bài thảo luận - môn cây rau đặc sản

Bài th o lu nả ậ
Bài th o lu nả ậ
Môn cây rau đ c ặ
s nả
(nhóm rau d nớ )


NHÓM SINH VIÊN THỰC HIỆN
NHÓM SINH VIÊN THỰC HIỆN

Ngần Quỳnh Giang
Ngần Quỳnh Giang

Lò Văn Thức
Lò Văn Thức

Lê Long Văn
Lê Long Văn

Dương Minh Hải
Dương Minh Hải



Nguyễn Tuấn Anh
Nguyễn Tuấn Anh

Nguyễn Trung Thành
Nguyễn Trung Thành


Nguyễn Đức Tuấn
Nguyễn Đức Tuấn

Đinh Văn Hiếu
Đinh Văn Hiếu

Nguyễn Văn Chiến
Nguyễn Văn Chiến

Giàng A Kỷ
Giàng A Kỷ

Tô Thị Thương
Tô Thị Thương

Bàn Tòn Năm
Bàn Tòn Năm

Bạc Cầm Diêu
Bạc Cầm Diêu

Bạc Cầm Phương
Bạc Cầm Phương

Quàng Văn Trung
Quàng Văn Trung

Phạm Thị Thanh Hường
Phạm Thị Thanh Hường


Phùng Thị Hải Hằng
Phùng Thị Hải Hằng


RAU D NỚ
RAU D NỚ



Tên gọi:
Tên gọi:
Rau dớn còn có tên khác là: dớn rừng, dớn nhọn, phạc cút (Tày),
Rau dớn còn có tên khác là: dớn rừng, dớn nhọn, phạc cút (Tày),
lay nhái (Dao) păc cut( thái). Họ dớn:
lay nhái (Dao) păc cut( thái). Họ dớn:
Thelypteridaceae.
Thelypteridaceae.
Tên khoa học
Tên khoa học
:
:
Cyclosorus acuminatus (Houtt) Nakai.
Cyclosorus acuminatus (Houtt) Nakai.


I.Nguồn gốc
I.Nguồn gốc

Loài phân bố ở Á châu nhiệt
Loài phân bố ở Á châu nhiệt
đới và đến Polynêdi, cũng
đới và đến Polynêdi, cũng
gặp ở các tỉnh phía Nam của
gặp ở các tỉnh phía Nam của
Trung Quốc. Ở nước ta, rau
Trung Quốc. Ở nước ta, rau
dớn có ở các tỉnh miền núi
dớn có ở các tỉnh miền núi
phía bắc - các tỉnh Tây
phía bắc - các tỉnh Tây
Nguyên, vùng cao các tỉnh
Nguyên, vùng cao các tỉnh
Khu 4, Khu 5,rau dớn mọc
Khu 4, Khu 5,rau dớn mọc
phổ biến nơi ẩm ướt, ở miền
phổ biến nơi ẩm ướt, ở miền
đồng bằng cho tới miền núi
đồng bằng cho tới miền núi
từ độ cao 1000-1200m,
từ độ cao 1000-1200m,
trong các trảng cỏ, ven rừng
trong các trảng cỏ, ven rừng
ẩm, ven suối ở nhiều
ẩm, ven suối ở nhiều
nơi.Cây rất đa dạng.
nơi.Cây rất đa dạng.

II.Đặc điểm thực vật học
II.Đặc điểm thực vật học

Rau dớn là loài dương xỉ có thân rễ nghiêng, hướng lên cao tới
Rau dớn là loài dương xỉ có thân rễ nghiêng, hướng lên cao tới
15cm, thường bao phủ vẩy ngắn màu hung. Cuống lá dài 60-
15cm, thường bao phủ vẩy ngắn màu hung. Cuống lá dài 60-
100cm, dày, màu vàng lợt hoặc nâu đen và phủ vẩy ở gốc,
100cm, dày, màu vàng lợt hoặc nâu đen và phủ vẩy ở gốc,
phiến lá thay đổi tuỳ theo tuổi của cây, nhưng có thể dài tới
phiến lá thay đổi tuỳ theo tuổi của cây, nhưng có thể dài tới
1,5m,
1,5m,



Các lá lược non kép lông chim một lần, các lá lược già kép
Các lá lược non kép lông chim một lần, các lá lược già kép
lông chim hai lần, các lá chét bậc nhất ở dưới và ở trên đều
lông chim hai lần, các lá chét bậc nhất ở dưới và ở trên đều
chia thuỳ lông chim dài khoảng 8-10cm, rộng 2cm, các lá chét
chia thuỳ lông chim dài khoảng 8-10cm, rộng 2cm, các lá chét
ở giữa lớn hơn, có cuống, chóp hình tam giác, các lá chét bậc
ở giữa lớn hơn, có cuống, chóp hình tam giác, các lá chét bậc
hai gồm 8-10 cái mỗi bên, không cuống, thuôn hình ngọn giáo,
hai gồm 8-10 cái mỗi bên, không cuống, thuôn hình ngọn giáo,
gân liên kết hình lông chim với 6-10 gân con ở mỗi bên trong
gân liên kết hình lông chim với 6-10 gân con ở mỗi bên trong
các thuỳ.Ổ túi bào tử dài mỏng, nằm trên các gân con. Bào tử
các thuỳ.Ổ túi bào tử dài mỏng, nằm trên các gân con. Bào tử

