LUẬN VĂN: Tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với việc phát triển làng nghề tại tỉnh Quảng Nam doc

LUẬN VĂN:

Tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn với việc phát triển
làng nghề tại tỉnh Quảng Nam
















Mở đầu

1. Tính cấp thiết của đề tài
Khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn tiền tệ cho phát triển kinh tế - xã
hội là một trong những giải pháp quan trọng nhất và được quan tâm hàng đầu trong chiến

lược và chính sách kinh tế của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta
hiện nay. Điều này lại càng cóư nghĩa đối với một tỉnh duyên hải miền Trung như Quảng
Nam khi mà thu nhập bình quân đầu người còn ở mức thấp hơn so với nhiều tỉnh lân cận,
đời sống của người dân còn rất nhiều khó khăn, mâu thuẫn giữa tích luỹ và tiêu dùng còn
cực kỳ gay gắt.
Hai mươi năm qua, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, Ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn (NHNo&PTNT) tỉnh Quảng Nam đã có nhiều cố gắng
trong việc góp phần phát triển thị trường vốn tín dụng (TD) phục vụ sự nghiệp công
nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn ở địa phương. Bằng các hoạt động TD th-
ương mại với cơ chế linh hoạt và chính sách ưu tiên phát triển, NHNo&PTNT tỉnh Quảng
Nam đã trở thành trung tâm cung ứng vốn TD chủ yếu cho các cơ sở sản xuất và dân cư
phục vụ cho việc khôi phục và phát triển các làng nghề trên địa bàn. Bộ mặt của một số
làng nghề đã có những chuyển biến đáng phấn khởi. Đã xuất hiện một số mô hình làng
nghề truyền thống và làng nghề mới phát triển năng động trong kinh tế thị trường.
Tuy nhiên, hoạt động TD của NHNo&PTNT tỉnh Quảng Nam nhằm phục vụ cho
phát triển các làng nghề của tỉnh còn bộc lộ nhiều hạn chế và gặp phải không ít khó khăn,
quy mô nguồn vốn còn nhỏ, chưa thật "bám rễ" sâu vào các đối tượng làng nghề, hiệu quả
TD thấp, hoạt động TD đứng trước nguy cơ có nhiều rủi ro và có thể dẫn đến phát triển
không bền vững trong mạng lưới phục vụ. Hơn nữa trong bối cảnh khoa học và công nghệ
phát triển nhảy vọt hiện nay và xu hướng khu vực hoá, toàn cầu hoá kinh tế ngày càng sâu
rộng, cạnh tranh gay gắt trong các hoạt động sản xuất kinh doanh của các làng nghề, đòi
hỏi TD của NHNo&PTNT phải có những đổi mới để nâng cao hiệu quả hoạt động.
Trước vấn đề bức xúc trên, để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh
TD, phục vụ tốt nhất chủ trương, nghị quyết của Tỉnh đảng bộ Quảng Nam về đẩy mạnh
phát triển làng nghề, tạo việc làm và thu nhập cho người dân, tôi chọn đề tài: "Tín dụng

của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với việc phát triển làng nghề tại
tỉnh Quảng Nam" để nghiên cứu làm luận văn thạc sĩ kinh tế chuyên ngành kinh tế chính
trị.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Cho đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đề cập đến vấn đề TD
ngân hàng đổi với quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn, trong
đó đáng chú ý là một số công trình sau đây:
- “Tín dụng ngân hàng trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt
Nam” (1996), Luận án phó tiến sĩ kinh tế của tác giả Nguyễn Thanh Đảo, tại Học viện
Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
- “Tín dụng ngân hàng trong việc thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn
Hà Nội” (1996), Luận án phó tiến sĩ kinh tế của tác giả Hoàng Việt Trung, tại Học viện
Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
- “Ngân hàng Việt Nam với chiến lược huy động vốn phục vụ công nghiệp hoá,
hiện dại hoá đất nớc” (1997), Tài liệu tổng kết cuộc thi ngân hàng Việt Nam với việc huy
động vốn phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, Hà Nội.
- “Thị trường vốn Việt Nam trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá”
(2001), Luận án tiến sĩ kinh tế của tác giả Đỗ Đức Quân, tại Học viện Chính trị quốc gia
Hồ Chí Minh.
- “Đổi mới chính sách tín dụng theo cơ chế thị trường nhằm góp phần đẩy mạnh
công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta” (2001), Luận án tiến sĩ kinh tế của tác giả Đào
Minh Tú, Học viện Ngân hàng, Hà Nội.
- “Marketting trong ngân hàng” (1996), Viện Nghiên cứu Khoa học Ngân hàng,
Nxb Thống kê, Hà Nội.
- “Giải pháp xử lưí nợ xấu trong tiến trình tái cơ cấu các ngân hàng thương mại
Việt Nam”, (2003), Viện Nghiên cứu Khoa học Ngân hàng, Nxb Thống kê, Hà Nội.
- “Lịch sử 15 năm xây dựng và trưởng thành Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn Việt Nam” (2003), Nxb Văn hoá - Thông tin, Hà Nội.

- “Đổi mới hoạt động tín dụng ngân hàng góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên
địa bàn Nghệ An theo hớng công nghiệp hoá, hiện đại hoá” (2003), Luận án tiến sĩ Kinh
tế của tác giả Hà Huy Hùng, tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
- “Nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tư của các ngân hàng thương mại Việt Nam”
(2003), Luận án tiến sĩ kinh tế của tác giả Lê Thị Hương, Trường Đại học Kinh tế quốc

dân, Hà Nội.
Ngoài ra, còn có một số công trình khoa học khác nghiên cứu về những vấn đề có
liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp tới hoạt động TD hoặc hoạt động kinh doanh nói chung
của NHTM, trong đó có NHNo&PTNT Việt Nam đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát
triển làng nghề.
Nhìn chung, các công trình và bài viết trên đã có những cách tiếp cận khác nhau
hoặc trực tiếp, hoặc gián tiếp vấn đề TD NHNo&PTNT đối với việc phát triển làng nghề ở
Việt Nam nói chung, một tỉnh nói riêng trong những năm gần đây. Nhưng chưa có công
trình nào nghiên cứu vấn đề TD NHNo&PTNT với việc phát triển làng nghề ở tỉnh Quảng
Nam dưới góc độ kinh tế chính trị. Đề tài tác giả lựa chọn để nghiên cứu không trùng lặp
với các công trình và bài viết đã công bố.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục tiêu:
Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động đầu tư TD của NHNo&PTNT Quảng
Nam trong phát triển làng nghề trên địa bàn, để đề xuất giải pháp nhằm phát huy tốt hơn
vai trò của nó trong phục vụ phát triển làng nghề ở tỉnh Quảng Nam thời gian tới.
Nhiệm vụ:
Để thực hiện mục tiêu trên, luận văn có những nhiệm vụ sau:
- Làm rõ cơ sở lý luận về hoạt động TD của NHNo&PTNT và vai trò của nó trong
phát triển làng nghề.
- khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động TD của NHNo&PTNT
Quảng Nam trong phục vụ quá trình phát triển làng nghề trên địa bàn tỉnh.
- Đề xuất phương hướng và giải pháp tiếp tục đổi mới hoạt động TD của
NHNo&PTNT nhằm đảm bảo phục vụ có hiệu quả cho quá trình phát triển làng nghề trên
địa bàn.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu hoạt động TD của NHNo&PTNT Quảng Nam với hai hoạt động
cơ bản là thu hút vốn và cấp TD cho phát triển các làng nghề tỉnh Quảng Nam.

- Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu ở góc độ kinh tế chính trị đối với hoạt động TD của
NHNo&PTNT đối với việc khôi phục và phát triển làng nghề, không đi sâu vào những vấn đề
kỹ thuật nghiệp vụ của hoạt động TDNH và cũng không đi sâu vào nghiên cứu cơ chế chính
sách và phương thức phát triển các làng nghề.
Phạm vi về không gian: Địa bàn tỉnh Quảng Nam.
Phạm vi về thời gian: Từ năm 2001 đến nay (tháng 6/2006).
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
- Cơ sở lý luận:
Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin và
tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan điểm, đường lối và chính sách đổi mới của Đảng và
Nhà nước về TDNH trong nền kinh tế thị trường, phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
- Phương pháp nghiên cứu:
Để phục vụ cho mục tiêu nghiên cứu đề ra, tác giả sử dụng các phương pháp
nghiên cứu sau:
Phương pháp hệ thống hoá lý luận - thực tiễn.
Phương pháp điều tra, khảo sát, so sánh; phân tích, tổng hợp tình hình thực tiễn về
hoạt động TD thương mại phục vụ việc khôi phục và phát triển làng nghề của
NHNo&PTNT Quảng Nam.
6. Những đóng góp về khoa học của luận văn
- Phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động TD thương mại của NHNo&PTNT
Quảng Nam trong việc phục vụ khôi phục và phát triển làng nghề của tỉnh từ năm 2001 đến
nay.
- Đề xuất và kiến nghị phương hwớng và giải pháp tiếp tục đổi mới hoạt động TD
của NHNo&PTNT Quảng Nam nhằm phục vụ tốt hơn quá trình khôi phục và phát triển
làng nghề trên địa bàn.

7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn kết
cấu thành 3 chương, 6 tiết.

Chương 1
Hoạt động tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp
và phát triển nông thôn và vai trò của nó
trong phát triển làng nghề

1.1. Tín dụng Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và đặc điểm hoạt
động của nó trong nền kinh tế thị trường
1.1.1. Tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Đã có một thời chưa có TD. Trong các nền kinh tế tổ chức sản xuất theo lối tự cấp
tự túc, không có TD. TD chỉ ra đời và phát triển trong nền kinh tế hàng hoá và khi nền
kinh tế đó đã phát triển đến một trình độ nhất định. Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác –
Lênin, sự ra đời và phát triển của TD không phải là ngẫu nhiên hay do ý muốn chủ quan
của bất kỳ ai, mà nó được quyết định bởi các điều kiện khách quan trong nền kinh tế hàng
hóa. Sự phát triển của phân công lao động xã hội và sự xuất hiện chế độ tư hữu làm cho
việc sản xuất của người nông dân và thợ thủ công không chỉ nhằm tự thỏa mãn nhu cầu
tiêu dùng của bản thân người sản xuất, mà còn nhằm trao đổi, mua bán, tức là ra đời và
phát triển kinh tế hàng hóa. Cùng với sự phát triển kinh tế hàng hóa là quá trình phân hóa
xã hội, của cải tập trung vào trong tay người giàu, có quyền thế, trong khi những người
nghèo không đủ thu nhập để đáp ứng nhu cầu tối thiểu cho đời sống của mình. Mặt khác,
do điều kiện thiên nhiên và điều kiện sản xuất luôn luôn có rủi ro đòi hỏi phải có sự vay
mượn nhau để vượt qua những khó khăn của cuộc sống và phát triển sản xuất. Trong điều
kiện đó, quan hệ TD ra đời.
Lúc đầu quan hệ này còn sơ khai dưới hình thức hiện vật để người giàu cho người
nghèo vay đảm bảo cuộc sống. Theo đà phát triển của kinh tế hàng hóa, nhu cầu đầu tư tìm
kiếm lợi nhuận và nhu cầu tiêu dùng ngày càng gia tăng, quan hệ TD càng được mở rộng.
Mặt khác, do đặc điểm tuần hoàn vốn của từng doanh nghiệp hoặc tổ chức kinh tế trong
quá trình phát triển làm xuất hiện tình trạng khi thừa, khi thiếu, tạo nên sự không ăn khớp
về mặt thời gian và không gian đầu tư. Có những doanh nghiệp lúc này thừa vốn, nhưng

lúc khác lại thiếu vốn. Đứng trên góc độ toàn bộ nền kinh tế quốc dân thì có doanh nghiệp
này tạm thời có vốn nhàn rỗi chưa sử dụng, trong khi lại có những doanh nghiệp cần vốn

bổ sung nguồn vốn cho dự án đầu tư. Để giải quyết mâu thuẫn này, dòng luân chuyển vốn
từ nơi “thừa” đến nơi “thiếu” xuất hiện. Hình thức TD ra đời làm cầu nối trung gian giữa
nơi thừa và nơi thiếu vốn. Nói cách khác, TD ra đời là kết quả tất yếu của quá trình giải
quyết mâu thuẫn giữa cung và cầu về vốn trong nền kinh tế thị trường và là hiện tượng có
tính quy luật.
Trong kinh tế thị trường, nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh đòi hỏi cần phải có
nguồn vốn trong xã hội để đáp ứng nhu cầu mở rộng sản xuất, tái sản xuất tài sản cố định.
Nguồn cung vốn cho hoạt động TD chủ yếu được huy động từ các khoản tiền nhàn rỗi trong
xã hội, bao gồm vốn tiết kiệm của cá nhân, vốn tích luỹ và các nguồn vốn khác của các nhà
kinh doanh nhưng chưa dùng, ngân sách nhà nước cho các tổ chức TD vay Điều này có
nghĩa là sự phát triển của TD còn được bắt nguồn từ nhu cầu tiết kiệm và đầu tư. Thực
chất, TD là cầu nối giữa các khoản tiết kiệm và các khoản đầu tư trong nền kinh tế.
TD đã từng tồn tại trong nhiều phương thức sản xuất khác nhau. Nhưng ở bất kỳ
phương thức sản xuất nào, nó cũng biểu hiện ra ngoài như là sự vay mượn lẫn nhau tạm
thời một vật hoặc một số tiền nhất định. Hoạt động của TD được diễn ra trên thị trường
vốn. Đây là một bộ phận cấu thành rất quan trọng của hệ thống các loại thị trường trong
nền kinh tế. Nó là kênh dẫn vốn, góp phần giải quyết sự mất cân đối giữa cung và cầu về
vốn trong nền kinh tế. Có thể khái quát vận động của vốn giữa các chủ thể trong nền kinh
tế thông qua hai phương thức: tài trợ trực tiếp và tài trợ gián tiếp.
Tài trợ trực tiếp là phương thức chuyển vốn từ người có vốn (cung vốn) sang người
cần vốn bằng cách người cần vốn phát hành các chứng khoán và bán cho người có vốn
thông qua thị trường tài chính. Tuỳ theo từng loại chứng khoán mà người sở hữu chúng có
được mối quan hệ với người phát hành ra chứng khoán đó và gọi tên cho loại chứng khoán
đó. Ví dụ, có loại chứng khoán được gọi là cổ phiếu, nhưng loại khác lại gọi là tín phiếu,
trái phiếu, công trái Với phương thức này, người có vốn cũng như người cần vốn hoàn
toàn có thể chủ động lựa chọn phương án nào tối ưu cho mình.
Tài trợ gián tiếp là phương thức chuyển vốn từ người có vốn đến người cần vốn

thông qua người thứ ba gọi là tổ chức trung gian tài chính. Tổ chức này có chức năng làm
“cầu nối” dẫn vốn từ người có vốn đến người cần vốn. Phương thức này sẽ khắc phục đáng
kể những hạn chế mà phương thức tài trợ trực tiếp không thể giải quyết được, vì nó có khả

năng tập hợp được vốn từ những người có số vốn nhỏ, tạo điều kiện cho họ có cơ hội tiếp
cận với hoạt động sinh lợi và tạo điều kiện cho những người cần số tiền nhỏ vẫn có thể vay
được vốn. Ngay cả những người có vốn hoặc cần vốn với số lượng lớn cũng có lợi vì họ sẽ
có nhiều cơ hội hơn trong việc tiếp cận với các kênh dẫn vốn. Thêm vào đó, không phải ai
cũng có thể hoặc cũng muốn sử dụng những sản phẩm của thị trường tài chính, vì nhiều lý
do khác nhau mà họ chỉ có thể hoặc chỉ muốn đầu tư số vốn nhàn rỗi của mình, hoặc là
vay mượn vốn thông qua các trung gian tài chính. Nếu không có các trung gian tài chính,
thì thị trường tài chính sẽ không thể mang lại lợi ích trọn vẹn cho các chủ kinh tế. Các
trung gian tài chính còn là cần thiết vì nó có thể có được những chi phí thong tin và chi phí
giao dịch lớn trong quá trình lưu chuyển vốn mà chỉ có nó mới giải quyết được; vì nó có
một đội ngũ chuyên nghiệp đánh giá rủi ro để có những biện pháp hữu hiệu trong tài trợ
vốn. Các trung gian tài chính có thể liên kết với nhau trong hoạt động tài trợ vốn, tạo điều
kiện dễ dàng cho sự vận động của vốn có hiệu quả. Do sự ra đời và phát triển của các trung
gian tài chính làm hình thành các quan hệ TD có tính chuyên nghiệp.
Trong thực tế, quan hệ TD có thể được diễn ra trực tiếp giữa chủ có vốn với chủ
cần vốn. Nhưng hai chủ này không thể khi nào cũng gặp được nhau để giải quyết nhu cầu
về vốn, xác định số lượng vốn, thời gian cho vay và sử dụng vốn, và nếu có gặp được nhau
thì cũng phải mất nhiều thời gian và chi phí tìm kiếm. Để thoả mãn được nhu cầu của cả
hai bên, cần thiết phải có một bên thứ ba đứng ra làm cầu nối. Công việc của bên này là
tập trung tất cả số vốn của những người tạm thời thừa hoặc cần đầu tư kiếm lãi, rồi phân
phối nó cho các nhu cầu đầu tư dưới hình thức cho vay. Đây chính là các tổ chức TD có
tính chuyên nghiệp.
Theo nghĩa thông thường, TD là một sự tín nhiệm lẫn nhau. Hay nói cách khác, đó
là lòng tin, là quan hệ vay mượn lẫn nhau trên cơ sở có hoàn trả cả gốc lẫn lãi. Dưới góc
độ kinh tế chính trị, TD là một quan hệ kinh tế giữa người cho vay và người đi vay, là sự
chuyển nhượng quyền sử dụng một lượng giá trị hay hiện vật theo những điều kiện mà hai

