sang kien kinh nghiem hoa hoc 8

Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
MỘT SỐ KINH NGHIỆM GIÚP HỌC SINH
VẬN DỤNG KIẾN THỨC HÓA HỌC ĐỂ GIẢI THÍCH
CÁC HIỆN TƯỢNG TRONG THỰC TIỄN .
I.Đặt vấn đề:
-Lý do chọn đề tài.
Hóa học là khoa học nghiên cứu các chất, sự biến đổi và ứng dụng của
chất. Hóa học có vai trò rất quan trọng trong cuộc sống chúng ta khi học môn
hóa học, học sinh phải biết tự thu thập, tìm kiếm kiến thức , xử lý thông tin , vận
dụng và ghi nhớ biết giải thích các hiện tượng thực tế trong đời sống bằng kiến
thức hóa học. Nắm vững quá trình sản xuất hóa học và vấn đề sản xuất ra các sản
phẩm phục vụ con người, ảnh hưởng của sản phẩm hóa học và vấn đề ô nhiễm
môi trường , đất, nước, không khí, các biện pháp bảo vệ môi trường. Hóa học
góp phần giải quyết vấn đề về năng lượng, nhiên liệu và vật liệu cho xã hội hiện
tại và tương lai, nguồn năng lượng không phải là vô tận năng lượng đang ngày
càng cạn kiệt, nguồn nhiên liệu nguyên liệu cho công nghiệp không phải là vô
tận. Hóa học đã giúp phát hiện và sử dụng nguyên liệu cho công nghiệp như
quặng chất khoáng sản và các hóa chất không khí và nước nguồn nguyên liệu
thực vật, dầu mỏ than đá khí thiên nhiên. Hóa học đã giúp sản xuất ra những vật
liệu có nguồn gốc vô cơ như kim loại, gạch ngói, gốm, sứ, xi măng, thủy tinh,
một số hóa chất cơ bản như: HCl, H
2
SO
4
, NaCl , NH
3 ,
vật liệu có nguồn gốc hữu
cơ ví dụ sơn tổng hợp, nhựa, chất dẻo PVC, cao su tổng hợp nhựa tổng hợp, tơ
sợi tổng hợp. Để giải quyết vấn đề lương thực, thực phẩm cho nhân loại, hóa học
đã có những đóng góp: Nghiên cứu và sản xuất các chất hóa học có tác dụng bảo

vệ và phát triển thực vật giúp tăng sản lượng, chất lượng, bảo quản tốt hơn như
phân bón hóa học, thuốc kích thích sinh trưởng, thuốc bảo vệ thực vật. Chế biến


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
1
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
thực phẩm theo công nghệ hóa học .Để giải quyết vấn đề may mặc hóa học góp
phần sản xuất ra tơ sợi hóa học. Để giải quyết vấn đề dược phẩm, để chữa bệnh
hóa học góp phần tạo ra những loại thuốc tân dược đặc hiệu có tác dụng chữa
nhiều bệnh hiểm nghèo.
Thực trạng trong nhà trường về kỹ năng vận dụng kiến thức hóa học để
giải thích các hiện tượng trong thực tế học sinh còn rất lúng túng và gặp nhiều
khó khăn. Nguyên nhân là do giáo viên chưa rèn cho học sinh kỹ năng vận dụng
tổng hợp kiến thức đã học vào cuộc sống, chưa chủ động linh hoạt lồng ghép
kiến thức liên hệ thực tế thường xuyên trong các tiết học vì họ sợ bài dài kiến
thức nhiều không đủ thời gian, giáo viên còn xem nhẹ vấn đề này. Giáo viên
thường chú trọng vào một số câu hỏi và bài tập lý thuyết, một số dạng bài tập
tính toán như: viết phương trình phản ứng hóa học, so sánh hoặc giải thích hiện
tượng dựa vào các định luật hoặc học thuyết cơ bản, điều chế các chất, phân biệt
và nhận biết các chất tinh chế và tách hỗn hợp. Phần bài tập tính toán về công
thức hóa học gồm: các bài toán tính theo công thức hóa học, tìm nguyên tố, lập
công thức hợp chất về phương trình hóa học, bàì toán về lượng chất dư, bài
toán về hiệu xuất, bài toán biện luận …
Với học sinh các em chưa nắm vững kiến thức liên hệ thực tế về tính chất
hóa học tính chất vật lí ứng dụng của mỗi chất cụ thể chưa nghiên cứu kỹ phần
đọc thêm những điều em cần biết, tài liệu tham khảo môn hóa học thư viện nhà
trường không có và giáo viên cũng chưa phát động học sinh tự mua vì vậy mà
học sinh còn gặp nhiều khó khăn khi gặp những câu hỏi liên hệ thực tế. Xuất

phát từ lí do trên mà tôi chọn đề tài một số biện pháp giúp học sinh phát triển kỹ
năng, vận dụng kiến thức hóa học để giải thích các hiện tượng trong thực tế
nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả dạy môn hóa học ở trường trung học cơ sở.
Rèn cho học sinh kỹ năng vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn .


