báo cáo nghiên cứu khoa học ' thiết kế báo cáo tài chính hợp nhất cho mô hình tập đoàn, công ty mẹ-con bằng phần mềm wktsys'

TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 3(26).2008

155
THIẾT KẾ BÁO CÁO TÀI CHÍNH HỢP NHẤT
CHO MÔ HÌNH TẬP ĐOÀN, CÔNG TY MẸ-CON
BẰNG PHẦN MỀM WKTSYS
DESIGNING CONSOLIDATED FINANCIAL REPORTS FOR
CORPORATIONS AND MOTHER-SON COMPANIES
BY USING THE WKTSYS SOFTWARE

TRẦN ĐÌNH KHÔI NGUYÊN
Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng
NGUYỄN TẤN THÀNH
Công ty CP Tư vấn XD 533-CIENCO5

TÓM TẮT
Báo cáo tài chính được sử dụng để cung cấp thông tin cho các đối tượng quan
tâm đến doanh nghiệp như ngân hàng, nhà đầu tư Tuy nhiên, việc lập báo cáo
tài chính hợp nhất ở các tập đoàn, công ty mẹ- con còn mất nhiều thời gian, trong
đó có liên quan đến khả năng xử lý thông tin. Bài viết này nghiên cứu đặc điểm tối
ưu của phần mềm để liên kết giữa phần mềm Wktsys với phần mềm ứng dụng
excel nhằm thiết kế hệ thống báo cáo tài chính hợp nhất gồm bảng cân đối kế
toán, kết quả kinh doanh, lưu chuyển tiền tệ một cách nhanh nhất và chính xác.
ABSTRACT
Financial reports are useful for stakeholders to make decisions. However, there
are problems related to ability to prepare the consolidated financial statements.
This paper focuses on the software optimal features to combine the WKTSYS with
the Excel sofware to prepare consolidated financial reports (balance sheet,
income statement, and statements of cash flows) efficiently.

1. Đặt vấn đề

Trong vòng một năm nay từ khi Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại thế
giới WTO, các nguồn vốn của các Tập đoàn nước ngoài ngày càng đầu tư nhiều
vào Việt Nam. Các Tổng công ty nhà nước được định hướng sang mô hình công ty
mẹ-con. Trong bối cảnh đó tính kịp thời và trung thực về thông tin tài chính của
các Công ty, tập đoàn ngày càng trở nên quan trọng để nhà đầu tư có quyết định
đúng đắn. Trong khi đó việc lập báo cáo tài chính hợp nhất (BCTCHN) ở các tập
đoàn còn rất chậm mà nguyên nhân chủ yếu là từ khả năng xử lý thông tin. Với ý
nghĩa đó, nghiên cứu sự liên kết giữa các phần mềm để tự động hóa trong việc hợp
nhất báo cáo tài chính là cần thiết.
Hiện nay có một số chương trình kế toán đã lập được báo cáo tài chính
tổng hợp như Accounting, Bravo, Asia soft, Wktsys. Tuy nhiên việc lập báo cáo
tài chính hợp nhất là công việc rất phức tạp mà mỗi một chương trình kế toán
không thể tự động hóa hoàn toàn. Cụ thể các chương trình kế toán trên chưa thực
hiện được công việc tính toán và loại trừ trước khi cộng hợp nhất mà phải nhập số
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 3(26).2008

156
liệu từ chương trình kế toán vào excel một cách thủ công để thực hiện hợp nhất
báo cáo tài chính. Việc nghiên cứu, tiếp cận các tính năng “mở” các phần mềm này
để lựa tìm ra giải pháp tối ưu để lập báo cáo tài chính hợp nhất là việc cần thiết đối
với các nhà quản trị.
Trong bài viết này, dựa trên chuẩn mực kế toán hiện hành, các tác giả giới
thiệu phương pháp liên kết giữa phần mềm kế toán Wktsys với Excel và chúng tôi
sử dụng nó để thiết kế nhanh báo cáo tài chính hợp nhất, một vấn đề mà hiện các
tập đoàn và các công ty mẹ - công ty con rất quan tâm. Wktsys, một phần mềm kế
toán rất mạnh đang được các doanh nghiệp quan tâm nghiên cứu và ứng dụng.
2. Các công việc cần xử lý khi lập báo cáo tài chính hợp nhất
Theo chuẩn mực kế toán số 25 việc lập BCTCHN gồm bảng cân đối kế
toán (BCĐKT), báo cáo kết quả kinh doanh (BCKQKD), báo cáo lưu chuyển tiền
tệ (BCLCTT). Về nguyên tắc khi lập BCTCHN là cộng dồn các khoản mục tương

