"KỶ LỤC" THƯ PHÁP VÀ NHỮNG SAI LẦM ĐÁNG BUỒN doc

"KỶ LỤC" THƯ PHÁP VÀ NHỮNG SAI LẦM
ĐÁNG BUỒN


trang bia cuon thu phap Binh Ngo Dai Cao cua
Trinh Tuan, kho 90x210cm, nang 300kg, ruot gom
43 trang, moi trang day 5cm duoc boi bang giay
xuyen chi.

Như ta biết, cách đây ít năm, đã xuất hiện hai “kỷ lục” thư pháp chữ Việt.
Đó là “thư pháp Tuyên ngôn độc lập” và “thư pháp Truyện Kiều” của Trịnh
Tuấn (TT). Đồng thời với những lời quảng cáo trên TV, báo chí và những
lời khen ngợi của môt số người, là những ý kiến ngược lại và nh
ững bức xúc
của không ít người về sự kiện này. Tôi là một trong số những người không
tán đồng những cái gọi là “kỷ lục” đó, vì đã s
ớm nhận ra những sai lầm xung
quanh chúng. ý định viết bài này đã có từ lâu nhưng tôi chưa viết bởi vì lúc
đầu tôi xem nhẹ ảnh hưởng xấu của chúng. Tuy nhiên, càng ngày tôi càng
thấy “xem nhẹ ảnh hưởng xấu của chúng” là điều đáng trách. Mặt khác,
trước tình hình không mấy khả quan của phong trào thư pháp chữ Việt mà
một phần là do tác động không tốt từ những sai lầm của không ít người khi
theo đuổi loại hình nghệ thuật này, đã thôi thúc tôi bày tỏ ý kiến của mình.
Dưới đây tôi xin mạnh dạn trình bày một số ý kiến về những sai lầm đó.
Sai lầm về cách thể hiện thư pháp
Trước hết, thư pháp là một loại hình nghệ thuật có nhiều ý nghĩa trong cuộc
sống rất đáng được trân trọng và phát triển. Không giống ý kiến của một vài
người cho rằng chỉ có những loại chữ giống chữ Hán mới có thư pháp, tôi
cho rằng bất cứ loại chữ nào cũng có thư pháp thích hợp của nó. Chữ Việt
cũng không phải là ngoại lệ. Tuy nhiên, phong trào thư pháp chữ Việt chỉ
mới nở rộ lên trong ít năm gần đây. Thư pháp chữ Việt đang ở giai đoạn

những bước đi chập chững ban đầu, chưa khẳng định được mình. Điều đó
giải thích tại sao nhiều người có cảm giác bức xúc khi xem các “tác phẩm”
thư pháp chữ Việt và họ cho rằng các tác giả đang bôi bẩn chữ Việt. Họ
không phải cách điệu mà đang cố gắng biến dạng một cách tuỳ tiện chữ viết
và cho rằng đó là “thư pháp”. Phần lớn các “nhà thư pháp” chữ Việt đều
dùng cách thể hiện “na ná” nhau như vậy. TT không phải là ngoại lệ khi thể
hiện các “kỷ lục” đó. Tác giả đã lầm lẫn trong thể hiện thư pháp “văn bản”
và thư pháp “tranh chữ”. Đối với tranh chữ, yêu cầu “xem cảm” rất quan
trọng và có thể đặt nhẹ yêu cầu “xem hiểu”, nhưng đối với văn bản, yêu cầu
“xem hiểu” cực kỳ quan trọng, trong khi không được coi nhẹ yêu cầu “xem
cảm”. Tác phẩm thư pháp thể hiện văn bản phải dùng tài th
ể hiện “thẩm mỹ”
để lôi cuốn người xem, tạo điều kiện cho họ hiểu sâu sắc nội dung văn bản
và không được làm cho người xem phân tán tư tưởng. tác giả đã dùng thể
chữ chẳng ra “cuồng thảo”, cũng chẳng ra “hành thư” một cách tuỳ tiện để
thể hiện toàn bộ Truyện Kiều và những văn bản hết sức trang trọng (các
Tuyên ngôn Độc lập). Cách viết như vậy trong những lô giấy nặng hàng tạ
đã gây khó khăn cho người xem, khiến người xem bức xúc. Như vậy, làm
sao có thể cho rằng tác giả “muốn đem giá trị có thật đến với đông đảo quần
chúng” (như tác giả đã có lần phát biểu) được.
Sai lầm trong công nhận “kỷ lục”
Khi con người đã đạt đến “độ chín” nhất định về năng lực (tài năng) h
ãy nên
nghĩ tới
lập kỷ lục. Nếu năng lực còn “xanh” thì sự ráng sức lập kỷ lục chỉ làm cho
chút ít tài năng nhanh bị “thui chột” mà thôi!
Cái sai ở đây là người ta đã công nhận cái thứ mà bất kỳ ai biết viết và có
tiền mua giấy cũng có thể làm được, là kỷ lục! Việc làm này s
ẽ gây nhiều tác
hại không những cho chính tác giả mà còn có ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt

động thư pháp Việt nam.
Khi công nhận bất cứ kỷ lục nào cũng phải dựa trên các tiêu chí nhất định.
Mặc dù đây là kỷ lục về kích cỡ và sức nặng của tác phẩm thư pháp, không
phải là kỷ lục về chất lượng nghệ thuật (trên đời này làm gì có k
ỷ lục về chất
lượng), nhưng tối thiểu cũng phải xem chất lượng nghệ thuật có đạt yêu cầu
không đã. Chất lượng nghệ thuật không đạt yêu cầu tối thiểu thì khác nào ta
đã công nhận kỷ lục về độ lớn của những “đống rác”! Mặt khác, việc công
nhận kỷ lục phải nhằm khuyến khích phát triển tài năng của con người. Tuy
nhiên, mục đích đó ở đây không những không đạt được mà còn có tác dụng
ngươc lại. Trong khi trình độ thể hiện thư pháp chữ Việt còn non nớt mà đã
khuyến khích việc lập kỷ lục là một sai lầm.Việc này giống như khuyến
khích việc “lấy lượng bù chất”, không giúp họ tích cực trau dồi trình độ và
còn nguy hiểm hơn là khiến “kỷ lục gia” ảo tưởng về tài năng của mình. V
ậy
việc công nhận những “kỷ lục” này nhằm mục đích gì? Để tuyên dương “cái
tâm” của tác giả ư? Vấn đề là “cái tâm” đó hướng vào đâu? Nhìn vào cách
thể hiện “tác phẩm” không biết có mấy ai thấy được “cái tâm” đó hướng v
ào
Bác Hồ, Nguyễn Trãi, Nguyễn Du hay không (?) Cái “tâm” của tác giả có
trong sáng hay không, có lẽ tác giả là người rõ hơn cả. Cho dù TT th
ực sự có
ý muốn thể hiện sự tôn trọng các tác giả, tác phẩm, nhưng tất cả những gì
mà TT thể hiện đều chứng minh điều ngược lại.
Có những kỷ lục làm ta ngạc nhiên và thán phục bởi vì nhìn vào chúng,
chúng ta cảm thấy vui mừng, tự hào về khả năng con người, giúp con người
ngày càng hoàn thiện. Những kỷ lục đó trong sáng, không chút vẩn đục bởi
những ý đồ tầm thường của cá nhân. Gần đây xuất hiện các tác phẩm có thể
coi là kỷ lục như: Bức tranh thủy mặc lớn nhất Việt nam (1,22m x 5m) của
18 hoạ sỹ hoặc Con đường gốm sứ của nhiều tác giả trong và ngoài nước

đang thực hiện. Các tác phẩm này có một nét chung là các tác giả đã kiềm
chế mình để hoà hợp với nhau tạo nên vẻ đẹp hài hoà. Ngoài vẻ đẹp của tác
phẩm, người xem còn cảm nhận được cái đẹp về nhân cách của con người.
Những tác phẩm kỷ lục đó khác hẳn hai “kỷ lục” nói trên của TT. Nhìn vào
hai “kỷ lục” của TT, người ta thấy sự non nớt, “sống sượng” trong kỹ pháp,
người ta không thấy Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, Hồ Chí Minh đâu, người ta
chỉ thấy “Cái TÔI” của TT hiển hiện trên hàng tạ giấy chứa đựng thứ chữ
“cuồng loạn” mà Trịnh Tuấn gọi là “thư pháp”.
Cứ với cách công nhận “kỷ lục” như thế này, e rằng thuật ngữ “kỷ lục” sẽ bị
đồng nghĩa với “chuyện tầm phào” mất thôi!
Sai lầm trong tuyên truyền, quảng cáo
Người ta thấy rất rõ vai trò của tuyên truyền, quảng cáo trong mọi mặt của
đời sống xã hội, nhưng không phải ai cũng nhận thức rõ tác dụng “con dao
hai lưỡi” của chúng. Cách đây đã lâu, trên TV có giới thiệu doanh nghiệp
buôn bán đồng hồ “Mặt Trời” ở phố Hàng Bột được Nhà nước cấp giấy
“Chứng nhận độc quyền trên toàn lãnh thổ Việt Nam”. Ai nghe cũng phải
ngạc nhiên. Thực chất cái gọi là Chứng nhận độc quyền chỉ là giấy chứng
nhận đăng ký kinh doanh thông thư
ờng. Không biết TV có kiểm tra kỹ thông
tin này không, mà để doanh nghiệp “thổi phồng” lên như vậy. Có lẽ với
chiêu quảng cáo ấy, doanh nghiệp tưởng sẽ làm tăng uy tín của mình, nhưng
những người hiểu biết họ thấy ngay chân tướng của doanh nghiệp đó. Gần
đây, chắc ai cũng biết vụ quảng cáo sai sự thực cho “Phòng khám đông y
Trung quốc” và còn biết bao vụ nữa. Có lẽ do chúng ta chưa có những điều
luật và cơ quan chức năng kiểm chứng thông tin quảng cáo mà chủ yếu
quảng cáo theo “đơn đặt hàng” nên dễ mắc sai sót. Người ta nói báo chí,
truyền hình sống được chủ yếu nhờ dịch vụ quảng cáo. Mặt khác, họ cũng
không thể có đủ chuyên gia để thẩm định thông tin quảng cáo, vì v
ậy dễ mắc
sai sót, nhất là đối với những khách hàng có ý định “treo đầu dê, bán thịt

