giáo trình công tác xã hội nghề pháp luật trung cấp

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

Sæ LAO ĐàNG 3 TH¯¡NG BNH VÀ Xà HàI ĐÀK LÀK

<b>TR¯äNG TRUNG CÂP TR¯äNG S¡N </b>

<b> </b>

<b>GIÁO TRÌNH </b>

<b>MƠN HàC: CƠNG TÁC XÃ HàI NGÀNH/NGHÀ: PHÁP LUÀT </b>

<b>TRÌNH Đà: TRUNG CÂP </b>

<i>Ban hành kèm theo Quyết định số:140/QĐ-TCTS ngày 02 tháng 8 năm 2022 cÿa Hiệu trưởng Trường trung cấp Trường Sơn </i>

<b>Đắk Lắk, năm 2022 </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

<b>LäI GIâI THIàU </b>

<i>Giới thiệu xuất xā cÿa giáo trình, quá trình biên so¿n, mối quan hệ cÿa giáo trình với chương trình đào t¿o và cấu trúc chung cÿa giáo trình. </i>

<i>Lời cÁm ơn cÿa các cơ quan liên quan, các đơn vị và cá nhân đã tham gia. </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>MĀC LĀC </b>

LäI GIâI THIàU ... 3

GIÁO TRÌNH MƠN HâC/MƠ ĐUN ... 6

BÀI 1: LÝ THUYÀT VÀ LÝ THUYÀT CÔNG TÁC XÃ HàI ... 7

1. Vai trị cāa lý thut cơng tác xã hái đái vãi các ho¿t đáng thực hành ... 7

2. CÃu trúc cāa lý thuyÁt công tác xã hái ... 14

3. Phân tích các lý thut cơng tác xã hái ... 16

3.1. Tâm lý đáng hãc: ... 16

3.3. Nh¿n thăc hành vi: ... 21

BÀI 2 : MàT Sà LÝ THUYÀT C¡ BÀN CĀA CÔNG TÁC XÃ HàI ... 26

1. Lý thuyÁt đáng hãc tâm lý ... 26

1.1. Những nái dung chính cāa thuyÁt đáng hãc tâm lý ... 26

1.2. BÁn chÃt cāa thuyÁt tâm lý đáng hãc... 30

1.3. Quan điểm Woods và Hollis về Trá liáu tâm lý hãc xã hái ... 30

1.4. Áp dÿng mơ hình tâm lý đáng hãc trong công tác xã hái ... 35

2. Can thiáp xung đát và những mơ hình lÃy nhiám vÿ làm trung tâm ... 39

2.1.Các quan điểm khác nhau về can thiáp xung đát và mơ hình lÃy nhiám vÿ làm trung tâm ... 39

2.2. Can thiáp xung đát và mơ hình lÃy nhiám vÿ làm trung tâm là gì ... 42

2.3. BÁn chÃt cāa hai lu¿n điểm lý thuyÁt này ... 48

2.4. Quan điểm can thiáp khāng hoÁng cāa Naomi Golan ... 50

2.5. Quan điểm lÃy nhiám vÿ trung tâm cāa Reid và Epstein ... 56

3. Lý thuyÁt về hành vi-nh¿n thăc trong công tác xã hái ... 63

3.1.Các quan điểm về thuyÁt hành vi-nh¿n thăc ... 63

3.2. Mái quan há cāa lý thuyÁt này vãi các lý thuyÁt khác trong công tác xã hái ... 66

3.3. BÁn chÃt cāa thuyÁt hành vi-nh¿n thăc ... 70

3.4. Mơ hình trá liáu hành vi nh¿n thăc cāa Sheldon ... 71

3.5. Áp dÿng lý thuyÁt này trong các mơ hình tác đáng vãi nhóm và cáng đồng ... 78

4. Lý thuyÁt há tháng và sinh thái hãc... 81

4.1. Lý thuyÁt há tháng và lý thuyÁt sinh thái hãc là gì ... 82

4.2. Mái quan há cāa các lý thuyÁt này đái vãi các quan điểm lý lu¿n khác ... 82

4.3. BÁn chÃt và đặc điểm cāa thuyÁt há tháng ... 85

4.4. Ăng dÿng thuyÁt há tháng và há tháng sinh thái hãc trong thực hành công tác xã hái (quan điểm cāa Pincus và Minahan) ... 88

5. Các quan điểm về mơ hình giao tiÁp và tâm lý hãc xã hái... 99

5.1.Những quan niám chung ... 99

5.2. BÁn chÃt cāa quan điểm về mơ hình giao tiÁp và tâm lý hãc xã hái ... 99

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

5.3. Áp dÿng lý thuyÁt về giao tiÁp trong công tác xã hái ... 100

6. Các lu¿n điểm nhân văn và hián sinh ... 103

6.1. Những quan niám chung ... 103

6.2. BÁn chÃt cāa lu¿n điểm nhân văn v hiỏn sinh ... 107

6.3. nh hỗng ca thuyt nhõn văn đÁn công tác xã hái ... 144

7. Lý thuyÁt về phát triển cáng đồng và phát triển xã hái ... 144

7.1.Những quan niám chung ... 144

7.2. BÁn chÃt cāa phát triển cáng đồng và xã hái ... 144

7.3. Những quan điểm mãi về phát triển xã hái ... 144

7.4. Quan điểm cāa Midgley về phát triển xã hái ... 144

7.5. Quan điểm cāa Midgley về phát triển xã hái ... 144

8. Quan điểm cÃp tiÁn và Mác xít ... 144

8.1. Những vÃn đề chung và bÁn chÃt cāa công tác xã hái cÃp tiÁn ... 144

8.2. Các quan điểm Mác xít về cơng tác xã hái ... 144

8.3. Quan điểm cāa Mullay về công tác xã hái cÃu trúc ... 144

8.4. Quan điểm cāa Fook về công tác xã hái cÃp tiÁn ... 144

9. Quan điểm về trao quyền và bián há ... 144

9.1. Những quan niám chung về trao quyền và bián há ... 144

9.2. BÁn chÃt cāa lý lu¿n trao quyền và bián há trong công tác xã hái ... 144

9.3. Quan điểm cāa Babara Salomon về vÃn đề trao quyền ... 144

9.4. Quan điểm cāa Mullender và Ward về bián há và xây dựng công tác xã hái nhóm tự đánh h°ãng... 144

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

<b>GIÁO TRÌNH MƠN HàC/MƠ ĐUN </b>

Tên mơn hãc: CƠNG TÁC XÃ HàI Mã sá mơn hãc: MH13

Và TRÍ, TÍNH CHÂT CĀA MƠN HâC:

- Vá trí: Là mơn khoa hóc c sỗ trong nỏi dung chÂng trỡnh o to cāa nghề pháp lu¿t.

- Tính chÃt: Là mơn khoa hãc xã hái, hãc sinh s¿ đ°ợc tiÁp c¿n vãi nái dung kiÁn thăc c¢ bÁn về cơng tác xã hái.

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>BÀI 1: LÝ THUY¾T VÀ LÝ THUY¾T CƠNG TÁC XÃ HàI </b>

<b>Giãi thiáu: Cơng tỏc xó hỏi ỗ Viỏt Nam ang trong giai on phát triển nhanh </b>

cÁ về sá l°ợng các tr°ång đào t¿o, sá l°ợng sinh viên tham gia hãc t¿p, các đánh h°ãng và mơ hình thực hành, cũng nh° có sự đầu t° m¿nh m¿ cāa nhà n°ãc, và mái quan tâm cāa xã hái

Là nổ lực đi vào lý giÁi mát mơ hình hiểu, há tháng các quan điểm giúp chúng ta hiểu tát h¢n về mát tình hng cÿ thể.

<i><b>*Lý thuyết công tác xã hội: *Công tác xã hội: </b></i>

Chúng ta từng nghe nhiều về khái niám <Công tác xã hái=, nhÃt là những năm gần đây khi ngành Cụng tỏc xó hỏi trỗ thnh 1 ngnh ngh cú vá trí quan trãng và đ°ợc chú ý nhiều trong xã hái cũng nh° nền kinh tÁ. Nh°ng thực chÃt, Cơng tác xã hái là gì ?

Cơng tác xã hái là 1 ngành nghề vãi să m¿ng giúp đỡ, hß trợ, chăm sóc những ng°åi khơng may mÁn, có hồn cÁnh đặc biát, khó khăn trong cáng đồng, nhằm giúp hã hịa nh¿p và có cc sáng tát h¢n. Những ng°åi này có thể là ng°åi khut t¿t, ng°åi nghèo, những ng°åi khơng có khÁ năng tự chăm sóc, tự vá, những ng°åi mÁc bánh nan y, hoặc những n¿n nhân cāa các biÁn cá chính trá, xã hái hoặc thiên tai & Ho¿t đáng công tác xã hỏi vỡ vy hiỏn diỏn ỗ khp nÂi trờn th giói, ỗ bt k õu cú nhng ngồi cn c giỳp , ỗ ú cú mt ca cỏc t chc cơng tác xã hái. Chúng ta rÃt dß bÁt gặp các nhân viên CTXH t¿i các trung tâm hß trợ ng°åi khuyÁt t¿t, các vùng dân c° hẻo lánh, t¿i những đÃt n°ãc nghèo nh° châu Phi, t¿i những n¢i xÁy ra chiÁn tranh, hay t¿i những vùng xÁy ra đáng đÃt, sóng thần nh° Nh¿t BÁn, Phillipin &

Những chuyên viên và các tổ chăc Công tác xã hỏi xut hiỏn ỗ bt k nÂi no gp khú khăn, hã nh° những thiên thần mang să m¿ng hàn gÁn những r¿n năt cāa xã hái, h°ãng tãi 1 thÁ giãi cơng bằng, nhân ái và nhân văn h¢n.

Ngành Công tác xã hái cung cÃp những kiÁn thăc, kỹ năng chuyên môn nhằm giÁi quyÁt các vÃn đề xã hái nh°: tình tr¿ng săc khoẻ tâm thần, dách bánh, dách chuyển về kinh tÁ và văn hoá, thay đổi nghề nghiáp, đói nghèo, thiên tai,

<i><b>*Lý thuyết công tác xã hội </b></i>

Các lý thuyÁt về công tác xã hái đóng vai trị là nền tÁng cho viác thực hành công tác xã hái thông qua viác giÁi thích và dự đốn về hành vi cāa con ng°åi và cÃu trúc xã hái. Nhiám vÿ lý thuyÁt cāa CTXH là mô tÁ và lý giÁi hành vi, các vÃn đề hình thành và phát triển cāa con ng°åi thông qua nền tÁng lý lu¿n từ sinh hãc, xã hái hãc,

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

kinh tÁ, văn hóa, nhân hãc... Há tháng các lý thuyÁt sử dÿng trong ho¿t đáng Cơng tác xã hái có thể đ°ợc chia thành các nhóm: (1) Lý thuyÁt nền tÁng; (2) Lý thuyÁt t¿p trung vào cá nhân; (3) Lý thuyÁt t¿p trung vào nhóm và (4) Lý thuyÁt t¿p trung vào cáng đồng, xã hái.

Mát sá lý thuyÁt, quan điểm đ°ợc áp dÿng trong thực hành công tác xã hái là: Quan điểm con ng°åi trong môi tr°ång (PIE perspective)

Quan điểm thÁ m¿nh (Strengths perspective) Quan điểm nữ quyền (Feminist perspective)

ThuyÁt sinh thái (Ecological Systems Theory) - Urie Bronfenbrenner ThuyÁt há tháng gia đình (Family Systems Theory)

ThuyÁt hãc t¿p xã hái (Social Learning Theory)

ThuyÁt hành vi (Behavioral Theory) B.F.Skinner; Ivan Pavlov

ThuyÁt nh¿n thăc 3 hành vi (Cognitive-Behavioral Theory) - Alfred adler; Jean Piaget

ThuyÁt năng đáng tâm lý (Psychodynamic Theory) Sigmund Freud, Erick Erickson

ThuyÁt phát triển tâm lý xã hái (Psychosocial Development Theory) ThuyÁt gÁn bó (Attachment Theory)

ThuyÁt con ng°åi là trung tâm (Person-Centered Theory) ThuyÁt trao đổi xã hái (Social Exchange Theory)

ThuyÁt năng đáng nhóm (Group Dynamics Theory) ThuyÁt xung đát (Conflict Theory)

Thut tăng quyền (Empowerment Theory)

Mơ hình giÁi qut vÃn đề (Problem Solving Model) Mơ hình nhiám vÿ trãng tâm (Task-Centered Model) Mơ hình t¿p trung vào giÁi pháp (Solution-Focused Model)

Mơ hình can thiáp khāng hoÁng (Crisis Intervention Model) - Kathleen Ell; B.Gilliland & R.James; L.G& H.J.Parad...

<i>Thuyết xung đột (Conflict Theory): Xung đát có nghĩa là mâu thuan (giữa các </i>

bên, các ý kiÁn, th lc). Lớ thuyt xung t c xut bỗi Karl Marx, cho rng xó hỏi ang ỗ trong tỡnh tr¿ng xung đát liên tÿc vì c¿nh tranh về nguồn lực h¿n chÁ. Nó cho rằng tr¿t tự xã hỏi c duy trỡ bỗi s thỏng trỏ v quyền lực, thay vì sự đồng thu¿n và phù hợp. Theo lí thuyết xung đột, những ng°åi có sự giàu có và quyền lực cá gÁng giữ lÃy nó bằng mãi cách có thể, chā yÁu bằng cách đàn áp ng°åi nghèo và sự bÃt lực. Mát tiền đề c¢ bÁn cāa lí thuyết xung đột là các cá nhân và các nhóm trong xã hái s¿ làm viác để tái đa hóa lợi ích cāa chính hã.

Ngun nhân mâu thuan có thể từ những vÃn đề khác nhau nhÃt trong đåi sáng, chang h¿n xung đát về v¿t chÃt, các giá trá và ph°¢ng châm sáng, về quyền lực, về

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

những khác biát đáa vá- vai trị trong c¢ cÃu xã hái, về những khác biát cá nhân. Nh° v¿y, xung đát bao trùm lên tÃt cÁ mãi ph¿m vi ho¿t đáng sáng con ng°åi, toàn bá mãi quan há xã hái, sự t°¢ng tác xã hái. Xung đát thực chÃt là mát trong sá những kiểu tác đáng xã hái mà chā thể và ng°åi tham gia trong đó là các cá thể đ¢n lẻ, các t¿p đồn, các tổ chăc xó hỏi.

C sỗ ca nhng xung đát là những mâu thuan chā quan-khách quan. Mâu thuan có thể tồn t¿i trong mát thåi gian t°¢ng đái dài và khơng chuyển hóa thành xung đát. Vì v¿y cn núi thờm rng, c sỗ ca nhng xung ỏt chß là những mâu thuan mà nguyên nhân cāa chúng là sự bÃt t°¢ng đồng về lợi ích, nhu cầu và giá trá. Những mâu thuan nh° v¿y thông th°ång chuyển thành cuác đÃu tranh công khai giữa các bên, thành đái đầu trực tiÁp. Trong công tác xã hái cần xem xét vÃn đề mâu thuan cāa các đái t°ợng bÁt đầu từ điều gì, măc đá mâu thuan ra sao để tìm cách can thiáp, giÁi quyÁt.

<i>Lý thuyết hệ thống gia đình (Family Systems Theory): Lý thuyÁt há tháng </i>

gia đình đ°ợc phát triển vào giữa những năm 1950, trong khi bác sĩ tâm thần ng°åi Mỹ Murray Bowen đang làm viác t¿i Vián Săc khße Tâm thần Quác gia. Dựa trên kiÁn thăc cāa mình về mơ hình gia đình và lý thuyÁt há tháng, Bowen tin rằng tính cách, cÁm xúc và hành vi ca nhng cỏ nhõn trỗng thành có thể đ°ợc bÁt nguồn từ các t°¢ng tác trong gia đình cāa hã. Ơng khang, gia đình là mát đ¢n vá tình cÁm và do đó có thể đóng mát vai trị hình thành trong sự phát triển, do v¿y, khi mát thân chā có vÃn đề thì cần tìm hiểu vÃn đề gia đình để t°¢ng tác, trá liáu gia đình.

Theo chā nghĩa hành vi, tÃt cÁ các hành vi đ°ợc thu nh¿n thơng qua điều kián hóa. Bằng cách thêm vào mát kích thích có điều kián tr°ãc mát kích thích khơng điều kián dan đÁn mát phÁn ăng khơng điều kián, kích thích có điều kián s¿ dan đÁn mát phÁn ăng có điều kián mãi. Trong thí nghiám nổi tiÁng cāa mình, nhà tâm lý hãc ng°åi Nga Ivan Pavlov đã thực nghiám trên chó, chó tiÁt n°ãc bãt khi phát ra âm thanh cāa máy đÁm nháp. Bằng cách liên tÿc đ°a vào máy đÁm nháp tr°ãc giå cho ăn, ơng nh¿n thÃy rằng chß riêng âm thanh s¿ dan đÁn tiÁt n°ãc bãt - dự đốn thåi gian cho ăn.T°¢ng tự nh° v¿y, con ng°åi có thể đ°ợc điều kián để phÁn ăng vãi các kích thích cÿ thể. Ví dÿ, mát đăa trẻ cú th lm viỏc chm chò hÂn ỗ trồng nu chỳng c ha thỗng khi nhn c im cao.

<i><b>Lý thuyết học tập xã hội (Social Learning Theory) </b></i>

Lý thuyÁt hóc tp xó hỏi c phỏt trin bỗi nh tõm lý hóc Albert Bandura cú nh hỗng ca i hóc Stanford. Năm 1961, Bandura tiÁn hành thí nghiám đ°ợc biÁt đÁn ráng rãi nhÃt cāa mình: nghiên cău búp bê Bobo. Trong thí nghiám này, trẻ em xem mát ng°åi lãn hét vào mặt và đánh mát con búp bê Bobo trên tivi.

Ci cùng ngày hơm đó, bãn trẻ đ°ợc để ch¢i trong căn phịng có chăa mát con búp bê Bobo - và những ng°åi đã xem bá phim có nhiều khÁ năng s¿ hành h¿ con búp bê, bÁt ch°ãc hành vi mà chúng đã tiÁp xúc tr°ãc đó. KÁt quÁ là, lý thuyÁt hãc t¿p xã hái đặt ra rằng viác hãc t¿p xÁy ra thông qua quan sát và bÁt ch°ãc.