ứng lại với nhau. Tuy nhiên, trong trường hợp tập đoàn có nhiều công ty con thì
tính tương thích khi xây dựng BCTC trên là rất quan trọng để phần mềm có thể xử
lý tổng hợp các số liệu mà không gặp sai sót.
Khi lập báo cáo tài chính hợp nhất phải xác định các khoản mục cần loại
trừ trước khi hợp nhất. Cụ thể:
 BCĐKT: Đối với các khoản mục không phải điều chỉnh (không trùng lắp),
hợp nhất bằng cách cộng các khoản mục tương đương của tài sản, nợ phải
trả, vốn chủ sở hữu. của công ty mẹ và các công ty con. Đối với các khoản
mục đầu tư của công ty mẹ vào công ty con, lợi ích của cổ đông thiểu số,
phải thu, phải trả nội bộ…phải điều chỉnh theo phương pháp thích hợp sau
đó mới cộng hợp nhất.
 BCKQKD: Hợp nhất trên cơ sở cộng tương ứng các khoản mục về doanh thu,
giá vốn, thu nhập khác, chi phí tài chính, lợi nhuận gộp của công ty mẹ và các
công ty con sau khi đã điều chỉnh các chỉ tiêu gồm: doanh thu, giá vốn, lãi lỗ nội
bộ, lợi ích của cổ đông thiểu số
 BCLCTT: Xác định dòng tiền phát sinh nội bộ giữa công ty mẹ và công ty con
và giữa các công ty con để loại trừ trước khi cộng các chỉ tiêu tương ứng trên
BCLCTT hợp nhất.
3. Nghiên cứu thiết kế báo cáo tài chính hợp nhất bằng phần mềm Wktsys
3.1. Nghiên cứu phương pháp tổng hợp dữ liệu bằng sổ điện tử
Nhằm mục đích tự động hóa công việc tổng hợp số liệu từ các Công ty con
vào số liệu của toàn Công ty. Dùng phần mềm Visual Foxpro 7.0 để thiết kế sổ
điện tử có tên SODIENTU.DBF, tập tin này có cấu trúc gồm các trường
(SONGUON, DIEUKIEN). Trong cột sổ nguồn khai báo tập tin KTTVCTY.DBF
chứa các công ty con và công ty mẹ. Cụ thể khai báo như sau:
 N: là số công ty con thì khai báo N thư mục chứa dữ liệu các công ty con
 GROUP: thư mục dữ liệu chứa dữ liệu của công ty mẹ
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 3(26).2008

157

 Thư mục dữ liệu các công ty con được khai báo trong tập tin
KTTVCTY.DBF nằm trong thư mục dữ liệu của công ty mẹ. Tập tin này
có cấu trúc như sau:

MACTY
Tên Công ty
Đường dẫn
CTY1
Công ty con 1
D:\GROUP\CTY1
CTY2
Công ty con 2
D:\GROUP\CTY2
CTY3
Công ty con 3
D:\GROUP\CTY3




Đối với dữ liệu các công ty con truyền về công ty mẹ dưới dạng bản sao dữ
liệu (dạng nén *.ZIP) sau đó bung ra và tổng hợp dữ liệu toàn công ty.
Đối với dữ liệu công ty liên kết tổ chức thư mục riêng, trên cơ sở đó xác
định và ghi nhận phần sở hữu của nhà đầu tư trong lợi nhuận hoặc lỗ của công ty
liên kết sau đó mới liên kết hợp nhất.

