TỔNG QUAN KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.09 MB, 11 trang )

Trang 1<div class="page_container" data-page="1">

TỔNG QUAN KINH NGHIỆM QUỐC TẾ

VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP ĐÔ THỊ VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM

Nguyễn Hữu Nhuần, Nguyễn Thị Thu Huyền, Nguyễn Thị Lý

*

Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Học viện Nông nghiệp Việt Nam

*

Tác giả liên hệ:

TĨM TẮT

Nơng nghiệp đơ thị đóng góp vai trị quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội của nhiều quốc gia, góp phần quan trọng trong việc đạt được an ninh lương thực toàn cầu. Nông nghiệp đô thị không chỉ cung ứng nguồn lương thực, thực phẩm tươi sống tại chỗ và tạo việc làm và thu nhập cho một bộ phận dân cư đơ thị mà cịn góp phần tạo cảnh quan, giảm ô nhiễm môi trường và cải thiện sức khỏe cộng đồng đơ thị. Bài viết này trình bày kết quả nghiên cứu tổng quan một số lý luận và thực tiễn quốc tế về phát triển nông nghiệp đô thị. Kết quả nghiên cứu đã khẳng định phát triển nông nghiệp đô thị là tất yếu. Phát triển nông nghiệp đơ thị ln gặp những khó khăn và thách thức trong tiếp cận nguồn lực, quy hoạch, thực hiện và cơ chế giám sát hiệu quả, dẫn đến những tác động tiêu cực tới sức khỏe, năng suất, môi trường và khả năng tiếp cận thị trường. Trên cơ sở đánh giá thực trạng, nghiên cứu đề xuất một số giải pháp phát triển nông nghiệp đô thị ở Việt Nam.

Từ khóa: Nơng nghiệp đơ thị, phát triển, phát triển nông nghiệp đô thị, tăng trưởng xanh, Việt Nam.

Review on International Experience

in Urban Agriculture Development and Lessons for Vietnam

ABSTRACT

Urban agriculture plays a vital role in the socio-economic development of many countries, making an important contribution to achieving global food security. Urban agriculture not only provides fresh food and creates jobs and income for a part of the urban population, but also contributes to creating landscapes, reducing environmental pollution and improving urban community health. This paper presented the results of an overview of some international theories and practices on urban agriculture development and on that basis, some solutions were proposed to develop urban agriculture towards green growth in Vietnam in the near future. The study results indicated that the development of urban agriculture faces difficulties and challenges including difficulties in accessing resources (land, water and credit and supporting infrastructure) and lack of effective planning, implementation and monitoring, leading to negative impacts related to health, productivity and environmental risks as well as market access. Research results have confirmed that the development of urban agriculture is inevitable. On the basis of assessing the current situation, the study proposes a number of solutions to develop urban agriculture in Vietnam.

Keywords: Urban agriculture, development, green growth, Vietnam.

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Nông nghiỷp ụ th cú thự ỵc nh ngha l să phát triùn, chø biøn v phõn phi lỵng thc, thc phốm thông qua trồng trọt, chën nuôi trong và xung quanh cỏc thnh ph ự cung cỗp cho ngỵi dõn tọi a phỵng (Game & Primus, 2015; Zeeuw, 2004). Nơng nghiûp đơ thĀ có

ngun gc t s phỏt triựn hỷ thng vỵn ỵc phân bổ cûa các gia đünh ć vùng ven đô th cỷa cỏc nỵc Anh, c, H Lan, Thýy iựn vào thø kČ XVIII do să chuýn dĀch cûa nơng nghiûp, đơ thĀ hóa trong q trình cơng nghiûp hóa. Tÿ nëm 1999, T chc Nụng nghiỷp v Lỵng thc cỷa Liờn hiỷp quc (FAO) ó tởng cỵng s can thiỷp chýnh sỏch i vi nụng nghiỷp ụ th nhỵ

</div>Trang 2<div class="page_container" data-page="2">

một phỉn khơng thù thiứu cỷa hỷ thng sõn xuỗt nơng nghiûp thø giĆi và xác nhên vai trị cûa nơng nghiûp đơ thĀ trong viỷc cung cỗp lỵng thc, thc phốm cho các đơ thĀ, täo ra viûc làm và thu nhờp cho ngỵi nghốo thành thĀ (FAO, 2011). Køt quâ nghiên cĀu cûa Corbould (2013) cho thỗy nng nghiỷp th ng gp t 15 ứn 20% ngun cung cỗp lỵng thc cỷa thø giĆi và cĩ thù đĂng một vai trị quan trng trong viỷc ọt ỵc an ninh lỵng thc tn cu. Ở Trung Quốc, nơng nghiûp đơ thĀ và ven đơ täi nhiữu thnh ph ln cung cỗp ti 85% nhu cu v÷ rau xanh, 50% v÷ tht trng cỷa ngỵi dõn. Theo dă báo, đøn nëm 2050, không 68% trong tổng số 9,7 tČ dân số thø giĆi sơ sống ć khu văc đơ thĀ (Erwin, 2022) do nhu cu vữ lỵng thc thc phốm th s rỗt cao. Nng nghiûp đơ thĀ thơng minh là xu hỵng mi nhỡm õm bõo an tn lỵng thc thc phèm cho đơ thĀ. Nơng nghiûp đơ thĀ cüng đĂng gĂp vai trā đáng kù trong phỏt triựn sinh kứ cỷa ngỵi ngho th thng qua viỷc õm bõo an ninh lỵng thc v tọo ra thu nhêp (Lee & cs., 2010).

Viût Nam là quốc gia đang phát triùn vĆi quá trünh đơ thĀ hĩa diún ra mänh mơ ć các vùng đơ thĀ lĆn và khu văc ven đơ. Các ngành kinh tø thuộc khu văc đơ thĀ đã đĂng gĂp không 70% GDP và là trung tâm täo động lăc phát triùn kinh tø cûa các vùng, mi÷n (Nguyún Cao Lýc, 2023). Nng nghiỷp th ỵc đánh giá đĂng gĂp vai trā quan trọng câ v÷ kinh tứ, xó hi v mi trỵng Viỷt Nam. Nơng nghiûp đơ thĀ gĩp phỉn cung ng ngun lỵng thc, thc phốm tỵi sng tọi ch cho các đơ thĀ; täo viûc làm và thu nhêp cho mt b phờn dồn cỵ sinh sng bỡng sõn xuỗt nng nghiỷp nay b mỗt ỗt do th ha; nng nghiỷp th dú tiøp cên các dĀch vý đơ thĀ, mć ra cĄ hội mĆi cho phát triùn chi÷u såu theo hỵng nng nghiỷp cng nghỷ cao. Nng nghiỷp th khng chỵ gp phn tọo cõnh quan, giõm nhiỳm mi trỵng m cn cõi thiỷn sc khe cng ng (Anh Tuỗn, 2017). Tuy nhiên phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ cüng gðp nhĂng khĂ khởn v thỏch thc nhỵ kh khởn trong tiứp cờn ngun lc (ỗt, nỵc, tớn dýng v họ tng h tr), thiứu quy hộch và cĄ chø giám sát hiûu quâ, dén đøn tác động tiêu căc tĆi sĀc khăe, nëng suỗt v mi trỵng cỹng nhỵ khõ nởng tiứp cờn th trỵng (Corbould, 2013).