<i><b>Mơ hình giải quyết vn (Problem Solving Model) </b></i>

c xut bỗi Helen Harris Perlman trong cuán sách Phân tầng xã hái: Quá trình giÁi qut vÃn đề, mơ hình giÁi qut vÃn đề. Theo The University of Tr°ång QuÁn trá Dách vÿ Xã hái Chicago. Sử dÿng mơ hình này, nhân viên xã hái đ°ợc tuyển

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

dÿng để giÁi quyÁt mát mái quan tâm cāa khách hàng cần đ°ợc giÁi quyÁt, vào bÃt kỳ thåi điểm nào. Điều này cho phép viác trá liáu cho khách hàng dò qun lý hÂn.

<i><b>Mụ hỡnh can thip khng hong (Crisis Intervention Model) </b></i>

Can thiáp khāng hoÁng bao gồm bÁy giai đo¿n: đánh giá măc đá an toàn và khÁ nng gõy nh hỗng n ngồi khỏc nguy him nht, xây dựng mái quan há, xác đánh vÃn đề, giÁi quyÁt cÁm xúc, đ°a ra các giÁi pháp thay thÁ, phát triển kÁ ho¿ch hành đáng và theo dõi. Mô hình thực hành cơng tác xã hái này đ°ợc sử dÿng khi ai đó đang trÁi qua mát cuác khāng hoÁng cÃp tính - và th°ång đ°ợc sử dÿng vãi những khách hàng đang có ý đánh tự tử.

<i><b>Thực hành lấy nhiệm vụ làm trung tâm (Task-Centered Practice) </b></i>

BÁt đầu từ Tr°ång QuÁn trá Dách vÿ Xã hái cāa Đ¿i hãc Chicago, thực hành lÃy nhiám vÿ làm trung tâm là mát quy trình bán b°ãc đào t¿o các nhân viên xã hái làm viác vãi khách hàng trong viác thiÁt l¿p các mÿc tiêu cÿ thể và có thể đ¿t đ°ợc dựa trên mái quan tâm cāa hã đái vãi liáu pháp. Thơng qua mơ hình này, nhân viên xã hái trao quyền cho khách hàng trong viác điều khiển liáu pháp cāa hã bằng cách hßi hã muán làm gì nhÃt để giÁi quyÁt các vÃn đề cāa hã.

<i><b>Liệu pháp Tập trung vào Giải pháp (Solution-Focused Therapy) </b></i>

Liáu pháp t¿p trung vào giÁi pháp đã đ°ợc phát triển không cần thiÁt, nh° mát lý thuyÁt ngn gón, trong mỏt c sỗ chm súc sc khòe tõm thn ngoi trỳ nỏi thnh bỗi Steve de Shazer, Insoo Kim Berg và các đồng nghiáp cāa hã. Cách tiÁp c¿n này t¿p trung vào viác tìm kiÁm các giÁi pháp trong quá khă, cho hián t¿i - vãi hy vãng đ¿t đ°ợc giÁi quyÁt vÃn đề nhanh h¢n. Nhân viên xã hái có thể sử dÿng lý thuyÁt này khi t¿p trung nhiều h¢n vào hián t¿i và tÂng lai, hòi nhng cõu hòi nh <Bn s lm gì vào cuái tuần này để ho trợ các mÿc tiêu trá liáu cāa b¿n?=...

<i><b>- </b></i>Công tác xã hái vãi phúc lợi xã hái:

Phúc lợi xã hái bao hàm Công tác xã hái. Hầu nh° tÃt cÁ các nhân viên công tác xã hái làm viác trong lĩnh vực phúc lợi xã hái. CÁ hai khái niám chā yu c liờn hỏ vói nhau ỗ cp ỏ thc hành. Tuy nhiên, có nhiều cá nhân có nghề nghiáp khác làm viác trong lĩnh vực phúc lợi xã hái. Những nhà chuyên nghiáp cung cÃp các dách vÿ phúc lợi xã hái bao gồm các lu¿t s° (ví dÿ cung cÃp các dách vÿ pháp lý cho ng°åi nghèo); cỏc nh quy hoch ụ thỏ trong cỏc c sỗ xây dựng kÁ ho¿ch xã hái; các bác sỹ trong cỏc c sỗ y t cụng cỏng; cỏc giỏo viờn trong cỏc trung tõm, c sỗ xó hỏi tr giỳp những ng°åi có vÃn đề về tâm lý, các nhà tâm lý, các y tá và các nhà trá liáu trong các bánh vián tâm thần; các nhà chuyên gia về tâm thần hãc trong các trung tâm chăm sóc săc khße tâm thần.

Phúc lợi xã hái liên quan các lĩnh vực khác nh° gia đình, giáo dÿc, tơn giáo, chính trá. Mát trong các chăc năng cāa gia đình là sinh sÁn và chăm sóc con cái. Phúc lợi xã hái ho trợ các gia đình bằng viác cung cÃp các dách vÿ nh° tham vÃn, chăm sóc ban ngày, chăm sóc con ni, nh¿n làm con ni. Mát sá khóa hãc có cÁ khía c¿nh giáo dÿc và khía c¿nh phúc lợi xã hái; ví dÿ khóa hãc về khoa hãc xã hái và tự nhiên cung cÃp các kinh nghiám hòa nh¿p xã hái và là quan trãng đái vãi sự phát triển về xã hái cāa lãp trẻ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Tôn giáo cũng đã từ lâu quan tâm đÁn chÃt l°ợng sáng cāa con ng°åi và đã cung cÃp các dách vÿ phúc lợi xã hái nh° tham vÃn, ho trợ tài chớnh, chm súc ban ngy v nghò ngÂi gii trớ.

S¢ đồ 1.4: Sự tham gia cāa các nhà chuyên mụn ỗ lnh vc ngnh ngh khỏc nhau vo hỏ tháng an sinh xã hái (Chalse Zastow, 1990)

- Công tác xã hái và ho¿t đáng từ thián

Công tác xã hái và từ thián có mái quan há m¿t thiÁt vãi nhau. Công tác xã hái và ho¿t đáng từ thián đều h°ãng tãi trợ giúp con ng°åi giÁi quyÁt vÃn đề. Công tác xã hái và ho¿t đáng từ thián đều là những ho¿t đáng nhân đ¿o vãi mÿc đích giúp những ng°åi trong hồn cÁnh khó khăn có c¢ hái v°¢n lên và hồ nh¿p cáng đồng. Cũng chính vì đặc điểm này nên từ lâu ng°åi ta th°ång nghĩ Công tác xã hái là những ho¿t đáng xã hái mang tính từ thián. Song nh ó phõn tớch ỗ trờn, Cụng tỏc xó hái khơng phÁi là ho¿t đáng từ thián mà đó là mát nghề, mát ho¿t đáng mang tính chuyên nghiáp. Chß những ng°åi qua đào t¿o mãi có khÁ năng thực hián các nhiám vÿ cāa Công tác xã hái có hiáu quÁ.

Mặc dù nguồn gác cāa ho¿t đáng trợ giúp trong Công tác xã hái xuÃt phát từ các ho¿t đáng từ thián. Những tổ chăc từ thián ç nhiều n°ãc đặc biát là ç Mỹ và Anh vào những thåi kỳ thÁ kỷ XVI-XVII đều đ°ợc xem là cái nôi cāa ho¿t đáng Công tác xã hái chuyên nghiáp ngày nay. Nhiều ho¿t đáng ban đầu cāa Công tác xã hái vào giai đo¿n 1850 - 1865, các nhà lãnh đ¿o cāa các Uỷ ban nh° Uỷ ban từ thián quác gia, Uỷ ban từ thián cáng đồng đã v¿n dÿng các triÁt lý khoa hãc đ°ợc xem nh° <khoa hãc từ thián= để quÁn lý và tổ chăc ho¿t đáng trợ giúp vào thåi kỳ đó.

Tuy nhiên giữa Cơng tác xã hái và ho¿t đáng từ thián có s khỏc biỏt ỗ mỏt sỏ khớa cnh v mc đích, về ph°¢ng pháp về tính chÃt mái quan há giữa ng°åi trợ giúp và thân chā, về yêu cầu chuyên môn cāa ng°åi thực thi nhiám vÿ trợ giúp cũng nh° kÁt quÁ cāa sự giúp đỡ.

</div><span class="text_page_counter">Trang 12</span><div class="page_container" data-page="12">

<i>BÁng 1.1. Sự giống và khác nhau giữa công tác xã hội và ho¿t động từ thiện </i>

quan tâm hàng đầu duy nhÃt

- XuÃt phát từ cá nhân, từ nhu cầu tâm lý muán tự khang đánh, bù đÁp, mn t¿o uy tín,

- Tơn giáo (để đăc cho con, cău roi linh hồn...)

- Cá nhân: thßa mãn nhu cầu tâm lý (tự khang đánh, tự bù đÁp...)

- T¿o uy tín cho t¿p thể, cho cá nhân.

- Che dÃu ý đồ riêng t°

<b>VÁ māc đích </b>

Giúp đái t°ợng có vÃn đề phát huy tiềm năng cāa chính hã để hã tự v°¢n lên. æ đây, vÃn đề cāa đái t°ợng s¿ đ°ợc giÁi quyÁt t¿n gác và toàn dián.

Phân phái vián trợ cāa mát cá nhân hay tổ chăc nào đó, đÃy là mát ho¿t đáng th°ång để giÁi quyÁt những vÃn đề mang tính cÃp bách.

<b>VÁ ph°¢ng pháp </b>

Dựa vào những kiÁn thăc, kĩ năng, kinh nghiám đã hãc đ°ợc từ tr°ång lãp và từ thực tißn, mà nhân viên cơng tác xã hái thực thi để giúp đỡ đái t°ợng.

V¿n đáng sự đóng góp cāa ng°åi khác

- Phân phái v¿t chÃt quyên góp đ°ợc hay hàng hóa vián trợ đÁn đái t°ợng

- Mang hình thăc ban phát

</div><span class="text_page_counter">Trang 13</span><div class="page_container" data-page="13">

a- Ng°åi giúp đỡ Tìm hiểu nhu cầu, tôn trãng sự tự _{quyÁt cāa đái t°ợng}

- Chā đáng - QuyÁt đánh

- Áp đặt - Làm thay b- Ng°åi đ°ợc

giúp đỡ

- Chā đáng tham gia giÁi

quyÁt vÃn đề cāa chính mình. ^Th^{ÿ đáng}

<b>VÁ k¿t q </b> VÃn đề cát lõi đ°ợc giÁi quyÁt.

Nhu cầu chính van ch°a giÁi quyÁt

đ°ợc, th¿m chí đái t°ợng cịn mang tính ỷ l¿i, chå đợi.

- Công tác xã hái vãi Tâm lý hãc

Tâm lý hãc là ngành khoa hãc nghiên cău các tr¿ng thái ý thăc, đáng c¢, tinh thần cāa con ng°åi, nghiên cău bÁn chÃt cāa các hián t°ợng tâm lý ng°åi, nghiên cău các quy lu¿t hình thành và phát triển cāa các quá trình tâm lý. Đồng thåi cũng nghiên cău các thuác tính, các đặc điểm tâm lý, tình cÁm, nh¿n thăc và ý chí cāa con ng°åi.

Tâm lý hãc cung cÃp các lý thuyÁt tâm lý giúp cho công tác xã hái nÁm c cỏc quy lut chi phỏi, nh hỗng tói con ng°åi và các ho¿t đáng cāa con ng°åi. Cung cÃp những quy lu¿t hình thành nên ý chí, tình cÁm cāa con ng°åi. Từ đó giúp cơng tác xã hái nÁm đ°ợc những kiÁn thăc về tâm lý cāa từng lăa tuổi, từng nhóm đái t°ợng để tiÁp c¿n và nh¿n dián về thân chā.

Công tác xã hái v¿n dÿng các hãc thuyÁt tâm lý, đặc điểm tâm lý cāa cá nhân, nhóm để can thiáp vào vÃn đề cāa thân chā. Đồng thåi, nghiên cău đặc điểm tâm lý cāa con ng°åi qua các tr°ång hợp, từ đó cung cÃp các dÃu hiáu, kiÁn thăc tâm lý bổ sung cho há tháng lý thuyÁt cāa tâm lý hãc.

- Công tác xã hái vãi Xã hái hãc

Xã hái hãc nghiên cău các quy lu¿t phát sinh biÁn đổi và phát triển các mái quan há giữa con ng°åi và con ng°åi, con ng°åi vãi xã hái.

Công tác xã hái v¿n dÿng các lý thuyÁt tiÁp c¿n, các nghiên cău, các cuác điều tra xã hái hãc để phõn tớch trờn c sỗ khoa hóc cỏc s kiỏn, hián t°ợng, vÃn đề nÁy sinh tác đáng đÁn con ng°åi nhằm đ°a ra các giÁi pháp, các dách vÿ xã hái cÁi thián các mái quan há giữa con ng°åi vãi con ng°åi, con ng°åi và môi tr°ång xã hái. Công tác xã hái đ°ợc coi là mÁng thực hành cāa xã hái hãc, là yÁu tá mang tính thực tißn cāa xã hái hãc

Xã hái hãc giúp cho những ng°åi làm công tác xã hái đánh h°ãng sự ho¿t đáng

</div><span class="text_page_counter">Trang 14</span><div class="page_container" data-page="14">

xã hái, môi tr°ång xã hái, tầng lãp - chā thể cần đ°ợc bÁo vá về mặt xã hái. - Công tác xã hái vãi TriÁt hãc

TriÁt hãc là khoa hãc nghiên cău các quy lu¿t chung nhÃt, phổ biÁn nhÃt về tự nhiên, xã hái và t° duy con ng°åi.

TriÁt hãc cung cÃp cho Công tác xã hái vãi 3 vÃn đề sau: Cung cÃp ph°¢ng pháp lu¿n khoa hãc

Cung cÃp nền tÁng triÁt lý cho công tác xã hái

Cung cÃp thÁ giãi quan, nhân sinh quan khoa hãc cho công tác xã hái khi nhìn nh¿n vÃn đề cāa các thân chā.

Công tác xã hái dựa vào đó để xây dựng các há tháng giá trá cho ngành công tác xã hái, giúp hình thành các quy điều đ¿o đăc về công tác xã hái. Và công tác xã hái s¿ kiểm nghiám tính đúng đÁn, giá trá khoa hãc cāa triÁt hãc.

- Công tác xã hái vãi Chính sách xã hái

Trong quan há vãi chính sách xã hái và công tác xã hái mà cÿ thể là thông qua nhân viên công tác xã hái, tham gia vào quá trình nghiên cău, ho¿ch đánh cũng nh° thực thi chính sách xã hái. Hã có nhiám vÿ triển khai và cung cÃp dách vÿ trợ giúp trên c sỗ cỏc chớnh sỏch xó hỏi hiỏn cú. Nhõn viên công tác xã hái là ng°åi trực tiÁp làm viác vãi đái t°ợng, kÁt nái vãi các chính sách cÿ thể để giúp thân chā có thêm nguồn lực cần thiÁt trong viác giÁi quyÁt vÃn đề cāa mình. Nh° v¿y, có thể nói cơng tác xã hái góp phần quan trãng và sự thành công cāa mát chính sách xã hái cÿ thể, giúp chính sách xã hái đÁn đ°ợc vãi đái t°ợng và phát huy tác dÿng cao nhÃt.

Ngoài ra, nhân viên cơng tác xã hái cịn tham gia vào q trình đánh giá q trình thực thi chính sách xã hái, tính phù hợp cāa chính sách xã hỏi. Bỗi vỡ, hó l ngồi trc tip lm viỏc vãi đái t°ợng, là ng°åi có khÁ năng bÁm bÁt đ°ợc thơng tin phÁn hồi chính xác và đầy đā nhÃt về q trình chính sách đi vào cc sáng. Những thông tin này là nguồn dữ liáu quan trãng để t° vÃn cho các c¢ quan chăc năng quÁn lý và thực thi chính sách xã hái, để quá trình điều chßnh chính sách xã hái có hiáu q nhÃt.

Về phần mình, chính sách xã hái là c¢ sỗ, cn c phỏp lý, l ngun lc m cụng tác xã hái sử dÿng nhằm phÿc vÿ mÿc đích trợ giúp đái t°ợng. Chính sách xã hái ln đi kèm vãi những giÁi pháp cÿ thể về nhân lực, kinh phí, ch°¢ng trình, dự án xã hái& Đây là những điều kián pháp lý, v¿t chÃt cần thiÁt để công tác xã hái kÁt nái, v¿n dÿng trong giÁi quyÁt vÃn đề cāa thân chā hay phát triển cáng đồng.

2. CÃu trúc cāa lý thuyÁt công tác xã hái

Công tác xã hái là nghề cung cÃp các dách vÿ ho trợ, giÁi quyÁt những vÃn đề cāa xã hái nh° tình tr¿ng nghèo đói, bÃt bình đang giãi, và giúp đỡ những thành phần dß bá tổn th°¢ng nh° trẻ mồ cơi, ng°åi tàn t¿t, trẻ đ°ång phá, trẻ bá l¿m dÿng& nhằm giÁm thiểu những rào cÁn trong xã hái, sự bÃt công và bÃt bình đang. Các nhân viên cơng tác xã hái ho¿t đáng tham gia giÁi quyÁt các vÃn đề xã hái này đ°ợc ví nh° những bác sĩ xã hái, bÁt đầu từ viác giúp thân chā giÁi quyÁt các vÃn đề mà hã gặp phÁi (chữa trá) và cũng quan tâm ngay đÁn viác giúp cho thân chā hịa nh¿p xã hái (phÿc hồi). Đồng thåi, khơng chß chå có vÃn đề mãi trợ giúp mà cơng tác xã hái cịn quan tâm đÁn cơng tác phịng ngừa và cũng chú trãng đÁn các khía c¿nh phát triển cho thân chā nhằm giúp cho hã tăng c°ång năng lực giÁi quyÁt các vÃn đề xã hái phát sinh trong

</div><span class="text_page_counter">Trang 15</span><div class="page_container" data-page="15">

cuác sáng. Do đó, để giÁi quyÁt các vÃn đề xã hái thì các nhân viên cơng tác xã hái thực hián bán chăc năng cāa ngành công tác xã hái: chăc năng phòng ngừa, chăc năng can thiáp, chăc năng phÿc hồi và chăc năng phát triển.