Hình 1. Menu lệnh thực hiện báo cáo tài chính hợp nhất

Để hợp nhất dữ liệu các công ty con và công ty mẹ vào menu lệnh cập nhật
dữ liệu từ công ty con. Sau khi cập nhật dữ liệu từ các công ty con và công ty mẹ

kết quả sẽ tổng hợp dữ liệu của toàn tập đoàn. Tuy nhiên trong quá trình kinh
doanh sẽ có những giao dịch giữa công ty mẹ với công ty con như đầu tư vốn, mua
bán hàng hóa giữa các công ty con, các khoản đầu tư vào công ty con Các
nghiệp vụ này nếu cộng một cách đơn thuần sẽ tạo ra các bút toán trùng do các
giao dịch này gây ra. Do vậy giải pháp tối ưu là liên kết giữa phần mềm Wktsys
với excel nhằm tính toán và loại trừ các giao dịch nội bộ, các nghiệp vụ cần điều
chỉnh, phản ánh đúng kết quả kinh doanh trong toàn tập đoàn.
3.2. Nghiên cứu liên kết phần mềm Wktsys với excel tạo báo cáo tài chính hợp
nhất
Trong quá trình lập báo cáo tài chính hợp nhất chương trình Wktsys sẽ
tổng hợp dữ liệu theo từng công ty con, tuy nhiên vẫn còn một số công việc phải
tính toán và loại trừ các giao dịch nội bộ mà mỗi chương trình không thể thực hiện
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 3(26).2008

158
được. Do vậy cần phải nghiên cứu liên kết giữa chương trình Wktsys với excel để
thiết kế bảng cân đối kế toán, kết quả kinh doanh, lưu chuyển tiền tệ hợp nhất một
cách tự động.
Việc liên kết giữa Wktsys với excel để lập BCTCHN được thực hiện theo
sơ đồ :

Hình 2: Sơ đồ hợp nhất báo cáo tài chính
Chương trình liên kết giữa Wktsys với excel gồm: BCĐKTHN, KQKDHN,
LCTTHN thực hiện được cần thiết kế các file sau:
 Files .dbf : chứa dữ liệu nguồn từ các công ty con, công ty mẹ
 Files .wkp: khai báo các phép toán cộng, trừ, nhân, chia (+,-,*,/), lệnh để
kết xuất dữ liệu từ chương trình ra excel
 Files .cfg: Danh sách các cột và tiêu đề cột của bảng dữ liệu để hiệu chỉnh khi
cần thiết.
 Files .xls: Dùng hàm DBSUM("songuon:,"cot_dulieu",dieukien) để tự động

cộng dữ liệu các công ty khi hợp nhất trên bảng cân đối kế toán, kết quả kinh
doanh, lưu chuyển tiền tệ. Trong đó sổ nguồn là chứa dữ liệu các công ty con,
cot_dulieu: cột dữ liệu cần lấy, dieukien: điều kiện thỏa mãn khi cộng gộp.Ví
dụ: Lấy số dư cuối kỳ tiền mặt của công ty con A để cộng vào tập đoàn

#=DBSUM("KTTK","VNDCKNO-
VNDCKCO","LEFT(MACTY,4)='CTYA'.AND.LEFT(MATK,2)='11'")

Lập trình các chương trình con để liên kết giữa phần mềm Wktsys với excel
Proc Start
<đoạn mã ứng dụng>
End Proc
<đoạn mã các chương trình con>
Chương trình bảng cân đối kế toán hợp nhất liên kết với excel
PROC START
local db
Tổng hợp dữ liệu toàn công
ty
bằng phần mềm Wktsys
Dữ liệu công ty
mẹ-con
Sai
Đúng
Tập hợp các nghiệp vụ điều
chỉnh bằng phần mềm
Wktsys
BCĐKTHN excel
KQKDHN excel
LCTTHN excel
Thực hiện chương trình liên kết giữa Wktsys với excel

TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 3(26).2008

159
db=dbdbf(ap.dbcfg)
*AP.DB_BTQT.REMOVE("RECNO()=1")
MEM.Q=DB.FDSUM("TTVND_DN","MA_SO='270'")-
DB.FDSUM("TTVND_DN","MA_SO='440'")
MEM.W=DB.FDSUM("TTVND_DK","MA_SO='270'")-
DB.FDSUM("TTVND_DK","MA_SO='440'")
MEM.E=DB.FDSUM("TTVND_CK","MA_SO='270'")-
DB.FDSUM("TTVND_CK","MA_SO='440'")
WT('Lệch TÀI SẢN + NGUỒN VỐN số đầu năm:
'+tien_vn(mem.q,"999,999,999,999"))
WT('Lệch TÀI SẢN + NGUỒN VỐN số đầu
kỳ:'+tien_vn(mem.w,"999,999,999,999"))
WT('Lệch TÀI SẢN + NGUỒN VỐN số cuối kỳ:
'+tien_vn(mem.e,"999,999,999,999"))
db.use()
RETURN
Chương trình báo cáo kết quả kinh doanh hợp nhất liên kết với excel
PROC START
local db,db_tk
db=dbdbf(ap.dbcfg)
db_tk=dbdbf("kttk")
*MEM.R=DB_TK.FDSUM("VNDPSCO","LEFT(MATK,3)='142'")-
DB_TK.FDSUM("VNDPSNO"," LEFT(MATK,3)='421'")
MEM.T=DB.FDSUM("TTVND_KN","MASO='50'")-
(DB_TK.FDSUM("VNDPSCO","LEFT(MATK,3)='421'")-
DB_TK.FDSUM("VNDPSNO"," LEFT(MATK,3)='421'"))
WT('Lợi nhuận trước thuế (KTTK-LCTT)'+tien_vn(mem.t,"999,999,999,999"))

db.use()
DB_TK.USE()
RETURN
Chương trình báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất liên kết với excel
PROC START
local db
db=dbdbf(ap.dbcfg)
mem.m=db.fdsum("TTVND_KN","LEFT(MASO,2)='91'")
DB.FDPUT("TTVND_KN","IIF(LEFT(MASO,2)='60',MEM.M,TTVND_KN)","AL
L")
db.use()
RETURN
Các chương trình con trên thực hiện dữ liệu từng công ty con sẽ kết xuất từ
chương trình ra excel và sẽ tự động tính toán và cho kết quả báo cáo tài chính hợp
nhất theo yêu cầu.
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 3(26).2008

160
4. Ví dụ minh họa
Điển hình công ty A là công ty mẹ, B là công ty con
Lập bảng cân đối kế toán và kết quả kinh doanh hợp nhất tại công ty A
năm 2007
4.1. Dữ liệu ban đầu
+ Bảng cân đối kế toán công ty mẹ A, công ty con B,
+ Bảng kết quả kinh doanh công ty mẹ A, công ty con B
+ Dữ liệu công ty mẹ A, công ty con B
+ Trong năm có phát sinh nghiệp vụ sau:
* Công ty mẹ A đầu tư vào công ty con B: 35.000 tr giữ 78% quyền biểu
quyết. Phần sở hữu của cổ đông thiểu sổ ở công ty B: 45.000 x 22% =
10.000tr (vốn đầu tư của chủ sở hữu trên bảng cân đối kế toán công ty B là:

45.000tr). Lợi ích cổ đông thiểu số:57,6 x 22% = 12,7tr
* Công ty mẹ A đầu tư vào Công ty liên kết C: 150.000 cổ phiếu ứng với
tổng giá trị đầu tư 15.000 (triệu đồng) tương ứng với hàng tồn kho là
5.000tr, tài sản cố định là 10.000tr. Giá trị hợp lý khi mua hàng tồn kho là
5.000tr, tài sản cố định là 8.000tr, lợi thế thương mại 2.000 (phân bổ 20
năm). Giá trị đầu tư vào công ty liên kết C được điều chỉnh khi hợp nhất
theo phương pháp vốn chủ sở hữu là: (10.000 – 8.000): 10 năm + 2.000 :20
năm= 300tr
*Công ty mẹ A bán hàng cho công ty con B giá vốn 200tr, giá bán 250tr,
hàng tồn kho tại công ty con B: 50% số hàng đã mua của công ty mẹ. Công
ty con B đã thanh toán toàn bộ tiền cho công ty mẹ A. Lãi nội bộ 250 – 200
= 50 chỉ được ghi nhận 25 (50 x 50%), bút toán điều chỉnh giảm doanh thu
tiêu thụ nội bộ của Công ty mẹ A: 250 x 50% = 125, giảm giá vốn nội bộ
200 x 50% =100, giảm thu nhập nội bộ 125 – 100 = 25
4.2. Phương pháp liên kết giữa Wktsys với excel để hợp nhất báo cáo tài chính
Bước 1: Vào sổ điện tử SODIENTU.DBF tổng hợp dữ liệu công ty mẹ,
công ty con
Bước 2: Vào phần mềm Wktsys tập hợp các bút toán trùng để loại trừ trước
khi hợp nhất
Bước 3: Giới hạn vùng Excel để liên kết bằng lệnh PUTDBSUM
(10,108,"D","G")
Bước 4: Liên kết Wktsys với Excel tạo bảng cân đối kế toán, báo cáo kết
quả kinh doanh hợp nhất
4.3. Kết quả liên kết giữa Wktsys với excel hợp nhất báo cáo tài chính toàn công
ty
Khi liên kết giữa Wktsys với excel kết quả bảng cân đối kế toán và kết quả
kinh doanh hợp nhất như sau:

TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 3(26).2008

161
Bảng 1. Cân đối kế toán hợp nhất Công ty A tại ngày 31/12/207
Đơn vị tính : 1.000.000 đồng
Chỉ tiêu
Công ty mẹ A
Công ty con B
Điều chỉnh
Hợp
nhất
Tài sản
Nguồn
vốn
Tài sản
Nguồn
vốn
Tăng(+)
Giảm(-)
A
B
C
1
2
4
5
6
Tài sản

1.Phải thu khách hàng
1.200

1.270



2.470
2.Hàng tồn kho
5.150

6.570


25
11.695
3.TSCĐ hữu hình
14.000

27.500



41.500
4.Chi phí XD cơ bản

13.260



13.260
5.Đầu tư vào công ty con
35.000




35.000
0
6.Đầu tư vào công ty liên kết
15.000




300
14.700
7.Lợi thế thương mại







Tổng cộng tài sản

70.350

48.600


35.325
83.625
Nguồn vốn







1.Phải trả người bán

280

1.200


1.480
2.Phải trả nội bộ

28.770

1.840

30.610
3.Vốn đầu tư chủ sở hữu

40.600

45.000
(35.000)
(12,7)

50.600
4.Lợi nhuận chưa phân phối

700

560
(25)
(300)

935
Lợi ích của cổ đông thiểu số




12,7


Tổng cộng nguồn vốn

70.350

48.600
(35.325)

83.625

Bảng 2. Kết quả kinh doanh hợp nhất Công ty A năm 2007
Chỉ tiêu
Công ty
mẹ A
Công ty
Con B
Điều chỉnh


Hợp nhất KQKD

1. Doanh thu
1.200
1.500
(125)
2.375
2. Giá vốn + chi phí quản lý
900
1.420
100
2.220
3. Lợi nhuận gộp
100
80

(25)
155
4. Tổng thu nhập chịu thuế
28
22,4

50,4
5. Thuế TNDN phải nộp




6.Lợi nhuận sau thuế TNDN
72
57,6
(25)
104,6
6.1 Lợi ích cổ đông thiểu số


(12,7)

6.2 Lợi nhuận sau thuế của cổ đông
của công ty mẹ



91,9

TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 3(26).2008

162
5. Kết luận
Nghiên cứu liên kết giữa phần mềm kế toán Wktsys với excel để thiết kế
báo cáo tài chính hợp nhất bằng các chương trình con nhằm hỗ trợ cho việc tính
toán, truy xuất dữ liệu một cách tự động giảm bớt các công việc kế toán thủ công.
Với phương pháp liên kết tối ưu như trên sẽ giúp việc lập báo cáo tài chính hợp
nhất được nhanh chóng và chính xác, sử dụng rất hiệu quả ở các công ty mẹ-con.
Cụ thể là tiết kiệm rất nhiều công sức trong quá trình nhập số liệu, thuận tiện cho
việc nhà quản trị khi yêu cầu các công ty con cung cấp thông tin, ngoài ra còn một
số ưu điểm nổi bật như: dễ khai thác sử dụng, kết xuất kết quả chi tiết, cho phép
thiết kế nhiều biểu mẫu báo cáo theo yêu cầu.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Chuẩn mực kế toán sô 25 hợp nhất kinh doanh đầu tư vào công ty con, Bộ tài
chính, 2003
[2] Nguyễn Văn Trứ, Làm kế toán bằng máy vi tính, Nhà xuất bản thống kê,
2003.
[3] Nguyễn Thanh Phong,Excel trong kế toán, Nhà xuất bản thống kê, 2004.
[4] Lập trình quản lý Visual Foxpro 7.0, Nhà xuất giao thông vận tải, 2007.
[5] Website:
[6] Website: