Công ty chứng khoán

<span class="text_page_counter">Trang 1</span><div class="page_container" data-page="1">

<b>CƠNG TY CHỨNG KHỐNPHẦN I: TỔNG QUAN VỀ CƠNG TY CHỨNG KHỐN1. KHÁI NIỆM</b>

(dẫn vào bài)

Một doanh nghiệp muốn mở rộng sản xuất, kinh doanh, muốn đầu tư thêm dâychuyền, đầu tư thêm trang thiết bị cần thiết cho các hoạt động sản xuất kinh doanh, mởrộng thị trường, mở rộng loại hình kinh doanh… sẽ cần huy động thêm vốn đầu tư bằngnhiều hình thức khác nhau. Một trong những cách huy động vốn hiệu quả cho doanhnghiệp là phát hành chứng khoán.

Tuy nhiên, để đảm bảo cho việc phát hành chứng khốn sn sẻ, doanh nghiệp sẽcần đến một giới chuyên môn khác, chuyên về nghiệp vụ này. Đó là đội ngũ chuyên giaphát hành chuyên nghiệp, giỏi tư vấn để các chứng khoán đến được với chủ thể cầuchứng khoán. Trong khi đó, người mua chứng khốn (nhà đầu tư) khơng thể tự đến Sởgiao dịch nơi mua bán và trao đổi chứng khốn để mua cho mình vì thiếu chun mơn,thiếu hiểu biết về cách phân tích các thơng tin tài chính của doanh nghiệp phát hànhchứng khốn.

Vì vậy, để tránh tình trạng các nhà đầu tư đến Sở giao dịch q đơng, gây lộn xộn,ảnh hưởng đến q trình giao dịch mua bán chứng khoán của thị trường tập trung, cầnthiết phải có một tổ chức trung gian làm nhiệm vụ giúp các nhà đầu tư giao dịch chứngkhoán. Tổ chức này là các CTCK.

Cơng ty chứng khốn (CTCK) là một định chế tài chính trung gian thực hiện cácnghiệp trên thị trường chứng khoán.

Tại Việt Nam, theo Quyết định số 27/2007/QĐ-BTC về quy chế tổ chức và hoạtđộng của cơng ty chứng khốn quy định:

<i><b>“Cơng ty chứng khốn là tổ chức có tư cách pháp nhân hoạt động kinh doanhchứng khốn, bao gồm một, một số hoặc tồn bộ các hoạt động: mơi giới chứngkhốn, tự doanh chứng khốn, bảo lãnh phát hành chứng khoán, tư vấn đầu tưchứng khốn.”</b></i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 2</span><div class="page_container" data-page="2">

<b>- Vai trị làm cầu nối giữa cung – cầu chứng khoán:</b>

+ Trên thị trường sơ cấp, CTCK là cầu nối giữa nhà phát hành và nhà đầutư, giúp các tổ chức phát hành huy động vốn một cách nhanh chóng thơng qua nghiệp vụbảo lãnh phát hành.

+ Trên thị trường thứ cấp, CTCK là cầu nối giữa các nhà đầu tư, là trunggian chuyển các khoản đầu tư thành tiền và ngược lại.

(đọc - Trong môi trường đầu tư ổn định, các nhà đầu tư ln chuộng những chứng khốncó tính thanh khoản cao vì họ ln có nhu cầu chuyển đổi số vốn tạm thời nhàn rỗi thànhcác khoản đầu tư và ngược lại. CTCK với nghiệp vụ môi giới, tư vấn đầu tư đảm nhận tốt

</div><span class="text_page_counter">Trang 3</span><div class="page_container" data-page="3">

vai trò chuyển đổi này, giúp các nhà đầu tư giảm thiểu thiệt hại về giá trị khoản đầu tưcủa mình.)