*Chăc năng phịng ngừa

Vãi quan điểm phịng bánh h¢n chữa bánh, chăc năng đầu tiên cāa công tác xã hái là phịng ngừa, ngăn chặn cá nhân, gia đình/nhóm và cáng đồng r¢i vào tình hng khó khăn chă khơng phÁi để đái t°ợng r¢i vào hồn cÁnh khó khăn rồi mãi giúp đỡ nhằm giÁm thiểu những hao tổn công săc, thåi gian, tiền cāa và khơng có lợi cho đái t°ợng cũng nh° tồn xã hái. Vì v¿y, Cơng tác xã hái rÃt quan tâm đÁn phòng ngừa những vÃn đề xã hái cāa cá nhân, gia đình/ nhóm hay cáng đồng. Chăc năng này mang tính h°ãng dan giúp đỡ mãi cá nhân, nhóm, cáng đồng xã hái, c biỏt l nhng ngồi dò bỏ tn thÂng cú những chuẩn bá tr°ãc nhằm đề phòng những h¿u quÁ, rāi ro và bÃt h¿nh có thể xÁy ra cho chính hã, gia đình hã và cáng đồng cāa hã. Chăc năng phòng ngừa thể thián qua các ho¿t đáng giáo dÿc, phổ biÁn tuyên truyền nâng cao nh¿n thăc cho cá nhân, gia đình và cáng đồng về lu¿t pháp, chính sách xã hái và những vÃn đề xã hái, nh° ho¿t đáng giáo dÿc cáng đồng về kiÁn thăc Lu¿t phịng, cháng b¿o lực gia đình hay tun truyền phịng cháng tá n¿n xã hái v.v. Thơng qua các ho¿t đáng giáo dÿc nh° v¿y, công tác xã hái đã giúp ngăn ngừa các vÃn đề xã hái có thể xÁy ra vãi cá nhân, gia đình và cáng đồng.

Hình thăc phịng ngừa cāa cơng tác xã hái rÃt đa d¿ng. Nhân viên công tác xã hái có thể đ°a ra các ch°¢ng trình, dách vÿ tr°ãc khi có vÃn đề, nhằm ngăn ngừa và đề phịng tr°ång hợp khó khăn có thể xÁy ra. Bên c¿nh đó chăc năng phịng ngừa cịn thể hián thơng qua các ho¿t đáng xây dựng văn bÁn, chính sách xã hái góp phần cÁi thián và nâng cao đåi sáng, ngăn chặn gia tăng đái t°ợng r¢i vào hồn cÁnh khó khăn (nh° phịng ngừa tái nghián, tái nghèo, tái vi ph¿m pháp lu¿t...)

Để phịng ngừa có hiáu q cần t¿o dựng mơi tr°ång xã hái hài hồ cho cá nhân và gia đình thơng qua các chính sách, ch°¢ng trình kinh tÁ- xã hái và cung cÃp các dách vÿ xã hái c¢ bÁn. Ho¿t đáng tuyên truyền, giáo dÿc, t° vÃn cần đ°ợc chú trong trong ho¿t đáng thực tißn cāa cơng tác xã hái. Viác tăng c°ång các ho¿t đáng này s¿ giúp đái t°ợng đ°ợc trang bá thêm những kiÁn thăc, hiểu biÁt từ đó hã ngăn ngừa những vÃn đề có thể xÁy ra. Chang h¿n: giáo dÿc nâng cao nh¿n thăc, cung cÃp kiÁn thăc để gia đình biÁt cách tăng thu nh¿p, thốt khßi tình tr¿ng nghèo đói hoặc t° vÃn để đái t°ợng khơng mÁc vào các tá n¿n xã hái...

*Chăc năng can thiáp

Chăc năng can thiáp nhằm trợ giúp cá nhân, gia đình hay cáng đồng giÁi quyÁt vÃn đề đang phÁi đái mặt. Vãi từng vÃn đề và vãi moi đái t°ợng khác nhau, nhân viên công tác xã hái s¿ có ph°¢ng pháp can thiáp ho trợ riêng biát. Ví dÿ vãi những đái t°ợng có khó khăn về tâm lý nh° trẻ bá xâm h¿i tình dÿc, n¿n nhân b¿o lực gia đình..., nhân viên cơng tác xã hái s¿ cung cÃp dách vÿ tham vÃn để đái t°ợng v°ợt qua khó khăn về tâm lý. Vãi những vÃn đề cần phăc t¿p, cần nhiều nguồn lực, nhân viên cơng tác xã hái cần tìm kiÁm, điều phái và kÁt nái các dách vÿ, nguồn lực đÁn vãi đái t°ợng. Nhân viên công tác xã hái th°ång bÁt đầu quá trình can thiáp từ viác tiÁp c¿n, đánh giá nhu cầu, xác đánh vÃn đề, khai thác tiềm năng cāa đái t°ợng cho viác giÁi quyÁt vÃn đề, l¿p kÁ ho¿ch giÁi quyÁt vÃn đề, ho trợ đái t°ợng thực hián kÁ ho¿ch và cuái cùng là đánh giá và kÁt thúc q trình giúp đỡ. Ph°¢ng pháp chā đ¿o cāa công tác xã hái là giúp cho đái t°ợng tăng năng lực và tự giÁi quyÁt vÃn đề cāa hã, nhân viên công tác xã

</div><span class="text_page_counter">Trang 16</span><div class="page_container" data-page="16">

hái không giÁi quyÁt vÃn đề thay cho thân chā mà theo ph°¢ng châm <cho cần câu, chă khơng cho xâu cá=.

*Chăc năng phÿc hồi

Chăc năng phÿc hi c th hiỏn ỗ viỏc giỳp cỏ nhõn, gia đình và cáng đồng khơi phÿc l¿i chăc năng tâm lý, xã hái đã bá suy giÁm lÃy l¿i tr¿ng thái cân bằng trong cuác sáng. Thông qua các ho¿t đáng phÿc hồi, nhân viên công tác xã hái giúp cho ỏi tng trỗ li cuỏc sỏng bỡnh thồng, ho nh¿p cáng đồng. Ví dÿ nh° mát ng°åi bá tai n¿n dan tãi khuyÁt t¿t về v¿n đáng. Hã cần giúp đỡ để phÿc hồi khÁ năng v¿n đáng và v°ợt qua tâm lý để tự tin h¢n trong cuác sỏng hay giỳp tr lang thang trỗ v on t vói gia ỡnh; giỳp ngồi nghiỏn trỗ li cuỏc sỏng bình th°ång, tái hồ nh¿p cáng đồng v.v.

Cơng tác xã hái đóng vai trị quan trãng trong viác giúp cá nhân, gia đình, nhóm phÿc hồi khÁ năng, và ln địi hßi các nhân viên cơng tác xã hái chăm lo đÁn viác phÿc hồi những chăc năng tâm lý và xã hái cāa các nhóm đái t°ợng.

*Chăc năng phát triển

Ho¿t đáng công tác xã hái không chß quan tâm đÁn viác phịng ngừa, giÁi qut các vÃn đề xã hái mà còn đặc biát chú trãng đÁn viác phát huy tiềm năng cá nhân và xã hái, nâng cao năng lực và tự lực cāa các thành viên.

Chăc năng phát triển đ°ợc thực hián thông qua các ho¿t đáng xây dựng lu¿t pháp, các chính sách, ch°¢ng trình dách vÿ giúp cá nhân, gia đình và cáng đồng phát triển khÁ năng cāa mình đóng góp cho sự phát triển cāa xã hái. Chăc năng phát triển còn giúp đái t°ợng tăng năng lực và tăng khÁ năng ăng phó vãi các tình hng và có nguy c¢ cao dan đÁn những vÃn đề khó khăn cho cá nhân, gia đình và cáng đồng, nh° xây dựng lu¿t cho các đái t°ợng yÁu thÁ hay giÁi qut các vÃn đề xã hái, các ch°¢ng trình quác gia về giÁm nghèo, chăm sóc bÁo vá trẻ em, các dách vÿ trực tiÁp cung cÃp kiÁn thăc giúp phát triển cá nhân nh° kỹ năng sáng, kỹ năng làm cha, me& Thông qua ho¿t đáng giáo dÿc, cơng tác xã hái giúp cá nhân, gia đình và cáng đồng nâng cao nh¿n thăc, rèn luyán kỹ năng, phát huy tính chā đáng.

Nh° v¿y, để đÁm bÁo an sinh cho cá nhân và gia đình cơng tác xã hái chuyên nghiáp có nhiám vÿ trợ giúp cá nhân, gia đình và cáng đồng v°ợt qua khó khăn, trang bá cho hã những kiÁn thăc, kỹ năng nhằm thực hián tát các chăc năng xã hái.

Công tác xã hái triển khai các ho¿t đáng cung cÃp dách vÿ cho con ng°åi, mát mặt giúp đỡ những ng°åi gặp khó khăn, nâng cao năng lực ăng phó và giÁi quyÁt các vÃn đề. Mặt khác công tác xã hái giúp những ng°åi trong hồn cÁnh có khó khăn tiÁp c¿n các nguồn lực xã hái để tự hã đáp ăng các nhu cầu, góp phần giÁm bãt những khác biát về kinh tÁ, xã hái giữa các thành viên và phòng cháng các vÃn đề xã hái có thể xÁy ra.

3. Phân tích các lý thut cơng tác xã hái

<i>3.1. Tõm lý ng hc: </i>

Khỗi u vói hóc thuyt cāa Sigmund Freud về phân tâm hãc từ những năm 1800, nhiều h°ãng tiÁp c¿n tham vÃn và tâm lý trá liáu đã đ°ợc phát triển gãi là ph°¢ng pháp tiÁp c¿n tâm đáng hãc.

</div><span class="text_page_counter">Trang 17</span><div class="page_container" data-page="17">

Sigmund Freud (1856 3 1939) l ngồi khỗi xóng v t nn múng cho phân tâm hãc. Ơng đã triển khai mơ hình phân tâm hãc cāa mình trong thåi gian gần nửa thÁ kỷ từ 1880 3 1930. Nhiều quan điểm lý thuyÁt và kỹ thu¿t trá liáu cāa ơng vẫn cịn trực tiÁp hữu dÿng đái vãi công tác tham vÃn và tõm lý trỏ liỏu hiỏn nay. Bỗi vỡ quan im cāa Freud có nhiều lĩnh vực khác nhau và có phần căng nhÁc nên nhiều hãc trị cāa ơng li khai khßi ơng và phát triển các thut về mái quan há cāa chính hã. Có thể kể đÁn các tác giÁ theo thuyÁt Freud mãi nh° Anna Freud, Alfred Adler, Carl Jung, Harry Stack Sullivan; Otto Rank và Wikhem Reich và các tác giÁ theo thuyÁt mái quan há có đái t°ợng nh° Melanie Klein, Heinz Kohut và Margaret Mahler. {40, 77}

Ph°¢ng pháp tiÁp c¿n tâm đáng hãc t¿p trung vào viác giÁi thích đáng c¢ thúc đẩy TC, q khă có vai trị cÃu thành nhân cách nh th no; ý thc v vụ thc nh hỗng đÁn hành vi cāa hã ra sao và sự kÁt hợp phăc t¿p cāa những yÁu tá này có ý nghĩa gì đái vãi viác hình thành nhân cách cāa TC

Ph°¢ng pháp tiÁp c¿n tâm đáng hãc cho rằng nhân cách cāa mßi cá nhân đ°ợc cÃu trúc từ mái liên há phăc t¿p cāa năng lực cá nhân và những trÁi nghiám từ thåi th¢ Ãu. Những hành vi cāa mát cá nhân, do đó là kÁt quÁ cāa những mẫu hành vi th¢ Ãu và có nguồn gác vơ thăc. Nói cách khác, chúng ta có những nhu cầu và °ãc muán bá dồn nén và nhå vào các mái quan há vãi những ng°åi khác trong thåi th¢ Ãu mà chúng ta hãc đ°ợc những cách thăc rõ ràng để thoÁ mãn những dồn nén này. NÁu mßi cá nhân khơng hãc đ°ợc cách th mãn nhng nhu cu dn nộn t thuỗ u th ca mỡnh thỡ cỏ nhõn y s trỗ thnh ngồi khụng bình th°ång . Những lý thut cāa ph°¢ng pháp tiÁp c¿n tâm đáng hãc đều tuân theo thuyÁt tiền đánh bỗi vỡ núi chung hó tin rng nhng mu hnh vi từ thāa Ãu th¢ rÃt khó và đơi khi không thể thay đổi đ°ợc.

3.2. Can thiáp khāng hoÁng và nhiám vÿ t¿p trung

*Khái niám: Khāng hoÁng/crisis là mát tình tr¿ng nguy khán xÁy ra,th°ång v°ợt quá khÁ năng đái phó cāa n¿n nhân. NÁu khơng đ°ợc giúp đỡ, khāng hoÁng có thể gây ra những h¿u qu trm tróng v tõm lý, t tỗng, kh nng ăng xử và cuác sáng cāa con ng°åi

*Phân lãai:

Có thể chia khāng hoÁng ra làm ba lo¿i khác nhau:

- Khāng hoÁng đåi th°ång - xÁy ra trong cc đåi bình th°ång cāa mãi ng°åi thí dÿ, thi cử, l¿p gia đình, sinh con, về h°u&.;

- Khāng hoÁng tình huáng bÃt ngå, thí dÿ tai n¿n, tang chÁ, bánh t¿t thiên tai&.;

- Khāng hoÁng tâm lý, thí dÿ hái h¿n về mát hành đáng nào đó trong quá khă, cÁm giác cuác đåi cho nó ý nghĩa (khāng hoÁng tuổi trung niên), mÃt niềm tin vào t°¢ng lai&

*Đặc tính cāa khāng hng

- Khāng hng là mái nguy hiểm có thể dẫn đÁn những h¿u quÁ nghiêm trãng kể cÁ tự tử, nh°ng đồng thåi cũng là c¢ hái vì nó bc con ng°åi phÁi cá gÁng, nổ lực giÁi quyÁt hay tâm sự giúp đỡ để sáng sót

- Khāng hoÁng là mát hián t°ợng phăc t¿p và đa d¿ng, có thể liên quan đÁn mát cá nhân, mát gia đình, hay mát cáng đồng, xã hái, hay quác gia và cÁ thÁ giãi&

</div><span class="text_page_counter">Trang 18</span><div class="page_container" data-page="18">

Khāng hoÁng xÁy ra cho tÃt cÁ mãi ng°åi nh°ng mßi ng°åi có khÁ năng ăng phó riêng đái vãi cùng mát khāng hoÁng.

- Khāng hoÁng xÁy ra trong mát thåi gian có giãi h¿n, khơng q 6-8 tuần lß *Hián t°ợng tự tử trong khāng hoÁng:

+ Tr°ång phái tâm lý

Sử dÿng lý thuyÁt phân tâm hãc cāa Freud: hành đáng tự tử là kÁt quÁ cāa những mâu thuẩn về tâm lý trong tiềm thăc, tác đáng bỗi kinh nghiỏm khng hong trong ồi sỏng thc t, gây ra cÁm giác b¿o đáng h°ãng nái.

- Tự tử dißn ra khi cÁm giác b¿o đáng tăng lên cao điểm và n¿n nhân khơng thể giÁi tßa nó ra bên ngồi.

+ Tự tử vì bÁn than: Do cá nhân khơng có quan há gÁn bó vãi mơi tr°ång

+ Tự tử vì khāng hoÁng môi tr°ång: do cá nhân có quan há vãi môi tr°ång nh°ng môi tr°ång bá khāng hoÁng không cung cÃp đ°ợc sự hß trợ theo đúng chăc năng

+ Tự tử vì lý tỗng: diòn ra khi cỏ nhõn cú quỏ nhiu gÁn bó vãi mơi tr°ång. Đặt lợi ích cāa mơi tr°ång cao h¢n m¿ng sáng cá nhân

+ 1985 Fujimura và 1 sá tác giÁ đ°a ra tự tử vì nhân cách: Dißn ra khi con ng°åi đái dián vãi cái chÁt ch¿m ch¿p và đau đãn

*Ăng dÿng cho nhân văn xã hái:

+ Trong can thiáp khāng hoÁng thông th°ång :

CTXH trong tr°ång hợp khāng hng có tính chÃt tăc thåi, t¿p tring, ngÁn gãn, và cÿ thể:

- ĐÁm bÁo an toàn về thể chÃt cho khách

- TiÁn hành cơng tác l°ợng đánh để tìm hiểu khāng hoÁng

- Cung cÃp sự hß trợ tinh thần và v¿t chÃt, các nguồn tài nguyên khác hàng có thể v¿n dÿng

Cùng vãi khách hàng thăm dò các giÁi pháp, chãn và l¿p kÁ ho¿ch thi hành giÁi pháp tái °u

Thực thi kÁ ho¿ch đã đề ra

*Trong can thiáp khāng hoÁng tự tử:

- CTXH trong tr°ång hợp khāng hng có tự tử cần tìm hiểu những yÁu tá rāi ro cāa khách hàng:

 Gia đình đã có nhân than tự tử

</div><span class="text_page_counter">Trang 19</span><div class="page_container" data-page="19">

 Đã từng tự tử nh°ng không thành  Có khāng hoÁng tâm lý

 Bá l¿m dÿng, b¿o lực, xâm h¿i&  Có vÃn đề về săc khße tâm thần&. - Bián pháp can thiáp:

 ĐÁm bÁo an tồn ( có thể nh¿p vián t¿m thåi)  L¿p kÁ ho¿ch can thiáp khāng hoÁng

Hipple (1985) đã chß ra mát sá điều nên tránh khi làn viác vãi khách hành có ý đánh tự tử

- Khơng giÁng ln lý, đ¿o đăc hay trách móc

- Khơng chß trích chãn lựa hay cách ăng xử cāa khách hàng - Khơng thÁo lu¿n l¢i hay h¿i cāa hành vi tự tử vãi khách hàng - Không tin khi khách hàng nói khāng hng đã qua

- Khơng coi nh ý tỗng t t ca khỏch hng

- Khụng thách đá khách hàng thực hành ý đồ tự tử (dß t¿o thÁ phÁn ăng ng°ợc) - Khơng để khách hàng mát mình khơng có ng°åi quan sát giúp đỡ

- Khơng đánh bánh hay phân tích ăng xử cāa khách hàng và thÁo luân về những điều này khi khách hàng ch°a sẵn sang

- Không quên theo dõi sau thåi gian giúp đỡ

Ví dÿ: Cháu H sinh năm 2010, đang hãc lãp 8, là mát cô bé hãc gißi và ngoan ngỗn. Gia đình có hồn cÁnh đặc biát khó khan, bá bá liát nằm mát chß từ năm H 2 tuổi, kinh tÁ phÿ thuác hoàn tồn vào săc lao đáng cāa mẹ. Mát hơm H ang hóc bi ỗ nh v trụng bỏ thỡ cú đái t°ợng T là công nhân khai thác đáa chÃt ç gần nhà H sang mua hàng. ThÃy H ç nhà 1 mình nên tên T đã có hành vi c°ỡng băc H. Em đã rÃt sợ và hoÁng lo¿n, r¢i vào tr¿ng thái trầm cÁm. Đã có lần em có hành vi tự sát

RÃt nhiều tác giÁ đã nghiên cău hián t°ợng tự tử trong đó đáng kể nhÃt là tác giÁ thuác hai tr°ång phái tâm lý và tr°ång phái xã hái. Tr°ång phái tâm lý sử dÿng lý thuyÁt cāa Freud, dißn dách hành đáng tự tử nh° kÁt quÁ cāa những mâu thuẫn tâm lý trong tim thc, tỏc ỏng bỗi kinh nghiỏm khng hong trong đåi sáng thực tÁ, gây ra các cÁm giáo b¿o đáng h°ãng nái. Tự tử dißn ra khi cÁm giáo b¿o đáng tăng lên cao điểm và n¿n nhân khơng thể h°ãng nó ra thÁ giãi bên ngồi.