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
2
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
Phần II . Những biện pháp giải quyết vấn đề .
1/ Cơ sở để đề ra biện pháp giúp học sinh vận dụng kiến thức hóa học để giải
thích các vấn đề trong thực tiễn :
Để học sinh biết vận dụng kiến thức hóa học giải thích một số hiện tượng
thực tiễn trong đời sống, trong hoạt động sản xuất. Giải quyết một số vấn đề có
liên quan đến hóa học, đòi hỏi mỗi giáo viên cần phải trang bị cho học sinh
những kiến thức cơ bản đồng thời khắc sâu kiến thức liên hệ thực tiễn trong từng
bài học. Yêu cầu học sinh phải nắm vững tính chất vật lý, tính chất hóa học và
ứng dụng của các chất, tự nghiên cứu thông tin phần đọc thêm, những điều em
cần biết, sách giáo khoa, sách bài tập, các loại sách tham khảo. Nắm vững tính
chất của chất. Mỗi chất có những tính chất nhất định bao gồm tính chất vật lý và
tính chất hóa học. Việc hiểu biết tính chất của các chất giúp học sinh phân biệt
chất này với chất khác, biết cách sử dụng chất. Ví dụ axít sunpuric đặc là chất
làm bỏng, cháy da thịt vì vậy ta cần tránh không để axit dây vào người vào quần
áo.
-Biết ứng dụng chất thích hợp trong đời sống và sản xuất.
Ví dụ: Cao su là chất không thấm nước, có tính chất đàn hồi, chịu mài mòn nên
dược sử dụng chế tạo lốp xe.
- Phát triển kỹ năng vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn là rất quan trọng
giúp cho học sinh hứng thú trong học tập thực hiện nguyên lý giáo dục học đi đôi

với hành.
2/ Các giải pháp thực hiện .


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
3
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
a.Hướng dẫn học sinh cách học theo phương pháp tích cực, lời giới thiệu
môn học phải hấp dẫn có tác dụng gây hứng thú cho học sinh.
Để học sinh biết vận dụng kiến thức của bộ môn hóa học giải thích các
hiện tượng trong thực tế thì giáo viên phải hướng dẫn cho học sinh cách học theo
phương pháp tích cực. Lời giới thiệu hấp dẫn có sức thuyết phục rất lớn đối với
người học. Ngay từ tiết học đầu tiên giáo viên giới thiệu cho học sinh chương
trình hóa học ở bậc THCS các em được làm quen với các chất, sự biến đổi và
ứng dụng của chúng. Hóa học có vai trò rất quan trọng trong cuộc sống chúng ta,
có biết bao điều bí ẩn xung quanh ta mà các em cần phải biết.
Ví dụ: Tại sao lại xuất hiện lửa xanh lập lòe lúc ẩn lúc hiện rồi bỗng dưng biến
mất ở các nghĩa trang?
Vì sao khi ăn thịt cá thường chấm với nước mắm dấm hoặc chanh thì thấy ngon
và dễ tiêu hóa?
- Trong những giếng sâu không có nước lâu ngày không sử dụng người và động
vật xuống bị chết ngạt.
- Khi đun than tổ ong ở phòng kín rất nguy hiểm có thể gây tử vong ?
- Tại sao khi thổi que diêm dang cháy thì que diêm bị tắt còn thổi vào bếp lửa
thì bếp lửa cháy to ?
- Tại sao để cải tạo đất ở một số ruộng chua người ta thường bón vôi bột ?
- Hiện tượng thạch nhũ trong hang động được hình thành như thế nào?
- Tại sao khi đánh rơi cặp nhiệt độ có bầu thủy ngân ra nền nhà có thể gây nguy
hiểm cho sức khỏe con người ?