bên cùng thỏa thuận. Nó được thực hiện thông qua sự vận động của vốn với các giai đoạn:
- Giai đoạn phân phối vốn TD dưới hình thức cho vay. ở giai đoạn này, vốn tiền tệ
hoặc giá trị vật tư hàng hóa được chuyển từ tay người cho vay sang tay người đi vay.

- Giai đoạn sử dụng vốn trong quá trình tái sản xuất. ở giai đoạn này, vốn vay được
sử dụng trực tiếp (nếu vay bằng hàng hóa) hoặc được sử dụng để mua hàng hóa (vay bằng
tiền) để thỏa mãn nhu cầu sản xuất hoặc tiêu dùng của người đi vay. Tuy nhiên, người đi
vay không có quyền sở hữu về giá trị đó, mà chỉ có quyền sử dụng tạm thời trong một thời
gian nhất định.
- Giai đoạn hoàn trả vốn TD. Đây là giai đoạn kết thúc một vòng tuần hoàn của
TD. Nghĩa là sau khi hoàn thành một chu kỳ sản xuất T - H - T để trở về với hình thái tiền
tệ thì vốn TD được người vay hoàn trả lại người cho vay. Hoàn trả là một đặc điểm của TD
và là cơ sở để phân biệt nó với các phạm trù kinh tế khác.
Sự hoàn trả của TD là quá trình quay trở về với tư cách là một lượng giá trị được vận
động. Sự hoàn trả luôn luôn phải được đảm bảo giá trị và có phần tăng thêm dưới hình thức
lợi tức. Trong trường hợp có lạm phát, sự hoàn trả về mặt giá trị cũng phải được tôn trọng
thông qua cơ chế điều tiết bằng lãi suất.
C. Mác cho rằng:
Tiền được bỏ ra với tư cách là tư bản, có đặc tính là quay trở về tay người
đã bỏ tiền ra, về tay người đã chi nó ra với tư cách là tư bản, vì H – T – H’ là
hình thái nội tại của sự vận động tư bản, nên chính vì vậy người sở hữu tiền mới
có thể đem tiền cho vay với tư cách là tư bản, nghĩa là đem tiền cho vay với tư
cách là một vật có đặc tính là sẽ quay trở về điểm xuất phát của nó mà vẫn giữ
nguyên vẹn giá trị của nó và đồng thời lại lớn thêm lên trong quá trình vận động
[16, tr.534].
Tiền được đem cho vay như vậy, nghĩa là có sự chuyển nhượng tạm thời một lượng
giá trị từ người sở hữu sang người sử dụng, sau một thời gian nhất định lại quay về với
một lượng giá trị lớn hơn lượng giá trị ban đầu. Đó chính là TD.
Thực chất, TD là một quan hệ kinh tế giữa người cho vay và người đi vay một
khoản tiền thông qua sự vận động của giá trị. Vốn TD được biểu hiện dưới hình thức tiền

tệ được chuyển từ tay người cho vay sang người đi vay trong một thời gian nhất định rồi
quay về người chủ cho vay với lượng giá trị lớn hơn giá trị ban đầu. Hay nói cách khác,
TD là một phạm trù của nền kinh tế thị trường, phản ánh quan hệ kinh tế giữa chủ sở hữu

với chủ sử dụng đối với các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế theo nguyên tắc
hoàn trả đúng kỳ hạn và kèm theo lợi tức.
Đến nay, ở nước ta cũng như các nước trên thế giới, đã có nhiều hình thức TD khác
nhau.
- Nếu căn cứ vào phương thức thực hiện các quan hệ TD theo đối tượng, TD có các
hình thức chủ yếu sau: TD thông qua vốn hàng hoá, TD thông qua vốn tiền tệ và TD vốn
tài sản.
+ TD thông qua vốn hàng hoá (còn gọi là TD thương mại) là hình thức mua bán
chịu hàng hoá đến kỳ hạn mới thanh toán, kèm theo lợi tức. Nó được thực hiện thông qua
các công cụ kỳ phiếu hoặc hối phiếu thương mại. Đây là hình thức khá phổ biến trong kinh
tế thị trường.
+ TD thông qua vốn tiền tệ (gồm TD NH, TD nhà nước và TD tập thể) được thực
hiện thông qua các trung gian tài chính. Ví dụ, TDNH được thực hiện thông qua các NH
bao gồm NHTM, NH thực hiện các chính sách xã hội. NHTM bao gồm NH Công thương,
NH Ngoại thương, NH Đầu tư và phát triển, NHNo&PTNT TD tập thể là hình thức tự
nguyện góp vốn của những thành viên để cho nhau vay, hoặc góp vốn cùng kinh doanh,
được thực hiện thông qua các tổ chức TD hợp tác (NH hợp tác xã, quỹ TD nhân dân, hợp
tác xã TD ).
+ TD thông qua vốn tài sản là TD được tồn tại dưới dạng cho thuê tài sản tài chính
(trung hạn, ngắn hạn). Khi hết thời hạn thuê, khách hàng có thể thuê tiếp hoặc mua lại theo
các điều kiện đã thoả thuận trong hợp đồng.
- Nếu căn cứ vào tính chất pháp lý, thì TD có hai hình thức: TD chính thức và TD
không chính thức.
+ TD chính thức là hình thức TD được pháp luật thừa nhận. Loại TD này được
thực hiện thông qua các tổ chức: NHTM nhà nước, NH nước ngoài, NH liên doanh, NH
cổ phần, hợp tác xã TD và các tổ chức trung gian tài chính khác.

+ TD không chính thức là hình thức TD “ngầm” không được luật pháp thừa nhận.
Hình thức này ra đời và tồn tại gắn liền với lịch sử phát triển của kinh tế hàng hóa thường
diễn ra giữa các cá nhân (người có nhu cầu TD) và các nhân (người cho vay nặng lãi) hoặc
người bán chịu (TD thương mại trong nhân dân). Đến nay ở nước ta, hình thức TD này vẫn