hình thận
hình thận



Rau dớn thuộc họ quyết, lớn hơn
Rau dớn thuộc họ quyết, lớn hơn
cây dương xỉ cành dài lá nhỏ xoè
cây dương xỉ cành dài lá nhỏ xoè
trên đầu cây như tán một cái ô
trên đầu cây như tán một cái ô
rộng lớn; có gốc đen màu cơm
rộng lớn; có gốc đen màu cơm
cháy, từ trên ngọn cây mọc lên
cháy, từ trên ngọn cây mọc lên
hai, ba cái cần, có cái dài tới nửa
hai, ba cái cần, có cái dài tới nửa
mét, đầu cong như vòi voi.Rau
mét, đầu cong như vòi voi.Rau
dớn không có ở đồng bằng, chỉ có
dớn không có ở đồng bằng, chỉ có
ở vùng núi – nơi bờ suối, bờ khe,
ở vùng núi – nơi bờ suối, bờ khe,
dưới các tán rừng thấp nơi có độ
dưới các tán rừng thấp nơi có độ
ẩm ướt cao. Hằng năm, các trận
ẩm ướt cao. Hằng năm, các trận
lụt đầu mùa với dòng nước đục
lụt đầu mùa với dòng nước đục
ngầu từ thượng nguồn đổ về

ngầu từ thượng nguồn đổ về
mang theo phù sa bón cho đám
mang theo phù sa bón cho đám
rau dớn thêm phần tươi tốt và
rau dớn thêm phần tươi tốt và
chuẩn bị cho một chu kỳ sinh
chuẩn bị cho một chu kỳ sinh
chồi, nảy lộc theo mùa xuân sắp
chồi, nảy lộc theo mùa xuân sắp
về. Vì thế, rau dớn ăn ngon nhất
về. Vì thế, rau dớn ăn ngon nhất
là sau mùa lụt đến cuối mùa xuân
là sau mùa lụt đến cuối mùa xuân
và rau dớn cung là loại rau tự
và rau dớn cung là loại rau tự
nhiên siêu sạch…
nhiên siêu sạch…


III. Giá trị dinh dưỡng – Kinh tế
III. Giá trị dinh dưỡng – Kinh tế
-Văn hóa
-Văn hóa

* Dinh dưỡng
* Dinh dưỡng



Chỉ mới biết 86% nước, 4% protid, 8% hydrat carbon gồm chủ yếu là

Chỉ mới biết 86% nước, 4% protid, 8% hydrat carbon gồm chủ yếu là
cellulose(The wealth of India vol III. 1952,88),. Nói chung là cây có giá trị
cellulose(The wealth of India vol III. 1952,88),. Nói chung là cây có giá trị
dinh dưỡng cao.Các hợp chất axit phenolic, axit protocatechic và axit
dinh dưỡng cao.Các hợp chất axit phenolic, axit protocatechic và axit
syringic.
syringic.



Ngoài ra,rau dớn còn là một vị thuốc quý. Theo các thầy thuốc, rau dớn
Ngoài ra,rau dớn còn là một vị thuốc quý. Theo các thầy thuốc, rau dớn
có tính mát, lợi tiểu, chống táo bón, làm ngưng các cơn đau âm ỉ do viêm
có tính mát, lợi tiểu, chống táo bón, làm ngưng các cơn đau âm ỉ do viêm
đại tràng, và giúp dễ ngủ, ngủ sâu; giúp cơ thể khoẻ mạnh Lá rau dớn non
đại tràng, và giúp dễ ngủ, ngủ sâu; giúp cơ thể khoẻ mạnh Lá rau dớn non
giửa sạch giã nhỏ có thể làm cầm máu vết thương. Rau dớn còn dùng làm
giửa sạch giã nhỏ có thể làm cầm máu vết thương. Rau dớn còn dùng làm
thuốc: lá non rau dớn 50g rửa sạch giã nhỏ đắp lên vết thương cầm máu,
thuốc: lá non rau dớn 50g rửa sạch giã nhỏ đắp lên vết thương cầm máu,
hàn vết thương. Thân, rễ (bỏ rễ con) 20g rửa sạch, thái nhỏ sắc 200ml
hàn vết thương. Thân, rễ (bỏ rễ con) 20g rửa sạch, thái nhỏ sắc 200ml
nước còn 50ml uống 2 lần (25ml cho một lần) uống sáng, chiều điều trị sốt
nước còn 50ml uống 2 lần (25ml cho một lần) uống sáng, chiều điều trị sốt
rét, đợt điều trị 7 - 10 ngày.
rét, đợt điều trị 7 - 10 ngày.

Các nước Đài Loan, rau dớn làm thuốc điều trị hạ nhiệt, Philippin nước sắc
Các nước Đài Loan, rau dớn làm thuốc điều trị hạ nhiệt, Philippin nước sắc
thân, rễ rau dớn non chữa ho, ho ra máu. Malaysia, nước sắc rau dớn cho

thân, rễ rau dớn non chữa ho, ho ra máu. Malaysia, nước sắc rau dớn cho
phụ nữ uống sau sinh nở
phụ nữ uống sau sinh nở



*Giá trị kinh tế
*Giá trị kinh tế

:rau dớn là một loại rau rừng ,người dân đi thu hái sản phẩm
:rau dớn là một loại rau rừng ,người dân đi thu hái sản phẩm
sau đó đem ra chợ bán .do vậy mà sản phẩm tuyệt đối an toàn
sau đó đem ra chợ bán .do vậy mà sản phẩm tuyệt đối an toàn
với người sử dụng không có chứa bất kỳ một loại độc tố nào
với người sử dụng không có chứa bất kỳ một loại độc tố nào



