đề bài tìm hiểu quy định pháp luật tố tụng hình sự việt nam về cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng liên hệ thực tiễn

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.28 MB, 17 trang )

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHENIKAAKHOA KHOA HỌC CƠ BẢN</b>

Sinh viên : TRẦN THỊ DIỆU LINH

Lớp : Pháp luật đại cương-2-1-22(N12)Mã SV : 22013239

<b>HÀ NỘI, THÁNG 12/2022</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>Mục Lục</b>

<b>Phần I : Giới Thiệu Chung Về Quy Định Pháp Luật Tố Tụng Hình SựViệt Nam ? </b>... 4

1.1: Pháp luật tố tụng là gì ? ... 4

1.2: Tố tụng là gì ? ... 4

1.3: Tố tụng hình sự là gì ? ... 4

1.4: Thủ tục tố tụng ? ... 4

1.5: Các giai đoạn của tố tụng hình sự ... 5

1.6:Đối tượng điều chỉnh ... 6

<b>Phần II : Cơ Quan Tiến Hành Tố Tụng Và Người Tiến Hành Tố Tụng .7 </b>

2.1: Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng là gì ? ... 7

2.2: Cơ quan tiến hành tố tụng ? ... 7

2.3: Cơ quan tiến hành tố tụng hình sự gồm ... 7

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>Lời mởđầu</b>

Để phục và đời sống xã hội đưa xã hội vào một khnkhổ nhất định để ngày một phát triển thì hệ thống phápluật Việt Nam đã ra đời và tạo nên nhiều bước tiến .Trong số đó khơng thể khơng nhắc đến Luật tố tụng hìnhsự Việt Nam . Luật tố tụng hình sự là một ngành luậttrong hệ thống pháp luật , tổng hợp các quy phạm phápluật điều chỉnh những quan hệ xã hội phát sinh tronghoạt động khởi tố , điều tra , truy tố , xét xử và thi hànhán hình sự .

Đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm là vấn đề quantrọng trong xã hội . Để giải quyết vấn đề này một cáchkiên quyết , kịp thời , có hiệu quả, Quốc hội đã thongqua nhiều văn bản luật quan trọng , trong đó bộ luậthình sự quy dịnh hành vi nào là nguy hiểm cho xã hội bịcoi là tội phạm và chịu hình phạt . khi có hành vi phạmtội xảy ra , việc phát hiện xác định tội phạm và ngườiphạm tội có ý nghĩa quan trọng trong đấu tranh chốngtội phạm .

Tiếp theo để làm rõ về luật tố tụng hình sự Việt Nam vàcơ quan tiến hành tố tụng chúng ta cùng phân tích .

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>Trường Đại Học Phenikka</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<b>Phần I : Giới Thiệu Chung Về Quy Định PhápLuật Tố Tụng Hình Sự Việt Nam ?</b>

<b>1.1: Pháp luật tố tụng là gì ?</b>

thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hộiliên quan đến trình tự, thủ tục tranh tụng như. các quy phạmpháp luật tố tụng hình sự, tố tụng dân sự, tố tụng hànhchính, tố tụng lao động, tố tụng kinh tế...

Pháp luật tố tụng là bộ phận chủ yếu của pháp luật hình thức.

<b>- Tố tụng chính là một bộ phận trong pháp luật bao gồm tổng</b>

thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hộiliên quan đến những trình tự, thủ tục trang tụng như: cácquy phạm pháp luật tố tụng hình sự, tố tụng dân sự, tố tụnglao động, tố tụng hành chính.

<b>- Trong lĩnh vực đấu tranh chống tội phạm có một phạm vi</b>

hay lĩnh vực có những mục đích nhất định với sự hiện diệncủa những cơ quan, cá nhân mà pháp luật xác định chonhững mức độ thẩm quyền, địa vị pháp lý; với những mốiquan hệ phát sinh trong quá trình thực hiện những chứcnăng, thẩm quyền, quyền và nghĩa vụ đó và theo một trìnhtự, với những thủ tục pháp lý chặt chẽ nhằm hướng tới sựxác định các yếu tố về tội phạm và hình phạt trong hành vicủa cá nhân con người. Lĩnh vực hay phạm vi đó được gọi làtố tụng hình sự.

