tồn xã hội, bảo đảm sự ổn định, phát triển an toàn và hàihoà của toàn xã hội.

Chức năng trấn áp: Trong điều kiện có đấu tranh giai cấp, chức năng trấn áp sự phản

kháng của giai cấp bị trị là rất cần thiết nhằm bảo vệ sự tồn tại vững chắc của nhà nước,bảo vệ lợi ích về mọi mặt của giai cấp thống trị.

Chức năng tiến hành chiến tranh xâm lược: Đây là chức năng đặc trưng của các nhà

nước chủ nô, nhà nước phong kiến, nhà nước tư sản giai đoạn chủ nghĩa đế quốc trở vềtrước. Các nhà nước đó thực hiện chức năng này nhằm xâm chiếm và mở rộng lãnh thổ,bóc lột nhân dân cũng như áp đặt sự nơ dịch đối với các dân tộc khác.

Chức năng bảo vệ trật tự pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổchức trong xã hội: Đây là chức năng của các nhà nước nói chung. Thực hiện chức năng

này, nhà nước phải sử dụng nhiều biện pháp, nhất là các biện pháp pháp lí nhằm phịng,chống tội phạm và các vi phạm pháp luật khác, đảm bảo ổn định, trật tự xã hội, bảo vệ cácquyền, lợi ích hợp pháp của các chủ thể trong xã hội.

4.2. Chức năng đối ngoại

Các chức năng đối ngoại là những mặt hoạt động chủ yếu của nhà nước trong quan hệ vớicác quốc gia, dân tộc khác, chẳng hạn chức năng tiến hành chiến tranh xâm lược, chức năng phòng thủ, bảo vệ đất nước, chức năng thiết lập quan hệ ngoại giao, hợp tác quốc tế.

Chức năng bảo vệ tổ quốc

Chức năng bảo vệ tổ quốc, củng cố quốc phòng để bảo vệ độc lập dân tộc là nhiệmvụ hàng đầu của các nước XHCN. Bởi thông qua chức năng này nhằm mục đích bảovệ chủ quyền quốc gia, bảo đảm hịa bình ổn định đất nước.

Nền quốc phịng của các nước XHCN mang tính chất tự vệ. Tính chất đó thể hiệntrong việc xây dựng các lực lượng vũ trang với đầy đủ sức mạnh cần thiết và khả năngtác chiến cao sẵn sàng chống lại mọi âm mưu phá hoại, thế lực phản động từ các thếlực đế quốc.

Chức năng củng cố, mở rộng quan hệ hữu nghị và hợp tác với các nước

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

Mục đích của chức năng này là nhằm mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác quốc tếđể góp phần vào cuộc đấu tranh chung của nhân dân thế giới vì hịa bình, độc lập dântộc, dân chủ và tiến bộ. Nội dung của chức năng này gồm:

Củng cố và tăng cường tính đồn kết, hợp tác, tương trợ lẫn nhau giữa các nướctrênthế giới.

Mở rộng mối quan hệ và hợp tác với các tổ chức quốc tế.

Ủng hộ và góp phần tích cực vào phong trào đấu tranh của nhân dân thế giới vì hịabình, độc lập và dân tộc

III. Mối quan hệ giữa dân chủ xã hội chủ nghĩa và nhànước xã hội chủ nghĩa

1. Dân chủ xã hội chủ nghĩa là cơ sở, nền tảng cho việc xây dựng và hoạt động của nhà nước xã hội chủ nghĩa

Trong XHCN, người dân mới có đầy đủ các điều kiện cho việc thực hiện ý chí của mình thơng qua việc lựa chọn cơng bằng, bình đẳng, những người đại diện cho quyền lợi, lợi ích chính đáng của mình vào bộ máy nhà nước.

Tích cực tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào hoạt động quản lý nhà nước. Phát huy tốt sức mạnh trí tuệ của nhân dân cho hoạt động của nhà nước

Với tính ưu việt đó, nền dân chủ XHCN sẽ kiểm sốt 1 cách có hiệu quả quyền lực của nhà nước, ngăn chặn được sự tha hóa của quyền lực nhà nước. Ngược lại nếu các nguyên tắc bị vi phạm thì việc xây dựng nhà nước XHCN cũng khơng được thực hiện.