Nhiều hiện tượng trong thực tế này khi học môn hóa học các em sẽ giải thích
một cách dễ dàng.
Để học tốt bộ môn các em phải đọc kỹ cấu trúc bài học trong sách giáo
khoa được thể hiện ở kênh hình và kênh chữ, tên một số bài được đặt dưới hình


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
4
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
thức nêu vấn đề. Kênh hình giúp các em tìm tòi phát hiện kiến thức mới củng cố
kiến thức đã học bổ xung minh họa kiến thức cho kênh chữ.
- Kênh chữ cung cấp thông tin hoặc chỉ dẫn các em thu thập thông tin dưới dạng
các câu hỏi, các bài tập, các vấn đề cần giải quyết. Để mở rộng kiến thức các em
cần đọc thêm phần em có biết, làm các bài tập trắc nghiệm, các đề kiểm tra trả
lời các câu hỏi vì sao, các kiến thức liên hệ thực tế.
-Ví dụ: khi học bài tỉ khối của chất khí hóa học lớp 8 tìm hiểu phần em có biết
các em sẽ giải thích được khi xuống đáy giếng khơi, trên nền hang sâu người và
động vật sẽ bị chết ngạt .
- Các em phải nắm vững cách học theo phương pháp tích cực biết quan sát tìm
tòi, khám phá trao đổi thảo luận, nắm vững kiến thức cơ bản về tính chất vật lý,
tính chất hóa học, ứng dung của chất. Nghiên cứu phần đọc thêm, những điều em
cần biết, tài liệu tham khảo môn hóa học để vận dụng giải thích các hiện tượng
trong thực tế.
b.Xây dựng chuyên đề vận dụng kiến thức hóa học để giải thích, giải quyết
các hiện tượng thực tiễn có liên quan đến hóa học.
Vận dụng phương pháp dạy phù hợp với từng đối tượng học sinh thì việc
kiểm tra kiến thức học sinh là rất cần thiết thông qua kết quả kiểm tra thống kê
phân loại giỏi, khá, trung binh, yếu, kém. Từ đó giáo viên lập kế hoạch xây dựng
thành chuyên đề gồm những câu hỏi những bài tập vận dụng kiến thức hóa học

để giải thích, giải quyết các hiện tượng thực tế có liên quan đến hóa học, trang bị
cho học sinh. Thông qua chuyên đề cho học sinh giải thích ở lớp và làm bài tập ở
nhà. Trong các tiết dạy tùy từng bài giáo viên có thể lồng ghép phần kiến thức
liên hệ thực tế sao cho phù hợp cũng như đưa vào chương trình ngoại khóa.
Trong từng ví dụ nêu ra vai trò của giáo viên là người hướng dẫn, là trọng tài, vai


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
5
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
trò của học sinh là chủ động tích cực sáng tạo tìm tòi kiến thức để trả lời câu hỏi
của thầy. Giáo viên chốt lại đáp án đúng.
c.Hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức đã học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế :
Trong quá trình dạy học hóa học giáo viên luôn có những câu hỏi, bài tập
giúp học sinh liên hệ, vận dụng các kiến thức hóa học để giải thích các hiện
tượng trong thực tiễn.
Vd 1: Khi dạy bài ứng dụng của oxi hóa học lớp 8 giáo viên cho học sinh liên hệ
với những hiện tượng trong đời sống của người và động vật giải thích các ứng
dụng của o xy là do tính chất của oxy.
Câu hỏi : Tại sao oxi được làm nhiên liệu, chất đốt ?
Giải thích: oxi có phản ứng oxi hóa với các chất tỏa nhiều nhiệt.
Câu hỏi : Tại sao khí oxi cần thiết cho sự sống của người và động vật?
Giải thích : khí oxi cần cho sự hô hấp của người và động vật để oxi hóa chất
dinh dưỡng, sự oxi hóa này diễn ra liên tục suốt trong quá trình sống sinh ra khí
Cacbonic và năng lượng. Nguồn năng lượng này dùng để duy trì sự sống của cơ
thể, không có khí oxi người và động vật không sống được.
Ví dụ 2 : Khi dạy bài mối quan hệ giữa các hợp chất vô cơ hóa học lớp 9:
Câu hỏi liên hệ thực tiễn : Tại sao để cải tạo đất ở một số ruộng chua người ta

thường bón vôi bột?
Giải thích: Thành phần của vôi bột gồm CaO, Ca(OH)
2
và một ít CaCO
3
ở ruộng
chua có chứa axit PH<7nên sẽ có phản ứng giữa axit với Ca(OH)
2
và một ít
CaCO
3
làm giảm tính axit nên ruộng sẽ hết chua.(axít tác dụng với ba zơ tạo
thành muối và nước ).
Tại sao lò nung sản xuất vôi đều dược xây dựng ở nơi thoáng gió và xa nơi dân
cư sinh sống?


