nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách du lịch cộng đồng vùng tây bắc

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (206.63 KB, 15 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

------

NGUYỄN CÔNG VIỆN

NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ HÀI LÒNG CỦA KHÁCH DU LỊCH

CỘNG ĐỒNG VÙNG TÂY BẮC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH

HÀ NỘI - 2020

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

------

NGUYỄN CÔNG VIỆN

NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ HÀI LÒNG CỦA KHÁCH DU LỊCH

HÀ NỘI - 2020

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

CAM KẾT

Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và không vi

Hà Nội, ngày tháng 10 năm 2020

Nghiên cứu sinh

Nguyễn Công Viện

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên tác giả xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu, Viện Sau đại học và Khoa Quản trị kinh doanh Trường đại học Kinh tế Quốc dân đã tạo điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành luận án này.

Tác giả xin chân thành cảm ơn cùng sự biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Ngọc Huyền và PGS.TS. Lê Anh Tuấn, người hướng dẫn khoa học đã giúp tác giả những quy chuẩn về nội dung, kiến thức và phương pháp nghiên cứu để hoàn thành luận án.

Cuối cùng, xin chân thành cảm ơn đến gia đình, bạn bè, những đồng nghiệp đã tận tình hỗ trợ, giúp đỡ tác giả trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

1.2 Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ... 3

1.3 Câu hỏi nghiên cứu ... 4

1.4 Đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu ... 4

1.4.1 Đối tượng ... 4

1.4.2 Phạm vi ... 4

1.4.3 Phương pháp nghiên cứu ... 5

1.5 Những đóng góp mới của luận án ... 6

1.6 Kết cấu của luận án ... 8

Tiểu kết chương 1 ... 9

CHƯƠNG 2 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT ... 10

2.1 Tổng quan các nghiên cứu có liên quan ... 10

2.1.1 Nghiên cứu về du lịch cộng đồng ... 10

2.1.2 Nghiên cứu về sự hài lòng của khách du lịch cộng đồng ... 19

2.1.3 Khoảng trống nghiên cứu ... 26

2.2 Cơ sở lý thuyết về chất lượng điểm đến, du lịch cộng đồng và sự hài lòng của khách du lịch ... 29

2.2.1 Lý thuyết về sự hài lòng của khách hàng trong ngành dịch vụ ... 29

2.2.2 Chất lượng điểm đến và sự hài lòng của khách du lịch... 32

2.2.3 Du lịch cộng đồng ... 34

2.3 Mơ hình nghiên cứu ... 39

2.3.1 Mơ hình nghiên cứu kế thừa ... 39

2.3.2 Mơ hình đề xuất và giả thuyết nghiên cứu ... 43

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ... 53

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

CHƯƠNG 3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 54

3.1 Bối cảnh nghiên cứu ... 54

3.1.1 Đặc điểm tự nhiên vùng Tây Bắc ... 54

3.1.2 Tình hình kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc ... 57

3.1.3 Các sản phẩm du lịch đặc thù vùng Tây Bắc ... 58

3.1.4 Chọn điểm nghiên cứu... 60

3.2 Lựa chọn phương pháp nghiên cứu ... 60

3.3 Quy trình nghiên cứu ... 61

3.4 Phương pháp thu thập số liệu... 63

3.4.1 Thu thập số liệu thứ cấp ... 63

3.4.2 Thu thập số liệu sơ cấp ... 63

3.5 Phương pháp phân tích và xử lý dữ liệu ... 64

3.6 Thiết kế nghiên cứu định lượng ... 65

3.6.1 Mục tiêu nghiên cứu định lượng ... 65

3.6.2 Thiết kế nghiên cứu định lượng ... 66

3.6.3 Xây dựng thang đo các biến ... 67

3.6.4 Đánh giá độ tin cậy của thang đo ... 70

3.6.5 Phương pháp chọn mẫu ... 70

3.6.6 Phương pháp phân tích dữ liệu ... 72

TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ... 73

CHƯƠNG 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ... 74

4.1 Kết quả nghiên cứu thực trạng ... 74

4.1.1 Thực trạng phát triển du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc ... 74

4.1.2 Thực trạng bảo tồn văn hóa kết hợp phát triển du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc .. 80

4.2 Kết quả nghiên cứu của các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách du lịch đối với loại hình du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc ... 85