Với tư tưởng dân chủ xã hội chủ nghĩa, nhà nước xã hội chủ nghĩa sẽ tạo ra một xã hội công bằng, với sự tham gia và hưởng lợi của toàn bộ thành viên xã hội. Đây là một hệ thống mục tiêu cao cả, đòi hỏi sự cam kết và tương tác tích cực giữa nhà nước và người dân để xây dựng và tiếp tục duy trì một xã hội dân chủ và xã hội chủ nghĩa.

Tuy nhiên, nếu nguyên tắc của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa bị vi phạm, thì việc xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa cũng không được thực hiện. Lúc đó, quyền lực nhân dân sẽ biến thành quyền lực của một nhóm người, phục vụ cho lợi ích của một nhóm người. Nhà nước xã hội chủ nghĩa có trách nhiệm bảo vệ và thực hiện quyền làm chủ của người dân.

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

2. Nhà nước xã hội chủ nghĩa là công cụ quan trọng cho việc thực thiquyền làm chủ của người dân

Một trong những giá trị tiến bộ mà các nhà nước dân xã hội chủ nghĩa đều hướng đến là quyền làm chủ của nhân dân. Đó là thước đo trình độ phát triển của mỗi quốc gia trong lịch sử phát triển của nhân loại. Quyền làm chủ của nhân dân được thể hiện dưới nhiều nội dung khác nhau với những phương diện, cách tiếp cận đa dạng, phong phú. Đó có thể là quyền làm chủ trực tiếp hoặc quyền làm chủ gián tiếp.

Dân chủ trực tiếp là hình thức dân chủ với những quy chế, thiết chế để nhân dân biểu quyết, tham gia trực tiếp quyết định công việc của nhà nước.

Dân chủ gián tiếp là hình thức dân chủ thơng qua những quy chế, thiết chế để nhândân bầu ra những người đại diện thay mặt mình quản lý các cơng việc chung của nhà nước.

Bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân thông qua cơ chế tự quản địa phương cũng là một trong những cách thức mà nhiều quốc gia đã và đang thực hiện. Bằng việc thể chế hóa ý chí của nhân dân thành các hành lang pháp lý, đồng thời là công cụ bạo lực để ngăn chặn các hành vi xâm phạm đến quyền lợi chân chính đáng của người dân, bảo vệ nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.

Hiến pháp năm 2013 ra đời đã tạo cơ sở pháp lý để ban hành các đạo luật quan trọng nhằm mở rộng và phát huy dân chủ trực tiếp, như: Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên, ... Đặc biệt là sau khi Hiến pháp năm 2013 được ban hành, nhiều văn bản quy phạm pháp luật thuộc nhiều lĩnh vực đã được sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hoặc ban hành mới, bao gồm các nội dung về quyền con người, quyền cơng dân.Nhà nước là thiết chế có chức năng trực tiếp nhất trong việc thể chế hóa và tổ chức thực hiện những yêu cầu dân chủ chân chính của nhân dân. Là công cụ sắc bén nhất trong cuộcđấu tranh với mọi mưu đồ làm ảnh hưởng đến lợi ích của nhân dân; là thiết chế tổ chức cóhiệu quả việc xây dựng xã hội mới; là công cụ hữu hiệu đóng vai trị lãnh đạo Đảng trong q trình xây dựng chủ nghĩa xã hội được thực hiện. Do đó, trong hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa Đảng thì Nhà nước là “trụ cột”, là “một công cụ chủ yếu, vững mạnh” của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Để xây dựng hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân là một nhiệm vụ trọng yếu và quyền thuộc về nhân dân, do nhân dân, phục vụ lợi ích của nhân dân, chứ khơng phải chỉ cho một thiểu nào. Chúng ta ta phải phát huy vai trò chủ thể của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân, nhằm huy động mọi nguồn lực đẩy nhanh sự nghiệp đổi mới đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Liên hệ:

</div>