<b>- Vai trị điều tiết và bình ổn giá trên thị trường chứng khốn</b>

Theo quy định của các nước, các CTCK có nghiệp vụ tự doanh phải dành ramột tỷ lệ nhất định giao dịch của mình để mua chứng khốn vào khi giá giảm và bánchứng khoán dự trữ ra khi giá lên quá cao nhằm góp phần điều tiết và bình ổn giá trên thịtrường.

<b>- Vai trị cung cấp các dịch vụ cho thị trường chứng khoán</b>

<b>+ Đối với tổ chức phát hành: các CTCK thực hiện nghiệp vụ bảo lãnh</b>

phát hành và đại lý phát hành cho các tổ chức phát hành do đó các CTCK có vai trò rấtquan trọng trong việc phát hành cổ phiếu, trái phiếu ra công chúng của các tổ chức pháthành nhằm thực hiện mục tiêu là huy động vốn thông qua đợt phát hành các chứng khốnra cơng chúng.

(đọc - Một trong những nguyên tắc hoạt động của TTCK là nguyên tắc trung gian. CácCTCK sẽ thực hiện vai trò trung gian cho cả người đầu tư và nhà phát hành. Và khi thựchiện công việc này, CTCK đã tạo ra cơ chế huy động vốn cho nền kinh tế thông quaTTCK. )

<b>+ Đối với các nhà đầu tư: Thông qua các hoạt động như môi giới, tư vấn đầu</b>

tư, quản lý danh mục đầu tư, CTCK có vai trị làm giảm chi phí và thời gian giao dịch, dođó nâng cao hiệu quả các khoản đầu tư.

(đọc - TTCK là một thị trường thường xuyên biến động về giá cả cũng như mức độ rủi rocao. Vì thế, các CTCK sẽ giúp cho hoạt động của TTCK trở nên hiệu quả và ổn định hơn,giúp cho các nhà đầu tư xác định đúng giá trị của các chứng khốn.)

<b>+ Đối với TTCK: CTCK góp phần tạo lập giá cả, điều tiết và ổn định thị</b>

trường.

(đọc - Giá cả chứng khoán là do thị trường quyết định. Với việc cung cấp cơ chế giá cả,CTCK góp phần đưa giá chứng khoán phản ánh đúng cung cầu của thị trường.)

</div><span class="text_page_counter">Trang 4</span><div class="page_container" data-page="4">

<b>+ Đối với cơ quan quản lý thị trường: Các CTCK cung cấp các thông tin</b>

cho các cơ quan quản lý thị trường để giúp cho họ thực hiện được mục tiêu là quản lý vàbình ổn thị trường, giúp cho thị trường hoạt động một cách có hiệu quả nhất.

(đọc - Các CTCK thực hiện được vai trò này là do các CTCK vì họ vừa là người bảo lãnhphát hành, vừa là người phát hành chứng khốn ra cơng chúng thơng qua các hoạt độngbảo lãnh và đại lý bảo lãnh phát hành, vừa là trung tâm mua và bán các chứng khốn.Nhờ các thơng tin này mà các cơ quan quản lý thị trường có thể kiểm sốt và chống cáchiện tượng thao túng, lũng đoạn, bóp méo thị trường..)

- Cơng ty chứng khốn đa nghiệp vụ: Là loại hình CTCK được thực hiện nhiềunghiệp vụ kinh doanh chứng khoán thuộc về CTCK khác nhau.

- Công ty kinh doanh chứng khốn đa năng tồn phần: Là loại hình tổ chức kinhdoanh được thực hiện đồng thời các nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán và cả các nghiệpvụ kinh doanh ngân hàng, bảo hiểm.

<b>Căn cứ vào hình thức pháp lý, CTCK được chia thành 2 loại: </b>

- Công ty cổ phần

THÊM: Công ty cổ phần là một pháp nhân độc lập với các chủ sở hữu công ty là các cổđông. Cổ đông chịu trách nhiệm hữu hạn về các khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản kháccủa doanh nghiệp trong phạm vi số vốn đã góp vào doanh nghiệp. Cơng ty cổ phần cóquyền phát hành chứng khốn ra cơng chúng theo quy định của pháp luật.