Trước đây, rau dớn là loại rau dành cho người nghèo ăn.
Trước đây, rau dớn là loại rau dành cho người nghèo ăn.
Hiện nay, theo xu thế ăn rau "siêu sạch", rau dớn được chế
Hiện nay, theo xu thế ăn rau "siêu sạch", rau dớn được chế
biến, nấu với các món hải sản trở thành những món đặc sản
biến, nấu với các món hải sản trở thành những món đặc sản
của nhiều nhà hàng phục vụ cho khách du lịch, khách VIP
của nhiều nhà hàng phục vụ cho khách du lịch, khách VIP



Hiện nay có rất nhiều địa phương trên cả nước đã thu hái rau

Hiện nay có rất nhiều địa phương trên cả nước đã thu hái rau
dớn để phục vụ cho nhu cầu các nhà hàng khách sạn. Giá
dớn để phục vụ cho nhu cầu các nhà hàng khách sạn. Giá
thành của nó cũng không nhỏ.
thành của nó cũng không nhỏ.



Cây rau dớn xưa kia chỉ chế biến thành những món ăn chống
Cây rau dớn xưa kia chỉ chế biến thành những món ăn chống
đói qua ngày của các đồng bào dân tộc thiểu số còn bây giờ nó
đói qua ngày của các đồng bào dân tộc thiểu số còn bây giờ nó
được coi là tiềm năng lợi thế của vùng, có giá trị kinh tế cao.
được coi là tiềm năng lợi thế của vùng, có giá trị kinh tế cao.



* Giá trị văn hóa:
* Giá trị văn hóa:
Một nhà thơ của Tuyên Quang đã từng viết riêng một bài về rau dớn với
Một nhà thơ của Tuyên Quang đã từng viết riêng một bài về rau dớn với
những câu thật da diết
những câu thật da diết
"Dòng suối cong để bền sức chảy
"Dòng suối cong để bền sức chảy


Tìm ra sông về biển hiến mình
Tìm ra sông về biển hiến mình

Búp rau dớn cong đậm đà hương vị
Búp rau dớn cong đậm đà hương vị


Bữa cơm thường nồng đượm tình quê!"
Bữa cơm thường nồng đượm tình quê!"
Từ đó để thấy được rằng rau dớn đã gắn bó với người dân tộc thiểu số từ bao
Từ đó để thấy được rằng rau dớn đã gắn bó với người dân tộc thiểu số từ bao
đời nay , nó có mặt trong những bữa cơm họp mặt của gia đình, nơi đoàn
đời nay , nó có mặt trong những bữa cơm họp mặt của gia đình, nơi đoàn
viên của dòng họ, thậm chí các ngày trọng đại của buôn làng. Trong một
viên của dòng họ, thậm chí các ngày trọng đại của buôn làng. Trong một
số những di sản để lại xưa kia của bà con dân tộc có thấy xuất hiện những
số những di sản để lại xưa kia của bà con dân tộc có thấy xuất hiện những
họa tiết hoa văn mang hình hài của rau dớn, điều đó cho thấy rằng rau dớn
họa tiết hoa văn mang hình hài của rau dớn, điều đó cho thấy rằng rau dớn
đã sống trong đời sống tinh thần và gắn bó với họ.
đã sống trong đời sống tinh thần và gắn bó với họ.
“
“
Cơm lam ăn với dớn xào
Cơm lam ăn với dớn xào


Dẫu no tức bụng vẫn nhào vô ăn
Dẫu no tức bụng vẫn nhào vô ăn


Ăn rồi bụng với no căng

Ăn rồi bụng với no căng


Mẹ la mẹ bảo : tại ăn dớn xào”.
Mẹ la mẹ bảo : tại ăn dớn xào”.


Trong cái se lạnh của vùng cao mà được ngồi bên bếp lửa hồng, ăn cơm
Trong cái se lạnh của vùng cao mà được ngồi bên bếp lửa hồng, ăn cơm
gạo rẩy với rau dớn xào, nhâm nhi vài chén rượu ba kích. Và được nghe
gạo rẩy với rau dớn xào, nhâm nhi vài chén rượu ba kích. Và được nghe
già làng hứng chí “ô hố ” vài điệu lí Cơ tu thì cỏ lẽ bao nỗi lo toan
già làng hứng chí “ô hố ” vài điệu lí Cơ tu thì cỏ lẽ bao nỗi lo toan
“Cơm áo gạo tiền” không mấy chốc đã thành mây, thành khói.
“Cơm áo gạo tiền” không mấy chốc đã thành mây, thành khói.


IV. Các sản phẩm chế biến
IV. Các sản phẩm chế biến

* Chế biến:
* Chế biến:



Dùng tay ngắt những ngọn non như cái vòi voi dài khoảng một gang bàn
Dùng tay ngắt những ngọn non như cái vòi voi dài khoảng một gang bàn
tay cho vào bao.Rau dớn hơi nhớt, nên trước khi chế biến các món ăn, phải
tay cho vào bao.Rau dớn hơi nhớt, nên trước khi chế biến các món ăn, phải
phơi nắng cho heo héo hoặc trụng (chần) sơ qua nước sôi. Rau dớn được

phơi nắng cho heo héo hoặc trụng (chần) sơ qua nước sôi. Rau dớn được
chế biến các món: làm nộm, nướng, nấu canh, xào, trộn…
chế biến các món: làm nộm, nướng, nấu canh, xào, trộn…

Ở vùng trung du Quảng Nam như Quế Sơn, Hiệp Đức… có món rau dớn
Ở vùng trung du Quảng Nam như Quế Sơn, Hiệp Đức… có món rau dớn
trộn với “sắn võng” là loại thức ăn ngon truyền thống của cư dân nơi đây
trộn với “sắn võng” là loại thức ăn ngon truyền thống của cư dân nơi đây
khi gặp những năm thiên tai hạn hán, mùa màng thất bát.
khi gặp những năm thiên tai hạn hán, mùa màng thất bát.