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b>- Thủ tục tố tụng chính là cách thức, trình tự và nghi thức</b>

tiến hành xem xét một vụ việc hoặc giải quyết một vụ án dãđược thụ lí hoặc khởi tố theo các quy định của pháp luậtDo các vụ việc có tính chất đặc thù khác nhau nên pháp luậtquy định các thủ tục tố tụng khác nhau tương ứng. Thủ tụctố tụng hình sự được quy định áp dụng cho việc giải quyếtcác vụ án hình sự. Thủ tục tố tụng dân sự được quy định ápdụng co việc giải quyết các vụ án dân sự, hơn nhân giađình

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

những tranh chấp kinh doanh thương mại, những tranh chấp vềlao động thuột thẩm quyền giải quyết của tòa án. Thủ tục tốtụng hành chính được quy định áp dụng cho việc giải quyết cácvụ án hành chính. Theo trình tự thì thủ tục tố tụng phân thànhcác giai đoạn:

- Đối với các vụ án hình sự có: Thủ tục khởi tố, điều tra, truytố, xét xử và thi hành án

- Đói với các vụ án dân sự, hơn nhân gia đình, hành chính,kinh doanh thương mại, lao động thì có thủ tục khởi kiện,thụ lí, lập hồ sơ, xét xử, thi hành án

<b>- Khởi tố vụ án hình sự: Trong giai đoạn khởi tố vụ án hình</b>

sự, cơ quan có thẩm quyền xác định sự việc xảy ra có dấuhiệu của tội phạm hay khơng để ra quyết định khởi tố vụ ánhình sự; quyết định khơng khởi tố vụ án hình sự hoặc quyếtđịnh khác theo quy định của pháp luật.

<b>- Điều tra vụ án hình sự: Trong giai đoạn điều tra, cơ quan</b>

có thẩm quyền áp dụng các biện pháp theo quy định củapháp luật, tiến hành thu thập, kiểm tra và đánh giá chứng cứlàm rõ đối tượng chứng minh để ra kết luận điều tra đề nghịtruy tố hoặc đình chỉ điều tra; quyết định tạm đình chỉ điềutra và các quyết định khác theo quy định của pháp luật.

<b>Truy tố: Trong giai đoạn truy tố, viện kiểm sát tiến hành các</b>

hoạt động cần thiết để truy tố bị can trước toà án bằng bảncáo trạng hoặc ra những quyết định tố tụng khác để giảiquyết vụ án hình sự theo quy định của pháp luật.

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<b>- Xét xử sơ thẩm vụ án hình sự: Trong giai đoạn xét xử sơ</b>

thẩm vụ án hình sự, tồ án cấp sơ thẩm (cấp xét xử thứnhất) tiến hành giải quyết và xử lí vụ án bằng việc ra bản ánhoặc các quyết định tố tụng khác theo quy định của phápluật.

<b>- Xét xử phúc thẩm vụ án hình sự: Trong giai đoạn này,</b>

toà án cấp trên trực tiếp (cấp xét xử thứ hai) của tòa án đã rabản án, quyết định sơ thẩm xét xử lại vụ án hoặc xét lạiquyết định sơ thẩm đối với vụ án đó chưa có hiệu lực phápluật bị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của pháp luật(cũng có quan điểm cho rằng xét xử sơ thẩm và phúc thẩmlà một giai đoạn).

<b>- Thi hành án hình sự: Trong giai đoạn này, cơ quan thi</b>

hành án hình sự và cơ quan, tổ chức có nhiệm vụ thi hành ántiến hành các hoạt động nhằm thực

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

hiện bản án và quyết định của tồ án đã có hiệu lực phápluật (Hiện nay, có quan điểm cho rằng thi hành án khôngphải là một giai đoạn của tố tụng hình sự nhưng trongBLTTHS năm 2015 vẫn quy định một số vấn đề về thủ tục thihành án, pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam vẫn xem thihành án là một giai đoạn của tố tụng hình sự).