tồn tại tương đối phổ biến ở nông thôn nước ta dưới các dạng cho vay bằng tiền lãi suất
cao (15 - 30%/năm), cho vay bằng vàng, cho vay thóc theo vụ 1 thùng (10kg) = 1,4 thùng/
vụ (ở Bắc Bộ) hoặc 1 công = 2 giạ lúa/vụ (ở Nam Bộ), cho vay bằng phân (1 bao urê cuối
vụ trả 10 - 12 giạ lúa), bán lúa non (lãi 30 - 50%), cho vay "nóng" theo ngày (lãi suất
1%/ngày)
Trong các nền kinh tế kém phát triển, do sản xuất hàng hóa còn ở giai đoạn đầu,
có nhiều yếu tố sơ khai, nên để duy trì mức sống bình thường tối thiểu cần thiết, người
ta có thể đi vay với bất cứ hình thức nào và với mức lãi suất là bao nhiêu cũng phải
chấp nhận. Hình thức này ngăn cản sự phát triển của sản xuất. ở nước ta, sản xuất nông
nghiệp và kinh tế nông thôn còn nhiều yếu tố lạc hậu, khi hệ thống TD chính thức
không đáp ứng nổi nhu cầu đời sống kinh tế, chính trị và xã hội, thì đây là miếng đất
màu mỡ cho kênh TD “ngầm” hoạt động, mặc dù cho vay nặng lãi có những hạn chế
nhưng xét cho cùng nó cũng có những đóng góp tích cực để giải quyết vấn đề vốn cho
hộ sản xuất nông nghiệp và các hộ trong hoạt động kinh tế ở nông thôn.
Trong hai hình thức trên, TD chính thức là nguồn cung ứng vốn lớn nhất và dần
dần chiếm lĩnh thị trường nông thôn mà NHNo&PTNT là nòng cốt. Hình thức này đang
hoạt động mạnh mẽ và thực sự mang lại lợi ích cho các hộ kinh doanh nông nghiệp và các
hộ hoạt động kinh tế khác ở nông thôn.
TD chính thức được phân chia thành 3 loại theo đối tượng thực hiện TD gồm: 1)
TD thông qua vốn tiền tệ (TD NH, TD nhà nước và TD tập thể); 2) TD thông qua vốn
hàng hóa (hay còn gọi là TD thương mại) và 3) TD thông qua vốn tài sản (cho thuê tài sản
tài chính trung hạn và dài hạn).
TDNH là một loại hình TD dụng chính thức. Nó là quan hệ kinh thế dưới hình thức
tiền tệ, hàng hoá và dịch vụ giữa một bên là NH và một bên là các tổ chức kinh tế, xã hội
và dân cư theo nguyên tắc hoàn trả đúng kỳ hạn và kèm theo lợi tức. Trong hình thức này,

ngân hàng đóng vai trò trung gian giữa chủ cho vay và chủ đi vay trên thị trường nhằm đáp
ứng cầu vốn cho các hoạt động của các tổ chức kinh tế, xã hội và cá nhân.
TDNH được thực hiện thông qua trung gian tài chính là các NH. Nó bao gồm
NHTM và NH thực hiện chính sách xã hội. NHTM gồm có NHNo&PTNT, NH Công

thương nghiệp, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển, Ngân hàng Ngoại thương Đây là hình
thức chủ yếu để huy động vốn nhàn rỗi trong và ngoài nước cho đầu tư phát triển.
TD NHNo&PTNT là một hình thức trung gian tài chính thuộc hệ thống ngân hàng
thương mại. Khác với các hình thức trung gian tài chính khác, hoạt động của hình thức
này là kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng phục vụ cho hoạt động của kinh tế nông
nghiệp và khu vực nông thôn với nội dung chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi của
các tổ chức cá nhân có vốn, sử dụng vốn này để cấp TD cho những tổ chức, cá nhân cần
vốn, và cung ứng các dịch vụ thanh toán nhằm mục đích thu lợi nhuận.
ở nước ta, TD NHNo&PTNT so với các hình thức TDNH, có sự ra đời chậm hơn.
Theo tinh thần Nghị định 53/HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính
phủ) ngày 26 tháng 3 năm 1988, Vụ Tín dụng Nông nghiệp thuộc NH nhà nước Việt Nam
đã được phân tách để thành lập NH Phát triển Nông nghiệp Việt Nam. Đây chính là tiền
thân của NHNo&PTNT Việt Nam. Ngay từ khi được thành lập, NH Phát triển Nông
nghiệp đã được xác định là NHTM giữ vai trò chủ đạo, chủ lực trong thị trường tài chính
nông thôn với nhiệm vụ tiếp tục đầu tư TD thúc đẩy sản xuất và lưu thông hàng hoá.
Lúc đầu, hoạt động của loại TD này hầu như chỉ đơn nhất là TD theo cơ chế bao
cấp, hoạt động TD phải cho vay theo chỉ định và theo kế hoạch định sẵn nhà nước. Đối
tượng cho vay chỉ bao gồm kinh tế quốc doanh và kinh tế tập thể.
Cùng với công cuộc đổi mới, tháng 9/1990, Nhà nước ban hành hai Pháp lệnh:
Pháp lệnh NH nhà nước và Pháp lệnh NHTM, hợp tác xã TD và công ty tài chính, hệ
thống NH nước ta được chia thành hai cấp : NH nhà nước và NHTM. Theo Pháp lệnh này,
NH Phát triển Nông nghiệp Việt Nam chuyển thành NHNo&PTNT Việt Nam. Hoạt động
TD của NHNo&PTNT đến nay đã có nhiều đổi mới và đã có những bước phát triển quan
trọng.
1.1.2. Đặc điểm hoạt động tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển

nông thôn Việt Nam
NHNo&PTNT Việt Nam là một loại hình tổ chức trung gian tài chính hoạt động
kinh doanh tiền tệ và dịch vụ NH với nội dung chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi
của các tổ chức, cá nhân có vốn, sử dụng số vốn này để cấp TD cho các tổ chức, cá nhân
cần vốn và cung ứng các dịch vụ thành toán nhằm thu lợi nhuận. Nó là một doanh nghiệp, có

tổ chức bộ máy độc lập để quản lý và điều hành kinh doanh, có nguồn tài sản riêng, có mua
vào, bán ra, có chi phí, thu nhập và kết quả kinh doanh độc lập; có nghĩa vụ nộp thuế cho ngân
sách Nhà nước, tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong hoạt động kinh doanh. Phạm vi hoạt động
của NH này là ngành kinh doanh nông nghiệp và khu vực nông thôn. Do chức năng, nhiệm vụ
của nó, nên NHNo&PTNT gắn bó hữu cơ với nông nghiệp, nông thôn, hoạt động có hiệu quả
hay kém hiệu quả của NHNo&PTNT có ảnh hưởng trực tiếp và sâu rộng tới ngành và khu vực
kinh tế này. Mặc dù không trực tiếp sản xuất ra hàng nông sản hay các sản phẩm vật chất khác
từ nông thôn, nhưng NHNo&PTNT có thể tạo điều kiện thúc đẩy quá trình sản xuất và tái sản
xuất của ngành nông nghiệp và kinh tế nông thôn.
1.1.2.1. Mục tiêu hoạt động tín dụng
Cũng như các NHTM khác, mục tiêu hoạt động của NHNo&PTNT và lợi nhuận.
Trong cơ chế thị trường, mức lợi nhuận cao và thu được lâu bền là cái đích mà các doanh
nghiệp kinh doanh cần và muốn đạt tới. Nguồn thu nhập chủ yếu của NHNo&PTNT là từ
lãi cho vay, đầu tư chứng khoán và các phí dịch vụ; trong khi nguồn chi chủ yếu là trả tiền
lãi cho nguồn vốn huy động và đi vay. Ngày nay, chi phí cho việc trang bị và hiện đại hoá
hệ thống cơ sở vật chất, công nghệ NH là những khoản chi chiếm tỷ trọng đáng kể trong
danh mục chi phí của NHNo&PTNT.
Mục tiêu hoạt động của NHNo&PTNT là lợi nhuận, không có nghĩa là nó theo
đuổi mục tiêu đó bằng mọi giá, bất chấp việc tuân thủ các nguyên tắc đảm bảo an toàn. Sở
dĩ như vậy là vì, cũng như các doanh nghiệp khác, hoạt động của NHNo&PTNT phụ thuộc
vào nhiều yếu tố như môi trường pháp lý, môi trường kinh doanh, môi trường tâm lý xã
hội, hoạt động đầu tư của người vay vốn Sự biến động của các yếu tố này có thể gay ra
những rủi ro trong hoạt động của hệ thống NHNo&PTNT. Hoạt động của NHTM nói
chung có tác động đến sự phát triển của nền kinh tế, nhưng tình trạng của nền kinh tế cung

tác động đến hoạt động của hệ thống NHTM.
Thực tế thị trường vốn ở các nước trong khu vực vừa qua cho thấy hoạt động của
hệ thống NHTM là rất nhạy cảm. Hướng và cơ cấu đầu tư sai tạo nguy cơ đổ vỡ của hệ
thống NH; ngược lại những rủi ro nảy sinh trong hoạt động của hệ thống NH có tính chất
lan truyền và gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với hệ thống kinh tế. Nó không chỉ
ảnh hưởng xấu đến một quốc gia, mà có khi còn lan truyền ra các nước trong khu vực.