chó” hoặc “lập lờ đánh lận con đen”.
Tôi có đến dự một cuộc họp báo giới thiệu tác phẩm “Tiền vệ phụ âm thư”.
Trong suốt buổi họp báo người ta chỉ sôi nổi bàn về thơ phụ âm, không có
một lời nào nhận xét về bức thư pháp. Khi phóng viên truyền hình phỏng
vấn , tôi cũng chẳng nói được gì nhiều vì không muốn gây khó cho tác giả.
Tôi có nói với các phóng viên rằng với cuộc họp báo này không hiểu nh
à đài
sẽ lấy đâu chất liệu để đưa tin(?). Xem lại những thông tin mà các đài, báo
đưa về hai “kỷ lục” của TT, chỉ thấy người ta dựa trên sự miệt mài của tác
giả mà cho rằng TT “có tâm” với các tác giả, tác phẩm. Chỉ cần tĩnh trí và
căn cứ vào những thứ mà TT thể hiện trên hàng tạ giấy, sẽ thấy điều ngược
lại.
Sai lầm của Bảo tàng
Nếu tôi không nhớ nhầm thì hình như lúc đầu tác giả định bán đấu giá “kỷ
lục” Truyện Kiều. Sau đó tác giả quyết định tặng nó cho Bảo tàng Nguyễn
Du. Tuy nhiên việc Bảo tàng Nguyễn Du nhận “kỷ lục” đó là một sai lầm
đáng tiếc.
Ta còn nhớ tác giả nói muốn đem giá trị có thực đến với đông đảo quần
chúng, nhưng việc cất giữ nó ở bảo tàng liệu có phải là cách đem giá tr
ị thực
đến với đông đảo quần chúng? Giá trị có thực mà tác giả nói là gì vậy?
Chẳng lẽ là những lô giấy nặng hàng tạ đặt sau tấm biển “không sờ vào hiện
vật” ?! Bảo tàng đã nhầm lẫn hay đãng trí? Cái giá trị có thực mà tác giả nói
một cách lờ mờ kia chẳng phải là “Cái TÔI” của tác giả? Nếu những người
có trách nhiệm của Bảo tàng cho rằng muốn giúp tác giả đem giá trị có thực
đến với đông đảo quần chúng thì rõ ràng là họ đã lầm. Bảo tàng đã vơ vào
cái mà cho không cũng chẳng ai muốn lấy (chứ đừng nói đến đem bán đấu
giá, dù là để làm từ thiện). Tôi còn nghe nói bảo tàng còn định bỏ tiền ra
thuê chuyên gia Trung quốc chống ẩm mốc, mối mọt Thật đau lòng!
Sai lầm của những nhà thư pháp như Trịnh Tuấn