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
6
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
Giải thích : Khi nung vôi có phản ứng hóa học :
CaCO
3

 →
ct
oo
3000
CaO+CO

2
Khi nung cần đốt nóng ở nhiệt độ cao do đó xung quanh lò vôi rất nóng
khí cacbonic và bụi bay ra rất nhiều gây ô nhiễm môi trường vì vậy lò vôicầnxây
dựng xa nơi dân cư và nơi thoáng gió.
Ví dụ 3: Khi cho vôi sống vào nước ta thấy khói bốc lên mù mịt nước vôi sôi
lên và nhiệt độ hố vôi rất cao có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của người,
động vật cần tránh xa nơi này?
Giải thích khi tôi vôi đã xảy ra phản ứng hóa học vôi sống phản ứng với nước tạo
thành Canxihiđrôxít phản ứng này tỏa nhiều nhiệt nên làm nước sôi lên và bốc
hơi đem theo cả những hạt Ca(OH)
2
rất nhỏ tạo thành như khói mù trắng do tỏa
nhiều nhiệt nên nhiệt ở hố vôi rất cao do đó người và vật phải tránh xa hố vôi.
CaO + H
2
O → Ca(OH)
2 +
Q
Ví dụ 4:Giải thích sự tạo thành thạch nhũ trong hang động ?
Giải thích :Trong các hang động như động Hương Tích ,động Phong Nha có
nhiều thạch nhũ hình dáng khác nhau trông lạ mắt và rất đẹp .Đó chính là kết quả
lâu dài của sự chuyển hóa lẫn nhau giữa hai muối Ca(HCO
3
)
2
vàCaCO
3
.Thành
phần chính của núi đá vôi là CaCO
3

,khi gặp nước mưa và khí CO
2
trong không
khí CaCO
3
chuyển hóa thành Ca(HCO
3
)
2
tan trong nước ,chảy qua khe đá vào
trong hang động .Dần dần Ca(HCO
3
)
2
lại chuyển hóa thành CaCO
3
rắn không
tan .Qúa trình này xảy ra liên tục ,lâu dài tạo nên thạch nhũ với những hình thù
khác nhau .
CaCO
3
(r) +H
2
O+CO
2
 Ca(HCO
3
)
2 (d d)
Bài tập Vì sao ta thổi hơi thở vào bình đựng nước vôi trong thì thấy nước vôi vẩn

đục .Nếu tiếp tục thổi thì thấy vẩn đục lại tan ?


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
7
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
Ví dụ 4: xung quanh nhà máy sản xuất axit sunphuric, xút, phân lân, gạch ngói
gốm sứ, gang thép … cây cối thường ít xanh tươi nguồn nước bị ô nhiễm. Điều
đó được giải thích như thế nào?
Giải thích : Việc gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí là do nguồn chất
thải dưới dạng khí thải, nước thải, chất thải rắn … những chất thải này có thể là
dưới dạng khí độc hại ví dụ SO
2,
H
2
S, Cl
2
,có thể có tác dụng trực tiếp hoặc
nguyên nhân gây mưa axít làm hại cho cây. Nguồn nước thải có chứa kim loại
nặng các gốc nitrát cloruasunpát, sẽ có tác hại với những sinh vật sống trong
nước và thực vật. Những chất thải rắn như xỉ than và một số chất hóa học sẽ làm
cho đất bị ô nhiễm, không thuận lợi cho sự phát triển của cây. Do đó để chống ô
nhiễm môi trường, các nhà máy cần được xây dựng theo chu trình khép kín, đảm
bảo khử được phần lớn chất độc hại trước khi thải ra môi trường.
Ví dụ 5 : khi dạy học nội dung chất béo giáo viên nêu câu hỏi hướng dẫn trả lời:
Câu hỏi : Tại sao ở nghĩa trang vắng vào ban đêm thỉnh thoảng lại xuất hiện
những đám lửa xanh lập lòe lúc ẩn lúc hiện rồi bỗng dưng biến mất.
Giải thích : Vào buổi đêm ở những nghĩa trang vắng, thỉnh thoảng chúng ta thấy
những đám lửa xanh lập lòe, lúc ẩn lúc hiện, rồi bỗng nhiên biến mất. Ngày

trước do trình độ nhận thức khoa học còn hạn chế, người ta không thể giải thích
được hiện tượng kỳ lạ này. Một số người mê tín gọi những đốm lửa xanh đó là
“ma trơi.” Đương nhiên, hiện nay chúng ta klhông tin những quan niệm mê tín
đó, không coi những đốm lửa xanh kỳ lạ đó là “ma trơi.”
Sự hình thành của ma trơi liên quan đến nguyên tố phốt pho. Nguyên tố
phốt pho do một nhà khoa học người đức phát hiện năm 1669 trong khi tiến
hành luyện kim. Trong ngôn ngữ HyLạp phốt pho có nghĩa là dẫn ánh sáng. Phốt
pho là nguyên tố chủ yếu cấu tạo nên sự sống. Trong cơ thể người và động vật
đều có chứa nguyên tố phốt pho. Khi cơ thể người hoặc động vật bị thối rữa, hợp


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
8
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
chất chứa phốt pho ở trong cơ thể bị một loại vi khuẩn trong đất phân giải, tạo
thành thể khí chứa phốt pho. Loại khí này sau khi thoát ra khỏi mặt đất gặp khí
oxy trong không khí, tự bốc cháy phát ra ánh sáng màu xanh. Đâychính là sự
hình thành của “Ma trơi”.
Tại sao “ma trơi” thường xuất hiện vào buổi tối? Thực ra cho dù ban ngày
hay ban đêm thì tại những khu vực nghĩa địa luôn có khí chứa phốt pho bốc lên
và tự cháy, nhưng ban ngày do cường độ ánh sáng mạnh ta không nhìn thấy khí
chứa phốt pho tự bốc cháy. Vào buổi đêm cường độ ánh sáng yếu, ta mới có thể
nhìn thấy “ma trơi” lúc ẩn lúc hiện.
d.Hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức hóa học để giải quyết một số vấn
đề liên quan đến hóa học:
Hóa học đã góp phần giải quyết vấn đề về năng lượng, nhiên liệu và vật
liệu cho xã hội trong hiện tại và tương lai .
Hóa học đã giúp phát hiện và sử dụng nguyên liệu cho công nghiệp như:
quặng chất khoáng sản, hóa chất, dầu mỏ, than đá, khí thiên nhiên.

Hóa học đã giúp sản xuất ra những vật liệu có nguồn gốc vô cơ như kim
loại, gạch ngói, gốm sứ, xi măng Một số hóa chất cơ bản như HCl, H
2
SO
4
,
NaOH…Những vật liệu có nguồn gốc hữu cơ như sơn tổng hợp, chất dẻo,
nhựa ,cao su tổng hợp. Hóa học góp phần giải quyết vấn đề lương thực, thực
phẩm như phân bón hóa học, thuốc kích thích sinh trưởng, thuốc bảo vệ thực vật,
những loại thuốc tân dược
Trong quá trình dạy học chúng ta cần lồng ghép việc ứng dụng kiến thức
hóa học để đề xuất việc giải quyết một số vấn đề của cuộc sống, giúp học sinh
luôn ý thức và có trách nhiệm bảo vệ môi trường.


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
9
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
Ví du 1 : Trong các thí nghiệm khi dạy học bài mới, hoặc bài thực hành có một
số chất thải độc hại sau HCl, H
2
SO
4,
SO
2 ,
CO
2
,

Cl
2
hãy nêu biện pháp xử lý
chất độc hại để bảo vệ môi trường lớp học.
Trả lời : Có thể dùng nút bông tẩm nước vôi để nút miệng ống nghiệm hoặc nút
miệng lọ sau khi làm thí nghiệm, hoặc đổ hóa chất thừa vào chậu nước vôi dư vì
Ca(OH)
2
trong nước vôi sẽ có phản ứng với các chất trên tạo thành chất ít độc
hại hơn. Nước vôi lại là vật liệu rẻ tiền dễ kiếm.
Phòng học phải mở cửa để luôn được thoáng gió để các khí tản nhanh vào
không khí.
Ví dụ 2: Khi nghiên cứu thí nghiệm điều chế SO
2
, P
2
O
5
: Bằng cách đốt lưu
huỳnh và phốt pho trong bình oxi. Để khử chất thải sau thí nghiệm, nên dùng
chất nào sau đây là tốt nhất? Hãy giải thích vì sao?
a/ Nước b/ Dấm ăn c/ Nước vôi d/ Dung dịch HCl loãng
Giải thích : dùng nước vôi là tốt nhất vì Ca(OH)
2
sẽ phản ứng với S0
2
, P
2
O
5