- Cơng ty TNHH kinh doanh chứng khốn, trong đó có hai loại công ty TNHH 2thành viên trở ên và công ty TNHH 1 thành viên.

</div><span class="text_page_counter">Trang 5</span><div class="page_container" data-page="5">

THÊM: Về phương diện huy động vốn, công ty trách nhiệm hữu hạn có phương thứchuy động vốn đơn giản và linh hoạt hơn công ty hợp danh. Cơ cấu đội ngũ quản lí củacơng ty trách nhiệm hữu hạn cũng đa dạng, năng động hơn và khơng bị bó hẹp trong mộtsố đối tác như công ty hợp danh. Thành viên của công ty chịu trách nhiệm hữu hạn vớicác khoản nợ và các nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn đã camkết góp vào doanh nghiệp. Công ty trách nhiệm hữu hạn không được phép phát hành cổphiếu.

<b>Căn cứ vào hình thức đầu tư và nguồn vốn của chủ sở hữu thì CTCK đượcchia thành các loại sau:</b>

- CTCK 100% vốn trong nước- CTCK 100% vốn nước ngồi

- CTCK hỗn hợp (có nhà đầu tư trong nước và ngước ngồi tham gia góp vốn thànhlập dưới hình thức liên doanh hoặc góp vốn, mua cổ phần). Tỉ lệ các bên tham gia khôngquá 49% vốn điều lệ của công ty.

- Chi nhánh CTCK nước ngồi tại Việt Nam.

<b>PHẦN 2: MƠ HÌNH - CƠ CẤU TỔ CHỨC1. Mơ hình tổ chức cơng ty chứng khốn</b>

Mỗi quốc gia đều có một tổ chức kinh doanh chứng khoán riêng, phù hợp với đặcđiểm của hệ thống tài chính. Căn cứ vào đặc điểm, tính chất: có 2 mơ hình phổ biến trênthế giới

<b>1.1. Mơ hình cơng ty chứng khốn đa năng </b>

Theo mơ hình này, cơng ty chứng khốn được tổ chức dưới hình thức một tổ hợpdịch vụ tài chính tổng hợp, bao gồm kinh doanh chứng khoán, kinh doanh tiền tệ và cácdịch vụ tài chính. Theo đó, các ngân hàng thương mại hoạt động với tư cách là chủ thểkinh doanh chứng khoán, bảo hiểm và kinh doanh tiền tệ.

Mơ hình này được biểu hiện dưới 2 hình thức sau:

<i><b>- Loại đa năng một phần: Theo mơ hình này các ngân hàng muốn kinh doanh</b></i>

chứng khoán, kinh doanh bảo hiểm phải thành lập cơng ty con hạch tốn độc lập và hoạt

</div><span class="text_page_counter">Trang 6</span><div class="page_container" data-page="6">

động tách rời với hoạt động kinh doanh tiền tệ. Mơ hình này cịn được gọi là mơ hìnhngân hàng kiểu Anh.

<i><b>- Loại đa năng hồn toàn: Các ngân hàng được phép trực tiếp kinh doanh chứng</b></i>

khoán, kinh doanh bảo hiểm và kinh doanh tiền tệ cũng như các dịch vụ tài chính khác.Mơ hình này cịn được gọi là mơ hình ngân hàng kiểu Đức.