Rau dớn tươi hái về rửa sạch, trụng sơ qua nước sôi và vớt ra để ráo. Phi
Rau dớn tươi hái về rửa sạch, trụng sơ qua nước sôi và vớt ra để ráo. Phi
dầu ăn với tỏi giã giập, khi mùi thơm bốc khói cho số rau dớn này vào đảo
dầu ăn với tỏi giã giập, khi mùi thơm bốc khói cho số rau dớn này vào đảo
đều năm phút và bắc xuống nêm đường, bột ngọt, tương ớt, hạt tiêu, nước
đều năm phút và bắc xuống nêm đường, bột ngọt, tương ớt, hạt tiêu, nước
chanh tươi, lạc rang giã giập và gắp ra đĩa. Bạn sẽ được thưởng thức
chanh tươi, lạc rang giã giập và gắp ra đĩa. Bạn sẽ được thưởng thức
món ăn vừa giòn sần sật, vừa có vị ngọt, chua… phảng phất mùi hương
món ăn vừa giòn sần sật, vừa có vị ngọt, chua… phảng phất mùi hương
rừng cỏ nội hoà quyện vào nhau. Khi xuân đến, tết về, rau dớn luộc chấm
rừng cỏ nội hoà quyện vào nhau. Khi xuân đến, tết về, rau dớn luộc chấm
nước cá có tỏi – ớt – chanh sẽ là món ăn với cơm rất ngon khi các món nấu
nước cá có tỏi – ớt – chanh sẽ là món ăn với cơm rất ngon khi các món nấu
từ thịt được “chiến đấu” nhiều ngày qua trở nên quá ớn.
từ thịt được “chiến đấu” nhiều ngày qua trở nên quá ớn.


* cách chế biến rau dớn ở Nghĩa Lộ -

* cách chế biến rau dớn ở Nghĩa Lộ -
Yên Bái
Yên Bái

Rau dớn (pắc cút) là loại cây chỉ có ở vùng núi cao nơi ngọn nguồn của con suối, con sông
Rau dớn (pắc cút) là loại cây chỉ có ở vùng núi cao nơi ngọn nguồn của con suối, con sông
và chúng thường mọc ở bờ suối, bờ khe, nơi có độ ẩm ướt cao. Vì vậy chỉ có thể được
và chúng thường mọc ở bờ suối, bờ khe, nơi có độ ẩm ướt cao. Vì vậy chỉ có thể được
thưởng thức món rau ăn độc đáo này tại chính quê hương bản xứ. Lá non uốn cong như
thưởng thức món rau ăn độc đáo này tại chính quê hương bản xứ. Lá non uốn cong như
vòi con voi, có nhựa nhớt, cây xanh tươi tốt quanh năm. Xong người dân nơi đây thường
vòi con voi, có nhựa nhớt, cây xanh tươi tốt quanh năm. Xong người dân nơi đây thường
ăn nhiều nhất vào các mùa Xuân - Hạ - Thu còn mùa đông ít ăn do thời tiết khô hanh, lạnh
ăn nhiều nhất vào các mùa Xuân - Hạ - Thu còn mùa đông ít ăn do thời tiết khô hanh, lạnh
nên lá ngọn cây xơ cứng không ngon. Dùng tay ngắt những ngọn cọng non, lá bánh tẻ.
nên lá ngọn cây xơ cứng không ngon. Dùng tay ngắt những ngọn cọng non, lá bánh tẻ.
Rau dớn được chế biến theo hai cách phổ biến là xào cùng nước măng chua và nộm. Cách
Rau dớn được chế biến theo hai cách phổ biến là xào cùng nước măng chua và nộm. Cách
làm như sau:
làm như sau:

Rau dớn xào:
Rau dớn xào:
Rau dớn tươi sau khi rửa sạch được phơi nắng cho héo (hơi tái-vẫn còn
Rau dớn tươi sau khi rửa sạch được phơi nắng cho héo (hơi tái-vẫn còn
màu xanh). Khi nấu ăn rửa lại bằng nước sạch. Lấy 1-2 lá đu đủ, chọn lá bánh tẻ rửa sạch
màu xanh). Khi nấu ăn rửa lại bằng nước sạch. Lấy 1-2 lá đu đủ, chọn lá bánh tẻ rửa sạch
thái chỉ theo bề ngang lá, dày 0,2-0,5cm đem trộn đều với rau dớn. Cho 2-3 thìa mỡ hoặc
thái chỉ theo bề ngang lá, dày 0,2-0,5cm đem trộn đều với rau dớn. Cho 2-3 thìa mỡ hoặc
dầu ăn vào nồi, đun sôi nóng già thì bỏ rau vào, thêm chút muối để giữ rau xanh, đảo đều

dầu ăn vào nồi, đun sôi nóng già thì bỏ rau vào, thêm chút muối để giữ rau xanh, đảo đều
tay. Rau chín thì múc 2-3 muôi nức măng chua rưới lên đảo đều tay tới khi ráo nước. Sau
tay. Rau chín thì múc 2-3 muôi nức măng chua rưới lên đảo đều tay tới khi ráo nước. Sau
đó cho mì chính, múc ra đĩa.
đó cho mì chính, múc ra đĩa.