thành muối ít độc hại hơn.
Ca(OH)
2
+

SO
2
→ CaSO
3
+ H
2
O
3Ca(OH)
2
+

P
2
O
5
→ Ca
3
(PO
4
)
2
+ 3H
2
O
Ví dụ 3 : Khi nghiên cứu phản ứng oxi hóa khử ở lớp 8 điều chế kim loại Cu, Zn

trong phòng thí nghiệm từ các oxit CuO, ZnO tương ứng.
Hãy cho biết sử dụng chất khử nào sau đây là tốt nhất? Giải thích?
A.Cacbon (Than ) B/ Các bon ôxit (CO) C/ Hidrô (H
2
)
giải thích: Chọn phương án C: Vì hidro dễ kiếm. Hidro khử được CuO,ZnO
H
2
+CuO
→
o
t
Cu+H
2
O
H
2
+ZnO
→
o
t
Zn

+H
2
O


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
10

Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
Bài tập : Sau khi làm thí nghiệm có nhiều khí thải độc hại sau : HCl, H
2
S, CO
2
SO
2
.
Có thể dùng chất nào sau đây để loại bỏ chúng là tốt nhất?
A. Nước vôi trong . B. Dung dich HCl .
C. Dung dịch NaCl . D. Nước.
Giải thích và viết phương trình nếu có ?
Ví dụ 4: Khi dạy bài nội dung các ôxit của các bon, giáo viên nêu vấn đề khi đun
than tổ ong, có những khí nào được tạo thành? Nên có biện pháp gì để chống ô
nhiễm môi trường khi đun bếp?
Giải thích : Khi dun than tổ ong, than tác dụng với oxy tạo khí CO
2
, khí CO
2
lại
tác dụng với C để tạo khí CO. Ngoài ra còn có thể tạo sản phẩm H
2
S, SO
2
là
những khí độc hại.
Biện pháp: Đun than, ủ than không để trong phòng kín mà cần đặt ở nơi thoáng
gió để các khí có thể tản nhanh vào không khí.
Bài tập : Khi sử dụng than để đun nấu, nung gạch ngói, nung vôi lại gây ô nhiễm

môi trường. Hãy nêu biện pháp chống ô nhiễm môi trường và giải thích?
Ví dụ 5: Khi dạy bài nội dung các ôxit của các bon, giáo viên có thể yêu cầu học
sinh vận dụng kiến thức cả sinh học và hóa học để giải quyết vấn đề sau: Trong
những giếng sâu lâu ngày không sử dụng thường tích tụ những khí độc có thể
gây tử vong cho con người. Hãy giải thích? Trước khi xuống giếng ta phải làm gì
để tránh được rủi ro nếu có?
Giải thích : Trong lòng đất luôn sảy ra sự phân hủy một số hợp chất vô cơ và
hữu cơ sinh ra khí CO
2
khí này không màu, không mùi, không duy trì sự cháy và
sự sống của con người và động vật, khí CO
2
nặng hơn không khí 1,5 lần thường
tích tụ ở dưới hang sâu người và động vật xuống nơi này sẽ bị chết ngạt. Để
tránh sự rủi ro trước khi xuống giếng có thể buộc cành cây dài thả xuống giếng


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
11
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
và kéo lên nhiều lần để làm tản các khí độc. Cũng có thể dòng dây thả một con
vật xuống trước rồi kéo lên để xem con vật có nguy hiểm gì không. Từ đó có thể
ra quyết định cho người xuống giếng hay không.
Ví dụ 6 : Tại sao trứng biến chất có mùi thối?
Gải thích : Tại vì Lòng trắng và lòng đỏ của trứng được cấu tạo chủ yếu từ
protein. Protein trong trứng gà có chứa rất nhiều các nguyên tố khác nhau như
cacbon, hydro, oxy, nitơ, lưuhuỳnh, photpho … trứng để lâu hoặc bảo quản
không tốt nên bị biến chất là do sự biến chất của các protein bên trong. Sự biến
chất của các protein bên trong là một quá trình phức tạp, gồm các hiện tượng