Bài viøt này trình bày køt quâ tổng quan một số lý luên và kinh nghiûm thăc tiún v÷ phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ. Nghiên cĀu tổng hĉp các køt quâ nghiên cĀu đã cơng b trong nỵc, quc tứ v cỏc chýnh sỏch c lin quan. Phỵng phỏp phõn tớch ni dung theo tiứp cờn hỷ thng ỵc s dýng ự phõn tích kinh nghiûm quốc tø, rút ra bài học kinh nghiûm và gĉi ý v÷ giâi pháp phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ ć Viût Nam trong thąi gian tĆi.

2. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ PHÁT TRIỂN NƠNG NGHIỆP ĐƠ THỊ

2.1. Một số lý luận cơ bân về nơng nghiệp đơ thị

2.1.1. Nơng nghiệp đơ thị và một số khái niệm liên quan

Nơng nghiệp đơ thị: Theo đĀnh nghÿa cûa

FAO nơng nghiûp đơ thĀ bao gồm câ nơng nghiûp ven đơ v c thự ỵc nh ngha l ht ng tọo ra lỵng thc v sõn phốm u ra khỏc thng qua sõn xuỗt nng nghiỷp và các quy trình liên quan (chuýn đổi, phân phối, tiøp thĀ, tái chø„), diún ra trn ỗt liữn v các khơng gian khác trong thành phố và vùng lân cên (FAO Rikolto & RUAFF, 2022). Chỵng trỹnh Phỏt triựn Liờn hiûp quốc (UNDP) cý thù hĩa khái niûm nơng nghiûp đơ thĀ là hột động sõn xuỗt cỏc li thc phốm và sân phèm nơng nghiûp khác, da vo qu ỗt v ngun nỵc khu văc đơ thĀ và các vựng ngi vi, ng dýng cỏc phỵng phỏp sõn xuỗt chuyờn canh, s dýng hoc tỏi s dýng cỏc nguyờn vờt liỷu t nhiờn v chỗt thõi thĀ (UNDP, 1996).

Khơng gian nơng nghiûp đơ thĀ l khng gian th cha ng tỗt cõ cỏc hột động liên quan đøn nơng nghiûp đơ thĀ. Khơng gian nơng nghiûp đơ thĀ bao gồm cânh quan đơ th truyữn thng v cõnh quan th sõn xuỗt (Hà Anh, 2020). Nơng nghiûp đơ thĀ l ni cung cỗp lỵng thăc, thăc phèm täi chỗ cho các đơ thĀ. Nơng nghiûp đơ thĀ dú dàng tiøp cên các dĀch vý, tiûn ých đơ thĀ, gĩp phỉn täo viûc làm v tởng thu nhờp cho mt b phờn dồn cỵ đơ thĀ, đồng thąi gĩp phỉn vào quân lý b÷n vĂng tài nguyên thiên nhiên, giâm thiùu ơ

</div>Trang 3<div class="page_container" data-page="3">

nhiỳm mi trỵng v tọo dng cõnh quan th, cõi thiỷn sc khe ngỵi dõn.

Nng nghiỷp th xuỗt phỏt là mơ hình tên dýng các diỷn tớch nh, l ỗt trng, sõn vỵn, thõm c, ban cng, sồn thỵng, ni sinh hột cộng đồng trong các đơ thĀ đù trồng cây hoðc chën nuơi gia cỉm, gia súc nhă, đáp Āng nhu cu thiứt thc cho cỵ dồn th. u iựm cûa nơng nghiûp đơ thĀ l diỷn tớch sõn xuỗt nh, phù hĉp vĆi đi÷u kiûn ć thành thĀ. Ứng dýng khoa học kč thuêt và cơng nghû cao cho các sõn phốm sõn xuỗt ra tờp trung phýc vý ngay cho nhu cỉu cûa khu văc th nhỵ: hoa lan, cåy cânh, cá cânh, nuơi trồng các lội cây, con đðc sõn, cao sõn, khng chỵ täo giá trĀ trong sinh hột mà cịn gĩp phỉn täo mč quan đơ thĀ, täo nt vởn ha th v cõi thiỷn mi trỵng sinh thỏi theo hỵng xanh - sọch - ừp, hi hịa giĂa thiên nhiên vĆi con ngỵi. So vi nng nghiỷp truyữn thống, nơng nghiûp đơ thĀ cĩ lĉi thø cänh tranh nhỗt nh vữ khõ nởng cung cỗp cho th trỵng đơ thĀ sân phèm cĩ chi phí rĩ hĄn, bao gồm cõ chi phý mi trỵng (ng Hiứu, 2021).

Thỏch thc ln nhỗt i vi nng nghiỷp th l phõi t chc sõn xuỗt trong khng gian chờt hừp, ýt ỗt canh tác. VĆi să hỗ trĉ cûa khoa học cơng nghû và nhu cỉu ngày càng cao cûa đąi sống, m hỡnh ny ó ỵc quan tồm u tỵ tr thành một ngành kinh tø sinh thái giá trĀ cao trong và ven đơ thĀ, bao gm ht ng sõn xuỗt, chứ biøn và làm dĀch vý chuyên sâu v÷ cây trồng nơng nghiûp, vêt nuơi phù hĉp vĆi đi÷u kiûn cý thù cûa cỏc th ỵc s dýng phỵng phỏp canh tỏc hĂu cĄ, cơng nghû cao, giâi pháp kč thuêt truy÷n thống køt hĉp vĆi hiûn đäi cĩ khâ nëng sā dýng và tái sā dýng tài nguyên thiên nhiên và chỗt thõi th... (Vỵng Xuån Nghiêm, 2021).

Nơng nghiệp đơ thị thơng minh là nơng

nghiûp đơ thĀ cĩ áp dýng cơng nghû thơng minh - một n÷n nơng nghiûp đa chĀc nëng, cĂ vai trā: gĩp phỉn täo cânh quan đơ thĀ và câi thiûn sc khe cng ng; gp phn cung ng ngun lỵng thc, thc phốm tỵi sng tọi ch cho th; c khõ nởng giõi qut ỵc cỏc vỗn ữ liờn quan đøn phát triùn cĄ sć hä tỉng xanh, täo nguồn lỵng thc, thc phốm an tn, sõn xuỗt hoa

cõy cõnh v täo viûc làm đa däng (Đào Thø Anh, dén theo Đðng Hiøu, 2021).

Nơng nghiệp xanh và tăng trưởng xanh: Cĩ

nhi÷u khái niûm khác nhau v÷ nơng nghiûp xanh. Tuy nhiên theo Tổ chĀc Hĉp tác và Phát triùn kinh tø (OECD), nơng nghiûp xanh là cách thĀc phát triùn ngành nơng nghiûp, trong đĂ tối đa hĂa cĄ hội khai thác các nguồn tài nguyên säch, dén đøn một mơ hình nơng nghiûp tởng trỵng bữn vng gớn hn vi bõo vỷ mi trỵng. Nng nghiỷp xanh vi nh hỵng l nng nghiỷp hu c, nng nghiỷp theo hỵng tuỉn hồn đâm bâo 4 nguyên tíc: sĀc khăe, sinh thái, cơng bìng, cèn trọng dỉn tr thnh hỵng i mi nhìm xây dăng một n÷n nơng nghiûp vën minh thích Āng vĆi biøn đổi khí hêu (Vừ Hu Phỵc & Trỵng Th Thu Hỵng, 2021).