Trong trường hợp không có nước măng chua thì sau khi rau chín nêm bột ngọt xong bắc
Trong trường hợp không có nước măng chua thì sau khi rau chín nêm bột ngọt xong bắc
nồi xuống cho nước cốt chanh rồi cho ra đĩa. Món này ăn nóng hoặc lạnh đều ngon. Khi
nồi xuống cho nước cốt chanh rồi cho ra đĩa. Món này ăn nóng hoặc lạnh đều ngon. Khi
ăn bạn sẽ cảm nhận được vị đắng, chua, chát, hơi nhớt
ăn bạn sẽ cảm nhận được vị đắng, chua, chát, hơi nhớt

Rau dớn nộm:
Rau dớn nộm:
Rau dớn tươi hái về rửa sạch, để ráo nước. Bỏ một chút muối vào nồi
Rau dớn tươi hái về rửa sạch, để ráo nước. Bỏ một chút muối vào nồi
nước, đợi nước sôi thì cho rau vào luộc chín rồi vớt ra đĩa. Khi rau đã nguội, ráo nước, lấy
nước, đợi nước sôi thì cho rau vào luộc chín rồi vớt ra đĩa. Khi rau đã nguội, ráo nước, lấy
đũa gắp rau bỏ vào bát to cho một chút muối, đường, mì chính, tương ớt, hạt tiêu, nước
đũa gắp rau bỏ vào bát to cho một chút muối, đường, mì chính, tương ớt, hạt tiêu, nước
chanh tươi tất cả trộn đều để 5-10 phút cho ngấm gia vị. Trước khi ăn chỉ cần thêm lạc
chanh tươi tất cả trộn đều để 5-10 phút cho ngấm gia vị. Trước khi ăn chỉ cần thêm lạc
hoặc vừng rang đã giã nhỏ trộn đều, bỏ ra đĩa Bày thêm xung quanh đĩa rau một vài
hoặc vừng rang đã giã nhỏ trộn đều, bỏ ra đĩa Bày thêm xung quanh đĩa rau một vài
bông hoa được tỉa tử ót tươi trông sẽ đẹp mắt, hấp dẫn hơn.
bông hoa được tỉa tử ót tươi trông sẽ đẹp mắt, hấp dẫn hơn.


*

*
Cách ăn rau dớn của người Bình
Cách ăn rau dớn của người Bình
Định
Định

Bình Định có món ăn
Bình Định có món ăn
“siêu đặc sản” là rau
“siêu đặc sản” là rau
dớn và cá niên. Rau
dớn và cá niên. Rau
dớn, cá niên chỉ có ở 2
dớn, cá niên chỉ có ở 2
huyện miền núi Vĩnh
huyện miền núi Vĩnh
Thạnh và An Lão.
Thạnh và An Lão.



Theo kinh nghiệm của các chiến sĩ giải phóng quân Bình Định,
Theo kinh nghiệm của các chiến sĩ giải phóng quân Bình Định,
thời đánh Mỹ, ở vùng núi An Lão, Vĩnh Thạnh cứ tối khoảng
thời đánh Mỹ, ở vùng núi An Lão, Vĩnh Thạnh cứ tối khoảng
19 - 20 giờ, vứt đá xuống sông Kàxom chảy ra sông Kôn, thế
19 - 20 giờ, vứt đá xuống sông Kàxom chảy ra sông Kôn, thế
là từng đàn cá niên chui vào hốc đá “trốn”, các chiến sĩ lội
là từng đàn cá niên chui vào hốc đá “trốn”, các chiến sĩ lội
xuống mò bắt gọn cá niên. Đồng bào miền núi còn lấy ruột cá

xuống mò bắt gọn cá niên. Đồng bào miền núi còn lấy ruột cá
niên làm mắm và hái lá non cây lộc vừng, chấm mắm ruột cá
niên làm mắm và hái lá non cây lộc vừng, chấm mắm ruột cá
niên, thêm món ăn dân dã, đậm đà hương vị của núi rừng.
niên, thêm món ăn dân dã, đậm đà hương vị của núi rừng.



Lá non rau dớn thường được dùng để luộc, xào hoặc ăn
Lá non rau dớn thường được dùng để luộc, xào hoặc ăn
sống. Nhưng khi có cá niên vừa bắt lên đem nướng thật vàng,
sống. Nhưng khi có cá niên vừa bắt lên đem nướng thật vàng,
giòn bằng lửa than xong, vứt bỏ đầu cá, rút hết xương, bóc thịt
giòn bằng lửa than xong, vứt bỏ đầu cá, rút hết xương, bóc thịt
cá trộn đều với rau dớn chỉ rửa sạch dùng tay ngắt cộng nhỏ và
cá trộn đều với rau dớn chỉ rửa sạch dùng tay ngắt cộng nhỏ và
chỉ trụng qua nước sôi lấy ra ngay, có thêm các gia vị như: ớt,
chỉ trụng qua nước sôi lấy ra ngay, có thêm các gia vị như: ớt,
tỏi, hành củ, bột ngọt và muối sống vừa ăn (không cho nước
tỏi, hành củ, bột ngọt và muối sống vừa ăn (không cho nước
mắm) thì sẽ trở thành món ngon nhớ đời.
mắm) thì sẽ trở thành món ngon nhớ đời.


Nộm rau dớn và canh lá đắng – món
Nộm rau dớn và canh lá đắng – món
ăn của người tây bắc
ăn của người tây bắc

Đến với vùng Tây Bắc, đặc

Đến với vùng Tây Bắc, đặc
biệt là mảnh đất Lai Châu
biệt là mảnh đất Lai Châu
mà chưa từng thưởng thức
mà chưa từng thưởng thức
món nộm rau dớn và canh
món nộm rau dớn và canh
lá đắng của dân tộc Thái
lá đắng của dân tộc Thái
thì chưa được xem là đã
thì chưa được xem là đã
lên Tây Bắc.
lên Tây Bắc.