lắng xuống, vẩn đục, thay đổi màu sắc, thay đổi mùi vị sản sinh ra các khí. Trong
quá trình biến chất của protein sẽ hình thành một loại khí có tên là.
Sunphuahydro là một loại khí không màu có mùi rất thối. Sau khi bị biến chất
trứng gà có mùi rất thối đó chính là mùi của sunphuahydro (H
2
S).
Khi nói đến mùi của sun phuahydro, trong sách thường nói là mùi trứng gà
thối, sunphuahydro là một loại khí cực độc nếu khi sunphuahydro trong không
khí đạt đến một nồng độ nhất định sẽ làm cho con người bị trúng độc và gây tử
vong vì vậy không dùng trứng ung làm thức ăn. Không chỉ trong trứng gà thối
mới có khí sunphuahydro, tại các cống nước thải, bãi rác thải các nhà máy hóa
chất công nghiệp đều có thể sinh ra khí sun phuahydro, nếu khí sunphuahydro
tan vào không khí sẽ gây ô nhiễm bầu không khí. Các chất thải có chứa khí
sunphuahydro bắt buộc phải được sử lý bước đầu, làm sạch rồi mới được thải ra
ngoài không khí.
Không nên để trứng ,rác thải ,sinh ra khí sunphuahydro, làm ô nhiễm bầu không
khí của chúng ta.
Ví dụ 7: Tại sao khi máy photocopy hoạt động lại sinh ra mùi khó chịu? Sử dụng
máy photo nhiều người rất mệt ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe?


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
12
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
Ví dụ này còn rất mới mẻ đối với học sinh. Giáo viên giải thích và hướng dẫn
học sinh cách giải quyết để bảo vệ sức khỏe cho con người khi làm việc với máy
photovà một số máy khác.
Máy photocopy là một thiết bị văn phòng hiện đại dùng để sao chụp tài
liệu, văn bản … Khi máy photoocoppy hoạt động, trong phòng đặt máy thường

có mùi lạ rất khó chịu. Nguyên nhân là do khi máy photohoạt động sẽ sinh ra
một luồng điện có áp lực lớn. Năng lượng của luồng điện này sẽ làm khí oxy
trong không khí chuyển hóa thành một loại khí có mùi tanh như cá đó là ôzôn.
Ôzôn là loại khí không chỉ có tính kích thích mà còn chứa độc tố. Nếu hàm
lượng ôzôn có trong không khí nhỏ nó không gây ảnh hưởng xấu đến con người
mà còn có tác dụng khử trùng trong không khí. Nhưng nếu hàm lượng ôzôn
trong không khí quá cao có thể làm cho con người cảm thấy khô miệng, đầu óc
mệt mỏi, ho, đau đầu, giảm thị lực, phá hại hệ thống miễn dịch của cơ thể, làm
tổn thương đến hệ thần kinh não bộ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con
người, ngoài ra ôzôn còn là chất xúc tác cho ôxy và nitơ tác dụng với nhau tạo ra
một chất NO hóa có mùi kích thích và độc hại.
Thực ra không chỉ có máy photocopy mà một số loại máy khác khi hoạt
động sinh ra một luồng điện có điện áp lớn thì đều sản sinh ra ôzôn. Để giảm
thiểu đến sức khỏe con người khi những chiếc máy này hoạt động cần lắp đặt các
thiết bị thông gió trong phòng để kịp thời thải các chất độc cố chứa ni tơ và ôzôn
trong phòng ra ngoài. Ngoài ra cần tránh đừng để ánh nắng mặt trời chiếu vào
trong phòng nhằm giảm thiểu quá trình hình thành các chất sau khi bị NO hóa.
* Bài tập phát triển kỹ năng :
Giáo viên soạn các dạng câu hỏi và bài tập thành chuyên đề gồm những
kiến thức liên hệ thực tế trong chương trình hóa học ở bậc THCS yêu cầu học


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
13
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
sinh vận dụng kiến thức đã học và tham khảo tài liệu của môn hóa học để giải
thích. Xin nêu một số ví dụ sau:
1. Trong nước thải của một số muối CuSO
4

, FeCl
3
, AgNO
3
, HgCl
2
. Hãy
nêu biện pháp hóa học để khử những kim loại nặng có trong muối trước khi cho
nước thải ra môi trường.
2. Để bảo quản thức ăn thịt cá mỡ khỏi ôi thiu ta phải làm gì? hãy giải thích?
3. Nêu một số biện pháp sử dụng chất đốt an toàn tiết kiệm mà gia đình em
đã áp dụng?
4. Trong thời gian vừa qua đã có những vụ vi phạm an toàn vệ sinh an toàn
thực phẩm như dùng hàn the trong thành phần của bánh phở, giò; dùng pormon
để bảo quản nước mắm, dùng một số chất mầu công nghiệp để làm đẹp thực
phẩm như lạp xưởng, chả lợn, canh cua, một số loại bánh có mầu , theo em đó là
việc làm đúng hay sai? Hãy nêu biện pháp để ngăn chặn?
5. Muốn dập tắt ngọn lửa xăng dầu cháy người ta thường chùm vải dầy
hoặc phủ cát lên ngọn lửa mà không dùng nước giải thích vì sao?
6 .Tại sao nước biển vừa mặn vừa chát? Tại sao băng lại nổi trên mặt nước ?