Tởng trỵng xanh ỵc đĀnh nghÿa là să thúc đèy tởng trỵng v phỏt triựn kinh tø, đồng thąi đâm bâo rìng các nguồn tài sõn t nhiờn tiứp týc cung cỗp cỏc ti nguyờn v dch vý mi trỵng thiứt ỳu cho cuộc sống cûa con ngỵi (Dỵng Th Tut Nhung, 2022). ỏnh giỏ ỵc tm quan trng cûa nơng nghiûp xanh, nơng nghiûp tuỉn hồn, nơng nghiûp thơng minh và tëng trỵng xanh, chớnh phỷ Viỷt Nam ban hnh Quỳt đĀnh 1658/QĐ-TTg phê duỷt Chiøn lỵc quc gia vữ tởng trỵng xanh giai n 2021-2030, tm nhỡn 2050. Chiứn lỵc tởng trỵng xanh c mýc tiờu tổng quát: “Gĩp phỉn thúc đèy cĄ cỗu lọi nữn kinh tứ gớn vi i mi m hỹnh tởng trỵng, nhỡm ọt ỵc thnh vỵng vữ kinh tø, b÷n vĂng v÷ mi trỵng v cng bỡng vữ xó hi; hỵng ti nữn kinh tứ xanh, trung ha carbon và đĂng gĂp vào mýc tiêu hän chø să gia tëng nhiût độ tồn cu. Nhỵ vờy phỏt triựn nng nghiỷp đơ thĀ cùng vĆi giâi pháp cơng nghû thơng minh, sā dýng hiûu quâ tài nguyên hiûn cĩ và phát triùn tài nguyên thay thø sơ gĩp phỉn quan trng vo mýc tiu tởng trỵng xanh cûa Viût Nam trong thąi gian tĆi.

2.1.2. Vai trị của nơng nghiệp đơ thị

Cho đøn nay đã cĂ nhi÷u nghiên cu khỏc nhau ỵc thc hiỷn đù đánh giá vai trā cûa nơng nghiûp đơ thĀ ć các quốc gia trên thø giĆi. Køt quâ cûa nhi÷u nghiờn cu ó chỵ ra, nơng

</div>Trang 4<div class="page_container" data-page="4">

nghiûp đơ th mang lọi rỗt nhiữu tác động tích căc v÷ kinh tø, xã hội và mơi trỵng. Nng nghiỷp th mang lọi li ých đa chi÷u, đðc biût là liưn quan ứn an ninh lỵng thc cho cỏc nhm thu nhờp thỗp, c hi viûc làm và đào täo cho các nhĩm ỳu thø, tởng cỵng khõ nởng tiứp cờn vi rau quõ tỵi v giõm tỏc ng ứn mi trỵng nh rút ngín q trình vên chuýn,

ng gi v bõo quõn.

Dỵi gc độ kinh tø, nơng nghiûp đơ thĀ đĂng gĂp vai trị trong quan trọng đối vĆi quá trình phát triùn kinh tø ć câ cỗp quc gia v a phỵng (Zeeuw, 2004) cỹng nhỵ i vi sinh kứ cỷa ngỵi nghèo thành thĀ thơng qua viỷc õm bõo an ninh lỵng thăc và täo thu nhêp (Egal & cs., 2001; Lee & cs., 2010). Chỵng họn nhỵ khụng 90% tiờu thý rau tỵi thỷ cỷa Ghana ứn t ht ng sõn xuỗt nơng nghiûp trong thành phố (Corbould, 2013). HĄn nĂa, viûc sõn xuỗt lỵng thc chớnh cỏc khu vc thnh th ỵc coi l mt c chứ ng ph trong cỏc tỡnh hung mỗt an ninh lỵng thc nghiờm trng v hỵng ứn tiờu dựng h gia ỹnh hu høt các khu văc trên thø giĆi (Egal & cs., 2001).

V÷ mðt xã hội học, nơng nghiûp đơ thĀ cĩ thự ht ng nhỵ mt chiứn lỵc quan trng trong xa i giõm ngho v tởng cỵng s ha nhờp xó hi cỷa nhng ngỵi nhờp cỵ mi v cỏc nhm ỳu thø trong xã hội đơ thĀ. Nghiên cĀu cûa Egal & cs. (2001) tọi mt s nỵc chõu Phi ó chỵ ra, ngỵi nghốo thnh thĀ chi tiêu không 60-80% thu nhêp cho thăc phèm. Nơng nghiûp đơ thĀ đã gĂp phỉn xĂa đĂi giâm nghèo thơng qua giâm chi tiưu và tëng thu nhêp. Bên cänh đĂ, trang träi đơ thĀ cüng đĂng vai tr quan trng trong cung cỗp ht ng giõi trớ cho cỵ dồn. Khi cỏc nhu cu c bõn ỵc ỏp ng, cỵ dõn thnh th c thự lm vỵn nhiữu hn ự thỵ gión vữ thự chỗt hoc tõm lý tớch cc hn so vi sõn xuỗt lỵng thc truy÷n thống. Một số trang träi đơ thĀ khác cüng cĂ thù phát triùn các chĀc nëng giáo dýc sinh thái hoðc bít đỉu đĂng một vai trị trong viûc chëm sĂc nhĂng ngỵi b ri ln tõm lý (Zeeuw, 2004).

Vữ khớa cọnh mi trỵng, nơng nghiûp đơ thĀ cĩ ti÷m nëng gp phn giõm thiựu mt s tỏc ng bỗt lĉi (ơ nhiúm khơng khí, nhiỳm chỗt

thõi, thiứu đa däng sinh học„), giúp cõi thiỷn mi trỵng tọi cỏc thnh ph (Skar & cs., 2020). Bên cänh đĂ, nơng nghiûp đơ thĀ giúp nâng cao khâ nëng chống chĀu cûa đơ thĀ và gĩp phỉn đáp Āng các thách thĀc thích Āng vĆi biøn đổi khí hêu. Nơng nghiûp đơ thĀ cĂ tác động tích căc đøn viûc phû xanh thành phố, câi thiûn vi khí hêu đơ thĀ (chín giĩ, giâm býi, bng rõm, c lờp carbon v cỏc chỗt ơ nhiúm khác), bâo tồn cỏc ti nguyn ỗt, nỵc, đa däng sinh học và cânh quan vën hĂa (Zeeuw, 2004).

Mðc dù mang läi lĉi ích v÷ câ kinh tø, xã hội và mi trỵng, nng nghiỷp th cỏc nỵc ang phỏt triùn phâi đối mðt vĆi một số thách thĀc, bao gồm nhĂng lo ngäi v÷ sc khe, s xõm lỗn cỷa th vào các khu văc canh tác và tình träng pháp lý khơng chíc chín (Corbould, 2013). Køt quâ nghiên cĀu cûa Ngân hàng Thø giĆi nëm 2013 ć Bangalore (Ấn Độ), Accra (Ghana), Nairobi (Kenya) v Lima (Peru) ó chỵ ra, s phỏt triựn cỷa nng nghiỷp th thỵng b õnh hỵng bi cỏc quy đĀnh v÷ pháp lý liên quan ứn s dýng ỗt, nguy c lm mỗt ỗt nng nghiỷp. Thm vo , ngỵi sõn xuỗt nng nghiỷp tọi thĀ thiøu khâ nëng tiøp cên vĆi hû thống thu li phýc vý tỵi tiờu, tớn dýng, tờp huỗn k thuêt và dĀch vý khuỳn nơng (World Bank, 2013).