Những hậu quả trực tiếp và dễ nhận thấy là sự chao đảo, đổ vỡ hệ thống thị trường vốn,
đảo lộn giá trị đồng tiền của quốc gia, từ đó dẫn đến khủng hoảng kinh tế và lan từ quốc
gia này sang quốc gia khác.
Do mục đích hoạt động TD của NHNo&PTNT là lợi nhuận, nên nó phải tính toán
chi phí "đầu vào" và thu hồi "đầu ra" theo nguyên tắc tối thiểu hoá chi phí và tối đa hoá
doanh thu để tối đa hoá lợi nhuận. Do theo đuổi mục đích đó, việc quản trị của
NHNo&PTNT phải trở thành một hoạt động tất yếu, có ý nghĩa rất quan trọng. Để tồn tại,
phát triển và vì lợi ích chung của cộng đồng, NHNo&PTNT buộc phải tuân thủ một cách
nghiêm ngặt những tỷ lệ an toàn như khả năng tự chủ tài chính, khả năng thanh toán, thanh
khoản, sinh lợi, chất lượng tài sản có mà những tỷ lệ này đã trở thành tiêu chuẩn và
thông lệ quốc tế. Cũng vì thế, mà trong chính sách kinh tế của bất kỳ quốc gia nào, chính
phủ cũng đều quan tâm và coi trọng các biện pháp bảo đảm cho hoạt động của hệ thống
NHNo&PTNT cũng như các NHTM nói chung phát triển an toàn, hiệu quả và bền vững.
Để đạt được mục tiêu lợi nhuận, NHNo&PTNT cũng phải được quyền tự chủ, phải
chịu trách nhiệm trong hoạt động của mình, bảo đảm kinh doanh có hiệu quả và phù hợp
với những quy định của pháp luật, không thể chấp nhận bất cứ sự can thiệp trái pháp luật
hoặc can thiệp "phi thị trường" vào hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT. Tuy nhiên,
do tính đa dạng và nhạy cảm của lĩnh vực kinh doanh tiền tệ và dịch vụ NH, mà Nhà nước
phải đưa ra những nhuôn khổ pháp lý đồng bộ để quản lý và điều tiết hoạt động này, bảo
đảm cho hệ thống NH phát triển bền vững.
1.1.2.2. Phương thức dẫn vốn tín dụng
Hoạt động của NHNo&PTNT ngày nay đã trở nên rất đa dạng với rất nhiều loại
dịch vụ. Nếu xét ở góc độ thực hiện chức năng dẫn vốn, hoạt động kinh doanh TD của

NHNo&PTNT bao gồm 3 nhóm chính: thu hút vốn, cấp TD và đầu tư chứng khoán.
Một là, thu hút nguồn vốn:
Phương thức này được thực hiện thông qua các biện pháp sau:
- Cung cấp các khoản tiền gửi có thể phát séc.
Đây là những tài khoản ở một NH mà người sở hữu chúng có quyền được phát séc
để rút tiền hoặc thanh toán cho việc mua hàng hoá, dịch vụ. Tài khoản này còn được gọi là
tài khoản tiền gửi giao dịch hay tiền gửi thanh toán. Việc đưa ra loại tài khoản tiền gửi này

là một trong những bước đi quan trọng nhất của hoạt động NHTM, bởi nó cải thiện đáng
kể hiệu quả của quá trình thanh toán, làm cho các giao dịch kinh doanh trở nên dễ dàng
hơn, nhanh chóng và an toàn hơn.
Tiền gửi có thể phát séc là tiền gửi có thể thanh toán theo yêu cầu, tức là người gửi
có thể yêu cầu thanh toán bằng cách viết ra một tờ séc và NH sẽ thực hiện thanh toán ngay
cho người đó. Đây là công cụ mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế, đặc biệt là trong việc
bảo quản, kiểm đếm, vận chuyển tiền mặt, quản lý tài chính doanh nghiệp, thanh toán hoặc
chuyển đổi ra tiền mặt. Tiền gửi có thể phát séc là một nhuồn vốn quan trọng của
NHNo&PTNT, vì nó là nguồn vốn mà NH có phí tổn thấp nhất do những người sở hữu
chúng sẵn sàng bỏ qua một số tiền lãi nhất định để có được một tài sản có "lỏng" có thể sử
dụng bất cứ lúc nào. Nền kinh tế càng phát triển, thì càng có nhiều khách hàng mở tài
khoản séc ở NHTM, NH càng có cơ hội để huy động nguồn vốn này và mở rộng các hoạt
động kinh doanh của mình.
- Cung cấp các tài khoản tiền gửi phi giao dịch.
Tài khoản này có đặc tính chung là được hưởng lãi, rút vốn theo định kỳ và người
sở hữu chúng không được quyền phát séc. Do người sở hữu tài khoản không được quyền
phát séc nên nó được gọi là tài khoản phi giao dịch. Mức lãi suất của loại tiền gửi này
thường cao hơn nhiều so với tài khoản tiền gửi có thể phát séc, vì mục đích chính của
những người sử dụng loại tài khoản này là lợi nhuận. Tiền gửi phi giao dịch thường chiếm
phần lớn trong cơ cấu nguồn vốn của NHNo&PTNT, nó bao gồm hai khoản chính là tiền
gửi tiết kiệm và chứng chỉ tiền gửi.
Tiền gửi tiết kiệm lại bao gồm tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn và tiền gửi tiết kiệm

không kỳ hạn. Tài khoản này nhằm mục đích chính là huy động nguồn tiết kiệm của các
chủ thể trong xã hội nên NH phải trả lãi suất cao hơn so với tiền gửi có thể phát séc. Về
nguyên tắc, tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn không được rút ra khi chưa đến hạn, nhưng do sự
cạnh tranh thu hút tiền gửi, các NHTM thường cho phép người gửi có thể rút tiền trước
thời hạn và khi đó sẽ phải giảm một lượng tiền lãi nhất định.
Chứng chỉ tiền gửi cũng có nhiều loại kỳ hạn, có thể đến hơn 5 năm. Về thực chất,
chứng chỉ tiền gửi được coi như những công cụ vay nợ của các NHTM nói chung (như kỳ
phiếu, trái phiếu ) và là một nguồn vốn quan trọng của NHTM, nó có thể được phát hành

trên thị trường tài chính. Xét ở cùng thời điểm, so với tiền gửi tiết kiệm thì thông thường
chứng chỉ tiền gửi là nguồn vốn có chi phí lớn hơn, nhưng tính ổn định lại cao hơn. Do đó,
chứng chỉ tiền gửi có thể đem bán lại được ở thị trường thứ cấp nên nó được các công ty
tài chính nắm giữ như là những tài sản đầu tư có tính lỏng cao.
- Đi vay vốn.
Ngoài nguồn vốn tự huy động, hoạt động TD của NHNo&PTNT còn có thể thông
qua việc đi vay trên thị trường liên NH, vay các tổ chức tài chính, tổ chức TD khác hoặc
vay NH trung ương. Vay vốn trên thị trường liên NH chủ yếu được sử dụng để đáp ứng
nhu cầu thanh khoản, các khoản vay liên NH thường có thời hạn là qua đêm, vài ngày hoặc
có thể dài hơn nhưng là vay ngắn hạn. Ngoài ra, trong thực tế, có những tổ chức tài chính,
chẳng hạn các công ty bảo hiểm, quỹ bảo hiểm cũng có những khoản vốn tạm thời nhàn
rỗi chưa có kế hoạch sử dụng, do đó, các NHNo&PTNT có thể đi vay các nguồn vốn này.
Các NHNo&PTNT còn có thể đi vay tái chiết khấu và đi vay tái cấp vốn tại NH
trung ương. Thời hạn vay vốn cụ thể phụ thuộc vào những yếu tố như điều kiện của NH đi
vay, tình hình kinh tế - xã hội, tình hình thực hiện chính sách tiền tệ, mục đích sử dụng vốn
vay nhưng thường cũng là ngắn hạn. Ngoài ra, NHNo&PTNT cũng có thể vay NH trung
ương với thời hạn rất ngắn để giải quyết khó khăn tạm thời trong hoạt động thanh toán,
hoặc trong một số trường hợp nó còn có thể vay vốn của NH trung ương để cho vay một số
đối tượng cần thiết theo chương trình phát triển kinh tế nông nghiệp và nông thôn theo yêu
cầu của Chính phủ.
- Tăng vốn tự có.