</div><span class="text_page_counter">Trang 20</span><div class="page_container" data-page="20">

Trái vãi tr°ång phái tâm lý, tr°ång phỏi xó hỏi (Durkhiem,1951) chỳ tróng nh hỗng v ỏp lực cāa mơi tr°ång đái vãi tự tử khi có sự bÃt qn bình giữa nhu cầu và ph°¢ng tián để thßa mãn nhu cầu, ng°åi ta dß lâm vào khāng hoÁng. Vì quá trình thừa thÁi cāa v¿t chÃt ngồi giu dò trỗ lờn lm nhu cu, nhng khụng phÁi tiền b¿c có thể mua đ°ợc sự thßa mãn mãi nhu cầu, vì v¿y sinh ra bÃt bình quân và khāng hoÁng

Durkhiem chia ra 2 lo¿i tự tử: tự tử vì bÁn thân / Egoistic suicide 3 dißn ra do các cá nhân khơng có gÁn bó vãi mơi tr°ång (gia đình, b¿n bè, đồn thể, tơn giáo&) vì v¿y khơng đ°ợc sự hß trợ cần thiÁt khi đái dián vãi khāng hoÁng.

Thí dÿ trong lo¿i tự tử này là tr°ång hợp tự tử cāa những ng°åi khơng có ai để n°¢ng tựa, cÁm thụng vỡ vy dò rÂi vào tình tr¿ng tuyát vãng. Điều này giÁi thích ng°åi đác than có rāi ro cao h¢n ng°åi có gia đình

Tự tử vì khāng hng mơi tr°ång / Anomic suicide 3 dißn ra khi cá nhân có quan há mơi tr°ång nh°ng môi tr°ång bá khāng hoÁng, không cung cÃp đ°ợc sự hß trợ theo đúng chăc năng cāa nó

Thí dÿ gia đình đổ vỡ, mÃt niềm tin vào tơn giỏo hay on th

T t vỡ lý tỗng / Altruistic suicide 3 dißn ra khi cá nhân có q nhiều gÁn bó vãi mơi tr°ång ( ng°ợc vãi tự tử vì bÁn thân) đÁn nổi đặt lợi ích cāa mơi tr°ång (qc gia, tổ chăc, tơn giáo&) cao h¢n m¿ng sáng cāa bÁn thân.

Sau Durkhiem, Fujimura và mát sá đồng tác giÁ (1983) thêm lo¿i tự tử thă t° là lo¿i tự tử vì nhân cách / death with dignity 3 dißn ra khi con ng°åi đái dián vãi các chÁt ch¿m ch¿p và đau đãn, mÃt nhân cách

Thí dÿ khơng cịn kiểm sốt đ°ợc vá sinh cá nhân

Can thiáp: Tùy theo kÁt quÁ l°ợng đánh cho thÃy rāi ro nhiều hay ít, các bián pháp can thiáp có thể là nh¿p vián t¿m thåi để quan sát trong thåi gian ngÁn, đây là những tr°ång hợp rāi ro cao, khách hàng có kÁ ho¿ch tự tử cÿ thể từ đâu, khi nào, bằng cách nào. Tr°ång hợp rāi ro khơng cao, khách hàng khơng có kÁ ho¿ch cÿ thể

Xác đánh đặt tính cāa khách hàng

- Là mái nguy hiểm có thể dẫn đÁn h¿u quÁ nghiêm trãng

- Là hián t°ợng đa d¿ng và phăc t¿p có thể xÁy ra đát ngát hoặc kéo dài - Sự kián có thể liên quan đÁn cá nhân, gia đình, cáng đồng, quác gia, thÁ giãi - Khāng hoÁng xÁy ra cho mãi ng°åi nh°ng mßi ng°åi có khÁ năng ăng phó riêng vãi từng lo¿i khāng hoÁng

- Khāng hoÁng có thể để l¿i di chăng lâu dài cho n¿n nhân Xác đánh các cÁn trỗ:

- Cỏc ro cn v vt cht

- Cỏc rào cÁn về v¿t chính sách và thā tÿc - Các nhu cầu về xã hái/tình cÁm

- Các rào cÁn về văn hóa - Các rào cÁn về thơng tin

- Xử lý hß trợ theo tr°ång hợp cÿ thể và phái hợp xử lý => QuÁn lý ca

</div><span class="text_page_counter">Trang 21</span><div class="page_container" data-page="21">

- KÁt nái các lực l°ợng để có thể giúp đỡ => Vai trị ng°åi v¿n đáng - Các hành đáng quÁn lý=> Can thiáp chính sách

- Đánh giá hiáu quÁ công tác trợ giúp - Báo cáo cuái cùng

Nhân viên CTXH giúp khách hàng viÁt bÁn thßa thu¿n về những gì s¿ làm khi có ý đánh tự tử ( gãi đ°ång dây nóng, nói chuyán vãi ng°åi than nào đó, gãi nhân viên CTXH&)

Bên c¿nh giai đo¿n can thiáp khāng hoÁng kể trên, khi khách hàng đã đ°ợc ổn đánh, nhân viên CTXH s¿ có bián pháp để khách hàng có đ°ợc sự hß trợ cần thiÁt cāa gia đình và cáng đồng, đ°ợc t° vÃn tâm lý chuyên môn để nâng cao khÁ năng giÁi quyÁt các vÃn n¿n và để có đ°ợc mát nhãn quan tích cực h¢n về cuác sáng

<i>3.3. Nhận thāc hành vi: </i>

Liáu pháp nh¿n thăc 3 hành vi đ°ợc sử dÿng để điều trá rÃt nhiều vÃn đề tâm lý. Các nhà tâm lý hãc th°ång °u tiên áp dÿng liáu pháp này vì tính nhanh chóng xác đánh và có thể đái phó vãi những thách thăc cÿ thể. Liáu pháp cũng th°ång cần ít phiên trá liáu h¢n và đ°ợc thực hián theo mơ hình.

Mát sá vÃn đề mà liáu pháp này có thể giúp kiểm sốt là:

<small> </small>Kiểm soát các triáu chăng cāa bánh tâm thần

<small> </small>Ngăn ngừa tái phát các triáu chăng bánh tâm thầ

<small> </small>Điều trá bánh tâm thần khi thuác khơng phÁi là mát lựa chãn tát

<small> </small>Tìm hiểu các kỹ thu¿t để đái phó vãi các tình hng căng thẳng trong cuác sáng

<small> </small>Xác đánh cách để kiểm soát cÁm xúc

<small> </small>GiÁi quyÁt xung đát trong các mái quan há và tìm hiểu cách giao tiÁp tát h¢n

<small> </small>Đái phó vãi những tin tăc đau buồn hoặc mÃt mát

<small> </small>KhÁc phÿc sang chÃn tâm lý liên quan đÁn l¿m dÿng hoặc b¿o lực

<small> </small>Đái phó vãi mát căn bánh cÿ thể

<small> </small>QuÁn lý các triáu chăng thể chÃt m¿n tính

Ngồi ra, liáu pháp có thể cÁi thián các tình tr¿ng rái lo¿n săc khße tâm thần nh°:

<small> </small>Phiền muán

<small> </small>Rái lo¿n lo âu

<small> </small>Ám Ánh

<small> </small>Rái lo¿n căng thẳng sau chÃn th°¢ng (PTSD)

<small> </small>Rái lo¿n giÃc ngā

<small> </small>Rái lo¿n ăn uáng

<small> </small>Rái lo¿n ám Ánh c°ỡng chÁ (OCD)

</div><span class="text_page_counter">Trang 22</span><div class="page_container" data-page="22">

<small> </small>Rái lo¿n sử dÿng chÃt

<small> </small>Rái lo¿n l°ỡng cực

<small> </small>Tâm thần phân liát

<small> </small>Rái lo¿n chăc năng tình dÿc

Trong mát sá tr°ång hợp, liáu pháp nh¿n thăc 3 hành vi có hiáu quÁ nhÃt khi đ°ợc kÁt hợp vãi các ph°¢ng pháp điều trá khác nh° thuác.

Liáu pháp nh¿n thăc 3 hành vi có nguy hiểm

Nói chung, có rÃt ít rāi ro trong viác điều trá bằng liáu pháp hành vi 3 nh¿n thăc. Đơi khi, ng°åi bánh có thể cÁm thÃy khó cháu vì phÁi đái dián vãi những cÁm xúc hay trÁi nghiám thực tÁ khÁc nghiát, phũ phàng. Trong mát phiên trá liáu, viác khóc, buồn bã hoặc cÁm thÃy tăc gi¿n là mát phần cāa liáu pháp. Ngoài ra, ng°åi bánh cũng có thể cÁm thÃy kiát săc về mặt thể chÃt.

Mát sá d¿ng liáu pháp nh¿n thăc 3 hành vi nh° liáu pháp tiÁp xúc có thể yêu cầu ng°åi bánh đái mặt vãi các tình huáng hã muán tránh, vớ d nh ỗ trong mỏt nÂi kớn v cht, nÁu ng°åi trá liáu mÁc chăng sợ không gian hẹp. Điều này có thể dẫn đÁn căng thẳng t¿m thåi hoặc lo lÁng. Tuy nhiên, các rāi ro s¿ giÁm thiểu nÁu ng°åi bánh chãn mát nhà trá liáu có chun mơn tát. Nhå đó, hã s¿ hãc đ°ợc kỹ năng đái phó để kiểm sốt và chiÁn thÁng những cÁm giác hay nßi sợ tiêu cực.

Cần chuẩn bá gì để tham gia trá liáu

<b>Tr°ãc tiên, hãy tìm mát nhà trß liáu uy tín. Ng°åi bánh có thể nhå các bác sĩ, </b>

ng°åi quen đã từng trá liáu giãi thiáu cho mình. NÁu mn tự tìm, hãy thơng qua mát hiáp hái t¿i đáa ph°¢ng hoặc các nguồn uy tín trực tun. Hãy kiểm tra các thơng tin về nhà trá liáu đó, nh°:

<i> Hồn cÁnh và giáo dục. Các nhà trá liáu tâm lý đ°ợc đào t¿o có thể có mát sá </i>

chăc danh cơng viác khác nhau, tùy thuác vào trình đá hãc vÃn và vai trị cāa hã. Hầu hÁt đều có bằng th¿c sĩ hoặc tiÁn sĩ vãi chuyên môn là t° vÃn tâm lý. Ngoài ra, bác sĩ y khoa chuyên về săc khße tâm thần (bác sĩ tâm thần) có thể kờ Ân thuỏc cng nh hò tr c v liỏu pháp tâm lý.

 <i>Chāng nhận và giấy phép. Hãy chÁc chÁn rằng nhà trá liáu đ°ợc chãn đáp ăng </i>

các yêu cầu về giÃy phép và chăng nh¿n uy tín về tâm lý hãc.

 <i>Lĩnh vực chun mơn. Tìm hiểu về chun mơn và kinh nghiám cāa nhà trá </i>

liáu, vì tuy cùng mát khoa tâm lý hãc, mßi ng°åi th°ång s¿ thiên về mát vÃn đề tâm lý riêng. Ng°åi bánh khơng chß nên chãn mát nhà trá liáu gißi, mà cịn cần phÁi phù hợp.

<b> Tìm hiểu vÁ chi phí cāa liáu pháp, kể cÁ viác bÁo hiểm y tÁ có chi trÁ hay </b>

khơng. Mát sá ch°¢ng trình trá liáu có giãi h¿n về sá l°ợng buổi tham gia. Hãy thÁo lu¿n kỹ l°ỡng vãi nhà trá liáu tr°ãc khi đăng ký.

 <b>Há tháng các vÃn đÁ đang gặp phÁi. Tr°ãc cuác hẹn đầu tiên vãi nhà trá liáu, </b>

ng°åi bánh hãy suy nghĩ về những vÃn đề muán giÁi quyÁt, măc đá u tiờn cng nh tm nh hỗng ca chỳng n cc sáng cāa mình. Chuẩn bá tr°ãc để khơng phÁi bß sót bÃt kỳ vÃn đề nào cũng là mát cách t¿n dÿng triát để thåi gian t¿i phiên trá liáu.

Quy trình thực hián liáu pháp nh¿n thăc 3 hành vi

</div><span class="text_page_counter">Trang 23</span><div class="page_container" data-page="23">

 Liáu pháp nh¿n thăc 3 hành vi có thể đ°ợc tổ chăc trong khuôn khổ từng ng°åi mát hoặc theo nhóm. Mát phiên trá liáu về nh¿n thăc 3 hành vi th°ång bao gồm:

 Tìm hiểu về tình tr¿ng săc khße tâm thần cāa ng°åi bánh

 Hãc và thực hành các kỹ thu¿t nh° th° giãn, đái phó, khÁ năng phÿc hồi, kiểm sốt căng thẳng và tính qut đốn

Những gì s¿ dißn ra trong buổi trá liáu:

T¿i phiên đầu tiên, chuyên gia trá liáu th°ång s¿ thu th¿p thông tin về ng°åi bánh và hßi về vÃn đề muán giÁi quyÁt. Săc khße thể chÃt và cÁm xúc trong hián t¿i lẫn quá khă cāa ng°åi bánh cũng s¿ đ°ợc đào sâu. Ng°åi bánh đ°ợc khun khích nói về những suy nghĩ và cm xỳc tht. ng lo lng nu thy khú mỗ lịng. Nhà trá liáu có thể giúp ng°åi bánh có đ°ợc sự tự tin và thoÁi mái h¢n. Trong mát sá tr°ång hợp, nhà trá liáu có thể đề xuÃt phái hợp điều trá bằng thuác, nhằm tái °u hóa liáu pháp. Khi trÁi qua quá trình trá liáu, ng°åi bánh s¿ đ°ợc yêu cầu làm <bài t¿p về nhà=. Điều này nhằm giúp hã ghi nhã, áp dÿng những điều đã hãc vào cuác sáng th°ång ngày.

Ng°åi bánh nên quan tâm những gì trong phiên trá liáu đầu tiên

Buổi trá liáu đầu tiên cũng là c¢ hái để ng°åi bánh xem xét măc đá phù hợp cāa nhà trá liáu. Hãy chú ý các điểm nh°:

<small> </small>Cách tiÁp c¿n cāa nhà trá liáu

<small> </small>Lo¿i trá liáu đề xt có phù hợp hay khơng

<small> </small>Mÿc tiêu điều trá có đ°ợc h°ãng đÁn hay khơng

<small> </small>Đá dài cāa mßi phiên trá liáu

<small> </small>Sá l°ợng phiên trá liáu cần tham gia

Có thể mÃt vài lần gặp gỡ để nhà trá liáu hiểu đầy đā về tình huáng và mái quan tâm cāa ng°åi bánh, cũng nh° để xác đánh h°ãng xử lý tát nhÃt. NÁu ng°åi bánh không cÁm thÃy thoÁi mái vãi nhà trá liáu qua buổi đầu tiên, hãy thử gặp mát ng°åi khác. Măc đá phù hợp cao giữa ng°åi bánh và nhà trá liáu thực s nh hỗng nhiu n cht lng ca liỏu phỏp. ChÁc chÁn ai cũng mong mn chi phí bß ra để điều trá s¿ thu về những kÁt quÁ xăng đáng.

Các b°ãc thông th°ång trong mát phiên trá liáu

<small> </small>Xác đánh tình huáng hoặc vÃn đề rÁc rái trong cuác sáng. Chúng có thể bao gồm các vÃn đề nh° tình tr¿ng săc khße, hơn nhân, những cÁm xúc tiêu cực hoặc triáu chăng cāa rái lo¿n tâm thần. Giai đo¿n này cần thåi gian để tìm hiểu kỹ l°ỡng vì nó qut đánh hÁt 80% h°ãng xử lý.

<small> </small>Nh¿n thăc đ°ợc suy nghĩ, cÁm xúc cá nhân về những vÃn đề này. Khi ng°åi bánh đã xác đánh đ°ợc các vÃn đề cần giÁi quyÁt, chuyên gia s¿ khuyÁn khích chia sẻ suy nghĩ về chúng. Chuyên gia s¿ để ng°åi bánh tự trình bày. Điều này cho phép quan sát đ°ợc thái đá cāa ng°åi bánh tr°ãc mát vÃn đề cÿ thể. Ng°åi bánh cũng có thể đ°ợc yêu cầu ghi chép l¿i các cÁm xúc d°ãi d¿ng nh¿t ký

<small> </small>Xác đánh suy nghĩ tiêu cực. Để giúp ng°åi bánh nh¿n ra các kiểu suy nghĩ và hành vi có thể gây vÃn đề, nhà trá liáu s¿ yêu cầu chú ý các phÁn ăng về thể chÃt, cÁm xúc và hành vi tùy tình hng khác nhau. Thơng th°ång ng°åi bánh s¿ khơng nh¿n ra suy nghĩ cāa mình có vÃn đề, đó là lúc nhà trá liáu vào cuác.