Để làm được món nộm rau dớn vừa ngon, vừa mang hương vị
Để làm được món nộm rau dớn vừa ngon, vừa mang hương vị
đặc trưng của dân tộc Thái, người ta đem rau dớn tươi rửa sạch,
đặc trưng của dân tộc Thái, người ta đem rau dớn tươi rửa sạch,
phơi nắng cho tái (vẫn giữ được màu xanh). Sau đó cho rau rớn
phơi nắng cho tái (vẫn giữ được màu xanh). Sau đó cho rau rớn
vào chõ xôi bằng gỗ đồ khoảng 20 phút để rau chín và giữ được
vào chõ xôi bằng gỗ đồ khoảng 20 phút để rau chín và giữ được
màu xanh. Ở công đoạn này, nhất thiết rau dớn phải đồ chứ
màu xanh. Ở công đoạn này, nhất thiết rau dớn phải đồ chứ
không nên luộc để giữ vị bùi bùi, ngọt ngọt của món nộm. Khi
không nên luộc để giữ vị bùi bùi, ngọt ngọt của món nộm. Khi
rau đã đồ chín, bỏ rau vào bát to, cho rau thơm, ớt, gừng, tỏi,
rau đã đồ chín, bỏ rau vào bát to, cho rau thơm, ớt, gừng, tỏi,

nước chanh tươi, mì chính và muối trắng trộn đều. Để khoảng 5
nước chanh tươi, mì chính và muối trắng trộn đều. Để khoảng 5
phút cho ngấm gia vị, sau đó cho lạc rang giã nhỏ vào là có thể
phút cho ngấm gia vị, sau đó cho lạc rang giã nhỏ vào là có thể
ăn ngay được. Món nộm rau dớn khi ăn sẽ cảm nhận được mùi
ăn ngay được. Món nộm rau dớn khi ăn sẽ cảm nhận được mùi
thơm đặc trưng của các loại rau, vị bùi của rau dớn, vị chua
thơm đặc trưng của các loại rau, vị bùi của rau dớn, vị chua
ngọt xen lẫn một chút vị cay của ớt. Ngoài món nộm, người
ngọt xen lẫn một chút vị cay của ớt. Ngoài món nộm, người
Thái còn chế biến các món ăn độc đáo khác như: rau dớn xào
Thái còn chế biến các món ăn độc đáo khác như: rau dớn xào
tỏi, rau rớn xào cùng nước măng chua.
tỏi, rau rớn xào cùng nước măng chua.

Với cách chế biến khá đơn giản, rau dớn không chỉ là đặc trưng
Với cách chế biến khá đơn giản, rau dớn không chỉ là đặc trưng
của dân tộc Thái mà còn là đặc sản của các nhà hàng trên vùng
của dân tộc Thái mà còn là đặc sản của các nhà hàng trên vùng
đất Tây Bắc. Vì vậy khi đến với Tây Bắc, thực khách không có
đất Tây Bắc. Vì vậy khi đến với Tây Bắc, thực khách không có
dịp ăn món nộm rau dớn của chính bàn tay người Thái làm thì
dịp ăn món nộm rau dớn của chính bàn tay người Thái làm thì
cũng có thể ghé qua các nhà hàng để tận hưởng vị ngon của đặc
cũng có thể ghé qua các nhà hàng để tận hưởng vị ngon của đặc
sản vùng Tây Bắc
sản vùng Tây Bắc


V. Đề xuất các giải pháp

V. Đề xuất các giải pháp

Cây rau dớn là một loài cây rau dại mọc tự nhiên ở những nơi bờ sông
Cây rau dớn là một loài cây rau dại mọc tự nhiên ở những nơi bờ sông
suối, từ trước chưa có địa phương nào người dân trồng với quy mô , và xây
suối, từ trước chưa có địa phương nào người dân trồng với quy mô , và xây
dựng thương hiệu cho sản phẩm này .Tại những khu đô thị thì rau dớn là
dựng thương hiệu cho sản phẩm này .Tại những khu đô thị thì rau dớn là
một loại rau ăn an toàn, được coi như một món ăn đặc sản lạ miệng, gần
một loại rau ăn an toàn, được coi như một món ăn đặc sản lạ miệng, gần
đây được rất nhiều thực khách ưa chuộng. Tuy nhiên đây là nguồn không
đây được rất nhiều thực khách ưa chuộng. Tuy nhiên đây là nguồn không
phải dễ kiếm chỉ có một số địa phương mới thấy loại rau này trú ngụ, nếu
phải dễ kiếm chỉ có một số địa phương mới thấy loại rau này trú ngụ, nếu
thu hái chỉ dựa trên điều kiện tự nhiên thì sẽ ảnh hưởng đến số lượng và
thu hái chỉ dựa trên điều kiện tự nhiên thì sẽ ảnh hưởng đến số lượng và
một ngày nào đó loài cây này sẽ không còn khi “cung không đủ cầu”.
một ngày nào đó loài cây này sẽ không còn khi “cung không đủ cầu”.
Từ
Từ
những lý do trên Nhóm chúng tôi đề xuất một số giải pháp như sau:
những lý do trên Nhóm chúng tôi đề xuất một số giải pháp như sau:





Trước tiên ta nên quy hoạch vùng trồng rau cụ thể .Có thể chọn địa
Trước tiên ta nên quy hoạch vùng trồng rau cụ thể .Có thể chọn địa
điểm thuận lợi nhất cho rau dớn sinh trưởng phát triển. Nên chọn những

điểm thuận lợi nhất cho rau dớn sinh trưởng phát triển. Nên chọn những
khu đất ẩm và đặc biệt là khu dất dốc vì loại rau rừng này chỉ thấy mọc ở
khu đất ẩm và đặc biệt là khu dất dốc vì loại rau rừng này chỉ thấy mọc ở
vùng núi.
vùng núi.