Vốn tự có bao gồm vốn điều lệ và quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ. Vốn điều lệ là
nguồn tiền được đóng góp bởi những chủ NH, còn quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ là nguồn
tiền được hình thành bằng việc trích lập từ lợi nhuận hàng năm. Vốn tự có của
NHNo&PTNT có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tuy chỉ chiếm một tỷ lệ tương đối nhỏ trong
tổng nguồn vốn hoạt động, nhưng nó lại thực hiện những chức năng không thể thay thế
được, chẳng hạn như việc cung cấp nền tảng cho sự tăng trưởng và mở rộng NH, giúp NH
chống lại rủi ro, duy trì niềm tin của công chúng và của các cổ đông vào khả năng phát
triển của mình.

Vốn tự có của NHNo&PTNT là một nguồn lực có ý nghĩa sống còn đối với việc
duy trì các hoạt động hàng ngày và bảo đảm cho NH phát triển lâu dài. Quy mô vốn tự có
quyết định quy mô huy động vốn, đi vay, quy mô tài sản có và một số hoạt động khác của
NH. Vì thế mà một trong những vấn đề đáng quan tâm nhất của NHNo&PTNT là việc
thường xuyên phải duy trì được lượng vốn tự có ở mức hợp lý. Về nguyên tắc,
NHNo&PTNT có thể tăng vốn tự có bằng cách tăng thêm vốn góp của các chủ sở hữu,
phát hành cổ phiếu, phát hành giấy nợ thứ cấp có khả năng chuyển đổi và nâng cao năng
lực tự tích luỹ từ lợi nhuận của NH. Mặt khác, chính sự hoạt động có hiệu quả của
NHNo&PTNT cũng góp phần làm tăng thêm vốn, tức là phần giá trị thị trường của các cổ
phiếu vượt quá mệnh giá của nó và đó cũng là cách thức quan trọng làm tăng vốn tự có
thực của NH.
Các hoạt động thu hút vốn nêu trên làm hình thành một vế trong bảng cân đối tài
sản của NHNo&PTNT, đó là tài khoản nợ và vốn.
Hai là, cấp tín dụng:
Đây là chức năng cơ bản nhất của NHNo&PTNT, là các giao dịch về tài sản giữa
các bên cho vay là NH với bên đi vay là các tổ chức kinh tế, xã hội và dân cư trong khu
vực nông thôn. Trong đó, bên cho vay chuyển giao tài sản cho bên đi vay sử dụng trong
một thời hạn nhất định theo thoả thuận, bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện
vốn gốc và lãi cho bên cho vay khi đến hạn thanh toán. NHNo&PTNT chủ yếu cấp TD cho
các tổ chức kinh tế và hộ trong các ngành nông nghiệp và khu vực nông thôn.
Cấp TD là nguồn sinh lợi lớn nhất của NHNo&PTNT, nhưng cũng là nơi có nhiều

rủi ro nhất. Một NHNo&PTNT gặp khó khăn về tài chính thường phát sinh từ các khoản
cho vay khó đòi, mà nguyên nhân của nó là do quản lý kém, cho vay không tuân thủ đúng
nguyên tắc TD, chính sách cho vay không hợp lý và tình trạng suy thoái ngoài dự kiến của
ngành kinh tế nông nghiệp và các ngành kinh tế khác thuộc khu vực nông thôn.
Nếu nhìn từ góc độ các hình thái giá trị và các hoạt động nghiệp vụ cụ thể của TD,
Luật các tổ chức TD của Việt Nam (sửa đổi) có giải thích: "Hoạt động đầu tư là việc tổ chức
TD sử dụng nguồn vốn tự có, nguồn vốn huy động để cấp TD" và "Cấp TD là việc tổ chức
TD thoả thuận để khách hàng sử dụng một khoản tiền với nguyên tắc hoàn trả bằng các

nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo lãnh NH và các nghiệp vụ khác" [21,
tr.105-106].
- Cho vay bằng tiền
Đây là nghiệp vụ chủ yếu của hoạt động TD của NHNo&PTNT. Nó bao gồm
nhiều loại, có thể theo các căn cứ:
Một là, căn cứ vào mục đích vay vốn của khách hàng, có 5 nhóm:
Cho vay kinh doanh (còn gọi là cho vay công nghiệp và thương mại) nhằm cung
cấp vốn cho các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và các hộ gia đình ở
nông thôn. Hỗ trợ vốn cho nông dân trang trải các chi phí trong sản xuất nông nghiệp;
Cho vay cá nhân và hộ gia đình nhằm tài trợ tiêu dùng;
Cho vay kinh doanh bất động sản ở nông thôn là loại cho vay liên quan đến việc
mua sắm và xây dựng bất động sản;
Cho vay đối với các tổ chức tài chính, tổ chức TD khác ở nông thôn;
Cho vay khác.
Phân loại như trên có tác dụng giúp NHNo&PTNT thiết lập danh mục cho vay
hướng về khách hàng (thị trường) cho phù hợp với mục tiêu phục vụ của NH này, giúp NH
có thể nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay bằng cách chuyên môn hoá cung ứng các sản
phẩm cho vay theo mục đích sử dụng vốn của khách hàng. Ngược lại, khách hàng cũng dễ
dàng hơn trong việc tiếp cận các nguồn vốn TD. Đồng thời, nó cũng là cơ sở để đưa ra
những giới hạn an toàn trong hoạt động TD và là một phần quan trọng trong việc xác định
chiến lược cho vay có tính cạnh tranh của một NHTM nói chung.

Hai là, căn cứ vào thời hạn cho vay và theo quy định hiện hành của Nhà nước,
hoạt động cho vay có thể chia thành 3 loại: cho vay ngắn hạn (dài nhất là 12 tháng), cho
vay trung hạn (từ 1- 5 năm), và cho vay dài hạn (thời hạn trên 5 năm). Cách phân loại này
có ý nghĩa thực tiễn quan trọng. Dựa vào đó, NH có thể xác định được cơ cấu thời hạn cho
vay, cân đối kỳ hạn hoàn vốn và kỳ hạn hoàn trả, nâng cao hiệu quả quản trị tài sản có và
tài sản nợ của NH, đặc biệt trong việc quản lý khe hở kỳ hạn, khe hở lãi suất và khả năng
thanh khoản để phòng tránh rủi ro.
Ba là, căn cứ vào tính chất bảo đảm của khoản vốn vay, có thể chia làm 2 loại: cho
vay có đảm bảo bằng tài sản (khách hàng phải có tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh

của bên thứ ba), và cho vay không có bảo đảm bằng tài sản (cho vay dựa vào tín nhiệm của
NH đối với khách hàng). Bảo đảm tiền vay là biện pháp nhằm nâng cao chất lượng cho
vay và hạn chế rủi ro TD cho NH. Về hình thức, cho vay có bảo đảm bằng tài sản có mức
độ rủi ro ít hơn so với cho vay không có bảo đảm bằng tài sản, nhưng thực tế không hoàn
toàn như vậy. Điều này thường thấy khi các NH tuyệt đối hoá vai trò của tài sản bảo đảm,
coi nhẹ các điều kiện TD khác. Trong những trường hợp này, NH còn có thể bị mất đi
những khách hàng tốt. Điều này có nghĩa là, cho vay có bảo đảm bằng tài sản là cần thiết,
nhưng không thể coi đó là điều kiện tiên quyết khi cho vay. Xét về hiệu quả kinh tế, nếu
cho vay không có bảo đảm về tài sản được mở rộng, thì đó là tín hiệu tốt và thể hiện triển
vọng của nền kinh tế (tất nhiên là phải có những khách hàng đủ điều kiện, có uy tín). Hiện
nay, trong khu vực nông nghiệp và nông thôn, tình trạng khách hàng thiếu tài sản bảo đảm
khi vay vốn là phổ biến. Điều này đã làm cho hoạt động TD của NH gặp nhiều khó khăn.
Cần có những giải pháp hợp lý và dài hạn nhằm khắc phục có hiệu quả tình trạng này.
Bốn là, căn cứ vào cách thức cho vay, có hai loại: cho vay trực tiếp và cho vay
gián tiếp. Cho vay trực tiếp là việc NH cấp vốn trực tiếp cho người đi vay và người đi vay
trực tiếp hoàn trả nợ cho NH. Đây là hình thức cho vay chủ yếu và có tính truyền thống
của NHNo&PTNT. Nó có thể thực hiện bằng nhiều phương thức như cho vay từng lần,
cho vay theo hạn mức TD, cho vay theo dự án đầu tư, cho vay hợp vốn, cho vay trả góp,
cho vay theo hạn mức TD dự phòng, cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành thẻ TD
Cho vay gián tiếp là việc NH mua lại các chứng từ có giá, khế ước nợ hoặc chứng