</div><span class="text_page_counter">Trang 24</span><div class="page_container" data-page="24">

<small> </small>Đánh hình l¿i suy nghĩ tiêu cực. Nhà trá liáu s¿ khuyÁn khích ng°åi bánh tự vÃn bÁn thân liáu quan điểm đó có dựa trên thực tÁ hay chß là cÁm xúc chā quan. Đây th°ång là giai đo¿n khó khăn cāa phiên trá liáu. Ng°åi bánh th°ång có những cách nghĩ đã ăn sâu vào lái sáng. Tuy v¿y, khi thực hành suy nghĩ tích cực, thói quen mãi s¿ hình thành và t¿o nên hành vi tát h¢n.

Tính bÁo m¿t cāa liáu pháp nh¿n thăc 3 hành vi:

Các cuác trị chun giữa chun gia và ng°åi bánh ln đ°ợc bÁo m¿t. Tuy nhiên, trong mát sá tr°ång hợp, nhà trá liáu s¿ cần trình báo nÁu có mái đe dãa về sự an toàn cāa ng°åi bánh hoặc khi c yờu cu bỗi lut phỏp. Nhng tỡnh huỏng ny bao gồm:

<small> </small>Có nguy hiểm đe dãa (ngay l¿p tăc hoặc sÁp xÁy ra) trực tiÁp đÁn ng°åi bánh

<small> </small>Có nguy hiểm liên quan đÁn tính m¿ng con ng°åi

<small> </small>Có tình tiÁt liên quan đÁn l¿m dÿng trẻ em hoặc ng°åi lãn đang ám/khuyÁt t¿t

<small> </small>Ng°åi bánh khơng thể tự chăm sóc bÁn thân mát cách an tồn. Cần l°u ý những gì khi tham gia trá liáu:

Sau đây là những b°ãc để t¿n dÿng tái đa liáu pháp:

<small> </small><i>Hợp tác với chuyên gia. Liáu pháp có hiáu quÁ nhÃt khi ng°åi tham gia tích </i>

cực làm theo h°ãng dẫn cāa nhà trá liáu. Sự hợp tác giữa hai bên hß trợ cho viác đặt mÿc tiêu và đánh giá tiÁn bá theo thåi gian.

<small> </small><i>Cởi mở và trung thực. Sự thành công cāa liáu pháp phÿ thuác vào măc đá sẵn </i>

sàng chia sẻ suy nghĩ, cÁm xúc và kinh nghiám từ ng°åi bánh.

<small> </small><i>Bám sát kế ho¿ch điều trị. Khi suy sÿp hoặc thiÁu đáng lực, ng°åi bánh </i>

th°ång không tham gia đầy đā các phiên trá liáu, dẫn tãi gián đo¿n tiÁn trình điều trá. Hãy cá gÁng hoàn tÃt và tuân thā yêu cầu từ chuyên gia.

<small> </small><i>Đừng mong đợi kết quÁ ngay lập tāc. Các vÃn đề tình cÁm th°ång khiÁn </i>

chúng ta cÁm thÃy đau lòng, nh°ng cÁm xúc đòi hßi thåi gian để đái dián. Những phiên đầu cāa trá liáu chính là thåi điểm khó khăn nhÃt và cần kiên nhẫn.

<small> </small><i>Làm <bài tập về nhà=. NÁu đ°ợc yêu cầu, hãy viÁt nh¿t ký hoặc thực hián các </i>

ho¿t đáng khác ngồi tham dự trá liáu thơng th°ång. Thực hián các bài t¿p này giúp ng°åi bánh biÁt áp dÿng các bài hãc, hình thành thái đá tích cực.

<small> </small>NÁu cÁm thÃy trá liáu khơng có kÁt q khÁ quan, hãy thông báo ngay vãi chuyên gia. Ng°åi bánh và nhà trá liáu có thể s¿ cần quyÁt đánh thực hián mát sá thay đổi hoặc thử mát cách tiÁp c¿n khác.

KÁt quÁ cāa liáu pháp nh¿n thăc 3 hành vi:

Liáu pháp nh¿n thăc 3 hành vi th°ång đ°ợc coi là liáu pháp ngÁn h¿n. Mát khóa trá liáu kéo dài từ khoÁng 5 đÁn 20 phiên. Ng°åi bánh và chuyên gia có thể thÁo lu¿n để xác đánh thåi l°ợng trá liáu phù hợp.

Liáu pháp này có thể khơng chữa khßi hồn tồn tình tr¿ng cāa ng°åi bánh. Dù v¿y, ng°åi bánh có thể rèn luyán săc m¿nh tinh thần để xử lý tình huáng mát cách lành m¿nh. Từ đó chính hã s¿ cÁm thÃy tát h¢n về bÁn thân và cuác sáng

</div><span class="text_page_counter">Trang 25</span><div class="page_container" data-page="25">

Em có bánh đau đầu, hãc hành ç tr°ång bá Ánh h°çng. năm ngoái mẹ em ra tù, sau khi hãc xong lãp làm cha mẹ bà đ°ợc nh¿n l¿i H để sáng cùng và đ°ợc cÃp phũng ỗ. Thồi gian u hai m con sỏng bình th°ång nh°ng sau đó giữa hai mẹ con có nhiều bÃt đồng nÁy sinh, H không muán theo các quyÁt đánh cāa mẹ đ°a ra. Mát tháng sau đó em đ°a b¿n trai về nhà sáng chung và mâu thuẫn giữa hai mẹ con ngày càng tăng lên. H có hành vi uáng thuác tự tử.

</div><span class="text_page_counter">Trang 26</span><div class="page_container" data-page="26">

<b>BÀI 2 : MàT Sà LÝ THUY¾T C¡ BÀN CĂA CÔNG TÁC XÃ HàI </b>

<b>Giãi thiáu: Cách tiÁp c¿n dựa trên quyền có thể cho nhân viên xã hỏi mỏt c sỗ v vn ny, bỗi vỡ tip cn theo quyn cp n tt cÁ các nguyên nhân gây </b>

<i>1.1. Những nội dung chính cÿa thuyết động học tâm lý </i>

NÁu chúng ta nghĩ về tâm lý trá liáu, hình Ánh có thể xt hián trong đầu là mát cá nhân nằm trên mát chiÁc ghÁ dài giÁi thích vÃn đề cāa mình cho mát nhà tâm lý hãc ngồi phía sau anh ta trong khi anh ta ghi chú và hßi anh ta câu hßi. Tuy nhiên, hình Ánh này khơng nhÃt thiÁt phÁi t°¢ng ăng vãi thực tÁ: có nhiÁu tr°ång phái và dòng t°

<b>t°ởng trong tâm lý hác, phù hợp h¢n những tr°ång hợp khác theo tr°ång hợp cÿ thể </b>

ang c iu trỏ.

Mỏt trong nhng lung t tỗng lãn đầu tiên xuÃt hián là phân tâm hãc cāa Freud. Nh°ng các sinh viên cāa Freud và những ng°åi theo quyÁt đánh chia tay vãi anh ta do sự khác biát trong mát sá yÁu tá cāa lý thuyÁt cāa anh ta cũng tiÁp tÿc t¿o ra nái dung và thêm các lý thuyÁt và khía c¿nh mãi vào liáu pháp phân tâm hãc. Đây là những cách tiÁp c¿n đ°ợc gãi là tâm lý hãc. Và vãi hã, các liáu pháp khác nhau đã xuÃt hián. Trong bài viÁt này, chúng ta s¿ thÃy các mơ hình chính và lý thuy¿t tâm

<b>đáng hác. </b>

<b>Các lý thuy¿t tâm đáng hác </b>

Khái niám về lý thuyÁt tâm đáng hãc có vẻ đác đáo và đ¢n nhÃt, nh°ng sự th¿t là nó bao gồm rÃt nhiều cách hiểu về tâm trí con ng°åi. Khi nói về các lý thut tâm đáng hãc, chúng ta đang nói về mát t¿p hợp các quan điểm không đồng nhÃt nguồn

<b>gác căa chúng trong các quan niám vÁ các quá trình tâm thần bắt nguồn từ phân tâm hác. </b>

Theo nghĩa này, tÃt cÁ đều chia sẻ vãi lý thuyÁt Freud ý t°ởng rằng có những

<b>xung đát nái tâm giữa ý thức và vô thức, là mát trong những mÿc tiêu chính cāa trá </b>

liáu để giúp bánh nhân có thể hiểu và qn lý nái dung vơ thăc (đ°a nó vào ý thăc). Ngoài ra, các lý thuyÁt tâm đáng hãc cũng xem xét sự tồn t¿i cāa các chiÁn lc v c ch phũng th c s dng bỗi tâm lý để giÁm thiểu những đau khổ do những xung đát này gây ra, và đồng ý rằng cÃu trúc tâm lý và tính cách đ°ợc hình thành từ thåi th¢ Ãu từ sự hài lịng hoặc nhu cầu khơng hài lịng. Kinh nghiám căa trẻ em rÃt

<b>phù hÿp vãi hián t¿i, cũng nh° viác giÁi thích những kinh nghiám này và sự chuyển </b>

giao. Hã cũng xem xét rằng sự t°¢ng tác vãi nhà trá liáu s¿ khiÁn bánh nhân sáng l¿i những kinh nghiám và sự đ¿i dián bá kìm nén.

Những mơ hình và lý thuyÁt tâm đáng hãc khác vãi phân tâm hãc, trong sá những thă khác, trong đó há tÁp trung nhiÁu h¢n vào lý do t° vÃn đ°ÿc xác đßnh

<b>bởi bánh nhân và khơng trong mát sự tái cÃu trúc nhân cách hồn chßnh. Các ph°¢ng </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 27</span><div class="page_container" data-page="27">

pháp điều trá khơng q di v cú nhiu khong cỏch hÂn, ngoi viỏc mỗ ra mát sá l°ợng lãn các rái lo¿n và các vÃn đề tâm thần và khơng chß là bánh thần kinh và hysteria. Có những khác biát khác, nh°ng những điều này s¿ phÿ thuác vào mát măc đá lãn vào mô hình tâm đáng hãc cÿ thể đ°ợc quan sát.

Có thể b¿n quan tâm: "9 sự khác biát giữa Phân tâm hãc và Liáu pháp tâm lý"

<b>Mát sá liáu pháp và mơ hình chính </b>

Nh° chúng tơi đã đề c¿p, có rÃt nhiều lý thut và ph°¢ng pháp trá liáu tâm lý. D°ãi đây là mát sá trong những nổi tiÁng nhÃt.

<b>Tâm lý cá nhân căa Adler </b>

Mát trong những mơ hình neofreudianos chính là mát trong những mơ hình cāa Adler, <b>mát trong những tác giÁ tách khßi Freud do nhiÁu khác biát vãi mát sá khía </b>

c¿nh cāa lý thuyÁt phân tâm hãc.

Tác giÁ này cho rằng libido khơng phÁi là đáng c¢ chính cāa tâm lý, nh°ng viác tìm kiÁm sự chÃp nh¿n và thuác về, điều này s¿ t¿o ra những lo lÁng rằng nÁu không đ°ợc thay thÁ s¿ gây ra cÁm giác tự ti. Ngoài ra coi con ng°åi là mát sinh vÁt đ¢n

<b>nhÃt, có thể hiểu đ°ÿc ở cÃp đá tổng thể, đó khơng phÁi là mát sinh v¿t thÿ đáng </b>

nh°ng có khÁ năng lựa chãn. Tác giÁ này coi lái sáng là mát trong những khía c¿nh phù hợp nhÃt để làm viác cùng vãi mong muán quyền lực bÁt nguồn từ cÁm giác tự ti và các mÿc tiêu và mÿc tiêu cāa chā đề.

Tâm lý trá liáu cāa anh ta đ°ợc hiểu là mát quá trình tìm cách đái đầu và thay đổi cách đái mặt cāa các đái t°ợng trong các nhiám vÿ quan trãng, cá gÁng đ°a ra h°ãng dẫn rõ ràng về hiáu suÃt cāa đái t°ợng để thiên về hiáu quÁ và sự tự tin cāa anh ta..

Từ lý thuyÁt tâm đáng hãc này, nó đ°ợc đề xuÃt ngay từ đầu thi¿t lÁp mái

<b>quan há tin cÁy và cơng nhÁn giữa nhà trß liáu và bánh nhân, cá gÁng đ°a mÿc tiêu </b>

cāa cÁ hai h°ãng tãi thành tựu phÿc hồi thă hai. Sau đó, các vÃn đề trong câu hßi đ°ợc khám phá và viác quan sát các điểm m¿nh và năng lực cāa bánh nhân cuái cùng s¿ sử dÿng để giÁi quyÁt chúng đ°ợc °a chuáng..

Phong cách sáng và các qut đánh đ°ợc đ°a ra đ°ợc phân tích, sau đó trãng tâm s¿ đ°ợc chuyển sang làm viác vãi niềm tin, mÿc tiêu và mÿc tiêu quan trãng cāa chā đề để đ¿t đ°ợc sự tự hiểu về logic bên trong cāa chính hã. Ci cùng, chúng tơi làm viác cùng vãi bánh nhân để phát triển các thói quen và hành vi cho phép đánh h°ãng l¿i hành vi theo h°ãng các nhiám vÿ và mÿc tiêu cāa đái t°ợng.

Bài viÁt liên quan: "Alfred Adler: tiểu sử cāa ng°åi sáng l¿p Tâm lý hãc cá nhân"

<b>Lý thuy¿t phân tích căa Jung </b>

Mơ hình cāa Jung là mát trong những ng°åi mẫu Freud mãi chính, là mát trong những ng°åi theo Freud quyÁt đánh chia tay vãi anh ta do sự khác biát đa d¿ng. Từ mơ hình này, chúng tơi làm viác vãi các khía c¿nh nh° giÃc m¢, biểu hián nghá thu¿t, phăc hợp (tổ chăc vô thăc cāa trÁi nghiám cÁm xúc khơng đ°ợc nh¿n ra) và ngun mẫu (hình Ánh đ°ợc tha hỗng to nờn vụ thc tp th ca chỳng tôi).

</div><span class="text_page_counter">Trang 28</span><div class="page_container" data-page="28">

Mÿc tiêu cāa liáu pháp này là để đ¿t đ°ợc sự phát triển cāa mát bÁn sÁc tích hợp, cá gắng giúp đái t°ÿng tính đ¿n những gì Jung dißn giÁi là lực l°ÿng vơ

<b>thức. ỉ n¢i đầu tiên, đái t°ợng phÁi đái mặt vãi ng°åi cāa anh ta (phần cāa anh ta tự </b>

nh¿n là cāa anh ta và thể hián thÁ giãi bên ngoài) và vãi cái bóng cāa anh ta (phần cāa chúng ta mà chúng ta khơng thể hián và chúng ta có xu h°ãng phóng chiÁu vào ng°åi khác) điều trá đ¿t đ°ợc.

Sau đó, chúng tôi làm viác các nguyên mẫu cāa anima và animus, các nguyên mẫu đ¿i dián cho nữ tính và nam tính và cách hã làm viác và dự án trong các mái quan há xã hái. Sau đó Trong giai đo¿n thứ ba, chúng tơi tìm cách làm viác các ngun

<b>m¿u t°¢ng ăng vãi sự khơn ngoan và đồng bá vãi vũ trÿ thơng qua viác phân tích giÃc </b>

m¢ và cơng phu nghá thu¿t (đ°ợc phân tích, trong sá các ph°¢ng pháp khác, thơng qua viác sử dÿng sự liên kÁt trong các yÁu tá đặc biát cāa giÃc m¢). Chúng tơi hợp tác vãi bánh nhân và chúng tơi cá gÁng tích hợp các khía c¿nh khác nhau.

<b>Quan điểm giữa các cá nhân căa Sullivan </b>

Sullivan <b>xem xét rằng y¿u tá chính giÁi thích cÃu trúc ngo¿i cÁm căa chúng ta là mái quan há giữa các cá nhân và cách hã sáng, cÃu hình tính cách cāa chúng ta </b>

dựa trên sự nhân cách hóa (cách giÁi thích thÁ giãi), sự năng đáng (năng l°ợng và nhu cầu) và xây dựng mát há tháng cāa bÁn thân.

æ cÃp đá trá liáu, đây đ°ợc hiểu là mát hình thăc cāa mái quan há giữa các cá nhân cung cÃp bÁo m¿t và t¿o điều kián hãc t¿p. Điều này s¿ t¿o ra những thay đổi trong con ng°åi và tình huáng, làm viác vãi nhà trá liáu mát cách tích cực và trực tiÁp mà không làm tăng sự tháng khổ căa chă đÁ.

Chā yÁu nó đ°ợc đề xuÃt để làm viác từ viác thu th¿p thơng tin và sửa chữa những gì sai, sửa đổi các há tháng đánh giá rái lo¿n, làm viác khoÁng cách cá nhân cāa đái t°ợng vãi mãi ng°åi và các tình hng, các hián t°ợng chính xác nh° t°¢ng tác vãi ng°åi khác tin rằng hã s¿ t°¢ng tác vãi chúng tôi, cũng nh° những ng°åi quan trãng tr°ãc đây, để tìm kiÁm và tái hịa nh¿p các u tá bá ăc chÁ cāa bánh nhân và tìm kiÁm rằng ng°åi sau có thể giao tiÁp và bày tß suy nghĩ logic và tìm kiÁm sự hài lịng trong khi giÁm nhu cầu bÁo m¿t và tránh kinh nghiám.

Có thể b¿n quan tâm: "Lý thuyÁt giữa các cá nhân cāa Harry Stack Sullivan"

<b>Lý thuy¿t vÁ quan há đái t°ÿng </b>

Melanie Klein có l¿ mát trong những nhân vÁt vĩ đ¿i nhÃt căa truyÁn tháng

<b>phân tâm hác căa cái tơi, những ng°åi theo Freud, ng°åi theo dịng lý thuyÁt cāa ông </b>

thêm các nái dung và lĩnh vực nghiên cău mãi. Trong tr°ång hợp cāa b¿n, nghiên cău và t¿p trung vào trẻ vá thành niên.