4.2.1 Thống kê mô tả đối tượng khảo sát ... 85

4.2.2 Đánh giá độ tin cậy thang đo ... 87

4.2.3 Phân tích mơ hình cấu trúc tuyến tính ... 92

4.3 Đánh giá của khách du lịch cộng đồng về các yếu tố ... 96

4.3.1 Đánh giá về yếu tố Môi trường du lịch ... 96

4.3.2 Đánh giá về yếu tố Cơ sở hạ tầng ... 97

4.3.3 Đánh giá về yếu tố Giá cả ... 98

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

4.3.4 Đánh giá về yếu tố Văn hóa bản địa ... 99

4.3.5 Đánh giá về yếu tố Hấp dẫn tự nhiên ... 101

4.3.6 Đánh giá về Sự hài lịng ... 103

4.4 Bình luận kết quả nghiên cứu ... 104

4.4.1 Kết quả nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu 1 ... 104

4.4.2 Kết quả nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu 2 ... 104

4.4.3 Kết quả nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu 3 ... 107

4.4.4 Kết quả nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu 4 ... 108

4.5 Ý nghĩa của nghiên cứu ... 108

TIỂU KẾT CHƯƠNG 4 ... 110

CHƯƠNG 5 ĐỀ XUẤT KHUYẾN NGHỊ ... 111

5.1 Định hướng phát triển hoạt động du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc trong bối cảnh hội nhập và phát triển ... 111

5.2.2 Khuyến nghị về môi trường tham quan du lịch ... 119

5.2.3 Khuyến nghị gia tăng tính hấp dẫn của tự nhiên ... 120

5.2.4 Khuyến nghị phát huy các giá trị văn hóa bản địa ... 120

5.2.5 Khuyến nghị quảng bá thu hút thị trường ... 122

TIỂU KẾT CHƯƠNG 5 ... 124

KẾT LUẬN ... 125

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ... 126

TÀI LIỆU THAM KHẢO ... 127

PHỤ LỤC ... 135

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nguyên nghĩa

APEC CBT DLCĐ ĐBSCL KDL NGOs TNDL TTTM UBND UNWTO VHTT&DL VQG

: Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á Thái Bình Dương : Phát triển du lịch cộng đồng

: Du lịch cộng đồng

: Đồng bằng Sông Cửu Long : Khu du lịch

: Tổ chức Phi chính phủ : Tài nguyên du lịch : Trung tâm thương mại : Ủy ban nhân dân

: Tổ chức du lịch thế giới : Văn hóa thể thao và du lịch : Vườn quốc gia

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách du lịch ... 43

Bảng 3.1. Thống kê một số chỉ tiêu thuộc vùng Tây Bắc ... 54

Bảng 3.2. Trình độ lao động vùng Tây Bắc ... 57

Bảng 3.3. Kết quả khảo sát điều tra ... 64

Bảng 3.4. Trình tự thực hiện nghiên cứu định lượng ... 66

Bảng 3.5. Thang đo chất lượng điểm đến ... 67

Bảng 3.6. Thang đo sự hài lòng của khách du lịch... 67

Bảng 3.7. Thang đo văn hóa bản địa ... 68

Bảng 3.8. Thang đo môi trường tham quan ... 68

Bảng 3.9. Thang đo hấp dẫn tự nhiên ... 69

Bảng 3.10. Thang đo cơ sở hạ tầng ... 69

Bảng 3.11. Thang đo giá cả dịch vụ tại điểm du lịch ... 70

Bảng 4.1. Thống kê các điểm du lịch cộng đồng trên địa bàn vùng Tây Bắc ... 74

Bảng 4.2. Thông tin về một số điểm du lịch cộng đồng tỉnh Hịa Bình ... 74

Bảng 4.3. Thơng tin về một số điểm du lịch cộng đồng tỉnh Sơn La ... 75

Bảng 4.4. Thông tin về một số điểm du lịch cộng đồng tỉnh Điện Biên ... 76

Bảng 4.5. Thông tin về một số điểm du lịch cộng đồng tỉnh Lai Châu ... 76

Bảng 4.6. Thống kê lượt khách đến các tỉnh vùng Tây Bắc giai đoạn 2005 - 2017 .... 77