2.2. Phát triển nơng nghiệp đơ thị ở một số quốc gia

2.2.1. Xu hướng phát triển nơng nghiệp đơ thị trên thế giới

Nhìn chung, thăc tiún phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ ć mỗi quốc gia khác nhau, phý thuộc vào các đi÷u kiûn tă nhiên, kinh tứ xó hi cý thự. Tuy nhin cỏc xu hỵng phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ bao gồm:

(i) Đơ thị hĩa nơng nghiệp: là viûc chuýn

đổi các khu văc đơ thĀ trć thnh ni sõn xuỗt nng nghiỷp. Cỏc khng gian nhỵ cng vin, sồn thỵng, mỏi nh v khng gian cng cng khỏc ỵc s dýng ự trng cây, trồng rau và nuơi gia cỉm nhă. Đi÷u này giúp tên dýng tối đa khơng gian cĩ sïn trong đơ thĀ và giâm không cách vên chuýn thăc phốm. Cỏc quc gia nhỵ

</div>Trang 5<div class="page_container" data-page="5">

Singapore, Maylaysia đã phát triùn nơng nghiỷp th khỏ mọnh theo xu hỵng ny.

(ii) Ứng dụng cơng nghệ thơng minh: các

cơng nghû thơng minh nhỵ t ng ha, Internet vän vêt và trí tủ nhân täo đù quân lý cỏc hỷ thng nng nghiỷp th ngy cng ỵc Āng dýng nhi÷u hĄn. Hû thng tỵi nỵc t ng, kiựm st mi trỵng v theo dừi sc khe cõy trng thơng qua các câm biøn cĩ thù giúp tëng nëng suỗt v hiỷu quõ trong nơng nghiûp đơ thĀ. Nơng nghiûp thûy canh cüng là một phỵng phỏp ng dýng cng nghỷ thng minh trng cồy trong mi trỵng nỵc m khng cn s dýng ỗt, khớc phýc ỵc khng gian họn chứ v tiứt kiỷm nỵc. Nng nghiỷp đơ thĀ thûy canh sā dýng hû thống thûy canh dc hoc ngang trờn sồn thỵng, trong các nhà kính hoðc thêm chớ trong cỏc container chuýn i. ồy l xu hỵng phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ ć nhi÷u quốc gia trong đĂ cĂ ĐĀc, Hoa KĊ, Hàn Quốc nhìm khíc phýc să khan hiøm v÷ nguồn lăc và nhu cỉu thăc phốm tởng nhanh cỷa cỵ dồn th.

(iii) Nơng nghiệp đơ thị hữu cơ: phát triùn

nơng nghiûp đơ thĀ hĂu cĄ đang trć thành một lÿnh văc phát triùn đáp Āng nhu cu ngy cng tởng cỷa ngỵi tiưu dùng đơ thĀ đối vi thc phốm hu c. Phỵng pháp trồng trọt và nuơi trng hu c khng s dýng ha chỗt c họi v tờp trung vo bõo vỷ mi trỵng v sc khe con ngỵi. Cỏc quc gia i u trong phỏt triùn nơng nghiûp hĂu cĄ là ĐĀc, Cuba, Hoa KĊ, và Ấn Độ.

(iv) Nơng nghiệp xanh: là khái niûm khác

cûa nơng nghiỷp th phõn ỏnh xu hỵng phỏt triựn nơng nghiûp đơ thĀ b÷n vng, thõn thiỷn vi mi trỵng cõ khu vc th, nng thn v n ỵc ữ cờp hu hứt cỏc quc gia. N nhỗn mọnh viỷc s dýng cỏc phỵng pháp, kč thuêt bâo vû mi trỵng, ti ỵu ha sā dýng tài nguyên và hän chø tác động tiêu căc lên hû sinh thái. Mýc tiêu cûa nơng nghiûp đơ thĀ xanh là tên dýng khơng gian th nhỵ sồn thỵng, mỏi nh, cng viờn v cỏc khng gian cơng cộng đù trồng cây, trồng rau, nuơi gia cỉm, sõn xuỗt cỏc li thc phốm tỵi sọch v ồy cüng là một khái niûm v÷ phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ trong bối cânh biøn đổi khí hêu.

2.2.2. Phát triển nơng nghiệp đơ thị ở Singapore

Singapore là quốc gia cĩ thu nhêp bỡnh quõn u ngỵi ng u trong khu vc ng Nam Á vĆi mĀc gỉn 60 nghỡn USD. Tuy nhiờn, 90% lỵng thăc, thăc phèm tiêu dùng cûa Singapore phâi nhêp khốu v tr thnh thỏch thc ln nhỗt cỷa quc đâo này. Chính vì vêy, Singapore đã đðt mýc tiêu t sõn xuỗt ỵc 30% lỵng lỵng thc vo nởm 2030 bìng cách triùn khai áp dýng cơng nghû sân xuỗt hiỷn ọi ự phỏt triựn nng nghiỷp thĀ. Nëm 2014, chýnh phû ó cng b Qu nởng suỗt nơng nghiûp trĀ giá không 47 triûu USD đù hỗ trĉ các trang trọi tởng sõn lỵng bỡng cỏch s dýng cng nghỷ tiên tiøn và đøn 2021 đã cĂ hĄn 100 trang trọi ỵc hỵng li t qu ny (Hng Triữu Hoa, 2022).

Singapore là một ví dý điùn hình thành cơng v÷ phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ nhą să køt hĉp giĂa cng nghỷ sõn xuỗt tiờn tiøn, să đa däng các phỵng phỏp canh tỏc v chýnh sách hỗ trĉ tài chính cûa chính phû. Trong sõn xuỗt rau ởn lỏ, ngỵi dån Singapore đã cĂ nhĂng cách sáng täo đù bố trí trang träi trồng rau ć các khu văc khác nhau trong thành phố. Các trang trọi th ỵc phỏt triựn rỗt mọnh v sõn xuỗt nng nghiỷp ỵc triựn khai ć khíp nĄi, tên dýng không khơng trên nhà, trên sồn thỵng v nhng khng gian chỵa ỵc tờn dýng nhỵ dỵi cỏc gm cu ự trng trọt. Nĩc nhà cûa bãi đêu xe nhi÷u tỉng trong các khu nhà ć cơng cộng cüng đã ỵc chớnh phỷ cho php ngỵi dõn s dýng ự trng rau. Dộn theo Kim Long (2023), Singapore đã cĂ 238 trang träi trên mỏi nh chung cỵ cao tng hay bói xe trờn cao Singapore ỵc chớnh phỷ cỗp phộp sõn xuỗt týnh đøn nëm 2020. Qua đĂ cho thỗy, phỵng thc sõn xuỗt sáng täo cĩ thù mang lọi nởng suỗt cao trong đi÷u kiûn hän hõp v÷ ỗt ai. Nứu cỏc m hỹnh ny ỵc ỏp dýng trên quy mơ lĆn hĄn, Singapore c thự khớc phýc ỵc họn chứ vữ ngun lc v tởng cỵng khõ nởng cung cỗp thc phốm cỏc lội rau ën lá và cá. Singapore cüng chú trọng phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ hĂu cĄ nhìm đâm bâo an ninh lỵng thc v giâm thiùu phý thuộc vào nhêp khèu thăc phèm. Thành phố này đã triùn khai

</div>Trang 6<div class="page_container" data-page="6">

các dă án trồng rau và trồng cây trong các tịa nhà cao tỉng, trên mái nhà và trong nhĂng khu văc cơng cộng (Bâo Hà, 2020).