Mát trong những lý thuyÁt phù hợp nhÃt cāa ông là lý thuyÁt về quan há đái t°ợng, trong đó đề xuÃt rằng các cá nhân liên quan đÁn môi tr°ång theo mái liên kÁt giữa chúng ta và đái t°ợng, c biỏt cú liờn quan n s tỗng tng vụ thăc mà đái t°ợng t¿o ra. thåi gian để giÁi thích hành vi.

<b>Khi nói đ¿n làm viác vãi trẻ em, ch¢i t°ÿng tr°ng đ°ÿc coi tráng đặc biát nh° mát ph°¢ng pháp để làm viác v ngoi húa nhng tỗng tng vụ thc, </b>

sau đó cá gÁng làm rõ những lo lÁng xuÃt phát từ chúng và giãi thiáu những thay đổi

</div><span class="text_page_counter">Trang 29</span><div class="page_container" data-page="29">

cÁ trong trị ch¢i và thơng qua các ph°¢ng tián khác nh° hình dung sáng t¿o, kể chuyán, v¿, nhÁy hoặc trò ch¢i vai trị ...

<b>Các lý thuy¿t tâm đáng hác khác gần đây </b>

Có nhiều cách tiÁp c¿n, mơ hình và lý thuyÁt đã đ°ợc phát triển trong suát lách sử từ ph°¢ng pháp tâm lý hãc. Ngồi những ph°¢ng pháp tr°ãc đó cịn có mát sá liáu pháp và lý thuyÁt tâm đáng hãc t°¢ng đái gần đây, rÃt t¿p trung vào thực hành và ngày này qua ngày trá liáu, và khơng h°ãng đÁn những giÁi thích có há tháng về cÃu trúc cāa các quá trình tâm thần.

<b>Lý thuy¿t vÁ tâm lý trß liáu ngắn </b>

Vißn cnh ny bt u t ý tỗng rng cụng viỏc trß liáu nên tÁp trung vào

<b>mát lĩnh vực cā thể t¿o ra những khó khăn lãn h¢n và những gì khác giÁi thích vÃn </b>

đề cÿ thể cāa bánh nhân. Đặc điểm chính cāa nó là tính ngÁn gãn và măc đá đánh nghĩa cao cāa yÁu tá cần làm viác và các mÿc tiêu cần đ¿t đ°ợc.

Ngồi nó ra <b>mát mức đá chỉ đ¿o cao căa nhà trß liáu cũng là phổ bi¿n và sự </b>

thể hián sự l¿c quan về sự cÁi thián cāa bánh nhân. Nó tìm cách tÃn cơng sự kháng cự để làm viác sau đó sự lo lÁng đ°ợc to ra bỗi cuỏc tn cụng v sau ú nhn thăc đ°ợc những cÁm giác đã t¿o ra sự phòng thā và khó cháu nh° v¿y.

Trong lo¿i tâm lý trá liáu này, chúng ta có thể tìm thÃy các kỹ thu¿t khác nhau, chẳng h¿n nh° liáu pháp tâm lý ngÁn ngāi vãi sự khiêu khích cāa sự tháng khổ hoặc vơ hiáu hóa vơ thăc.

<b>ĐiÁu trß dựa trờn chuyn giao </b>

c xut bỗi Kernberg, õy l mát lo¿i trá liáu có tầm quan trãng lãn trong viác điều trá các đái t°ợng bá rái lo¿n nhân cách là giãi h¿n. Lý thuyÁt đằng sau nó dựa trên lý thuyÁt về quan há cāa đái t°ợng để đề xt mát mơ hình trong đó t¿p trung vào cÁ thÁ giãi bên trong và bên ngoài cāa bánh nhân và t¿p trung vào làm viác từ viác

<b>chuyển những khó khăn nái bá sang nhà trß liáu. ỉ những ng°åi bá rái lo¿n nhân </b>

cách nghiêm trãng, trÁi nghiám cāa sự thÃt vãng và khơng có khÁ năng điều chßnh nó là những gì chiÁm °u thÁ, mà cuái cùng tâm lý s¿ tách ra theo cách mà mát sự khuÁch tán cāa bÁn sÁc xÁy ra..

Nó tìm cách thúc đẩy sự tích hợp các cÃu trúc tinh thần cāa bánh nhân, tổ chăc l¿i hã và tìm cách t¿o ra các sửa đổi cho phép ho¿t đáng tinh thần ổn đánh trong đó kinh nghiám chā quan, nh¿n thăc và hành vi đi đôi vãi nhau. Bái cÁnh, mái quan há

<b>trß liáu và phân tích các mái quan há đái t°ÿng là c¢ bÁn, phân tớch nhng cm xỳc </b>

c to ra bỗi mỏi quan há vãi hã (bao gồm cÁ mái quan há trá liỏu) v tỗng tng vụ thc to ra mỏi quan há này, giúp hiểu đ°ợc hã.

T<b>rß liáu dựa trên tinh thần </b>

BHRan và Fonagy đã phát triển mát mô hình và mát lo¿i trá liáu bÁt đầu từ khái niám tâm thần. Nó đ°ÿc hiểu nh° vÁy đái vãi khÁ năng dißn giÁi các hành đáng và

<b>phÁn ứng sỗ hu v nhng ngồi khỏc da trờn s tn t¿i cāa cÁm xúc và suy nghĩ, </b>

nh¿n ra đây l mỏt trng thỏi tinh thn.

Vói nh hỗng lón và chā yÁu dựa trên lý thuyÁt gÁn bó cāa Bowlby, anh cá gÁng giÁi thích chăng rái lo¿n tâm thần (đặc biát là rái lo¿n nhân cách ranh giãi) do h¿u quÁ cāa viác khó đ°a ra các tr¿ng thái tinh thần cho những gì hã làm hoặc cÁm

</div><span class="text_page_counter">Trang 30</span><div class="page_container" data-page="30">

nh¿n. Liáu pháp liên quan đÁn mơ hình này tìm ki¿m sự phù hÿp, ăng há sự k¿t nái

<b>giữa cÁm giác và suy nghĩ, phát triển khÁ năng tinh thần và cá gÁng hiểu cÁm xúc cāa </b>

chính mình và cāa ng°åi khác, từ đó cÁi thián mái quan há giữa các cá nhân.

<i>1.2. BÁn chất cÿa thuyết tâm lý động học </i>

Nhà tâm lý hãc Drew Weston đã đ°a ra năm đề xuÃt th°ång bao gồm 21<small>thă</small> t° duy tâm đáng hãc thÁ kỷ:

<small> </small>Đầu tiên và quan trãng nhÃt, rÃt nhiều đåi sáng tinh thần là vơ thăc, có nghĩa là suy nghĩ, cÁm xúc và đáng lực cāa mãi ng°åi th°ång không đ°ợc biÁt đÁn vãi hã.

<small> </small>Các cá nhân có thể trÁi qua những suy nghĩ và cÁm xúc mâu thuẫn đái vãi mát ng°åi hoặc mát tình huáng vì các phÁn ăng tinh thần xÁy ra đác l¿p nh°ng song song. Xung đát nái bá nh° v¿y có thể dẫn đÁn đáng lực mâu thuẫn, địi hßi sự thßa hiáp về tinh thần.

<small> </small>Tính cách bÁt đầu hình thành từ thåi th¢ Ãu và nó tiÁp tc bỏ nh hỗng bỗi nhng tri nghiỏm thồi th u vo tui trỗng thnh, c biỏt l trong viỏc hình thành các mái quan há xã hái.

<small> </small>T°¢ng tỏc xó hỏi ca mói ngồi bỏ nh hỗng bỗi sự hiểu biÁt tinh thần cāa hã về bÁn thân, ng°åi khác và các mái quan há.

<small> </small>Phát triển nhân cách bao gồm hãc cách điều chßnh các đáng lực tình dÿc và hung hăng, cũng nh° phát triển từ mát xã hái phÿ thuác vào tr¿ng thái phÿ thc lẫn nhau, trong đó ng°åi ta có thể hình thành và duy trì các mái quan há thân m¿t chăc năng.

<i>1.3. Quan điểm Woods và Hollis về Trị liệu tâm lý học xã hội </i>

Tâm lý trá liáu là ph°¢ng pháp sử dÿng nhiều kỹ thu¿t tâm lý để điều trá các rái lo¿n tâm thần và những triáu chăng c¢ thể có liên quan. Thơng qua điều chßnh cÁm xúc, thay đổi nh¿n thăc, hành vi và nhân cách, ph°¢ng pháp này giúp ng°åi bánh thích nghi tỏt hÂn trong cuỏc sỏng.

<b>a. Tõm lý trò liỏu </b>

Tâm lý trá liáu (Psychotherapy) là ph°¢ng pháp điều trá bao gồm mát há tháng các kỹ thu¿t đ°ợc thực hián nhằm cÁi thián các vÃn đề về cÁm xúc, nh¿n thăc và hành vi. Thông qua các kỹ thu¿t khác nhau, tâm lý trá liáu có thể giÁi quyÁt nhiều vÃn đề về mặt tâm lý, từ đó thay đổi dần hành vi và lái sáng.

Trá liáu tâm lý đ°ợc thực hián thông qua giao tiÁp bằng ngôn ngữ hoặc phi ngôn ngữ (tiÁp xúc qua ánh mÁt, mßm c°åi, các điáu bá bằng tay, g¿t đầu, biểu cÁm khn mặt,&). Mßi cc trá liáu th°ång có ít nhÃt mát chuyên gia trá liáu và 1 thân chā (ng°åi bánh). Tùy theo vÃn đề tâm lý, q trình trá liáu có thể kéo dài khng 21 buổi hoặc h¢n.

Nhìn chung, tâm lý trá liáu tác đáng đÁn nhân cách mát cỏch tớch cc, giỳp bn thõn mòi ngồi trỗ nờn chớn chn, trỗng thnh, cú t duy v cỏch nhỡn nh¿n đúng đÁn. Ngồi ra, ph°¢ng pháp này cịn trang bá cho ng°åi bánh các kỹ năng xã hái, giao tiÁp và mát sá kỹ thu¿t th° giãn để có thể đái phó vãi stress và những khó khăn trong cc sáng.

<b>b. Vai trị căa tâm lý trß liáu </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 31</span><div class="page_container" data-page="31">

Tâm lý trá liáu có vai trị vơ cùng quan trãng trong điều trá các rái lo¿n tâm thần. Hián nay, ph°¢ng pháp này cịn đ°ợc ăng dÿng trong chẩn đoán và phái hợp vãi nhiều chuyên ngành khác.

<b>*Trÿ giúp trong chẩn đoán </b>

Tr°ãc đây, tâm lý trá liáu chā yÁu đ°ợc ăng dÿng trong điều trá. Tuy nhiên, chuyên gia nh¿n thÃy rằng, sự đáp ăng vãi các bián pháp tâm lý cũng có vai trị trong chẩn đốn những rái lo¿n tâm thần. Do đó trong mát sá tr°ång hợp, tâm lý trá liáu s¿ đ°ợc thực hián để chẩn đoán xác đánh và chẩn đoán phân biát.

*<b>Trÿ giúp trong quá trình điÁu trß </b>

Điều trá là mÿc tiêu chính cāa tâm lý trá liáu. Thông qua sự t°¢ng tác giữa chuyên gia và ng°åi bánh, những v°ãng mÁc về mặt tâm lý s¿ đ°ợc giÁi quyÁt. Đồng thåi điều chßnh dần những rái lo¿n về mặt cÁm xúc, nh¿n thăc, nhân cách và hành vi. Qua đó thúc đẩy săc khße tâm thần, ổn đánh tâm lý và duy trì chÃt l°ợng cuác sáng.

Trá liáu tâm lý là ph°¢ng pháp có vai trị quan trãng trong điều trá các rái lo¿n tâm thần

Tâm lý trá liáu đ°ợc thực hián vãi những mÿc tiêu chính sau:

<small> </small>Gia tăng khÁ năng thÃu hiểu, từ đó ng°åi bánh có thể nh¿n thăc đúng đÁn về bÁn thân, chÃp nh¿n các vÃn đề đang gặp phÁi để có sự hợp tác trong q trình trá liáu

<small> </small>Giúp ng°åi bánh tự tìm ra giÁi pháp để thay đổi cÁm xúc, nh¿n thăc và các hành vi lách l¿c, không phù hợp vãi xã hái

<small> </small>Tìm kiÁm các giÁi pháp cho các xung đát trong mái quan há cá nhân và xã hái

<small> </small>Giúp bÁn thân ng°åi bánh tăng các kỹ năng để có thể đái mặt và ăng phó vãi những vÃn đề trong cuác sáng. Từ đó cÁi thián nhân cách và nâng cao giá trá bÁn thân.

<small> </small>Cuái cùng, nâng cao ý thăc về săc khße tâm thần và thể chÃt cho chính ng°åi bánh

<small> </small>Để đ¿t đ°ợc những mÿc tiêu trên, tiÁn trình trá liáu tâm lý phÁi trÁi qua các b°ãc c¢ bÁn nh°:

+ Tr°ãc tiên, cần t¿o mái quan há t°¢ng tác có tính trá liáu + GiÁi tßa các cÁm xúc cāa ng°åi bánh

+ Xây dựng sự thÃu hiểu

+ Cuái cùng, tác đáng đÁn ng°åi bánh để đánh hình l¿i cÁm xúc + KÁt thúc trá liáu

c. Hß trợ trong nhiều chuyên ngành khác

Hián nay, tâm lý trá liáu không chß gói gãn trong ph¿m vi tâm thần hãc mà đã đ°ợc ăng dÿng trong nhiều chuyên ngành khác nh° xã hái hãc, t° pháp, giáo dÿc,&

Các liáu pháp tâm lý phổ biÁn hián nay

Hián nay, có nhiều liáu pháp tâm lý đ°ợc ăng dÿng lâm sàng. Trong đó, phổ biÁn nhÃt là các liáu pháp sau:

*Liáu pháp hành vi (Behavior therapy)

</div><span class="text_page_counter">Trang 32</span><div class="page_container" data-page="32">

Liáu pháp hành vi là mát trong những liáu pháp tâm lý ra đåi đầu tiên. Liáu pháp này chā yÁu điều trá thông qua các hành vi/ hành đáng có thể quan sát đ°ợc. Đồng thåi không quan tâm đÁn cÁm xúc, t° duy và nh¿n thăc.

Liáu pháp hành vi (Behavior therapy) t¿o ra các kích thích nhằm điều chònh nhng hnh vi tiờu cc ỗ bỏnh nhõn

Nguyờn lý chung cāa liáu pháp hành vi là t¿o ra các kích thích bằng hành đáng để thiÁt l¿p các phÁn x¿ có điều kián. Bánh nhân mÁc các rái lo¿n tâm thần th°ång có các hành vi khơng phù hợp/ dá th°ång. Chính vì v¿y, các chun gia s¿ lựa chãn kích thích phù hợp để giúp ng°åi bánh hình thành những hành vi phù hợp vãi xã hái.

*Liáu pháp nh¿n thăc (Cognitive Therapy)

Liáu pháp nh¿n thăc/ trá liáu nh¿n thăc là liáu pháp tâm lý đ°ợc phỏt trin bỗi Bỏc s Aaron T. Beck 3 chuyờn gia tâm thần hãc ng°åi Mỹ vào năm 1960. Liáu pháp này dựa trên quan niám cÁm xúc cāa mßi ngồi bỏ chi phỏi bỗi nhn thc v suy ngh. Do đó, viác thay đổi nh¿n thăc có thể giÁi tßa cÁm xúc và v°ãng mÁc tâm lý cāa ng°åi bánh.

Liáu pháp nh¿n thăc tác đáng đÁn cách nhìn nh¿n cāa ng°åi bánh nhằm điều chßnh các rái lo¿n về tâm lý và hành vi

Khác vãi liáu pháp hành vi, liáu pháp nh¿n thăc t¿p trung vào suy nghĩ, giao tiÁp và cÁ hành đáng. Thông qua thay đổi suy nghĩ và nh¿n thăc, bÁn thân ng°åi bánh s¿ có những thay đổi về cÁm xúc và có những hành đáng đúng đÁn h¢n.

Liáu pháp này đ°ợc áp dÿng trong điều trá nhiều bánh rái lo¿n tâm thần nh° trầm cÁm, rái lo¿n lo âu, rái lo¿n ăn uáng, rái lo¿n nhân cách và đặc biát có hiáu quÁ trong điều trá các rái lo¿n liên quan đÁn l¿m dÿng chÃt kích thích.

*Liáu pháp hành vi nh¿n thăc (CBT)

Liáu pháp hành vi nh¿n thăc (Cognitive behavioral therapy) là liáu pháp tâm lý đ°ợc sử dÿng phổ biÁn nhÃt hián nay. Liáu pháp này đ°ợc thực hián nhằm giúp ng°åi bánh nh¿n thc c cỏc suy ngh v hnh vi nh hỗng tiêu cực đÁn cÁm xúc.

CBT t¿p trung vào viác thay đổi suy nghĩ/ nh¿n thăc tiêu cực gây ra trầm cÁm, lo âu và căng thẳng. Thông qua liáu pháp này, ng°åi bánh s¿ có suy nghĩ khách quan, thực tÁ và giÁm bãt những hành vi lách l¿c làm gia tăng măc đá trầm trãng cāa các rái lo¿n tâm thần.

Liáu pháp hành vi nh¿n thăc (CBT) là liáu pháp trá liáu đ°ợc sử dÿng phổ biÁn nhÃt hián nay

Ngoài ra, liáu pháp hành vi nh¿n thăc còn giúp ng°åi bánh hiểu rõ hành vi, suy nghĩ cāa ng°åi khác, từ đó giÁm các ho¿t đáng khơng phù hợp vãi xã hái. Liáu pháp này cịn h°ãng dẫn ng°åi bánh cách sử dÿng kỹ năng để đái phó vãi những tình hng căng thẳng. Đồng thåi t¿o đáng lực để nâng cao giá trá bÁn thân và mang đÁn sự tự tin, l¿c quan trong cuác sáng.

Liáu pháp nh¿n thăc hành vi mang l¿i hiáu quÁ đái vãi hầu hÁt các rái lo¿n tâm thần 3 c biỏt l nhng bỏnh lý khỗi phỏt hoc có liên quan đÁn yÁu tá nhân cách.