Bảng 4.7. Tổng thu từ du lịch các tỉnh vùng Tây Bắc giai đoạn 2005 - 2017 ... 78

Bảng 4.8. Hoạt động bảo tồn di sản văn hóa vật thể vùng Tây Bắc ... 81

Bảng 4.9. Hoạt động bảo tồn các di sản văn hóa phi vật thể vùng Tây Bắc ... 83

Bảng 4.10. Thông tin đối tượng khảo sát ... 85

Bảng 4.11. Kết quả kiểm định độ tin cậy thang đo (Việt hóa số liệu) ... 87

Bảng 4.12. Ma trận xoay nhân tố các biến độc lập (Việt hóa số liệu) ... 89

Bảng 4.13. Kết quả phân tích nhân tố biến phụ thuộc chất lượng điểm đến và sự hài lịng du khách (Việt hóa số liệu) ... 91

Bảng 4.14. Tổng hợp hệ số tác động của các biến trong mơ hình chuẩn hóa ... 94

Bảng 4.15. Tổng hợp kết quả kiểm định giả thuyết nghiên cứu ... 94

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

Bảng 4.16. Đánh giá về yếu tố mơi trường du lịch từ phía khách du lịch cộng đồng ... 96Bảng 4.17. Đánh giá về yếu tố cơ sở hạ tầng từ phía khách du lịch cộng đồng ... 97Bảng 4.18. Đánh giá về yếu tố giá cả từ phía khách du lịch cộng đồng ... 98Bảng 4.19. Đánh giá về yếu tố văn hóa bản địa từ phía khách du lịch cộng đồng... 100Bảng 4.20. Đánh giá về yếu tố hấp dẫn tự nhiên từ phía khách du lịch cộng đồng .... 102Bảng 4.21. Đánh giá về sự hài lịng từ phía khách du lịch cộng đồng ... 103

</div>Trang 11<div class="page_container" data-page="11">

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1. Mơ hình nghiên cứu của Ismail và cộng sự (2016) ... 39

Hình 2.2. Mơ hình nghiên cứu của Naidoo và cộng sự (2015) ... 40

Hình 2.3. Mơ hình nghiên cứu của Mohamadia và cộng sự (2016) ... 40

Hình 2.4. Mơ hình nghiên cứu của Lý Thị Tuyết và cộng sự (2014) ... 41

Hình 2.5. Mơ hình nghiên cứu của Hồng Trọng Tuấn (2015) ... 42

Hình 2.6. Mơ hình nghiên cứu của Nguyễn Hồng Phương (2017) ... 42

Hình 2.7. Mơ hình nghiên cứu đề xuất ... 46

Hình 3.1. Quy trình nghiên cứu ... 62

Hình 4.1. Kết quả phân tích nhân tố khẳng định cho các thang đo ... 92

Hình 4.2. Kết quả phân tích mơ hình cấu trúc tuyến tính ... 93

</div>Trang 12<div class="page_container" data-page="12">

Hiện nay du lịch cộng đồng đang được coi là loại hình du lịch mang lại nhiều lợi ích phát triển kinh tế bền vững nhất cho cư dân bản địa. Du lịch cộng đồng không chỉ giúp người dân bảo vệ tài ngun mơi trường sinh thái, mà cịn bảo tồn và phát huy những nét văn hoá độc đáo của địa phương. Việt Nam có nhiều tiềm năng về cảnh quan thiên nhiên, giá trị về lịch sử, văn hóa bản địa của các dân tộc, tập tục và lối sống, văn hóa ẩm thực phong phú của các vùng miền là cơ sở để phát triển mạnh loại hình du lịch cộng đồng (Đồn Mạnh Cương, 2019).