Trong bất cứ lĩnh vực nào, sự hợp tác cùng phát triển là rất cần thiết. Hợp
tác để cùng phát triển là phương hướng đúng đắn, bởi vì nó sẽ làm tăng hiệu
qủa của công việc và giúp mình trưởng thành mau chóng hơn. S
ự hợp tác chỉ
thực sự có hiệu quả nếu động cơ hợp tác phải trong sáng, không vụ lợi một
cách ích kỷ. Hai công trình: Bức tường gốm đê sông Hồng dài nhất thế giới
và Bức tranh thuỷ mặc lớn nhất Việt nam thành công được là nhờ các tác gi
ả
biết kiềm chế cái tôi của mình để cộng hưởng tài năng phục vụ mục tiêu
chung. Nhìn vào các tác phẩm (có yếu tố của sự hợp tác) của TT, người ta
không thấy được điều đó. Tác phẩm “Tiền vệ Phụ âm Thư” là s
ự kết hợp của
TT với Đặng Thân và một học trò. TT nói (trong cuộc họp báo) rằng bắt
chước thư pháp tiền vệ thể hiện một số bài thơ phụ âm của Đặng Thân.
Nhưng xem kỹ tác phẩm, người ta thấy thơ của Đặng Thân như những cái
bóng mờ nhạt, không đủ điểm xuyết cho những vết mực loang lổ đen thẫm
mà tác giả bắt chước thư pháp tiền vệ phóng bút trên giấy. Người ta có cảm
giác đó không phải là sự hợp tác mà là sự lấn át nhau để đề cao CáI TÔI của
mình.
Cái sai lầm đáng nói là sự nôn nóng muốn nổi tiếng. Ai chẳng muốn nổi
tiếng. Tuy nhiên nếu tài năng còn “sượng” mà đã muốn nổi tiếng thì chỉ có
cách dùng thủ đoạn. Một trong những thủ đoạn là núp bóng những ngư
ời nổi
tiếng để “nổi tiếng”. Sai lầm này dễ dẫn đến sự ngộ nhận về tài năng của
mình. Đó là căn bệnh của những người thiếu kiên trì rèn luyện.Những người
như vậy sẽ chẳng bao giờ có thể vươn tới những đỉnh cao trong nghệ thuật.
Nhìn vào những việc làm của TT ta thấy TT lao vào đủ thứ như thư pháp
Hán Nôm, thư pháp chữ Việt, thư pháp tiền vệ. Có lẽ TT đang tạo “thế chân
vạc” hay thế “kiềng ba chân” cho riêng mình và định chứng tỏ cho mọi
người sự “vững vàng” của mình(?). Rất tiếc ba chân đó chẳng có chân nào

vững cả! Có thể TT chưa hiểu ngay cả chính bản thân mình và đang mò
mẫm tìm cách khẳng định mình(?).
Tôi cho rằng mục tiêu của dự án Bức tường gốm đê sông Hồng không phải
là các tác giả muốn lập kỷ lục mà là muốn làm đẹp cho Thủ đô. ý tưởng tốt
đẹp đó đã lôi cuốn rất nhiều hoạ sỹ và được sự quan tâm rộng rãi của người
dân trong và ngoài nước. Trong nghệ thuật, ý tưởng lập kỷ lục về “cỡ lớn” l
à
một hướng đi không nên khuyến khích và nó không mang lại một ý nghĩa
tích cực nào cả. Mới đây, trên mạng Thư hoạ Việt nam
(thuhoavietnam.com), khi bị chê về trình độ thư pháp, có người còn nổi cáu
và “mắng” lại “ ngươi là ai, đã hơn đời được chữ nào chưa, có giỏi trình
hiện chữ ngươi viết cho ta xem ra sao mà dám chê chữ ta bần tiện, yếu đuối,
kém cỏi. Ngươi đã bằng Nhan Lương, Văn Sú chưa, ngươi đã lập kỷ lục và
phá kỷ lục chưa.”. Rõ ràng họ vẫn còn “tự hào” về việc lập kỷ lục và phá kỷ
lục và cho rằng các kỷ lục đó chứng tỏ tài năng về thư pháp của họ(!)
Cho đến nay, thư pháp Việt nam đã trở thành một thú chơi tao nhã và có
ảnh
hưởng tích cực trong đời sống xã hội. Chính vì lẽ đó, nó không những cần
phải được khuyến khích mà còn cần phải được quan tâm để loại bỏ những
“hạt sạn” làm cho thư pháp Việt nam ngày một phát triển đáp ứng được tr
ình
độ thưởng thức nghệ thuật ngày càng cao của nhân dân.
Những ý kiến trên là những cảm nhận của riêng tôi căn cứ vào những gì
“mắt thấy, tai nghe”. Những ý kiến đó có thể đúng, có thể sai, tuỳ độc giả
phán xét. Tôi sẵn sàng chấp nhận và hoan nghênh mọi lời phê phán của độc
giả với mong muốn tìm ra chân lý.
Pham Duc Nhuan