*Liáu pháp phân tâm/ phân tích tâm lý( Psychoanalytic therapy)

Liáu pháp phân tâm (Psychoanalytic therapy) là liáu pháp tâm lý t¿p trung kh¢i

</div><span class="text_page_counter">Trang 33</span><div class="page_container" data-page="33">

gợi những cÁm xúc, suy nghĩ vô thăc hoặc những cÁm xúc bá vùi sâu trong tâm lý cāa ng°åi bánh vãi mÿc đích phơ dißn những cÁm xúc và trÁi nghiám kìm nén (th°ång là thåi th¢ Ãu). Thơng qua trÁi nghiám đ°ợc chăng kiÁn, chuyên gia tâm lý s¿ đánh giá măc ỏ nh hỗng ca nhng s kiỏn trong quỏ kh đái vãi suy nghĩ, hành vi và các mái quan há xã hái.

Liáu pháp phân tâm đ°ợc áp dÿng trong điều trá rái lo¿n nhân cách, trầm cÁm, sang chÃn tâm lý, rái lo¿n l°ỡng cực,& Liáu pháp này cú th ci thiỏn triỏu chng ỗ 77% bỏnh nhõn. Đồng thåi có thể giÁi quyÁt các vÃn đề cāa cá nhân và hß trợ ng°åi bánh duy trì cc sáng h¿nh phúc, trãn vẹn.

*Liáu pháp há tháng (Systemic Psychotherapy)

Liáu pháp há tháng (Systemic Psychotherapy) đ°ợc thực hián dựa trên quan niám cá nhân là mát thành phần cāa há tháng. Tác đáng thay đổi há tháng (th°ång là gia đình) có thể cÁi thián tình tr¿ng bánh lý cāa cá nhân ng°åi bánh. Liáu pháp này th°ång đ°ợc thực hián theo cặp (vợ chồng), gia đình, nhóm và tổ chăc.

Liáu pháp há tháng (Systemic Psychotherapy) th°ång đ°ợc thực hián theo cặp, nhóm/ tổ chăc và gia đình

Thơng qua t°¢ng tác giữa các thành viên trong gia đình, nhóm và tổ chăc, những cÁm xúc đau khổ, lo âu, căng thẳng và các xung đát s¿ dần đ°ợc tháo bß. Liáu pháp há tháng cũng giúp mãi ng°åi hiểu rõ những gì bánh nhân phÁi đái mặt, từ đó có sự chia sẻ và hß trợ để q trình trá liáu mang đÁn kÁt quÁ tái °u. Ngoài ra, liáu pháp há tháng cũng đ°ợc cân nhÁc vãi các rái lo¿n tâm thần có tính chÃt gia đình.

*Liáu pháp nhân văn (Humanistic Therapy)

Liáu pháp nhân văn là mát trong nhng phÂng phỏp tip cn sc khòe tâm thần. Liáu pháp này đ°ợc thực hián dựa trên quan niám mßi cá thể đều có cái nhìn riêng đái vãi những khía c¿nh và vÃn đề trong cuác sáng. ThÁ giãi quan s¿ chi phái hành vi, nhân cách và suy nghĩ cāa mßi ng°åi. Chính vì v¿y, mßi cá thể đều có những đặc điểm tính cách, nh¿n thăc,& hoàn toàn khác biát.

Liáu pháp nhân văn giúp ng°åi bánh đánh giá đúng bÁn thân và măc đá cāa những tình huáng/ sự viác trong cuác sáng. Liáu pháp này giúp ng°åi bánh phát triển, tự tin về giá trá bÁn thân và v°ợt qua những phê bình, chß trích từ những ng°åi xung quanh.

Khác vãi liáu pháp phân tâm, liáu pháp nhân văn t¿p trung vào cuác sáng hián t¿i cāa ng°åi bánh thay vì kh¢i gợi những trÁi nghiám và cÁm xúc trong quá khă. Liáu pháp này đ°ợc ăng dÿng để điều trá rái lo¿n hoÁng sợ, lo âu, trầm cÁm, tâm thần phân liát, rái lo¿n nhân cách và các rái lo¿n có liên quan đÁn l¿m dÿng chÃt gây nghián.

</div><span class="text_page_counter">Trang 34</span><div class="page_container" data-page="34">

Liáu pháp tâm kách Thiền đánh

*Các hình thăc trá liáu tâm lý

Có nhiều cách phân chia hình thăc trá liáu tâm lý nh° gián tiÁp 3 trực tiÁp, theo mÿc đích cāa trá liáu, theo d¿ng ho¿t đáng (trò chuyán, nghá thu¿t, hành vi, trị ch¢i),& Nái dung sau s¿ đề c¿p đÁn các hình thăc trá liáu tâm lý đ°ợc phân chia theo ph¿m vi trá liáu.

*Trá liáu cá nhân

Trá liáu cá nhân là hình thăc trá liáu phổ biÁn nhÃt hián nay. Cuác trá liáu chß bao gồm chuyên gia và mát ng°åi bánh. Trá liáu cá nhân thích hợp vãi những bánh nhân yêu cầu cao tính riêng t° và khơng thi mái chia sẻ vÃn đề cāa bÁn thân vãi đái t°ợng thă 3.

*Trá liáu nhóm/ gia đình

Trá liáu nhóm/ gia đình c thc hiỏn bỗi chuyờn gia v mỏt nhúm ngồi (bao gồm bánh nhân và những ng°åi bánh khác hoặc bánh nhân và những ng°åi thân trong gia đình). Trong trá liáu nhóm, mãi ng°åi có thể trao đổi, nêu ra ý kiÁn cá nhân, tìm kiÁm sự đồng cÁm va hß trợ từ những ng°åi xung quanh.

Trá liáu tâm lý theo nhóm/ gia đình giúp ng°åi bánh thi mái khi bác lá cÁm xúc và tăng tính thích nghi vãi xã hái

Những ng°åi bá rái lo¿n tâm thần th°ång có đồng điáu về suy nghĩ nên măc ỏ thu hiu s cao hÂn so vói ngồi khòe m¿nh. Do đó, trá liáu nhóm giúp ng°åi bánh có s tin tỗng nht ỏnh v thoi mỏi khi bỏc lá cÁm xúc, suy nghĩ cāa bÁn thân.

Trong tr°ång hợp rái lo¿n tâm thần có tính chÃt gia đình, trá liáu gia đình cũng s¿ đ°ợc cân nhÁc. Viác tác đáng đÁn những thành viên trong gia đình s¿ giúp ng°åi bánh thay đổi dần suy nghĩ, nh¿n thăc và hành vi. Trá liáu gia đình cũng là mát phần cāa liáu pháp há tháng.

*¯u nh°ợc điểm cāa tâm lý trá liáu

Tâm lý trá liáu là mát phần tÃt yÁu trong điều trá các rái lo¿n tâm thần. Đa phần các tr°ång hợp trá liáu tâm lý đều phÁi có sự hß trợ cāa thc để nâng cÁm xúc và tăng hiáu quÁ điều trá. Từ đó giúp ng°åi bánh nhanh chóng hồi phÿc và bình th°ång hóa cc sáng. Bên c¿nh những mặt tích cực, tâm lý trá liáu cũng có những h¿n chÁ nhÃt đánh.

*¯u điểm cāa tâm lý trá liáu:

Giúp ng°åi bánh giÁi tßa cÁm xúc, bác lá những suy nghĩ và cÁm xúc kìm nén Giúp bÁn thân ng°åi bánh tự tìm đ°ợc giÁi pháp cho các vÃn đề trong cuác sáng H°ãng dẫn ng°åi bánh các kỹ năng để dß dàng hòa nh¿p vãi xã hái, nh¿n thăc đúng giá trá cāa bÁn thân và t¿o đáng lực hãc t¿p nhằm nâng cao năng lực, gia tăng sự tự tin.

Sau khi trá liáu, bánh nhân biÁt cách kiểm soát stress và có kỹ năng đái phó vãi những áp lực, khó khăn trong cuác sáng

H°ãng bánh nhân đÁn những suy nghĩ tích cực, hình thành lái sáng khoa hãc và

</div><span class="text_page_counter">Trang 35</span><div class="page_container" data-page="35">

sáng có mÿc tiêu

Tâm lý trá liáu cũng có thể cÁi thián triáu chăng thể chÃt do các rái lo¿n tâm thần gây ra. Ngoài ra, các nghiên cău đ°ợc thực hián cũng cho thÃy, ph°¢ng pháp này có thể giÁm cytokine gây viêm trong c¢ thể và giÁm nguy c¢ mÁc các bánh mãn tính đáng kể.

Vì khơng sử dÿng thc nên ph°¢ng pháp này có đá an tồn cao và phù hợp vãi tÃt cÁ mãi đái t°ợng.

*Nh°ợc điểm cāa tâm lý trá liáu:

Nhiều tr°ång hợp phÁi thực hián song song vãi điều trá d°ợc lý để mang l¿i kÁt quÁ cao nhÃt

Chß mang l¿i hiáu quÁ khi có sự hợp tác từ bánh nhân. Do đó, trá liáu tâm lý gần nh° không thể thực hián ç những tr°ång hợp bánh quá nặng.

KÁt quÁ cāa trá liáu tâm lý cũng phÿ thuác vào chuyên môn cāa nhà trá liáu L°u ý: Trá liáu tâm lý khác vãi t° vÃn/ tham vÃn tâm lý. Cÿ thể, trong t° vÃn tâm lý, chuyên gia chß đ°a ra các ph°¢ng án để ng°åi u cầu t° vÃn có thể lựa chãn nhằm đánh giá hoặc giÁi quyÁt vÃn đề đang gặp phÁi.

Trá liáu tâm lý là liáu pháp quan trãng trong điều trá các rái lo¿n tâm thần nh° lo âu, trầm cÁm, rái lo¿n nhân cách,& Vãi nhiều lợi ích mang l¿i, ph°¢ng pháp này ngày cng trỗ nờn ph bin v c ng dng trong nhiều chuyên ngành khác nhau. Tuy nhiên, trá liáu tâm lý chß thực sự mang l¿i hiáu q tích cực khi c thc hiỏn bỗi cỏc chuyờn gia cú nng lực và kinh nghiám.

<i>1.4. Áp dụng mơ hình tâm lý động học trong công tác xã hội </i>

NÁu chúng ta nghĩ về tâm lý trá liáu, hình Ánh có thể xuÃt hián trong đầu là mát cá nhân nằm trên mát chiÁc ghÁ dài giÁi thích vÃn đề cāa mình cho mát nhà tâm lý hãc ngồi phía sau anh ta trong khi anh ta ghi chú và hßi anh ta câu hßi. Tuy nhiên, hình Ánh

<b>này khơng nhÃt thiÁt phÁi t°¢ng ăng vãi thực tÁ: có nhiÁu tr°ång phái và dòng t° t°ởng trong tâm lý hác, phù hợp h¢n những tr°ång hợp khác theo tr°ång hợp cÿ thể </b>

đang đ°ợc điều trá.

Mát trong những luồng t tỗng lón u tiờn xut hiỏn l phõn tõm hãc cāa Freud. Nh°ng các sinh viên cāa Freud và những ng°åi theo quyÁt đánh chia tay vãi anh ta do sự khác biát trong mát sá yÁu tá cāa lý thuyÁt cāa anh ta cũng tiÁp tÿc t¿o ra nái dung và thêm các lý thuyÁt và khía c¿nh mãi vào liáu pháp phân tâm hãc. Đây là những cách tiÁp c¿n đ°ợc gãi là tâm lý hãc. Và vãi hã, các liáu pháp khác nhau đã xuÃt hián. Trong bài viÁt này, chúng ta s¿ thÃy các mô hình chính và lý thuy¿t tâm

<b>đáng hác. </b>

<b>Các lý thuy¿t tâm đáng hác </b>

Khái niám về lý thuyÁt tâm đáng hãc có vẻ đác đáo và đ¢n nhÃt, nh°ng sự th¿t là nó bao gồm rÃt nhiều cách hiểu về tâm trí con ng°åi. Khi nói về các lý thuyÁt tâm đáng hãc, chúng ta đang nói về mát t¿p hợp các quan điểm không đồng nhÃt nguồn

<b>gác căa chúng trong các quan niám vÁ các quá trình tâm thần bắt nguồn từ phân tâm hác. </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 36</span><div class="page_container" data-page="36">

Theo nghĩa này, tÃt cÁ đều chia sẻ vãi lý thuyÁt Freud ý t°ởng rằng có những

<b>xung đát nái tâm giữa ý thức và vô thức, là mát trong những mÿc tiêu chính cāa trá </b>

liáu để giúp bánh nhân có thể hiểu và quÁn lý nái dung vơ thăc (đ°a nó vào ý thăc). Ngồi ra, các lý thuyÁt tâm đáng hãc cũng xem xét sự tồn t¿i cāa các chiÁn l°ợc và c¢ chÁ phịng th c s dng bỗi tõm lý gim thiu những đau khổ do những xung đát này gây ra, và đồng ý rằng cÃu trúc tâm lý và tính cách đ°ợc hình thành từ

<b>thåi th¢ Ãu từ sự hài lịng hoặc nhu cầu khơng hài lịng. Kinh nghiám căa trẻ em rÃt phù hÿp vãi hián t¿i, cũng nh° viác giÁi thích những kinh nghiám này và sự chuyển </b>

giao. Hã cũng xem xét rằng sự t°¢ng tác vãi nhà trá liáu s¿ khiÁn bánh nhân sáng l¿i những kinh nghiám và sự đ¿i dián bá kìm nén.

Những mơ hình và lý thuyÁt tâm đáng hãc khác vãi phân tâm hãc, trong sá những thă khác, trong đó há tÁp trung nhiÁu hÂn vo lý do t vn c xỏc ònh

<b>bi bánh nhân và không trong mát sự tái cÃu trúc nhõn cỏch hon chònh. Cỏc phÂng </b>

phỏp iu trỏ khụng q dài và có nhiều khng cách h¢n, ngồi viác mỗ ra mỏt sỏ lng lón cỏc rái lo¿n và các vÃn đề tâm thần và không chß là bánh thần kinh và hysteria. Có những khác biát khác, nh°ng những điều này s¿ phÿ thuác vào mát măc đá lãn vào mơ hình tâm đáng hãc cÿ thể đ°ợc quan sát.

Có thể b¿n quan tâm: "9 sự khác biát giữa Phân tâm hãc và Liáu pháp tâm lý"

<b>Mát sá liáu pháp và mơ hình chính </b>

Nh° chúng tơi đã đề c¿p, có rÃt nhiều lý thut và ph°¢ng pháp trá liáu tâm lý. D°ãi đây là mát sá trong những nổi tiÁng nhÃt.

<b>Tâm lý cá nhân căa Adler </b>

Mát trong những mơ hình neofreudianos chính là mát trong những mơ hình cāa Adler, <b>mát trong những tác giÁ tách khßi Freud do nhiÁu khác biát vãi mát sá khía </b>

c¿nh cāa lý thuyÁt phân tâm hãc.

Tác giÁ này cho rằng libido khơng phÁi là đáng c¢ chính cāa tâm lý, nh°ng viác tìm kiÁm sự chÃp nh¿n và thuác về, điều này s¿ t¿o ra những lo lÁng rằng nÁu không đ°ợc thay thÁ s¿ gây ra cÁm giác tự ti. Ngoài ra coi con ng°åi là mát sinh vÁt đ¢n

<b>nhÃt, có thể hiểu đ°ÿc ở cÃp đá tổng thể, đó khơng phÁi là mát sinh v¿t thÿ đáng </b>

nh°ng có khÁ năng lựa chãn. Tác giÁ này coi lái sáng là mát trong những khía c¿nh phù hợp nhÃt để làm viác cùng vãi mong muán quyền lực bÁt nguồn từ cÁm giác tự ti và các mÿc tiêu và mÿc tiêu cāa chā đề.

Tâm lý trá liáu cāa anh ta đ°ợc hiểu là mát quá trình tìm cách đái đầu và thay đổi cách đái mặt cāa các đái t°ợng trong các nhiám vÿ quan trãng, cá gÁng đ°a ra h°ãng dẫn rõ ràng về hiáu suÃt cāa đái t°ợng để thiên về hiáu quÁ và sự tự tin cāa anh ta.

Từ lý thuyÁt tâm đáng hãc này, nó đ°ợc đề xuÃt ngay từ đầu thi¿t lÁp mái

<b>quan há tin cÁy và công nhÁn giữa nhà trß liáu và bánh nhân, cá gÁng đ°a mÿc tiêu </b>

cāa cÁ hai h°ãng tãi thành tựu phÿc hồi thă hai. Sau đó, các vÃn đề trong câu hßi đ°ợc khám phá và viác quan sát các điểm m¿nh và năng lực cāa bánh nhân cuái cùng s¿ sử dÿng để giÁi quyÁt chúng đ°ợc °a chuáng..

Phong cách sáng và các quyÁt đánh đ°ợc đ°a ra đ°ợc phân tích, sau đó trãng tâm s¿ đ°ợc chuyển sang làm viác vãi niềm tin, mÿc tiêu và mÿc tiêu quan trãng cāa chā đề để đ¿t đ°ợc sự tự hiểu về logic bên trong cāa chính hã. Ci cùng, chúng tơi

</div><span class="text_page_counter">Trang 37</span><div class="page_container" data-page="37">

làm viác cùng vãi bánh nhân để phát triển các thói quen và hành vi cho phép đánh h°ãng l¿i hành vi theo h°ãng các nhiám vÿ và mÿc tiêu cāa đái t°ợng.

Bài viÁt liên quan: "Alfred Adler: tiểu sử cāa ng°åi sáng l¿p Tâm lý hãc cá nhân"

<b>Lý thuy¿t phân tích căa Jung </b>

Mơ hình cāa Jung là mát trong những ng°åi mẫu Freud mãi chính, là mát trong những ng°åi theo Freud quyÁt đánh chia tay vãi anh ta do sự khác biát đa d¿ng. Từ mơ hình này, chúng tơi làm viác vãi các khía c¿nh nh° giÃc m¢, biểu hián nghá thu¿t, phăc hợp (tổ chăc vô thăc cāa trÁi nghiám cÁm xúc không đ°ợc nh¿n ra) v nguyờn mu (hỡnh nh c tha hỗng to nờn vô thăc t¿p thể cāa chúng tôi).