<b>- Giai đoạn đặc biệt: Đây chính là giai đoạn xét lại bản án,</b>

quyết định của tồ án đã có hiệu lực pháp luật. Trong giaiđoạn này, toà án xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lựcpháp luật bị kháng nghị vì phát hiện có vi phạm pháp luậtnghiêm trọng trong việc giải quyết vụ án (giám đốc thẩm -Xem: Điều 370 BLTTHS năm 2015) hoặc có những tình tiếtmới được phát hiện có thể làm thay đổi cơ bản nội dung củabản án, quyết định mà toà án khơng biết được khi ra bản án,quyết định đó (tái thẩm - Xem: Điều 397 BLTTHS năm 2015).Ngoài thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm, giai đoạn này cịn cóthủ tục xem xét lại quyết định của Hội đồng thẩm phán Tịấn nhân dân tối cao (Xem: Chương 27 BLTTHS năm 2015).Sự phân chia các giai đoạn này sẽ gắn liền với trách nhiệmcủa từng cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Mỗi giaiđoạn tuy độc lập nhưng vẫn nằm trong mối quan hệ khăngkhít với nhau và tạo thành hoạt động thống nhất. Giai đoạntrước sẽ là tiền đề của giai đoạn sau và giai đoạn sau kiểm tragiai đoạn trước. Kết thúc một giai đoạn đó phải có kết luậndưới hình thức văn bản tố tụng để giải quyết vụ án.

<b>1.6:Đối tượng điều chỉnh</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

Luật tố tụng hình sự chính là ngành luật độc lập có đối tượngđiều chỉnh và phương pháp điều chỉnh riêng. Đối tượng điềuchỉnh của luật tố tụng hình sự là những quan hệ xã hội phátsinh giữa các chủ thể khác nhau trong q trình khởi tơ, điềutra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự.

Trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, giữa cơ quan cóthẩm quyền tiến hành tố tụng và những người tham gia tốtụng phát sinh mối quan hệ nhất định. Vỉ dụ: Để thu thậpchứng cứ, cơ quan điều tra phải tiến hành các hoạt động khởitố bị can và hỏi cung bị can; triệu tập và lấy lời khai củangười làm chứng... từ đó sẽ phát sinh các mối quan hệ giữacơ quan điều tra với bị can, với người làm chứng... Khi tiếnhành các hoạt động khác cũng phát sinh các

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

mối quan hệ tương tự như trên và luật tố tụng hình sự điềuchỉnh các mối quan hệ đó.

<b>Phần II : Cơ Quan Tiến Hành Tố Tụng Và Người Tiến Hành Tố Tụng</b>

<b>2.1: Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng là gì ?</b>

Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng là cơ quan tiếnhành tố tụng và cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành mộtsố các hoạt động điều tra có trách nhiệm thực hiện cácnhiệm vụ giải quyết vụ án hình sự theo thẩm quyền, trình tự,thủ tục luật định góp phần phát hiện kịp thời, xử lý nhanhchóng, cơng minh, đúng pháp luật khơng làm oan người vôtội và bỏ lọt tội phạm.

Cơ quan tiến hành tố tụng là các cơ quan nhà nước có thẩmquyền được giao thực hiện chức năng tố tụng trong khởi tố,điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án nhằm giải quyết vụán khách quan, công bằng, bảo đảm và tôn trọng quyềncon người, không bỏ lột tội phạm, khơng làm oan người vơtội, bảo vệ lợi ích của nhà nước, xã hội, mọi hoạt động củacơ quan tiến hành tố tụng phải dựa trên cơ sở và phạm vicủa pháp luật tố tụng hình sự.

Cơ quan tiến hành tố tụng hình sự theo khoản 1 Điều 34 Bộluật

Tố tụng hình sự 2015 gồm các cơ quan như sau:- Cơ quan điều tra;

- Viện kiểm sát;- Tòa án.

<b>Trách nhiệm của cơ quan tố tụng hình sự</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

Theo Điều 17 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng hình sự như sau:

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

- Trong quá trình tiến hành tố tụng, cơ quan, người có thẩmquyền tiến hành tố tụng phải nghiêm chỉnh thực hiện quyđịnh của pháp luật và phải chịu trách nhiệm về hành vi,quyết định của mình.

- Người vi phạm pháp luật trong việc giữ người trong trườnghợp khẩn cấp, bắt, giam, giữ, khởi tố, điều tra, truy tố, xétxử, thi hành án thì tuỳ tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lýkỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy địnhcủa luật.

• Phó Viện trưởng Viện kiểm sát• Kiểm sát viên

• Kiểm tra viên• Chánh án

• Phó Chánh án Tịa án•Thẩm phán

• Hội thẩm• Thư ký Tịa án

Tuy nhiên, trong q trình giải quyết vụ án theo quy định củaBộ luật tố tụng hình sự, có một số hành vi tố tụng của một sốngười như: Thủ trưởng, Phó thủ trưởng cơ quan điều tra cáccấp; Viện trưởng, Phó viện trưởng Viện kiểm sát các cấp;Chánh án, Phó chánh án Tồ án các cấp, nhưng Bộ luật tốtụng hình sự lại khơng quy định họ là người tiến hành tố tụngphiên tồ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

