Đái tháo đường và rối loạn mật độ xương docx

Đái tháo đường và rối loạn mật độ
xương
Các biến chứng về bộ máy vận động tuy không gây nguy hiểm chết người
ngay như các biến chứng kể trên nhưng lại gây đau đớn, tàn phế và ảnh
hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống. ĐTĐ ảnh hưởng đến bộ máy vận
động thông qua nhiều cơ chế khác nhau như glycosyl hóa protein, tổn
thương vi mạch máu và thần kinh, lắng đọng collagen ở da và cấu trúc
quanh khớp gây nên các thay đổi của tổ chức liên kết.
Biến chứng cơ xương khớp hay gặp nhất ở những bệnh nhân bị bệnh ĐTĐ
týp 1 lâu năm, tuy nhiên nó cũng có thể gặp ở những bệnh nhân ĐTĐ týp 2
và những người mới mắc bệnh.
Hội chứng tăng tạo xương lan tỏa nguyên phát (DISH: Diffuse Idiopathic
Skeletal Hyperostosis) hay bệnh Forestier, đặc trưng bởi tình trạng loạn sản,
canxi hóa dây chằng cột sống kết hợp với hình thành các gai xương. Tuy
nhiên khe đĩa đệm, khớp mỏm sau và khớp cùng – chậu đều bình thường.
Đoạn cột sống ngực là vùng hay bị tổn thương nhất, ngoài ra có thể gặp vôi
hóa ở các vị trí khác. Triệu chứng thường gặp là đau, hạn chế vận động,
cứng vùng gáy và lưng. Điều trị bằng các thuốc NSAID, giãn cơ, giảm đau
và vật lý trị liệu.
Rối loạn chuyển hóa xương mà đặc trưng nhất là tình trạng loãng xương,
đây là một loại bệnh âm thầm, lặng lẽ, không dễ phát hiện ở giai đoạn sớm.
Là một loại bệnh toàn thân mà đặc điểm chính là sự giảm sút mật độ xương,
kết cấu các tổ chức xương bị phá vỡ dẫn đến giòn xương, dễ gãy. Loãng
xương không chỉ đem lại nỗi đau khổ cho bệnh nhân, mà còn gây ra ảnh
hưởng nghiêm trọng về gánh nặng kinh tế cho gia đình và xã hội. Đặc biệt ở
bệnh nhân ĐTĐ thì càng tạo thành một vòng xoắn bệnh lý, làm cho bệnh
nặng lên, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, giảm khả năng lao động và
có thể dẫn đến tàn tật suốt đời.
Loãng xương có nguy cơ dẫn đến gãy xương.
Những bệnh nhân ĐTĐ týp 1 cũng như týp 2 nếu không được điều trị tốt,
đường huyết tăng cao, lượng đường bị đào thải ra ngoài theo nước tiểu nhiều

kéo theo lượng canxi, phospho cũng bị đào thải ra nhiều. Những khoáng chất
này là thành phần chủ yếu của muối xương, nếu bị mất đi một số lượng lớn
sẽ dẫn đến giảm sút mật độ xương gây ra loãng xương. Qua quan sát trên
lâm sàng phát hiện thấy đường huyết lúc đói và số lượng đường trong nước
tiểu càng tăng cao thì mật độ xương càng thấp, loãng xương càng dễ hình
thành. Nếu đường huyết giảm xuống gần với trị số bình thường thì canxi
niệu cũng giảm xuống mức bình thường.
Sự chuyển hóa cơ bản của xương chủ yếu dựa vào việc hình thành và tiêu
hủy xương. Sự hình thành của xương chủ yếu là chức năng của tế bào xương
trưởng thành, quá trình tiêu hủy xương dựa vào chức năng của hủy cốt bào.
ĐTĐ chủ yếu ảnh hưởng đến sự chuyển hóa của xương là do sự suy giảm
chức năng của tế bào cốt trưởng thành làm cho sự hình thành xương hoặc bị
giảm sút, hoặc bị chậm lại nhưng quá trình tiêu hủy của xương hoặc vẫn
bình thường, hoặc tăng hoặc giảm. Ngoài ra, hiện nay còn phát hiện ra rằng
trên tế bào cốt trưởng thành có các thụ thể của insulin có thể làm tăng chức
năng và tăng sinh tế bào cốt trưởng thành. Vì vậy nếu thiếu insulin sẽ ảnh
hưởng đến sự sinh trưởng của xương. Chính vì những nguyên nhân này mà
bệnh nhân ĐTĐ có biến chứng bệnh lý về xương, mật độ xương giảm sút
hoặc loãng xương.
ĐTĐ ảnh hưởng đến mật độ xương
Dùng phương pháp đo đậm độ xương kép (DEXA) đo mật độ xương vùng
thắt lưng, đoạn trên xương đùi trên bệnh nhân ĐTĐ cho thấy sự thay đổi mật
độ xương giữa bệnh nhân ĐTĐ týp 1 và týp 2 hoàn toàn khác biệt. Mật độ
xương bị giảm sút thường gặp ở bệnh nhân ĐTĐ týp 1 là do bệnh nhân ĐTĐ
týp 1 thường mắc ở lứa tuổi trẻ, trước 20 tuổi, chính lúc này là giai đoạn
xương đang phát triển mạnh, người bệnh thường gầy nhiều và sự thiếu hụt
insulin đều có liên quan đến sự phát triển của xương. Nhiều báo cáo đã
chứng minh có sự liên quan giữa sự mất đi của hàm lượng xương ở bệnh
nhân ĐTĐ và giới tính; quá trình phát triển bệnh và các yếu tố ảnh hưởng
đến mật độ xương, bệnh nhân nữ, người mắc bệnh lâu năm thì lượng xương

mất đi càng nhiều.
Gãy xương – biến chứng nguy hiểm ở bệnh nhân ĐTĐ
Một số nghiên cứu chứng minh rằng nguy cơ gãy xương bàn chân và xương
ngón chân trên bệnh nhân ĐTĐ so với người bình thường tăng gấp 3 lần,
điều này có thể có liên quan với bệnh lý thần kinh, bệnh lý mạch máu do
ĐTĐ. Ngoài ra, đối với những bệnh nhân ĐTĐ có thị lực giảm, hay yếu nửa
người thì càng dễ ngã và đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến gãy
xương.
Gãy đoạn trên xương đùi rất thường gặp ở bệnh nhân ĐTĐ lớn tuổi do bệnh
nhân đồng thời có kèm theo loãng xương trầm trọng. Thông thường cho rằng
bệnh nhân ĐTĐ thường kèm theo có sự rối loạn về chuyển hóa và nội tiết,
đồng thời kèm theo có bệnh lý về mạch máu, trong đó bao gồm vi mao mạch
xương dẫn đến giảm dinh dưỡng xương, giảm hình thành xương, tăng tiêu
hủy xương tiến tới thúc đẩy quá trình loãng xương. Vì vậy ở những nơi máu
được cung cấp quá ít như đoạn trên xương đùi dễ bị loãng xương nghiêm
trọng hoặc thậm chí dễ gãy xương
Phòng bệnh: Tất cả các bệnh nhân ĐTĐ cần kiểm soát đường huyết chặt
chẽ, đặc biệt là những bệnh nhân phụ thuộc insulin phải tiêm hằng ngày.
Bệnh nhân ĐTĐ vẫn có thể dùng các loại sữa giàu canxi, hàm lượng đường
thấp để phòng ngừa loãng xương, tăng cường dùng các loại thực phẩm giàu
canxi hằng ngày.