<i><b>Hạn chế:</b></i>

- Do vừa là tổ chức tín dụng vừa là tổ chức kinh doanh chứng khốn, do đó khả

<i>năng chun mơn khơng sâu như các cơng ty chứng khốn chuyên doanh. Điều này sẽlàm cho thị trường chứng khoán kém phát triển vì các ngân hàng thường có xu hướngbảo thủ và thích hoạt động cho vay hơn là thực hiện các nghiệp vụ của thị trường chứngkhoán như: bảo lãnh phát hành chứng khoán, tư vấn đầu tư chứng khốn, quản lý danhmục đầu tư. </i>

- Do khó tách bạch được hoạt động ngân hàng và hoạt động kinh doanh chứng

<i>khốn. Trong điều kiện mơi trường pháp luật khơng lành mạnh, các ngân hàng dễ gâynên tình trạng lũng đoạn thị trường và khi đó các biến động trên thị trường chứng khoánsẽ tác động mạnh tới kinh doanh tiền tệ, gây tác động dây chuyền và dẫn đến khủnghoảng thị trường tài chính. </i>

<i>- Do khơng có sự tách biệt rõ ràng giữa các nguồn vốn. Các ngân hàng có thể sửdụng tiền gửi tiết kiệm của dân cư để đầu tư chứng khoán và khi thị trường chứng khoánbiến động theo chiều hướng xấu sẽ tác động tới công chúng thông qua việc ồ ạt rút tiềngửi, làm cho ngân hàng mất khả năng chi trả. </i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 7</span><div class="page_container" data-page="7">

<b>1.2. Mơ hình cơng ty chứng khốn chun doanh </b>

Theo mơ hình này, hoạt động kinh doanh chứng khốn sẽ do các cơng ty độc lậpvà chun mơn hóa trong lĩnh vực chứng khốn đảm trách, các ngân hàng khơng đượctham gia kinh doanh chứng khốn. Mơ hình này được áp dụng khá rộng rãi ở các thịtrường Mỹ, Nhật và các thị trường mới nổi như Hàn Quốc, Thái Lan…

<i><b>Ưu điểm:</b></i>

- Hạn chế được rủi ro cho hệ thống ngân hàng.

- Tạo điều kiện cho các cơng ty chứng khốn đi vào chun mơn hóa sâu tronglĩnh vực chứng khoán để thúc đẩy thị trường phát triển.

Tuy nhiên, do xu thế hình thành nên các tập đồn tài chính khổng lồ nên ngày nay một sốthị trường cũng cho phép kinh doanh trên nhiều lĩnh vực tiền tệ, chứng khoán, bảo hiểm,nhưng được tổ chức thành các công ty mẹ, công ty con và có sự quản lý, giám sát chặtchẽ và hoạt động tương đối độc lập với nhau.

<b>2. Cơ cấu tổ chức cơng ty chứng khốn</b>

<b>2.1. Hệ thống tổ chức cơng ty chứng khốnHệ thống tổ chức cơng ty chứng khốn có thể bao gồm:</b>

- Trụ sở chính

- Các chi nhánh của cơng ty chứng khốn

- Các phịng giao dịch trực thuộc trụ sở chính hoặc chi nhánh

Pháp luật quy định, cơng ty chứng khốn được lập và đóng các chi nhánh củamình theo quy định của Luật doanh nghiệp và các văn bản pháp luật khác có liên quan,

</div><span class="text_page_counter">Trang 8</span><div class="page_container" data-page="8">

để thực hiện hoạt động kinh doanh, nhưng phải được sự chấp thuận trước bằng văn bảncủa Uỷ ban Chứng khốn Nhà nước.

<i><b>c.Các phịng giao dịch</b></i>

Cơng ty chứng khốn được lập các phịng giao dịch chứng khốn tại tỉnh, thànhphố có trụ sở chính hoặc chi nhánh đã được chấp thuận theo quy định của pháp luật.Công ty chứng khốn muốn lập, đóng cửa phịng giao dịch phải được Uỷ ban Chứngkhoán Nhà nước chấp thuận.