Trong nền kinh tế thế giới ngày nay nhiều quốc gia có thu nhập quốc dân bình qn đầu người rất cao, người dân ở đó có nhu cầu du lịch rất lớn. Với đặc điểm thích tìm hiểu cái mới lạ của con người, khách du lịch có nhu cầu đến những nơi có phong cảnh đẹp, có phong tục tập quán, sản xuất, lối sống,… mới lạ so với nhận thức của họ thì Việt Nam nói chung và vùng Tây Bắc nói riêng là nơi đến đáp ứng các nhu cầu đó của nhiều khách du lịch nội địa và quốc tế - đặc biệt là khách du lịch ở các nước phát triển (Thái Thảo Ngọc, 2016).

Về mặt lý luận

Sự hài lòng của khách hàng là yếu tố quan trọng không chỉ trong hoạt động của ngành du lịch mà còn giữ vai trò quan trọng đối với nhiều ngành dịch vụ khác. Chính vì vậy nghiên cứu về sự hài lịng của khách du lịch là chủ đề nhận được sự quan tâm của nhiều học giả, các nhà nghiên cứu (Baloglu, 1999), (Xia et al, 2009).

Sự hài lòng của khách du lịch là yếu tố góp phần quan trọng vào việc tăng lợi nhuận của đơn vị làm du lịch và sự phát triển của ngành du lịch tại các điểm đến. Một số nghiên cứu đã chỉ ra sự tăng lên 5% của những khách du lịch hài lòng, trung thành với đơn vị làm du lịch có thể làm tăng khoảng từ 25 - 95% lợi nhuận (Chi & Qu, 2008). Một số nghiên cứu khác chỉ ra rằng việc giảm đi 5% số khách du lịch từ bỏ đơn vị tổ chức du lịch sẽ giúp lợi nhuận của họ tăng lên khoảng 85% (Augustyn & Ho,

</div>Trang 13<div class="page_container" data-page="13">

1998). Đi cùng với đó, chi phí để duy trì sự hài lịng và lòng trung thành của khách du lịch thấp hơn nhiều so với chi phí mà đơn vị phải bỏ ra để thu hút khách du lịch mới (Beerli & Martin, 2004). Động cơ chính của sự hài lịng chính là cảm nhận và nhận thức của du khách về chất lượng dịch vụ tại điểm đến (hoặc có thể gọi là chất lượng điểm đến du lịch) (Baker & Crompton, 2000). Chất lượng điểm đến là chất lượng của các dịch vụ du lịch mà các nhà cung cấp đáp ứng cho khách du lịch tại điểm đến như: Giao thông, an ninh trật tự, các dịch vụ vui chơi, giải trí, cảnh quan mơi trường, bản sắc văn hóa địa phương, dịch vụ liên lạc viễn thơng, sự thân thiện của người dân địa phương, các món ăn, sản phẩm lưu niệm.

Trong hoạt động du lịch nói chung và hoạt động du lịch cộng đồng nói riêng nếu nâng cao được chất lượng dịch vụ tại điểm đến sẽ nâng cao sự hài lòng của khách du lịch từ đó góp phần giữ khách lưu trú lâu hơn đồng thời làm tăng ý định quay trở lại cùng như ý định truyền miệng quảng bá điểm đến du lịch cho người thân, bè bạn.

Về mặt thực tiễn

Tây Bắc có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch cộng đồng gồm: bản sắc văn hóa và phong tục tập quán độc đáo của trên 20 dân tộc thiểu số anh em, hệ thống di tích lịch sử, lễ hội phong phú, cảnh quan thiên nhiên hấp dẫn nhưng những tiềm năng đó chưa được khai thác hiệu quả để phát triển du lịch. Vì thế, một trong những hướng quan trọng để phát triển dịch vụ là phát triển du lịch trên cơ sở khai thác, phát huy và bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc (Phạm Trung Lương, 2015) Tuy nhiên, hoạt động du lịch sẽ phát triển bền vững nếu biết dựa vào cộng đồng và phục vụ cộng đồng. Đồng thời, trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế, tồn cầu hóa và đơ thị hóa như hiện nay, sự giao thoa giữa những nền văn hóa khác nhau đã tạo nên bức tranh văn hóa phong phú, đa dạng và từ đó dẫn đến những biến đổi nhất định. Trước thực tế đó, địi hỏi phải biết chọn lọc, bảo tồn và gìn giữ những giá trị văn hóa, phong tục tập quán truyền thống tốt đẹp của dân tộc cũng như biết tiếp thu có chọn lọc các tinh hoa văn hóa của nhân loại.