- thứ 2: tính toán chi phí đầu tư ban đầu ( chi phí đầu tư công lao động,
- thứ 2: tính toán chi phí đầu tư ban đầu ( chi phí đầu tư công lao động,
phân bón, trang thiết bị kỹ thuật trồng trọt,…)
phân bón, trang thiết bị kỹ thuật trồng trọt,…)



Thứ 3: hạch toán dự tính nguồn vốn( dự trù nguồn vốn ban đầu, vốn bỏ
Thứ 3: hạch toán dự tính nguồn vốn( dự trù nguồn vốn ban đầu, vốn bỏ
ra ,và lợi nhuận thu được sau từng lứa hái và cả vụ,…)
ra ,và lợi nhuận thu được sau từng lứa hái và cả vụ,…)



- thứ 4: tiến hành nhân giống ( sau khi thu thập được số lượng cây mẹ thì
- thứ 4: tiến hành nhân giống ( sau khi thu thập được số lượng cây mẹ thì
cần có khâu tuyển chọn cây mẹ có các đặc tính tốt đem trồng thành khu
cần có khâu tuyển chọn cây mẹ có các đặc tính tốt đem trồng thành khu
riêng , tiến hành chăm sóc cho cây đẻ nhánh tốt . Nếu có thể ta có nên có
riêng , tiến hành chăm sóc cho cây đẻ nhánh tốt . Nếu có thể ta có nên có
khâu phục tráng giống bằng cách thâm canh cây rau dớn để lấy số lượng
khâu phục tráng giống bằng cách thâm canh cây rau dớn để lấy số lượng
cây con khỏe , chất lượng tốt .)
cây con khỏe , chất lượng tốt .)


-
-
thứ 5 kỹ thuật trồng , chăm sóc ,chế biến
thứ 5 kỹ thuật trồng , chăm sóc ,chế biến
:
:

* Biện pháp kỹ thuật trồng:
* Biện pháp kỹ thuật trồng:

- Nhân giống:
- Nhân giống:

+ Đây là loài cây thuộc họ dương sỉ sinh sản bằng bào tử, , phát tán nhờ
+ Đây là loài cây thuộc họ dương sỉ sinh sản bằng bào tử, , phát tán nhờ
gió nên có thể nảy mầm ngay trên lá khi gặp điều kiện ẩm độ thích hợp.
gió nên có thể nảy mầm ngay trên lá khi gặp điều kiện ẩm độ thích hợp.

Ta có thể thu thập chọn lọc những cây phát triển tốt mọc ngoài tự nhiên
Ta có thể thu thập chọn lọc những cây phát triển tốt mọc ngoài tự nhiên
đem về trồng thành khu nhân giống riêng.Chăm sóc đến khi bào tử của cây
đem về trồng thành khu nhân giống riêng.Chăm sóc đến khi bào tử của cây
bắt đầu chín thì cắt lấy những lá có chứa bào tử đưa vào môi trường thích
bắt đầu chín thì cắt lấy những lá có chứa bào tử đưa vào môi trường thích
hợp để bào tử tiếp tục nảy mầm và phát triển thành cây con
hợp để bào tử tiếp tục nảy mầm và phát triển thành cây con

Với điều kiện khoa học kỹ thuật hiện đại như ngày nay thì nhân giống rau
Với điều kiện khoa học kỹ thuật hiện đại như ngày nay thì nhân giống rau

dớn có thể bằng cách nuôi cấy invitro hệ số nhân giống cao nhưng chi phí
dớn có thể bằng cách nuôi cấy invitro hệ số nhân giống cao nhưng chi phí
ban đầu lớn.
ban đầu lớn.



Ngoài ra ta cũng có thể nhân giống bằng phương pháp tách chồi, đây là cách
Ngoài ra ta cũng có thể nhân giống bằng phương pháp tách chồi, đây là cách
vừa đơn giản lại không tốn kém về chi phí .
vừa đơn giản lại không tốn kém về chi phí .


- Địa điểm đặt vườn nhân cây con:
- Địa điểm đặt vườn nhân cây con:


+ Yêu cầu về đất trồng: đất ven suối, sông ở độ ẩm cao, nhiều mùn, tơi
+ Yêu cầu về đất trồng: đất ven suối, sông ở độ ẩm cao, nhiều mùn, tơi
xốp, thoáng khí… Yêu cầu cường độ ánh sáng thấp.
xốp, thoáng khí… Yêu cầu cường độ ánh sáng thấp.

-Thời vụ trồng:
-Thời vụ trồng:


Vụ xuân trồng Tháng 2- tháng 3, thu hoạch Tháng 5- tháng 6.
Vụ xuân trồng Tháng 2- tháng 3, thu hoạch Tháng 5- tháng 6.