Phạm vi hoạt động của phịng giao dịch bao gồm: Mơi giới chứng khốn, tư vấnđầu tư chứng khốn, lưu kí chứng khốn và đại lý phân phối chứng khoán

<b>2.2.Cơ cấu tổ chức cơng ty chứng khốn</b>

Cơ cấu tổ chức của cơng ty chứng khốn phụ thuộc vào loại hình nghiệp vụ chứngkhốn mà công ty thực hiện cũng như quy mô hoạt động kinh doanh chứng khốn của nó.Tuy nhiên, chúng đều có đặc điểm chung là hệ thống các phịng ban chức năng được chiathành nhóm 2 khối khác nhau là khối nghiệp vụ và khối phụ trợ.

 <b>Khối nghiệp vụ (front office)</b>

Là khối thực hiện các giao dịch kinh doanh và dịch vụ chứng khoán. Khối nàyđem lại thu nhập cho công ty bằng cách đáp ứng nhu cầu của khách hàng và tạo ra cácsản phẩm phù hợp với các nhu cầu đó.

Tương ứng với các nghiệp vụ do khối này phụ trách sẽ có những bộ phận phịng,ban nhất định:

- Phịng mơi giới- Phịng tự doanh

</div><span class="text_page_counter">Trang 9</span><div class="page_container" data-page="9">

 <b>Khối phụ trợ (back office)</b>

Là khối không trực tiếp thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh, nhưng nó khơng thểthiếu được trong vận hành của cơng ty chứng khốn vì hoạt động của nó mang tính chấttrợ giúp cho khối nghiệp vụ. Khối này, bao gồm các bộ phận sau:

- Phòng nghiên cứu và phát triển

- Phòng phân tích và thơng tin thị trường- Phịng kế hoạch cơng ty

- Phịng phát triển sản phẩm mới- Phịng cơng nghệ tin học- Phịng pháp chế

- Phịng kế tốn, thanh tốn và kiểm sốt nội bộ- Phịng ngân quỹ, ký quỹ

- Phịng tổng hợp hành chính nhân sự

Ngồi sự phân biệt rõ ràng 2 khối như vậy, do mức độ phát triển của cơng tychứng khốn và thị trường chứng khốn mà có thể có thêm các bộ phận khác như: mạnglưới chi nhánh, văn phịng trong và ngồi nước, văn phòng đại lý…vv, hoặc các phòngban liên quan đến các nghiệp vụ khác từ ngân hàng, bảo hiểm (tín dụng chứng khoán, bảohiểm chứng khoán …).

<b>PHẦN 3: HOẠT ĐỘNG CỦA CƠNG TY CHỨNG KHỐN</b>

<i><b>1. Ngun tắc hoạt động của cơng ty chứng khốn</b></i>

<i>Cơng ty chứng khốn hoạt động theo 2 nhóm nguyên tắc cơ bản đó là nhómngun tắc mang tính đạo đức và nhóm ngun tắc mang tính tài chính.</i>

<i><b>Ngun tắc đạo đức:</b></i>

<i>- Cơng ty chứng khoán phải đảm bảo giao dịch trung thực và cơng bằng vì lợi íchcủa khách hàng.</i>

<i>- Kinh doanh có kỹ năng, tận tuỵ, có tinh thần trách nhiệm</i>

<i>- Ưu tiên thực hiện lệnh của khách hàng trước khi thực hiện lệnh của công ty.</i>

</div><span class="text_page_counter">Trang 10</span><div class="page_container" data-page="10">

<i>- Có nghĩa vụ bảo mật cho khách hàng, khơng được tiết lộ các thông tin về tàikhoản khách hàng khi chưa được khách hàng đồng ý bằng văn bản trừ khi có yêu cầucủa các cơ quan quản lý nhà nước.</i>

<i>- Cơng ty chứng khốn khi thực hiện nghiệp vụ tư vấn phải cung cấp thông tin đầyđủ cho khách hàng và giải thích rõ ràng về các rủi ro mà khách hàng có thể phải gánhchịu, đồng thời họ không được khẳng định về lợi nhuận các khoản đầu tưmà họ tưvấn.</i>