Mặt khác, hoạt động du lịch cộng đồng chỉ phát triển bền vững nếu biết quan tâm đến giữ gìn cảnh quan và bảo vệ mơi trường. Mơi trường sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của kinh tế - xã hội nói chung, hoạt động du lịch nói riêng và cuộc sống của cộng đồng (Trần Đức Thành, 2005). Vì thế, song song với những giải pháp để cộng đồng phát triển kinh tế - xã hội thông qua hoạt động du lịch, cần phải nâng cao nhận thức để đồng bào làm tốt công tác bảo vệ mơi trường, điều đó sẽ giúp cộng đồng phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần một cách bền vững.

</div>Trang 14<div class="page_container" data-page="14">

Trong những năm gần đây, đẩy mạnh phát triển du lịch luôn được coi là ưu tiên phát triển hàng đầu trong định hướng phát triển kinh tế của các địa phương trong khu vực Tây Bắc. Tuy nhiên du lịch của khu vực Tây Bắc vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng của mình. “Thực tế hiện nay, phát triển du lịch vùng Tây Bắc vẫn cịn nhiều khó khăn, hạn chế đang gặp nhiều lực cản, nổi bật là khó khăn về nguồn lực, hạ tầng du lịch, thu hút đầu tư, đặc biệt là hiệu quả phát triển loại hình du lịch cộng đồng chưa cao” (Ban Chỉ đạo Tây Bắc, 2013, tr 5). Du lịch cộng đồng là loại hình phổ biến, là thế mạnh của du lịch vùng Tây Bắc, vậy tại sao loại hình du lịch này chưa phát huy được hiệu quả? Du khách tham gia hoạt động du lịch cộng đồng nhằm khám phá về thiên nhiên và bản sắc văn hóa bản địa. Nghiên cứu của Brent Ritchie và Michel Zins (1978) đã khẳng định: Văn hóa là yếu tố quyết định sự hấp dẫn của một vùng du lịch. Vậy tại sao văn hóa bản địa vùng Tây Bắc được đánh giá có nhiều nét đặc sắc, phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc vẫn chưa hồn tồn lơi cuốn được du khách? Ban chỉ đạo Tây Bắc (2017) thống kê, mặc dù lượng khách du lịch theo loại hình du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc liên tục gia tăng song 88,2% khách nội địa đến từ các tỉnh miền Bắc Việt Nam nên phần lớn khách nội địa đi về trong ngày với tỷ lệ là 61%. Trong đó, nhiều khách nội địa trả lời không quay trở lại du lịch (chiếm khoảng 27,9 %). Điều này cho thấy các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình tổ chức, tham gia hoạt động du lịch cộng đồng và chính quyền địa phương cần đánh giá lại năng lực cung cấp dịch vụ du lịch cộng đồng để thu hút khách quay trở lại cũng như kéo dài thời gian lưu trú của khách du lịch. Do đó, cần thiết phải có nghiên cứu về sự hài lịng của khách du lịch tham gia loại hình du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc, tìm ra các yếu tố tác động cũng như chỉ rõ mức độ tác động của từng yếu tố đến sự hài lòng của khách du lịch cộng đồng. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lượng dịch vụ điểm đến, khắc phục các tồn tại nhằm đáp ứng, thỏa mãn ngày càng tốt hơn các nhu cầu của khách du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc.

Xuất phát từ thực tiễn và lý luận trên, tác giả lựa chọn: “Nghiên cứu các yếu tố

ảnh hưởng đến sự hài lòng của khách du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc” làm đề tài

nghiên cứu.

1.2 Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục tiêu của luận án là nghiên cứu khám phá các yếu tố và mức độ tác động của các yếu tố tới sự hài lòng của khách du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc. Từ đó đề xuất các giải pháp giúp nâng cao chất lượng dịch vụ điểm đến tại các điểm du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc nhằm thỏa mãn ngày càng tốt hơn nhu cầu của khách du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc.

</div>