Singapore cüng xåy dăng các khu nhà kính đù trồng rau tÿ viûc tên dýng các khơng gian cü m hiỷn nay khng cn s dýng. Nh kýnh ỵc thiứt kứ phự hp, c thự t iữu chỵnh ự khng khý lỵu thng tt hn v mang lọi nởng suỗt t 60-80kg thc phốm trờn mỗi mét vuơng. Sân phèm rau thu hộch täi các nhà kớnh ny thỵng phýc vý cho th trỵng tiêu thý täi chỗ.

2.2.3. Phát triển nơng nghiệp đơ thị ở Malaysia

Malaysia ỵc chn ự lm vớ dý nhỵ l mt trỵng hp cỷa phỏt triựn nng nghiỷp th ỵc coi nhỵ l mt cng cý cỷa phỏt triựn bữn vng (Islam & Siwar, 2012). Chỵng trỹnh nng nghiỷp th tọi Malaysia ỵc triựn khai tÿ nëm 2014 và ỵc thc hiỷn thng qua viûc thành lêp các cộng đồng nơng nghiûp đơ thĀ (Hồng Triữu Hoa, 2022). Theo chỵng trünh này, các không trống xung quanh khu dồn cỵ ỵc tên dýng cho trồng trọt. Týnh đøn nëm 2021, Malaysia cĩ 11.000 cộng ng cỵ dồn nng nghiỷp th và chính phû Malaysia cüng t mýc tiu ọt ỵc 20.000 cỵ dồn nng nghiỷp đơ thĀ vào nëm 2030. Thay i phỵng thc canh tỏc ć khu văc đơ thĀ so vi cỏc phỵng phỏp canh tác truy÷n thống là một trong nhĂng giâi pháp chỷ cht trong chiứn lỵc phỏt triựn nng nghiỷp thĀ cûa chính phû Malaysia.

Trong phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ, Maylaysia ó ỏnh giỏ v nhờn diỷn cỏc vỗn ữ nhỵ nhiỳm mi trỵng, s dýng phõn bn, ha chỗt là nhĂng nguyên nhân gây õnh hỵng ứn sc khe cỹng nhỵ mi trỵng sng cỷa ngỵi dõn khu vc thành thĀ. Kč thuêt phù hp ự giõi qut ỵc vỗn ữ ny bao gm cỏc phỵng phỏp sõn xuỗt khng cn ỗt nhỵ nng nghiỷp khớ canh, thỷy canh v aquaponics (mt phỵng pháp canh tác khơng dùng thuốc trÿ sâu køt hĉp nuơi trng thỷy sõn v nỵc nui trng thỷy sõn giu chỗt dinh dỵng ỵc cung cỗp cho cõy trng thỷy canh). Nhng phỵng phỏp ny thự hiỷn rừ tiứn b vữ k thuờt trong sõn xuỗt v phự hp vi mi trỵng th. Bờn

cọnh , cỏc phỵng phỏp trng cõy trờn sõn thỵng v canh tỏc thng ng cỹng ỵc ỏp dýng trong sõn xuỗt nng nghiỷp th, mang lọi kứt quõ cao hn so vi cỏc phỵng phỏp canh tỏc thng thỵng do nởng suỗt cao hn v tiứt kiỷm diỷn tớch trng trt. Cỏc phỵng phỏp sõn xuỗt nng nghiỷp th cỷa Singapore nhỵ thiứt lờp hỷ thng canh tác aquaponics trên mái các bãi đỗ xe và mć các trang träi đơ thĀ trong các tịa nhà khơng s dýng cỹng ỵc ỏp dýng Malaysia. Chớnh phû Malaysia cüng triùn khai một số chính sách hỗ trĉ đù phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ, điùn hình là Chớnh sỏch nng lỵng quc gia giai độn 2011-2020.

2.2.4. Phát triển nơng nghiệp đơ thị ở một s quc gia khỏc trờn th gii

Theo Vỵng Xuồn Nghiưm (2021), nhi÷u đơ thĀ trên thø giĆi đã phát triùn mänh v÷ nơng nghiûp đơ thĀ vĆi nhng thnh cng bỵc u, tỏc ng ứn chỗt lỵng cuc sng cỷa cỵ dồn đơ thĀ. Tÿ cuối thø kČ XX, nơng nghiûp đơ thĀ đã trć thành xu thø trong quá trình phát triùn đơ thĀ ć các quốc gia.

Theo báo cỏo hng nởm cỷa FAO (dộn theo Vỵng Xuồn Nghim, 2021) nởm 2008 gn 1/3 lỵng rau, quõ, tht, trng cung Āng cho đơ thĀ trên thø giĆi là tÿ nơng nghiûp đơ thĀ, 25-75% số gia đünh ć thành phố phát triùn theo mơ hình nơng nghiûp đơ thĀ”. Tiêu biùu phâi kù đøn ć MatxcĄva (Nga) 65% gia đünh cĂ mơ hünh VAC đơ thĀ, ć Dactxalam là 68%, Maputo 37%,„ Täi Bịclin (ĐĀc), cĩ 8 vän mõnh vỵn trng rau th.

Hng vọn cỵ dồn New York (Hoa K) c vỵn trng rau trn sồn thỵng. Tọi New York, m hỡnh nơng nghiûp đơ thĀ hĂu c ỵc phỏt triựn nhanh thng qua chỵng trỹnh GreenThumb. Chỵng trünh này hỗ trĉ và khuỳn khích viûc thành lêp khu vỵn cng ng v trang trọi th hĂu cĄ trong các khu văc thành thĀ. Nhi÷u thnh ph ln cỷa Trung Quc nhỵ Bớc Kinh, Thỵng Hõi, Quõng Chồu, nng nghiỷp th, ven cung cỗp ti 85% nhu cỉu v÷ rau xanh, 50% v÷ thĀt trĀng cỷa ngỵi dồn. Týnh ứn nởm 2015, trưn tồn thø giĆi c hn 800 triỷu ngỵi sõn xuỗt nng

</div>Trang 7<div class="page_container" data-page="7">

nghiỷp th, trong c hn 20 triỷu ngỵi cỏc nỵc Tõy Phi (Game & Primus, 2015). Chính phû Seoul ó triựn khai nhiữu chỵng trình khuỳn khích và hỗ trĉ nơng nghiûp đơ thĀ. Điùn hình là chính sách “Green Seoul” và “Urban Agriculture Policy” nhìm täo ra cỏc khu vỵn cng ng, trng rau trờn mỏi nh và các trang träi đơ thĀ nhă trong thành phố (Seoul Government, 2016).

Cu Ba phát triùn mänh mơ nơng nghiûp đơ th ự cung ng thc phốm tỵi sng tọi ch cho cỵ dồn th, nh thỷ Lahabana ó t tỳc ỵc ứn 90% li thc phốm ny. Nëm 2008 cĂ hĄn 20 vän thĀ dân Cu Ba làm viûc trong ngành nơng nghiûp đơ thĀ sā dýng 140km2 ỗt th. Chỵng trỹnh nng nghiûp đơ thĀ cûa Cuba l mt thnh cng ỗn tỵng. Cỏc nng träi, trong đĂ nhi÷u nơng träi nhă hiûn là nguồn cung cỗp phn ln lỵng rau cho Cuba. Cỏc nng trọi ny cỹng cung cỗp khụng 300.000 viỷc lm nỵc ny vi mc lỵng khỏ cao v làm thay đổi thĩi quen ën uống ć một quốc gia vốn quen vĆi chø độ ën cĂ gäo và đêu cùng các sân phèm đĂng hộp tÿ Đơng Âu. Thỷ cỷa Cuba ó tọo ra mt mọng lỵi nơng nghiûp đơ thĀ hĂu cĄ rộng lĆn. Nhą să sáng täo và tên dýng các khơng gian đơ thĀ, Havana đã phát triùn hû thống trng cõy trờn mỏi nh, khu vỵn cộng đồng và các trang träi đơ thĀ nhă (Cao Lăc, 2018; Vü Minh Nhêt, 2011).