<i>- Công ty chứng khốn khơng được phép nhận bất cứ khoản thù lao nào ngồi các khoản thù lao thơng thường cho dịch vụ tưvấn của mình.</i>

<i>- Ở nhiều nước, các cơng ty chứng khốn phải đóng góp tiền vào quỹ bảo vệ nhàđầu tư chứng khoán để bảo vệ lợi ích khách hàng trong trường hợp cơng ty chứng khoánmất khả năng thanh toán.</i>

<i>- Nghiêm cấm thực hiện các giao dịch nội gián, các cơng ty chứng khốn khôngđược phép sử dụng các thông tin nội bộ để mua bán chứng khốn cho chính mình, gâythiệt hại đến lợi ích của khách hàng.</i>

<i>- Các cơng ty chứng khốn khơng được tiến hành các hoạt động có thể làm chokhách hàng và công chúng hiểu lầm về giá cả, giá trị và bản chất của chứng khoán hoặc các hoạt động khác gây thiệt hại cho khách hàng.</i>

<i><b>Nguyên tắc tài chính:</b></i>

<i>- Đảm bảo các yêu cầu về vốn, cơ cấu vốn và nguyên tắc hạch toán, báo cáo theoquy định của Uỷ ban chứng khốn Nhà nước. Đảm bảo nguồn tài chính trong cam kếtkinh doanh chứng khốn với khách hàng.</i>

<i>- Cơng ty chứng khốn khơng được dùng tiền của khách hàng làm nguồn tàichính để kinh doanh, ngoại trừ trường hợp số tiền đó dùng phục vụ cho giao dịch củakhách hàng.</i>

<i>- Cơng ty chứng khốn phải tách bạch tiền và chứng khoán của khách hàng vớitài sản của mình. Cơng ty chứng khốn khơng được dùng chứng khoán của khách hànglàm vật thế chấp để vay vốn trừ trường hợp được khách hàng đồng ý bằng văn bản.</i>

<b>2. Các hoạt động chính của cơng ty chứng khoán</b>

</div><span class="text_page_counter">Trang 11</span><div class="page_container" data-page="11">

Tại khoản 1 Điều 2 Thông tư 121/2020/TT-BTC ngày 31/12/2020 quy định về

<i>hoạt động của cơng ty chứng khốn có quy định như sau: “Cơng ty chứng khốn làdoanh nghiệp được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp phép thực hiện một, một sốnghiệp vụ như mơi giới chứng khốn, tự doanh chứng khốn, bảo lãnh phát hành chứngkhoán, tư vấn đầu tư chứng khốn”</i>

Theo đó, Cơng ty chứng khốn được phép thực hiện một số hoặc toàn bộ nghiệp vụkinh doanh như sau:

<i><b>Hoạt động mơ giới chứng khốn</b></i>

<i><b>Khái niệm: Mơi giới chứng khốn là hoạt động kinh doanh chứng khốn trong đó</b></i>

cơng ti chứng khoán làm trung gian đại diện cho khách hàng, tiến hành mua hoặc bánchứng khoán cho khách hàng và được hưởng hoa hồng từ hoạt động đó.

Số tiền hoa hồng mơi giới được tính trên tỉ lệ % doanh số mua, bán đã thực hiệncho khách hàng.

+ Việc hạch toán các giao dịch phải được thể hiện trên các tài khoản thuộc sở hữucủa khách hàng.

<i><b>Vai trò:</b></i>

+ Làm giảm chi phí giao dịch cho nhà đầu tư

+ Làm giảm chi phí tìm đối tác mua, bán, chi phí soạn thảo và giám sát thực thihợp đồng cho các nhà đầu tư CK.

+ Thúc đẩy sự phát triển các sản phẩm và dịch vụ trên thị trường chứng khốn.+ Cải thiện mơi trường đầu tư, kinh doanh.

</div>