Có quan điểm cho rằng, những người như : Thủ trưởng, Phó thủ trưởng cơ quan điều tra; Viện trưởng, Phó viện trưởng Viện kiểm sát; Chánh án, Phó

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

chánh án Toà án khi thực hiện nhiệm vụ của mình là nhândanh cơ quan tiến hành tố tụng nên họ không thể là ngườitiến hành tố tụng được, nếu coi họ là người tiến hành tố tụngthì cơ quan tiến hành tố tụng sẽ khơng cịn tồn tại, vì chứcnăng nhiệm vụ của cơ quan tiến hành tố tụng được thực hiệnthông qua hành vi của những người đứng đầu cơ quan đó.

<b>Phần III : Liên Hệ Thực Tiễn</b>

Hiện nay luật tố tụng hình sự đang gặp phải một số bất cậpvà kiến nghị cụ thể .

<b>3.1: Bất cập trong quy định</b>

Mặc dù, BLTTHS năm 2015 sửa đổi năm 2017, BLHS năm2015 sửa đổi năm 2017; Luật Xử lý vi phạm hành chính năm2012 sửa đổi năm 2020 và các Văn bản hướng dẫn của đãquy định, hướng dẫn tạm giữ người theo thủ tục tố tụng hìnhsự và thủ tục hành chính. Tuy nhiên, ở trên thực tế hiện nayrất nhiều Tòa án nhân dân địa phương vẫn còn lúng túngtrong việc ban hành các “Bản án” có trừ vào thời gian tạmgiữ người khi xét xử các vụ án hình sự nhất là các việc tạmgiữ người trong tố tụng hình sự khi khơng có Lệnh hay Quyếtđịnh tạm giữ nhưng trên thực tế là những bị can, bị cáo nàybị các Cơ quan tố tụng hình sự giữ người hoặc các trường hợpcác cơ quan tạm giữ người theo những thủ tục hành chính.

<b>3.2: Vướng mắc và kiến nghị</b>

Qua nghiên cứu các quy định của BLTTHS năm 2015 và LuậtXử lý vi phạm hành chính năm 2012 sửa đổi năm 2020 vềtạm giữ người theo thủ tục tố tụng hình sự cũng như tạm giữngười theo thủ tục hành chính tác giả nhận thấy quy địnhnày còn tồn tại một số hạn chế, vướng mắc cần phải đượchoàn thiện cụ thể như sau:

<b>Thứ nhất, về tạm giữ người trong 1 số trường hợp khẩn cấp,</b>

thì người bị bắt trong trường hợp phạm tội quả tang này,

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

người phạm tội tự thú, đầu thú hoặc đối với người bị bắt theoquyết định truy nã. Theo quy định tại khoản 4 Điều 117BTTHS quy định: “Trong thời hạn 12 giờ kể từ khi giữ ngườitrong trường hợp khẩn cấp hoặc nhận người bị giữ trongtrường hợp khẩn cấp thì Cơ quan điều tra, cơ quan được giaonhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải lấy lờikhai ngay và những người quy định tại điểm a và điểmb”khoản

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<b>2 Điều này phải ra quyết định tạm giữ, ra lệnh bắt ngườibị giữ </b>hoặc <b>trả tự do ngay cho người đó</b>. Lệnh bắt ngườibị giữ trong trường hợp khẩn cấp phải gửi ngay cho Việnkiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền kèmtheo những tài liệu liên quan đến việc giữ người để xét duyệtphê chuẩn, họ cho rằng quy định như trên là chưa hợp lý .

<b>Thứ hai, tại khoản 2 Điều 116 Luật Xử lý vi phạm hành</b>

chính năm 2012 sửa đổi năm 2020, quy định về chuyển hồsơ của đối tượng bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính códấu hiệu tội phạm: “ ... Trường hợp bị Toà án xử phạt tù thìthời hạn đối tượng đã chấp hành biện pháp đưa vào trườnggiáo dưỡng, đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sởcai nghiện bắt buộc được tính vào thời hạn chấp hành hình

<b>phạt tù; 1,5 ngày chấp hành biện pháp đưa vào trường giáo</b>

dưỡng, đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai

<b>nghiện bắt buộc được tính bằng 01 ngày chấp hành hình</b>

phạt tù.”

Tuy nhiên, Luật lại khơng nói về trường hợp tạm giữ người đốivới các trường hợp khác có được tính vào thời hạn chấp hànhhình phạt tù hay không.