Mumbai (Ấn Độ) là một trong các thành phố cĩ mêt độ dõn cao nhỗt thứ gii, 48.215 ngỵi/km2. Trong bi cõnh thiứu ỗt, hiứm nỵc, ng ngỵi ngho, phỵng phỏp lm vỵn hu c quy m nh trờn ban cng, thờm chớ treo trờn tỵng, dựng bó mớa trn ỗt ng trong túi nhăa hay trong các lội hộp, ống, lốp xe, đù hộ dân trồng rau ën täi gia và bán tëng thu nhêp. Theo cách thĀc này, hộ gia đünh cĂ thự t tỳc ỵc 5kg rau quõ mỗi ngày trong 300 ngày cûa nëm (Meron, 2009; ThuĊ Nguyún, 2020).

2.3. Khĩ khăn, thách thức và bài học kinh nghiệm cho phát triển nơng nghiệp đơ thị

2.3.1. Khĩ khăn, thách thức

Thách thĀc lĆn trong phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ là xác đĀnh cách giám sát, kiùm sốt, giâm thiùu rûi ro v÷ kinh tø, xó hi, mi

trỵng v hiựu ỵc lm thứ no ự phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ một cách b÷n vĂng nhỵ l mt thnh phn trong hỷ thng cung cỗp lỵng thc tn cu. Nguyờn nhân là do phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ cüng gåy ra tác động tiêu căc liưn quan đøn rûi ro sc khe, nởng suỗt v ơ nhiúm (Game & Primus, 2015).

Bên cänh đĂ, tiøp cên nguồn tài nguyên thiưn nhiưn và lao động là một thách thĀc vĆi phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ do quá trünh đơ th ha cỏc nỵc ang phỏt triựn diỳn ra tỵng i nhanh, nhu cu chuýn i ỗt sang ỗt đơ thĀ cao dén đøn tài nguyn ỗt tr nờn khan hiứm v ti nguyn nỵc bĀ hän hõp. Đåy là nguyên nhõn dộn ứn nởng suỗt nơng nghiûp dao động lĆn (Orsini & cs., 2013). Thiøu các dĀch vý hỗ trĉ nhỵ khun nng v ngun vốn tín dýng hän chø cüng là rào cân lĆn đối vĆi phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ (Zeeuw, 2004).

Týnh đa däng cûa nơng nghiûp đơ thĀ phý thuộc vào cỏc u t nhỵ: (i) Ht ng kinh tứ, nng nghiûp đơ thĀ cĩ thù bao gồm các hột động sõn xuỗt, chứ biứn, thỵng mọi sõn phốm, sõn xuỗt v cung Āng dĀch vý đỉu vào; (ii) Đa däng v÷ vĀ trớ sõn xuỗt (ni hoc ven , khu vc ỗt cng hoc ỗt tỵ); (iii) a dọng vữ sõn phốm (sõn phốm trng trt nhỵ ngỹ cc, rau, cỷ, quõ hoc sõn phốm chởn nui nhỵ gia cm, thă, dê, lĉn„); (iv) Đa däng v÷ quy mơ sân xuỗt v cng nghỷ sõn xuỗt; (v) a dọng vữ th trỵng tiêu thý và mĀc độ sõn xuỗt hng ha v (vi) a dọng vữ i tỵng tham gia vo phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ (Zeeuw, 2004).

Do vêy, nng nghiỷp th cn ỵc thự chứ ha thnh chýnh sỏch ỵu tin, khun khớch thu hỳt cỏc nguồn lăc xã hội đỉu tỵ vi vai tr l động lăc quỳt đĀnh să phát triùn nhanh, mänh và b÷n vĂng cûa các đơ th. Nh nỵc v cỏc chớnh quyữn a phỵng cn xây dăng cĄ chø quân lý nhỗt quỏn i vi nng nghiỷp th lin quan ứn vỗn ữ mi trỵng, k thuờt, x lý v tỏi s dýng nỵc thõi, chỗt thõi rớn hu c th. Vi iữu kiỷn nhỵ Viỷt Nam, cỏc tỵnh, thnh ph cn c chỷ trỵng phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ, hỗ trĉ nng dõn lm cỏc m hỡnh sõn xuỗt nng nghiỷp phù hĉp vĆi đi÷u kiûn đơ thĀ hĩa; khoanh vùng chĀc nëng cho ỗt sõn

</div>Trang 8<div class="page_container" data-page="8">

xuỗt nng nghiỷp; quy hộch hû thống hä tỉng kč thuêt; phỏt triựn cỏc chỵng trỹnh nơng nghiûp Āng dýng cơng nghû hiûn đäi, kč thuêt tiên tiøn; h tr ngỵi dõn trong viỷc truy xuỗt ngun gc, xõy dng thỵng hiỷu cho sõn phốm (Minh Trang, 2022; Bộ Xây dăng, 2020; Vỵng Xuồn Nguyn, 2021; ng Hiứu, 2021).

2.3.2. Bài học kinh nghiệm cho phát triển nơng nghiệp đơ thị

Qua nghiên cĀu thăc tiún v÷ phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ trên thø giĆi, chúng tơi rút ra một số bài học kinh nghiûm cho phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ.

Thứ nhất, cỉn xõy dng chiứn lỵc phỏt

triùn nơng nghiûp đơ thĀ mang tính dài hän, phù hĉp vĆi quy hộch phát triùn ć các khu đơ th v xu hỵng di cỵ cỷa ngỵi dõn. Khai thác tối đa khơng gian đơ thĀ vo sõn xuỗt nng nghiỷp, vÿa täo ra nơng sân, va mang lọi mi trỵng sng xanh cho đơ thĀ. Kinh nghiỷm ny ó ỵc thc hiỷn rỗt tt Hoa KĊ, Singapore và Malaysia.

Thứ hai, Āng dýng cng nghỷ cao trong sõn

xuỗt nng nghiỷp l u t qut nh ự nõng cao nởng suỗt, chỗt lỵng sõn phốm v giõm giỏ thnh, tiứt kiỷm chi phý cho ngỵi dồn th khi s dýng nhng sõn phốm do chớnh h sõn xuỗt ra. Do đĂ cỉn cĩ các chýnh sỏch, chỵng trỹnh phỏt triựn nơng nghiûp đơ thĀ Āng dýng cơng nghû hiûn đäi, kč thuêt tiên tiøn vo sõn xuỗt. Trong bi cõnh chuýn đổi số hiûn nay, triùn khai xây dăng, thu thêp cĄ sć dĂ liûu trăc tuỳn nơng nghiûp đơ thĀ sơ giúp quân lý hiûu quâ chỗt lỵng, ngun cung v mi trỵng cho cỏc chui giỏ trĀ nơng sân tÿ nơng nghiûp đơ thĀ. Hỉu høt các quốc gia phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ, nơng nghiûp xanh đ÷u coi trọng viûc Āng dýng cơng nghû thơng minh nhỵ t ng ha, Internet vän vêt và trí tủ nhân täo trong phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ.