Mÿc tiêu cāa liáu pháp này là để đ¿t đ°ợc sự phát triển cāa mát bÁn sÁc tích hợp, cá gắng giúp đái t°ÿng tính đ¿n những gì Jung dißn giÁi là lực l°ÿng vơ

<b>thức. ỉ n¢i đầu tiên, đái t°ợng phÁi đái mặt vãi ng°åi cāa anh ta (phần cāa anh ta tự </b>

nh¿n là cāa anh ta và thể hián thÁ giãi bên ngoài) và vãi cái bóng cāa anh ta (phần cāa chúng ta mà chúng ta khơng thể hián và chúng ta có xu h°ãng phóng chiÁu vào ng°åi khác) điều trá đ¿t đ°ợc.

Sau đó, chúng tơi làm viác các ngun mẫu cāa anima và animus, các nguyên mẫu đ¿i dián cho nữ tính và nam tính và cách hã làm viác và dự án trong các mái quan há xã hái. Sau đó Trong giai đo¿n thứ ba, chúng tơi tìm cách làm viác các ngun

<b>m¿u t°¢ng ăng vãi sự khơn ngoan và đồng bá vãi vũ trÿ thông qua viác phân tích giÃc </b>

m¢ và cơng phu nghá thu¿t (đ°ợc phân tích, trong sá các ph°¢ng pháp khác, thơng qua viác sử dÿng sự liên kÁt trong các yÁu tá đặc biát cāa giÃc m¢). Chúng tơi hợp tác vãi bánh nhân và chúng tơi cá gÁng tích hợp các khía c¿nh khác nhau.

<b>Quan điểm giữa các cá nhân căa Sullivan </b>

Sullivan <b>xem xét rằng y¿u tá chính giÁi thích cÃu trúc ngo¿i cÁm căa chúng ta là mái quan há giữa các cá nhân và cách hã sáng, cÃu hình tính cách cāa chúng ta </b>

dựa trên sự nhân cách hóa (cách giÁi thích thÁ giãi), sự năng đáng (năng l°ợng và nhu cầu) và xây dựng mát há tháng cāa bÁn thân.

æ cÃp đá trá liáu, đây đ°ợc hiểu là mát hình thăc cāa mái quan há giữa các cá nhân cung cÃp bÁo m¿t và t¿o điều kián hãc t¿p. Điều này s¿ t¿o ra những thay đổi trong con ng°åi và tình huáng, làm viác vãi nhà trá liáu mát cách tích cực và trực

<b>tiÁp mà không làm tăng sự tháng khổ căa chă đÁ. </b>

Chā yÁu nó đ°ợc đề xuÃt để làm viác từ viác thu th¿p thơng tin và sửa chữa những gì sai, sửa đổi các há tháng đánh giá rái lo¿n, làm viác khoÁng cách cá nhân cāa đái t°ợng vãi mãi ng°åi và các tình hng, các hián t°ợng chính xác nh° t°¢ng tác vãi ng°åi khác tin rằng hã s¿ t°¢ng tác vãi chúng tơi, cũng nh° những ng°åi quan trãng tr°ãc đây, để tìm kiÁm và tái hịa nh¿p các yÁu tá bá ăc chÁ cāa bánh nhân và tìm kiÁm rằng ng°åi sau có thể giao tiÁp và bày tß suy nghĩ logic và tìm kiÁm sự hài lòng trong khi giÁm nhu cầu bÁo m¿t và tránh kinh nghiám.

Có thể b¿n quan tâm: "Lý thuyÁt giữa các cá nhân cāa Harry Stack Sullivan"

<b>Lý thuy¿t vÁ quan há đái t°ÿng </b>

Melanie Klein có l¿ mát trong những nhân vÁt vĩ đ¿i nhÃt căa truyÁn tháng

<b>phân tâm hác căa cái tôi, những ng°åi theo Freud, ng°åi theo dịng lý thut cāa ơng </b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 38</span><div class="page_container" data-page="38">

thêm các nái dung và lĩnh vực nghiên cău mãi. Trong tr°ång hợp cāa b¿n, nghiên cău và t¿p trung vào trẻ vá thành niên.

Mát trong những lý thuyÁt phù hợp nhÃt cāa ông là lý thuyÁt về quan há đái t°ợng, trong đó đề xuÃt rằng các cá nhân liên quan đÁn môi tr°ång theo mái liên kÁt giữa chúng ta và đái t°ợng, đặc biát có liờn quan n s tỗng tng vụ thc m ỏi t°ợng t¿o ra. thåi gian để giÁi thích hành vi.

<b>Khi nói đ¿n làm viác vãi trẻ em, ch¢i t°ÿng tr°ng đ°ÿc coi tráng đặc biát nh° mát ph°¢ng pháp để làm viác và ngo¿i hóa nhng tỗng tng vụ thc, </b>

sau ú cỏ gng làm rõ những lo lÁng xuÃt phát từ chúng và giãi thiáu những thay đổi cÁ trong trò ch¢i và thơng qua các ph°¢ng tián khác nh° hình dung sáng t¿o, kể chuyán, v¿, nhÁy hoặc trị ch¢i vai trị ...

<b>Các lý thuy¿t tâm đáng hác khác gần đây </b>

Có nhiều cách tiÁp c¿n, mơ hình và lý thut đã đ°ợc phát triển trong suát lách sử từ ph°¢ng pháp tâm lý hãc. Ngồi những ph°¢ng pháp tr°ãc đó cịn có mát sá liáu pháp và lý thuyÁt tâm đáng hãc t°¢ng đái gần đây, rÃt t¿p trung vào thực hành và ngày này qua ngày trá liáu, và không h°ãng đÁn những giÁi thích có há tháng về cÃu trúc cāa các q trình tâm thần.

<b>Lý thuy¿t vÁ tâm lý trß liỏu ngn </b>

Viòn cnh ny bt u t ý tỗng rằng cơng viác trß liáu nên tÁp trung vào

<b>mát lĩnh vực cā thể t¿o ra những khó khăn lãn h¢n và những gì khác giÁi thích vÃn </b>

đề cÿ thể cāa bánh nhân. Đặc điểm chính cāa nó là tính ngÁn gãn và măc đá đánh nghĩa cao cāa yÁu tá cần làm viác và các mÿc tiêu cần đ¿t đ°ợc.

Ngồi nó ra <b>mát mức đá chỉ đ¿o cao căa nhà trß liáu cũng là phổ bi¿n và sự </b>

thể hián sự l¿c quan về sự cÁi thián cāa bánh nhân. Nó tìm cách tÃn cơng sự kháng cự để làm viác sau đó sự lo lng c to ra bỗi cuỏc tn cụng v sau đó nh¿n thăc đ°ợc những cÁm giác đã t¿o ra sự phịng thā và khó cháu nh° v¿y.

Trong lo¿i tâm lý trá liáu này, chúng ta có thể tìm thÃy các kỹ thu¿t khác nhau, chẳng h¿n nh° liáu pháp tâm lý ngÁn ngāi vãi sự khiêu khích cāa sự tháng khổ hoặc vơ hiáu hóa vơ thăc.

<b>iu trò da trờn chuyn giao </b>

c xut bỗi Kernberg, đây là mát lo¿i trá liáu có tầm quan trãng lãn trong viác điều trá các đái t°ợng bá rái lo¿n nhân cách là giãi h¿n. Lý thuyÁt đằng sau nó dựa trên lý thuyÁt về quan há cāa đái t°ợng để đề xt mát mơ hình trong đó t¿p trung vào cÁ thÁ giãi bên trong và bên ngoài cāa bánh nhân và t¿p trung vào làm viác từ viác

<b>chuyển những khó khăn nái bá sang nhà trß liáu. ỉ những ng°åi bá rái lo¿n nhân </b>

cách nghiêm trãng, trÁi nghiám cāa sự thÃt vãng và không có khÁ năng điều chßnh nó là những gì chiÁm °u thÁ, mà cuái cùng tâm lý s¿ tách ra theo cách mà mát sự khuÁch tán cāa bÁn sÁc xÁy ra..

Nó tìm cách thúc đẩy sự tích hợp các cÃu trúc tinh thần cāa bánh nhân, tổ chăc l¿i hã và tìm cách t¿o ra các sửa đổi cho phép ho¿t đáng tinh thần ổn đánh trong đó kinh nghiám chā quan, nh¿n thăc và hành vi đi đơi vãi nhau. Bái cÁnh, mái quan há

<b>trß liáu và phân tích các mái quan há đái t°ÿng là c¢ bÁn, phân tích những cÁm xúc </b>

đ°ợc t¿o ra bỗi mỏi quan hỏ vói hó (bao gm c mỏi quan hỏ trỏ liỏu) v tỗng tng vụ thc to ra mái quan há này, giúp hiểu đ°ợc hã.

</div><span class="text_page_counter">Trang 39</span><div class="page_container" data-page="39">

<b>Trß liáu dựa trên tinh thần </b>

BHRan và Fonagy đã phát triển mát mơ hình và mát lo¿i trá liáu bÁt đầu từ khái niám tâm thần. Nó đ°ÿc hiểu nh° vÁy đái vãi khÁ năng dißn gii cỏc hnh ỏng v

<b>phn ng sỗ hu v những ng°åi khác dựa trên sự tồn t¿i cāa cÁm xúc và suy nghĩ, </b>

nh¿n ra đây là mát tr¿ng thỏi tinh thn.

Vói nh hỗng lón v ch yu dựa trên lý thuyÁt gÁn bó cāa Bowlby, anh cá gÁng giÁi thích chăng rái lo¿n tâm thần (đặc biát là rái lo¿n nhân cách ranh giãi) do h¿u quÁ cāa viác khó đ°a ra các tr¿ng thái tinh thần cho những gì hã làm hoặc cÁm nh¿n. Liáu pháp liên quan đÁn mơ hình này tìm ki¿m sự phù hÿp, ăng há sự k¿t nái

<b>giữa cÁm giác và suy nghĩ, phát triển khÁ năng tinh thần và cá gÁng hiểu cÁm xúc cāa </b>

chính mình và cāa ng°åi khác, từ đó cÁi thián mái quan há giữa các cá nhân. 2. Can thiáp xung đát và những mô hình lÃy nhiám vÿ làm trung tâm

<i>2.1.Các quan điểm khác nhau về can thiệp xung đột và mơ hình lấy nhiệm vụ làm trung tâm </i>

Xung đát là mát cuác đÃu tranh và xung đát về lợi ích, quan điểm, hoặc th¿m chí là các nguyên tÁc. Xung đát s¿ ln đ°ợc tìm thÃy trong xã hái; vì c¢ sỗ ca xung ỏt cú th thay i theo cỏ nhân, chāng tác, giai cÃp, đẳng cÃp, chính trá và quác tÁ. Xung đát cũng có thể là cÁm xúc, trí t và lý thut, trong tr°ång hợp đó, sự thừa nh¿n về mặt hãc thu¿t có thể là đáng c¢ quan trãng hoặc có thể khơng. Xung đát trí tuá là mát phân lãp cāa xung đát văn hóa, [là xung đát có xu h°ãng phát triển theo thåi gian do các giá trá văn hóa và niềm tin khác nhau.

Xung đát là tr¿ng thái t°¢ng tác giữa con ng°åi vãi nhau khi có sự bÃt hịa hoặc sự khác biát về lợi ích, nhu cầu hoặc mÿc tiêu.

Xung đát là mát d¿ng hành vi c¿nh tranh giữa ng°åi hoặc nhóm. Nó xÁy ra khi hai hoặc nhiều ng°åi c¿nh tranh nhau về các mÿc tiêu đ°ợc nh¿n thăc hoặc thực tÁ khơng t°¢ng thích hoặc nguồn lực h¿n chÁ.

Xung đát xã hái tồn t¿i khi hai hoặc nhiều ng°åi hoặc nhiều nhóm thể hián niềm tin rằng hã có những mÿc tiêu khơng t°¢ng đồng

Xung đát là sự bác phát cāa sự đa d¿ng đặc tr°ng cho suy nghĩ, thái đá, niềm tin, nh¿n thăc cāa chúng ta và các há tháng và cÃu trúc xã hái cāa chúng ta. Nó là mát phần cāa sự tồn t¿i cāa chúng ta cũng nh° q trình tiÁn hóa.

Theo M. Afzalur, giáo s° t¿i Đ¿i hãc Western Kentucky, l°u ý rằng khơng có đánh nghĩa duy nhÃt đ°ợc chÃp nh¿n trên tồn cầu về xung đát. Ơng l°u ý rằng mát vÃn đề gây tranh cãi là liáu xung đát là mát tình hng hay mát lo¿i hành vi.

Trích dẫn viác xem xét các đánh nghĩa về xung đát tổ chăc vào năm 1990 cāa Robert A. Baron, Afzalur l°u ý rằng tÃt cÁ các đánh nghĩa về xung đát đều bao gồm các lợi ích đái l¿p đã biÁt và quá trình cá gÁng ngăn chặn các quan im hoc quan im ỏi lp. Da trờn c sỗ ú, ỏnh ngha xung ỏt c xut bỗi Afzalur l <mỏt quỏ trỡnh tÂng tỏc biu hiỏn ỗ s khơng t°¢ng thích, bÃt đồng hoặc bÃt hịa trong hoặc giữa các thực thể xã hái.= Afzalur cũng l°u ý rằng mát cc xung đát có thể chß giãi h¿n ç mát cá nhân, ng°åi đó xung đát trong chính bÁn thân hã (xung đát nái tâm). Afzalur liát kê mát sá biểu hián cāa hành vi xung đát, bÁt đầu bằng sự bÃt đồng sau đó là l¿m dÿng và can thiáp bằng låi nói.

</div><span class="text_page_counter">Trang 40</span><div class="page_container" data-page="40">

Mát đánh nghĩa khác về xung đát đ°ợc đề xuÃt bỗi Michael Nicholson, giỏo s v Quan hỏ nỏi bỏ t¿i Đ¿i hãc Sussex, ng°åi đánh nghĩa nó là mát ho¿t đáng dißn ra khi các sinh v¿t có ý thăc (cá nhân hoặc nhóm) muán thực hián các hành vi mâu thuẫn lẫn nhau liên quan đÁn mong muán cāa hã, nhu cầu hoặc nghĩa vÿ. Xung đát là sự leo thang cāa bÃt đồng, là điều kián tiên quyt chung ca nú, v c c trng bỗi s tồn t¿i cāa hành vi xung đát, trong đó các bên đang tích cực cá gÁng gây thiát h¿i cho nhau

*Nguyên nhân cāa xung đát

æ mát cÃp đá, tÃt cÁ chúng ta đều rÃt quen thuác vãi xung đát. Xung đát th°ång đ°ợc xem nh° mát lực l°ợng tiêu cực không mong muán trong xã hái, cần đ°ợc xóa bß khi chúng ta bÁt gặp nó. Ch°a hÁt, xung đát cũng có thể là mát giai đo¿n đau đãn hoặc khó cháu cāa mát há tháng đang trÁi qua mát quá trình thay đổi, và mang l¿i tiềm nng chuyn i v mang li s tng trỗng tớch cực, nÁu đ°ợc xử lý mát cách thích hợp.

Trong suát cuác đåi cāa mình, tÃt cÁ chúng ta đều trỗ nờn cú kinh nghiỏm ỏi phú vói xung ỏt (ngay cÁ khi điều đó có nghĩa là phÁi tránh nó bằng mãi giá). TÃt cÁ con ng°åi đều trÁi qua xung đát nh° mát phần lãn trong sự tồn t¿i cāa con ng°åi chúng ta.

Xung đát liên quan đÁn con ng°åi: nó là tr¿ng thái t°¢ng tác cāa con ng°åi giữa hai hoặc nhiều bên (hoặc th¿m chí hai hoặc nhiều phần cāa chúng ta).

Xung đát là mát tr¿ng thái t°¢ng tác giữa con ng°åi vãi nhau mà ç đó có sự bÃt hịa.

Nó xt hián khi các bên c¿nh tranh về các mÿc tiêu, giá trá hoặc lợi ích đ°ợc nh¿n thăc hoặc thực tÁ.

Nó xÁy ra khi các bên đái đầu vãi nhau bằng các hành đáng cháng đái và hành đáng cháng l¿i nhau.

Nó là mát chß báo cho thÃy mát cái gì đó đang thay đổi, đã thay đổi hoặc cần phÁi thay đổi.

Nh°ng suy nghĩ về xung đát mát cách phân tích, nh° mát cÃu trúc lý thuyÁt, là cách duy nhÃt để nghĩ về xung đát? Truyền tháng văn hóa phong phú cāa chúng ta, qua nhiều thåi đ¿i, đã l°u truyền trí t và cái nhìn sâu sÁc d°ãi d¿ng ẩn dÿ, câu chuyán hoặc thần tho¿i. Những câu chuyán ngÿ ngôn này cung cÃp cho chúng ta mát <cm giỏc bit= 3 chỳng gõy ting vang ỗ cp đá khơng phÁi trí t, nh°ng bằng cách nào đó, chúng ta cÁm thÃy đ°ợc <kÁt nái= vãi những sự th¿t mà chúng chăa đựng. Trong q trình đào t¿o những ng°åi gìn giữ hịa bình trong t°¢ng lai cách xử lý xung đát, chúng tơi đã yêu cầu hã cung cÃp cho chúng tôi mát sá phép ẩn dÿ mơ tÁ xung đát là gì đái vãi hã. Đây là những câu trÁ låi cāa hã (và chúng tôi đã để l¿i mát sá khoÁng tráng để điền vào mát sá ẩn dÿ cá nhân cāa b¿n).

Xung đát trong mát nhóm th°ång dißn ra theo mát quy trình cÿ thể. T°¢ng tác nhóm thơng thồng tróc tiờn bỏ giỏn on bỗi xung ỏt ban u trong nhúm, thồng gõy ra bỗi s khỏc biỏt nái bá về quan điểm, bÃt đồng giữa các thành viên hoặc sự khan hiÁm nguồn lực sẵn có cho nhóm. T¿i thåi điểm này, nhóm khơng cịn đồn kÁt, và có thể chia thành các liên minh. Giai đo¿n leo thang xung đát này trong mát sá tr°ång hợp nh°ång chß cho giai đo¿n giÁi quyÁt xung đát, sau ú nhúm cuỏi cựng cú th trỗ li tÂng tác nhóm thơng th°ång hoặc tách ra.

</div>