từ nợ đã phát sinh và còn trong thời hạn thanh toán. Đây là hình thức NH tái cấp vốn cho
những người đi vay thông qua chiết khấu thương phiếu, mua các hợp đồng bán trả góp,
mua các khoản nợ của DN.
Cách phân loại này tạo điều kiện cho NH có thể chuyên môn hoá kỹ thuật, nghiệp
vụ và cấp TD, từ đó có thể nâng cao hiệu quả cấp TD bằng sự chuyên sâu và những kỹ
năng đã được chuyên môn hoá.
Năm là, căn cứ vào quy mô các khách hàng đi vay, có thể phân chia thành ba
loại: cho vay khách hàng là doanh nghiệp lớn, cho vay khách hàng là doanh nghiệp
nhỏ, và cho vay khách hàng là hộ gia đình và cá nhân ở nông thôn. Việc phân loại này
thường dựa vào quy mô vốn và tài sản của chủ đi vay. Nó giúp cho NHNo&PTNT có

chính sách và cơ chế TD phù hợp và là cơ sở để đưa ra những cải cách trong quản lý
TD theo quan điểm hướng về khách hàng.
Ngoài những cách phân loại cho vay trên, còn có những cách phân loại khác như
theo mục đích và yêu cầu của quản lý TD. Ví dụ, phân loại cho vay theo cơ cấu kinh tế, có
cho vay ngành kinh tế, vùng kinh tế hoặc cho vay theo tính chất sở hữu của khách hàng.
Việc phân loại cho vay nói trên có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, nó là căn cứ để
NHNo&PTNT xây dựng chính sách hợp lý, nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay, đồng
thời đó là cơ sở để hình thành chiến lược kinh doanh có tính cạnh tranh và mang đặc trưng
riêng của NHNo&PTNT Việt Nam.
- Cho vay bằng hàng hoá:
Đây là hình thức giao dịch TD được thực hiện bằng hàng hoá cụ thể. Hàng hoá của
loại TD này thường là cho thuê tài chính. Theo cách này, NH cấp TD trực tiếp bằng hàng
hoá cho người đi vay (gọi là người đi thuê), người vay phải hoàn trả nợ cho NH bao gồm
cả gốc và lãi. Theo quy định của Luật tổ chức TD, thì "cho thuê tài chính" là hoạt động TD
trung hạn và dài hạn trên cơ sở hợp đồng cho thuê tài chính giữa bên cho thuê là tổ chức
TD với khách hàng thuê" [21, tr.106].
Cho thuê tài chính là một phương thức tài trợ vốn quan trọng cho các tổ chức kinh
tế không chỉ ở các nước phát triển mà ngày nay đã được triển khai rộng rãi ở các nước
đang phát triển. Nó mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế nói chung, nông nghiệp và nông

thôn nói riêng. Nó tạo điều kiện cho người đi thuê có được cơ sở vật chất kỹ thuật cần thiết
ngay trong điều kiện nguồn vốn của họ còn ít không thể đáp ứng trong việc mua được
những tài sản này; đồng thời đây cũng là cách phân tán rủi ro - một cơ chế đặc thù của
kinh doanh hiện đại. Nó cũng tạo cơ hội cho bên cho thuê trong việc quản lý và kiểm soát
tài sản nhằm mục đích an toàn TD, tránh được tình trạng sử dụng vốn không đúng mục
đích, hạn chế rủi ro. Hình thức này thường được thực hiện thông qua các công ty cho thuê
tài chính. Tuy nhiên, NHNo&PTNT có thể hình thành những bộ phận loại này để phục vụ
cho phát triển kinh tế nông nghiệp và khu vực nông thôn theo hướng đẩy mạnh CNH,
HĐH nông nghiệp, nông thôn, đó là nhiệm vụ hàng đầu hiện nay ở nước ta.
- Bảo lãnh NH:

Đây là một nghiệp vụ TD mà NHNo&PTNT cấp cho khách hàng trên cơ sở uy tín
của mình. Với nghiệp vụ này, NH không phải cung cấp tiền hay hàng, nhưng khi người
được bảo lãnh không thực hiện được nghĩa vụ theo hợp đồng thì người bảo lãnh phải thay
thế dể thực hiện nghĩa vụ thanh toán. Vì vậy, bảo lãnh của NH còn được gọi là TD chữ ký.
Hình thức TD này đã được ghi trong Luật các tổ chức TD của nước ta.
Hình thức này được sử dụng khá phổ biến trong các giao dịch thương mại. Nó có
hai chức năng chủ yếu: 1) là công cụ bảo đảm đối với người hưởng thụ bằng việc cam kết
thực hiện nghĩa vụ đối với người hưởng thụ khi xảy ra sự vi phạm hợp đồng của người
được bảo lãnh, nó giúp cho các giao dịch về hàng hoá được thực hiện một cách thuận lợi.
2) là công cụ tài rợ về tài chính cho người được bảo lãnh. Thông qua hình thức này mà
người được bảo lãnh không phải xuất quỹ mà được vay nợ, trả chậm tiền hàng hoá, dịch
vụ, chậm nộp thuế nghĩa là mặc dù không trực tiếp cấp vốn, nhưng bảo lãnh NH đã giúp
cho khách hàng được hưởng những lợi ích tài chính như khi được NH cho vay. Đây là một
trong những hoạt động cho vay có nhiều tác dụng, bởi nó đáp ứng những nhu cầu đa dạng
của các hoạt động sản xuất kinh doanh của các hộ nông dân và người lao động ở khu vực
nông thôn và tạo thuận lợi cho các chủ thể trong các giao dịch kinh tế.
Năm là, đầu tư chứng khoán
Đây là hoạt động kinh doanh quan trọng của NHNo&PTNT. Trong hoạt động này,
NH cung ứng vốn cho các chủ kinh tế (tài trợ vốn) thông qua hoạt động mua chứng khoán.

Nó có thể đầu tư chứng khoán bằng cách mua các loại trái phiếu chính phủ, công trái, trái
phiếu đô thị, tín phiếu kho bạc, trái phiếu doanh nghiệp hay các loại chứng khoán khác.
Mục đích của dầu tư chứng khoán là để sinh lợi, tăng vường khả năng thanh khoản,
hỗ trợ cho các hoạt động TD và đa dạng hoá hoạt động kinh doanh để phân tán rủi ro. Các
chứng khoán đều mang lại thu nhập cho người sở hữu chúng. Nhờ hoạt động này,
NHNo&PTNT có thể chủ động dùng nguồn vốn của mình để lựa chọn mua loại nào cho
thích hợp và có hiệu quả. Trong các danh mục đầu tư chứng khoán, thì tín phiếu kho bạc
và trái phiếu chính phủ là những chứng khoán được các NHTM nói chung ưa chuộng nhất,
bởi tính an toàn cao và nó là loại "lỏng" nhất, có thể được mua bán hoặc chuyển đổi thành
tiền một cách dễ dàng với chi phí giao dịch thấp.

Đầu tư chứng khoán là một hướng quan trọng trong đa dạng danh mục tài sản có
sinh lợi của một NHTM, tạo điều kiện phân tán rủi ro, không bị phụ thuộc quá lớn vào
hoạt động TD. Tuy khả năng linh hoạt trong điều chỉnh danh mục đầu tư chứng khoán là
tốt hơn so với danh mục TD, nhưng nếu tuyệt đối hoá vai trò của khoản đầu tư này thì
NHNo&PTNT không còn đúng nghĩa với tên gọi của nó.
1.2. làng nghề ở quảng nam và Vai trò của tín dụng Ngân hàng Nông nghiệp
và Phát triển nông thôn đối với sự phát triển làng nghề
1.2.1. Làng nghề và nhu cầu về vốn cho phát triển các làng nghề ở Quảng
Nam
1.2.1.1. Làng nghề và đặc điểm của làng nghề
- Làng nghề:
Làng là một phạm trù dùng để chỉ một khối dân cư ở nông thôn làm thành một đơn
vị có đời sống riêng về nhiều mặt, và là đơn vị hành chính thấp nhất thời phong kiến [29,
tr.522]. Làng ở Việt Nam đã xuất hiện từ thời Hùng Vương. Nó được hình thành trên cơ sở
những công xã nông thôn, trong đó mỗi công xã gồm một số gia đình, có một tinh thần
cộng đồng, cộng cảm, sống quây quần trong một khu vực địa lý nhất định. Sự tập trung đó là
do nghề trồng lúa nước (đã có ở nước ta vào khoảng thế kỷ thứ VII TCN) phải thường xuyên
chống thiên tai mà công việc này một gia đình không thể đảm đương được, cần có sự liên
kết của cộng đồng, gắn bó với nhau và cùng chung sống chết.