Thứ ba, phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ cỉn

chú ċ đøn viûc nhên diûn và đánh giỏ cỏc vỗn ữ vữ nhiỳm mi trỵng do s dýng phõn bn v ha chỗt, c tác động tiêu căc đøn mi trỵng sng v sc khe cỷa cỵ dồn th. La chn cỏc phỵng phỏp v k thuờt sõn xuỗt c hiỷu

quõ kinh tứ cao nhỵng phự hp vi vởn ha v thõn thiỷn vi mi trỵng là một trong các ỳu tố quan trọng trong phát triùn nơng nghiûp th theo hỵng xanh v bữn vng. Cỏc quốc gia Malaysia, Singapore đ÷u quan tåm đøn sā dýng cơng nghû thay thø tối þu, thån thiûn mơi trþąng trong chiøn lỵc phỏt triựn nng nghiỷp th cỷa h.

Th tư, chính sách khuỳn khích doanh

nghiỷp u tỵ trc tiứp hoc liờn kứt vĆi các tổ chĀc kinh tø hĉp tác, cá nhân t chc sõn xuỗt cung ng sõn phốm nng nghiỷp xanh đơ thĀ täi chỗ sơ gĩp phỉn thúc đèy viûc hình thành và phát triùn các chuỗi giá trĀ nơng sân täi cỏc vựng sõn xuỗt nng nghiûp đơ thĀ cĩ hiûu quõ kinh tứ cao v bữn vng vữ mi trỵng. Các quốc gia đi đỉu trong u tỵ cho phỏt triựn nơng nghiûp đơ thĀ là Singapore, Malaysia.

3. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NƠNG NGHIỆP ĐƠ THỊ THEO HƯỚNG TĂNG TRƯỞNG XANH Ở VIỆT NAM

3.1. Hồn thiện quy hoạch và cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển nơng nghiệp đơ thị

Quy hộch chi tiøt ngành và vùng nơng nghiûp đơ thĀ theo khơng gian gín vĆi xây dăng bộ tiêu chí lăa chọn mơ hình nơng nghiûp đơ thĀ, xây dăng cĄ sć hä tỉng kč thuêt sơ gĩp phỉn phát huy thứ mọnh cỷa tng vựng vữ sõn xuỗt v tiứp cờn th trỵng. Nghiờn cu v quy hch chi tiứt cỏc vựng sõn xuỗt ging, cõy trng, vờt nui chû ỳu; cơng khai phổ biøn các quy hộch dăa trn c s khoa hc vữ phỏt triựn sõn xuỗt nng nghiỷp ứn cỏc cỗp chớnh quyữn, doanh nghiỷp v ngỵi dồn ự chỷ thự yn tồm u tỵ s l giâi pháp tiên quỳt cho phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ.

Bên cänh đĂ, cỉn xây dăng bộ tiêu chí lăa chọn mơ hình nơng nghiûp đơ thĀ vĆi các tiêu chí v÷ mi trỵng (tiứt kiỷm nởng lỵng, bõo tn, phỏt triựn ging, mc s dýng ha chỗt, vờt liỷu t nhiưn, đa däng hĩa trong s dýng ỗt, tờn dýng nỵc v chỗt thâi đơ thĀ), tiêu chí v÷ xã hội (đáp Āng nhu cỉu xã hội v÷ nơng sân, đâm bõo chỗt lỵng, an tn cûa sân phèm, giâi quỳt viûc làm, thúc đèy xây dăng cộng đồng) và

</div>Trang 9<div class="page_container" data-page="9">

tiêu chí v÷ kinh tø (täo să liên køt thĀ trỵng, tởng thu nhờp cho cng ng, s dýng hiỷu quõ ỗt th, tiứt kiỷm chi phớ sõn xuỗt, cung cỗp nng sõn chỗt lỵng cao cho ngỵi dồn a phỵng (Nguyỳn Vởn Nhiữu Em, 2021).

ự thc hiûn các chĀc nëng mơi trỵng, iữu ha khng khớ, thỡ nng nghiỷp th phâi chú trọng phát triùn hû thống nơng nghiûp hĂu cĄ - tuỉn hồn theo khơng gian, cĩ thù tái s dýng chỗt thõi th ự lm phồn bn, nỵc tỵi cho cõy trng vờt nui; nng nghiỷp tọo ra hỷ thng cõnh quan nhỵ hû thống cây xanh, cơng viưn, các vnh ai xanh ven , ao h iữu ha (Vỵng Xuån Nghiưm, 2021).

3.2. Tăng cường cơng tác truyền thơng nâng cao nhận thức, đào tạo nhân lực và chuyển giao cơng nghệ

Nâng cao nhên thc cỏc cỗp vữ nng nghiỷp th, đðt nơng dån là trung tåm và đĂng vai trị chû thù thăc hiûn phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ. Tuy nhiên, cỉn phát triùn các hình thĀc hĉp tác, liên køt giĂa nơng dân vĆi nơng dân và giĂa nơng dân vi doanh nghiỷp ự gớn sõn xuỗt vi chứ biøn và tiêu thý (Hồng ThĀ Ngọc Ánh, 2016). Nơng dån đĂng vai trā chû thù đù thăc hiûn tái cĄ cỗu nng nghiỷp v xõy dăng nơng thơn mĆi và chû động liên køt doanh nghiûp và các tác nhån khác đù hình thành các chuỗi giá trĀ nơng sân cĩ hiûu quâ cao.

Nng nghiỷp th phõi ỵc nh hỡnh l mt ngành kinh tø sinh thái giỏ tr cao khng chỵ ỏp ng nhu cu lỵng thăc thăc phèm an tồn täi chỗ, mà cịn køt nối các giá trĀ kinh tø, vën ha, xó hi, mi trỵng và gĩp phỉn câi thiûn đąi sng vờt chỗt v tinh thn cỷa ngỵi dõn. Ứng dýng cơng nghû cao gia tởng sõn lỵng, chỗt lỵng sõn phốm cây trồng, vêt nuơi gín vĆi các mơ hình nơng nghiûp chuyên biỷt cung ng dch vý cho th nhỵ cồy xanh, thăc phèm an tồn cho khách sän, dĀch vý du lch, nghỵ dỵng l mt trong nhng giõi phỏp t phá cho phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ gín vĆi tëng trỵng xanh.

Tờp trung ốy mọnh hột động khuỳn nơng đơ thĀ vĆi trọng tâm là Āng dýng cơng nghû số, chuýn giao khoa học kč thuêt và

truy÷n thơng nâng cao nhên thĀc, thay đổi thĩi quen, tờp quỏn xỗu v c nhng nhờn thc mi v÷ đơ thĀ hiûn đäi, phát triùn b÷n vĂng gín vĆi mýc tiêu phát triùn đơ thĀ thơng minh, bâo vû mi trỵng, thớch ng vi biứn i khớ hờu (Vỵng Xuồn Nghim, 2021).

Tởng cỵng cng tỏc giáo dýc v÷ kč nëng m÷m, tởng cỵng phi hp gia nh trỵng vi gia đünh và xã hội đù hình thành ý thĀc sống xanh, thúc đèy tiêu dùng và mua sím xanh, b÷n vĂng thng qua cỏc chỵng trỹnh dỏn nhón nởng lỵng, nhón sinh thái, nhãn xanh. Bên cänh đĂ, cỉn áp dýng hiûu quâ các cơng cý kinh tứ ự iữu chỵnh hnh vi tiưu dùng, đðc biût ć khu văc đơ thĀ và tiêu dùng sân phèm xanh cûa nơng nghiûp đơ thĀ tÿ đĂ thúc đèy phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ b÷n vĂng.

3.3. Xây dựng cơ chế chính sách khuyến khích đầu tư KHCN phát triển các hình thức liên kết theo chuỗi giá trị đáp ứng yêu cầu tại chỗ và xuất khẩu

Xây dăng cĄ chø, chính sách thúc đèy Āng dýng sâu rộng khoa học và cng nghỷ, nhỗt l cng nghỷ sinh hc, cng nghỷ thng tin vo sõn xuỗt, quõn lý nơng nghiûp; phát triùn các hình thĀc hĉp tỏc, liờn kứt sõn xuỗt gia ngỵi sõn xuỗt v doanh nghiỷp, hỡnh thnh cỏc m hỡnh sõn xuỗt nng nghiỷp th hng ha a dọng, gớn sõn xuỗt vi chứ biứn và tiêu thý.

Phát huy vai trā là đĄn v dộn dớt, cu ni ỵa sõn phốm ra th trỵng cỷa doanh nghiỷp. a phỵng cn cĩ chính sách khuỳn khích doanh nghiỷp u tỵ trc tiứp hoc liờn kứt vi cỏc HTX, nhm hp tỏc ự t chc sõn xuỗt cung Āng sân phèm nơng nghiûp xanh đơ thĀ täi chỗ, thay thø nguồn du nhêp bên ngồi khơng kiùm sốt ỵc ngun gc, chỗt lỵng

3.4. Thỳc y chuyển đổi số trong nơng nghiệp đơ thị gắn với tái cơ cấu nơng nghiệp theo hướng tng trng xanh

i mi m hỹnh tởng trỵng, tiứp týc thc hiỷn tỏi c cỗu nơng nghiûp dăa trên n÷n tâng số gín vĆi đổi mĆi sỏng tọo theo hỵng phỏt triùn nơng nghiûp đơ thĀ thơng minh, nâng cao giá trĀ gia tëng và phát triùn b÷n vĂng. Cùng vĆi

</div>Trang 10<div class="page_container" data-page="10">

đĂ, xây dăng, thu thêp, tích hĉp, đồng bộ cĄ sć dĂ liûu trăc tuỳn v÷ nơng nghiûp; khuỳn khớch thu hỳt doanh nghiỷp cng nghỷ s u tỵ phýc vý nng nghiỷp th v nh v ỵc vai trị cûa nơng nghiûp đơ thĀ. Các cơng nghû tă ng h trong sõn xuỗt nơng nghiûp phù hĉp vĆi mơ hình nơng nghiûp đơ thĀ và gín vĆi n÷n tâng truy xuỗt ngun gc l nhng lnh vc cn ỵc ỵu tiưn.

4. KẾT LUẬN

Đơ thĀ hĩa l quỏ trỡnh tỗt u cûa phát triùn, cùng vĆi nĩ là să phát triùn cûa nơng nghiûp đơ thĀ. Trong nhĂng nëm gỉn đåy, nơng nghiûp đơ thĀ đã gĂp phỉn lĆn trong chiøn lỵc phỏt triựn bữn vng cỷa cỏc th trờn thø giĆi. Phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ ć Viût Nam cüng theo xu thø chung cûa thø giĆi và ó ỵc chng minh l tr thnh một trong nhĂng thành tố quan trọng trong quá trünh đơ thĀ hĩa. Phát triùn nơng nghiûp th khng chỵ ỏp ng nhu cu lỵng thăc thăc phèm an tồn täi chỗ, täo cơng ën viûc làm mà cịn køt nối các giá trĀ kinh tø, vën ha, xó hi v mi trỵng gp phn cõi thiỷn i sng vờt chỗt v tinh thn cho mt b phờn dồn cỵ th và khu lân cên. Tuy nhiên phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ đang gðp nhĂng khĂ khën và thách thĀc trong tiøp cên nguồn lăc con ngỵi, ỗt ai v týn dýng cỹng nhỵ thiứu quy hch và cĄ chø thăc hiûn, giám sát hiûu quâ, dén đøn nhĂng tác động tiêu căc cho phát triùn kinh tø xã hội đơ thĀ. Kinh nghiûm phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ ć cỏc quc gia trờn thứ gii ó cho thỗy cn cĩ các giâi pháp phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ đồng bộ tÿ khõu quy hch ứn u tỵ c s hä tỉng, phát triùn cơng nghû phù hĉp, thăc hiûn, giám sát và nhờn diỷn, o lỵng, ng ph vi cỏc vỗn ữ kinh tø xã hội phát triùn do phát triùn nơng nghiûp th. Tởng cỵng cng tỏc truy÷n thơng nâng cao nhên thĀc køt hĉp vĆi đào täo nguồn nhân lăc, khuỳn khých u tỵ khoa hc cơng nghû gín vĆi chuýn đổi số sơ giúp Viût Nam phỏt huy ỵc li thứ v tờn dýng ỵc thnh quâ cûa phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ trên thø giĆi cho phát triùn nơng nghiûp đơ thĀ b÷n vĂng.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Bộ Xây dựng (2020). Mơ hình phát triển nơng nghiệp đơ thị - Kinh nghiệm tại một số đơ thị Việt Nam. Tạp chí Quy hoạch Xây dựng. Truy cập từ ngày 6/3/2023.

Anh Tuấn (2017). Nơng nghiệp đơ thị gĩp phần quản lý bền vững tài nguyên và mơi trường. Truy cập từ ngày 14/4/2023.

Bảo Hà (2020). Singapore trồng rau, phủ xanh sân thượng nhà để xe. Truy cập từ khoa-hoc-doi-song/singapore-trong-rau-phu-xanh-san-thuongnha-de-xe-20200513145324238.htm ngày 15/4/2023.

Cao Lực (2018). Nơng nghiệp organic “cứu” Cuba. Truy cập từ truy cập ngày 29/5/2023.

Corbould C. (2013). Feeding the Cities : Is Urban Agriculture the Future of Food Security? Future Directions International, November: 1-7.

Đặng Hiếu (2021). Giải pháp nào để phát triển nơng nghiệp đơ thị thơng minh. Truy cập từ ngày 30/12/2022

Dương Thị Tuyết Nhung (2022). Chính sách tăng trưởng xanh của Việt Nam: Thực trạng và giải pháp hồn thiện. Tạp chí Tài chính. Truy cập từ ngày 15/4/2023.

Egal F., Valstar A. & Meershoek S. (2001). Urban Agriculture, Household Food Security and Nutrition in Southern Africa. In the Plant Production and Protection Division (AGP) of FAO. Retrived from https://documents1. worldbank. org/curated/en/434431468331834592/ pdf/807590NWP0UDS00Box0379817B00PUBLIC0.pdf on Dec 30, 2022.

Erwin D. (2022). Urban and peri-urban agriculture case studies - Overview, conclusions and recommendations. In Urban and peri-urban agriculture case studies - Overview, conclusions and recommendations. FAO and Leuven, Rikiolto.

FAO (2011). The Place of Urban and Peri-Urban Agriculture (UPA) in National Food Security Programmes. Retrieved from 3/i2177e/i2177e00.pdf May 19, 2023.

FAO Rikolto & RUAFF (2022). Urban and peri-urban agriculture sourcebook. In Urban and peri-urban agriculture sourcebook. doi.org/10.4060/ cb9722en.

</div>