bài giảng đại cương phương tễ học

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b><small>University of Medicine and Pharmacy</small></b>

<b>Đại cương phương tễ học</b>

ThS. Võ Thanh Phong

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b><small>University of Medicine and Pharmacy</small></b>

<b>Lịch sử phương tễ</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<small>phương</small> ^{TK III} ^{Cát Hồng} ^{Đơn phương: 510}<small>Phức phương: 494Bị cấp thiên kim </small>

<small>Thái bình huệ dân hòa tễ cục </small>

<small>Tiểu nhi dược </small>

<small>chứng trực quyết</small> ¹¹¹⁹ ^{Tiền Ất} ^{Thuốc nhi khoa}

<small>4</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

<small>phương tễ đại tự điển</small>

<small>Trung y </small>

<small>Giang Tơ</small> ^{Bành Hồi Nhân 96.592}

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b><small>University of Medicine and Pharmacy</small></b>

<b>Hình thức phương thang</b>

<small>6</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>Lập phương theo dược vị</b>

<small>o</small> Sức thuốc mạnh

<small>o</small> Vị thuốc nhiều

<small>o</small> Lượng thuốc nhiều

<small>o</small> Lượng thuốc nhiều mà chỉ uống hết trong 1 lần

<small>o</small> Có thể trị bệnh nặng ở hạ tiêu

<small>o</small> Dùng khi tà khí cường thịnh, bệnh có kiêm chứng

Vd: Đại thừa khí thang

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b>Lập phương theo dược vị</b>

<small>o</small> Bệnh nhẹ, ở biểu, không cần thuốc mạnh

<small>o</small> Vị thuốc dùng ít, liều lượng dùng ít, uống nhiều lần, trị thượng tiêu

<small>o</small> Bệnh khơng có kiêm chứng

Vd: Thông xị phương

<small>8</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

<b>Lập phương theo dược vị</b>

<small>o</small> Khí vị mỏng yếu, khơng địi hỏi thu được công hiệu nhanh

<small>o</small> Dùng kèm Cam thảo làm giảm tác dụng của vị thuốc mạnh

<small>o</small> Dùng thuốc hoàn để tiêu tà từ từ

<small>o</small> Dùng thuốc hồn hỗn để trị gốc, phù chính khu tà

Vd: Tứ quân tử thang

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b>Lập phương theo dược vị</b>

<small>o</small> Bệnh nguy cấp, phải chữa nhanh

<small>o</small> Tác dụng tiêu trừ của bài thuốc nhanh

<small>o</small> Tính năng thuốc mạnh, khí vị dung mãnh

<small>o</small> Dùng trị ngọn

Vd: Tứ nghịch thang

<small>10</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

<b>Lập phương theo dược vị</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b>Lập phương theo dược vị</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

<b>Lập phương theo dược vị</b>

<small>o</small> Kết hợp ≥2 phương

<small>o</small> Ngoài phương chính thêm một số vị khác

<small>o</small> Liều lượng các vị thuốc trong bài đều như nhau

Vd: Sài hồ tứ vật thang = Tiểu sài hồ thang + Tứ vật thang

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b>Lập phương theo tác dụng của dược liệu</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

<b>Lập phương theo tác dụng của dược liệu</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b>Lập phương theo tác dụng của dược liệu</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

<b>Lập phương theo tác dụng của dược liệu</b>

<small>o</small> Thuốc có tác dụng nhuận táo

<small>o</small> Thanh táo cứu phế thang

o Thuốc tính hàn trừ được nhiệt

<small>o</small> Hồng liên giải độc thang

<small>o</small> Thuốc nhiệt để trừ hàn

<small>o</small> Tứ nghịch thang

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b><small>University of Medicine and Pharmacy</small></b>

<b>Cách tổ chức bài thuốc</b>

<small>18</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

<b>Tổ chức bài thuốc</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b><small>University of Medicine and Pharmacy</small></b>

<b>Cách phối hợp vị thuốc</b>

<small>20</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

<b>Phối vị</b>

•Phối hợp thuốc khác nhau làm thay đổi tác dụng điều trị

<small>o</small> Quế chi + Ma hoàng  tăng phát hãn

<small>o</small> Quế chi + Bạch thược  liễm hãn

•Tăng/giảm tác dụng

<small>o</small> Đại hồng + Mang tiêu  tăng tẩy xổ

<small>o</small> Đại hoàng + Cam thảo  giảm tẩy xổ

•Giảm độc tính

<small>o</small> Bán hạ + Sinh khương

•Hỗ trợ nhau

<small>o</small> Bổ + tả

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

<b>Gia giảm</b>

•Tùy theo tình hình bệnh gia giảm cho phù hợp

<small>o</small> Gia giảm vị thuốc

<small>o</small> Gia giảm liều lượng

<small>o</small> Thay thế vị thuốc

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b><small>University of Medicine and Pharmacy</small></b>

<b>Phân loại bài thuốc</b>

<small>24</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b><small>University of Medicine and Pharmacy</small></b>

<b>Các dạng thuốc</b>

<small>26</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

<b>Các dạng thuốc</b>

•Thuốc thang

•Thuốc cao

<small>o</small> Chiết qua dung môi rồi cô lại

<small>o</small> Cao uống, cao dùng ngoài

<small>o</small> Cao lỏng, cao mềm, cao dẻo, cao khơ, cao dán

•Thuốc tễ (hồn mềm)

•Thuốc tán (bột)

•Thuốc rượu (tửu)

•Thuốc đĩnh: dạng thỏi dài

•Thuốc đan (đơn)

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b><small>University of Medicine and Pharmacy</small></b>

<b>Các kê đơn thuốc</b>

<small>28</small>

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

<b>Kê theo cổ phương</b>

•Thường dùng

•Ưu điểm:

<small>o</small> Lập phương có sẵn quân thần tá sứ

<small>o</small> Có chỉ định sẵn của bài thuốc

<small>o</small> Tích lũy kinh nghiệm nhiều đời

•Nhược điểm:

<small>o</small> Không phải lúc nào phù hợp với mọi người bệnh

<small>o</small> Số lượng cổ phương quá nhiều

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

<small>Faculty of Traditional Medicine</small>

<b>Đối pháp lập phương</b>

•Dựa vào chẩn đốn ra pháp trị thích hợp cho từng bệnh nhân

•Tùy chứng mà gia giảm thích hợp

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

<b>CÁM ƠN SỰ CHÚ Ý LẮNG NGHE</b>

However, whether we are heading at the right direction is more important than how far we have gone

</div>