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
14
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
III/KẾT LUẬN :
1/Kết qủa đạt được khi thực hiện sáng kiến kinh nghiệm và ứng dụng nội
dung vào thực tiễn:
Trong quá trình nghiên cứu tôi đã vận dụng cơ sở lí luận vào thực tiễn qua việc

kích thích hứng thú học tập cho học sinh. Cũng như tìm hiểu nguyên nhân là vô
cùng quan trọng góp phần nhỏ bé nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn hóa học
ở trườngTHCS.
Bằng một số biện pháp trên tôi đã lồng ghép trong khi dạy cũng như trong hoạt
động ngoại khóa một cách phù hợp. Kết quả là đã tạo cho học sinh hứng thú
trong học tập các em đã chủ động tìm tòi kiến thức ở sách giáo khoa, mua sách
tham khảo của bộ môn hóa học để tự học. Giúp cho việc học hóa học trở nên có
ý nghĩa, học sinh đã say mê vận dụng kiến thức hóa học để giải thích các hiện
tượng trong thực tiễn mà trước đó các em còn rất lúng túng, học sinh còn biết
ứng dụng nội dung vào thực tiễn biết cách giữ vệ sinh môi trường trong giờ thực
hành, giữ vệ sinh ăn uống biết cách phòng tránh các loại chất thải độc hại giữ
gìn sức khỏe khi sử dụng máy photocopy, máy in, không ăn trứng ung, giữ vệ
sinh môi trường, xử lý rác thải ở gia đình, nhà trường sạch sẽ, chống mê tín dị
đoan, biết vận dụng kiến thức hóa học thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày,
sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật phải đeo khẩu trang, mặc quần áo
bảo hộ lao động để bảo vệ sức khỏe .Thực hiện nguyên lí học đi đôi với hành
góp phần nâng cao hiệu quả dạy học hóa học. Thống kê bài kiểm tra kết quả đạt
như sau.


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
15
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
Bài
kiểm tra
TSHS
Giỏi Khá TB Yếu Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
Đầu năm 39 2 5,1 5 12,8 17 43,5 12 30,7 3 7,6

Kỳ I 39 5 12,8 8 20,5 19 48,7 7 17,9 0 0
2. Bài học kinh nghiệm:
Phát triển kỹ năng vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn là một nội dung
quan trọng giúp cho việc học hóa trở nên có ý nghĩa đối với học sinh vì vậy giáo
viên phải không ngừng học tập và trau rồi kiến thức trong sách giáo khoa, tài liệu
tham khảo chương trình bồi dưỡng thường xuyên trao đổi với đồng nghiệp. Nắm
vững đối tượng học sinh, nắm vững nguyên nhân và những hạn chế của học sinh,
nắm vững kiến thức liên hệ thực tế để vận dụng cho phù hợp thường xuyên trong
quá trình dạy học, góp phần nâng cao hiệu quả dạy học hóa học ở trường trung
học cơ sở. Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã rút ra từ thực tế trong quá
trình giảng dạy hóa học ở trường THCS. Trên cơ sở lý luận và thực tế thông qua
một số ví dụ, bài viết không sao tránh khỏi thiếu sót tôi rất mong được các bạn
đồng nghiệp, ban giám khảo cùng trao đổi góp ý kiến. Xin cảm ơn!
Chư sê, ngày 12 tháng 2 năm 2009.
Người viết


Mai Thị Nguyệt


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
16
Kinh nghiệm giúp học sinh vậ dụng kiến thức Hóa Học để giải thích các hiện tượng
trong thực tế
Tài liệu tham khảo :

1. Sách giáo khoa Hóa học lớp 8 + 9 nhà xuất bản giáo dục năm 2004.
2. Sách bài tập Hóa học lớp 8 + 9 nhà xuất bản giáo dục năm 2004.
3. Sách giáo viên Hóa học lớp 8 + 9 nhà xuất bản giáo dục năm 2004.
4. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên chu kỳ 2004-2007.

5. Tài liệu bồi dưỡng Hóa học THCS năm 2004.
6. Những câu hỏi kỳ thú trong thế giới Hóa học Nhà xuất bản Lao động năm
2007.


Mai Thị Nguyệt Trường THCS Lương Thế Vinh Trang
17