Lúc đầu, nguồn sống cơ bản của người dân trong các làng là sản phẩm nông
nghiệp. Quá trình phát triển của lực lượng sản xuất làm cho sản xuất nông nghiệp có của
dư thừa, làm ra đời kinh tế hàng hoá. Dần dần trong làng có những người làm nghề buôn
bán, rồi có những người chế tác công cụ lao động, sản xuất đồ mộc, đan lát đồ dùng, nuôi tằm,
kéo tơ, dệt vải tức là chuyển sang sản xuất thủ công. Trong thời kỳ đầu, sản xuất công nghiệp
chỉ ở quy mô gia đình và bị phụ thuộc kinh tế tự nhiên giống như cách mô tả của V.I. Lênin:
"ở đây, nghề thủ công với nông nghiệp chỉ là một mà thôi" [15, tr.411-412]. Theo đà phát triển
của lực lượng sản xuất, phân công lao động xã hội và kinh tế hàng hoá, những người sản làm
nghề thủ công vốn coi công việc của mình là một nghề phụ trong nghề nông chuyển sang
thành một nghề độc lập. Tuy họ đã rời bỏ sản xuất nông nghiệp, nhưng vẫn gắn chặt với
làng quê, phục vụ cho sản xuất nông nghiệp và sống bằng nghề thủ công nghiệp. Bên cạnh

những người này, trong làng vẫn có những người làm nông nghiệp kiêm thợ thủ công.
Trong quá trình phát triển, số người trong làng chuyển hẳn sang sản xuất các mặt hàng thủ
công dần tăng lên, có đội ngũ thợ, có quy trình công nghệ, quy mô sản xuất hàng thủ công
tăng lên đến một mức độ nhất định làm cho làng làng thuần nông chuyển biến thành các
làng nghề.
Làng nghề là một khái niệm chứa đựng hai bộ phận cấu thành là "làng" và "nghề".
Đến nay, ở nước ta có một số quan niệm khác nhau về làng nghề. Chẳng hạn, theo giáo sư
Trần Quốc Vượng, "làng nghề là làng tuy vẫn trồng trọt theo lối tiểu nông và chăn nuôi
nhỏ, cũng có một số nghề phụ khác, song đã nổi trội một số nghề cổ truyền tinh xảo với
một tầng lớp thợ thủ công chuyên nghiệp hay bán chuyên nghiệp. có phường, có ông trùm,
có phó cả cùng một số thợ và phó nhỏ, đã chuyên tâm, có quy trình công nghệ nhất định
"sinh ư nghệ, tử ư nghệ", "nhất nghệ tinh, nhất thân vinh", sống chủ yếu được bằng nghề
đó và sản xuất ra các mặt hàng thủ công" [30, tr.27].
Đây là quan niệm tuy đúng với làng nghề truyền thống, nhưng lại không thích hợp
với các làng nghề nói chung và càng không phải là làng nghệ mới được đi vào hoạt động.
Nếu cho rằng phát triển làng nghề phải có nghề cổ truyền nổi trội, tinh xảo với một tầng
lớp thợ thủ công chuyên nghiệp thì ngày nay rất khó có được một loại làng nghề như vậy.
Một quan niệm khác cho rằng, "làng nghề là những làng đã có từ 50 hộ hoặc từ 1/3

tổng số hộ hay lao động của địa phương trở lên làm nghề chiếm phần chủ yếu trong tổng
thu nhập của họ trong năm" [8, tr.15]. Còn trong Dự thảo Nghị định của Chính phủ về một
số chính sách khuyến khích phát triển ngành nghề nông thôn được Bộ Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn đệ trình tháng 5/2005, thì "làng nghề là thôn, ấp, bản có trên 35% số
hộ hoặc lao động tham gia hoạt động ngành nghề nông thôn và thu nhập từ ngành nghề
nông thôn chiểm trên 50% tổng thu nhập của làng".
Các định nghĩa trên đã khắc phục được nhước điểm của quan niệm thứ nhất, quan
tâm dến phải có tỷ lệ người làm nghề và thu nhập từ ngành nghề, nhưng lại cố định tiêu chí
xác định làng nghề và việc cố định những tiêu chí trong khái niệm sẽ làm cho các nhà hoạch
định chính sách khó xử lý khi chế độ ưu đãi đối với làng nghề đã thay đổi thì phải chăng
khái niệm cũng thay đổi.

Quan niệm thứ tư của TS Dương Bá Phượng, "làng nghề là làng ở nông thôn có
một (hay một số) nghề thủ công tách khỏi nông nghiệp và kinh doanh độc lập" [20, tr.13-
14]. Quan niệm này đã nêu được hai yếu tố cơ bản cấu thành của làng nghề là làng và
nghề, nêu được vấn đề nghề trong làng tách ra khỏi nông nghiệp và kinh doanh độc lập,
nên phù hợp với điều kiện mới hơn, tránh được hạn chế của quan niệm thứ hai, nhưng vẫn
mắc phải hạn chế của quan niệm thứ nhất.
Theo tác giả, có thể hiểu đơn giản làng nghề là làng có hoạt động thủ công
nghiệp. Song, không phải bất cứ quy mô nào của nghề cũng đều được gọi làng đó là làng
nghề. Làng được gọi là làng nghề khi các hoạt động thủ công nghiệp đủ lớn ở mức độ nào
đó mang tính ổn định. Quan niệm làng nghề phải được xác định cả về mặt chất và mặt
lượng. Mặt chất, làng nghề phải là làng có sự khác biệt so với các làng thuần nông hoặc
với phố nghề ở thành thị. Mặt lượng, làng nghề phải được thể hiện ở một quy mô nhất định
và có tính ổn định tương đối cao. Vì có điểm xuất phát là làng gắn với nông nghiệp, nên
khi quy mô thủ công nghiệp của làng phát triển đến mức độ nào đó mới được gọi là làng
nghề. Việc xác định quy mô nghề, phải vừa xem xét bản thân hoạt động thủ công nghiệp,
vừa phải đặt nó trong quy mô làng về số hộ, số lao động, thu nhập từ hoạt động kinh tế của
nghề.
Có nhiều chỉ tiêu phản ánh quy mô các hoạt động thủ công nghiệp, trong đó có hai

chỉ tiêu cơ bản là giá trị sản xuất và lao động làm nghề thủ công nghiệp. Song, do nghề gắn
với làng vốn có điểm xuất phát là nông nghiệp, nên phải so sánh tỷ lệ lao động (hay hộ) và
thu nhập của thủ công nghiệp với tổng số lao động và tổng thu nhập của làng. Nghĩa là, tỷ
lệ lao động làng nghề và tỷ lệ thu nhập do nghề mang lại so với lao động và thu nhập của
làng là tiêu thức xác định làng đó có phải là làng nghề hay không.
Trên cơ sở kế thừa, tiếp thu các điểm hợp lý của các qun niệm nêu trên và nghiên
cứu của bản thân, có thể hiểu làng nghề là làng ở nông thôn có một (hay một số) nghề thủ
công hầu như được tách hẳn ra khỏi nông nghiệp, kinh doanh độc lập và đạt tới một tỷ lệ
nhất định về lao động và thu nhập của làng. Tên gọi của làng nghề gắn liền với tên gọi của
các nghề thủ công như nghề gốm sứ, đúc đồng, ươm tơ, dệt vải, dệt tơ lụa Trước đây,
làng nghề chỉ bao hàm các nghề thủ công nghiệp. Ngày nay, do sự phát triển mạnh của
ngành kinh tế dịch vụ, nên ở các tỉnh còn có các nghề buôn bán dịch vụ trong nông thôn