Vụ hè thu trồng cuối Tháng 7- đầu Tháng 8, thu hoạch Tháng 11- tháng 12
Vụ hè thu trồng cuối Tháng 7- đầu Tháng 8, thu hoạch Tháng 11- tháng 12

-Mật độ khoảng cách:
-Mật độ khoảng cách:


hàng cách hàng: 60 x 60 cm
hàng cách hàng: 60 x 60 cm


Cây cách cây: 40 x 40 cm
Cây cách cây: 40 x 40 cm


*Kỹ thuật trồng:
*Kỹ thuật trồng:

Làm đất nhỏ, nhặt sạch cỏ dại, gạch sỏi đá….
Làm đất nhỏ, nhặt sạch cỏ dại, gạch sỏi đá….


Lên luống: Rộng :150cm
Lên luống: Rộng :150cm


Dài luống :500cm
Dài luống :500cm

Cao:15cm
Cao:15cm

Rạch hàng sâu 10-15cm, bón lót phân hữu cơ hoai mục lượng 4-5 tấn/ha trộn
Rạch hàng sâu 10-15cm, bón lót phân hữu cơ hoai mục lượng 4-5 tấn/ha trộn
đều phân với đất
đều phân với đất

Kỹ thuật trồng: Đặt cây vào giữa rạch, sau đó dùng tay hoặc cuốc lấp đất lại.
Kỹ thuật trồng: Đặt cây vào giữa rạch, sau đó dùng tay hoặc cuốc lấp đất lại.


Tưới ẩm
Tưới ẩm



Chăm sóc sau trồng: luôn duy trì độ ẩm 70-80%, làm cỏ dại
Chăm sóc sau trồng: luôn duy trì độ ẩm 70-80%, làm cỏ dại
thường xuyên, vun gốc vào cuối vụ
thường xuyên, vun gốc vào cuối vụ

-Trong những luống trồng rau dớn ta cũng có thể trồng xen thêm
-Trong những luống trồng rau dớn ta cũng có thể trồng xen thêm
vào đó một số cây cũng ưa độ ẩm cao để tận dụng nguồn đất trống
vào đó một số cây cũng ưa độ ẩm cao để tận dụng nguồn đất trống
đồng thời tạo bóng dâm cho dớn phát triển tốt. Một số cây có khả
đồng thời tạo bóng dâm cho dớn phát triển tốt. Một số cây có khả
năng trồng xen đó là cây rau ngải, cây rau má rất thích hợp.
năng trồng xen đó là cây rau ngải, cây rau má rất thích hợp.


Kỹ thuật thu hái:
Kỹ thuật thu hái:

Tùy thuộc vào mục đích chế biến ta có thể thu hái phần lá hoặc
Tùy thuộc vào mục đích chế biến ta có thể thu hái phần lá hoặc
ngồng , hoặc tất cả cây.
ngồng , hoặc tất cả cây.

bảo quản sau khi thu hái:
bảo quản sau khi thu hái:

Vì hàm lượng nước trong cây cao nên sau khi thu hái ta phải có
Vì hàm lượng nước trong cây cao nên sau khi thu hái ta phải có
cách bảo quản làm sao cho rau không ủ lại với nhau nếu không sẽ
cách bảo quản làm sao cho rau không ủ lại với nhau nếu không sẽ
làm cho rau không còn giữ được phẩm chất, có thể bảo quản trong
làm cho rau không còn giữ được phẩm chất, có thể bảo quản trong
điều kiện lạnh hoặc phơi qua nắng nhẹ để giảm bớt hàm lượng
điều kiện lạnh hoặc phơi qua nắng nhẹ để giảm bớt hàm lượng
nước rồi đem đi tiêu thụ.
nước rồi đem đi tiêu thụ.



Kỹ thuật chế biến:
Kỹ thuật chế biến:

Từ rau dớn ta có thể chế biến thành nhiều món khác nhau như:
Từ rau dớn ta có thể chế biến thành nhiều món khác nhau như:

món nộm, rau dớn sào, món luộc,…thông thường trước khi
món nộm, rau dớn sào, món luộc,…thông thường trước khi
sào người ta sẽ làm cho rau dớn héo đi để bớt đi độ nhớt của
sào người ta sẽ làm cho rau dớn héo đi để bớt đi độ nhớt của
nó rồi mới chế biến thành các món ăn khác . Mỗi địa phương
nó rồi mới chế biến thành các món ăn khác . Mỗi địa phương
khác nhau có cách ăn rau dớn khác nhau , từ đó tạo nên sự đa
khác nhau có cách ăn rau dớn khác nhau , từ đó tạo nên sự đa
dạng trong cách chế biến và sức hấp dẫn của loại rau rừng
dạng trong cách chế biến và sức hấp dẫn của loại rau rừng
này.
này.



-thứ 6: giải pháp thị trường tiêu thụ
-thứ 6: giải pháp thị trường tiêu thụ

+ xây dựng thương hiệu cho sản phẩm:cần đăng ký thương
+ xây dựng thương hiệu cho sản phẩm:cần đăng ký thương
hiệu cho sản phẩm để quảng bá cho thực khách thập phương
hiệu cho sản phẩm để quảng bá cho thực khách thập phương
về những món ăn vừa ngon vừa lạ lại rất gần gũi với thiên
về những món ăn vừa ngon vừa lạ lại rất gần gũi với thiên
nhiên .
nhiên .

+ maketting: bằng các phương tiện truyền thông , bán hàng
+ maketting: bằng các phương tiện truyền thông , bán hàng
qua mạng để quảng bá sản phẩm.

qua mạng để quảng bá sản phẩm.



+ Hệ thống siêu thị: sau khi thị trường tiêu thụ ổn định ta có
+ Hệ thống siêu thị: sau khi thị trường tiêu thụ ổn định ta có
thể mở rộng thị trường đến các siêu thị lớn .
thể mở rộng thị trường đến các siêu thị lớn .