Sự hấp thụ nước của rễ pot

Sự hấp thụ nước
của rễ




Đặc điểm sinh học của hệ rễ
thích nghi với chức năng hút
nước.
Qua nghiên cứu của nhiều nhà khoa
học cho thấy rễ có khả năng đâm
sâu, lan rộng, khả năng phân nhánh
có bề mặt và độ dài lớn hơn thân và
lá gấp bội.
Nhờ có những đặc tính trên, rễ có
khả năng sử dụng lượng ẩm phân
tán, ít ỏi và chất khoáng khá
nghèo nàn trong môi trường
đất. Viện sĩ Macximov (1944) đã
nói: "Trái với quan niệm thông
thường hệ rễ không phải đính chặt,
bất động trong một miền nhất định
nào đó của đất mà luôn luôn di
chuyển về đằng trước tựa như một
đàn khổng lồ loài vật nhỏ bé đào
liếm quanh mỗi hạt cát gặp
phải và tách những màng nước
mỏng dính từ đó. Do đó không chỉ
nước chảy theo mao quản tới đầu

rễ, mà đầu rễ được trượt theo nước
và vì mục đích đó chúng ủi đào đất
một cách mảnh liệt không bỏ sót
một ly khối nước nào không sử
dụng. Lúc các lớp đất mặt càng
khô, hệ rễ càng ngày càng đâm sâu
vào lòng đất".
Hoạt động hút nước và bơm
nước vào rễ.
Khả năng hấp thụ tích cực của
nước từ đất và đẩy nó vào
lòng mạch lên thân của rễ cây biểu
hiện rõ ràng trong hiện tượng rỉ
nhựa và ứ giọt. Nhựa rỉ ra có thành
phần rất phức tạp. Ngoài các muối
khoáng trong nhựa còn có các acid
hữu cơ, acid amin, đường, protein
và các chất hữu cơ khác. Nguyên
nhân gây ra hiện tượng rỉ nhựa là
do rễ sản sinh ra áp lực. nếu ta đem
chỗ cắt gắn liền với áp lực kế thì ta
sẽ đo được áp lực rễ lớn hay bé.
Các loài cỏ thường không quá
1 atm, cây gỗ cao hơn ít nhiều.
Theo White (1949), ngay rễ Cà
chua có trường hợp cây tạo nên
một lực đẩy tới 3-10 atm. Trong
cùng một cây có rỉ nhựa nhiều hay
ít phụ thuộc vào trạng thái tuổi,
trạng thái sinh lí, sự sinh trưởng

mạnh hay yếu. Đối với loại cây một
năm thì sau khi ra hoa hiện tượng rỉ
nhựa giảm xuống rõ rệt. Chính áp
lực rễ đã gây ra quá trình hút nước
chủ động cho cây. Giải thích cơ chế
áp lực rễ, cho đến nay chưa hoàn
toàn nhất trí. Theo một số tác giả,
rễ có thể hút nước chủ động là nhờ
cơ chế thẩm thấu (động cơ dưới).

Thí nghiệm đo áp suất rễ
Hiện tượng ứ giọt có thể thấy được
lúc ban mai. Vào thời gian ban
đêm khí hậu lạnh, chung quanh
không khí được bão hòa hơi
nước, khiến quá trình hoát nước từ
lá bị hạn chế. Hiện tượng ứ giọt có
tác dụng duy trì sự cân bằng giữa
hấp thu và thoát nước và là dấu
vết còn lại của hình thức trao đối
nưóc của tổ tiên thủy sinh xa xưa.
Số lượng ứ giọt biến đổi rất lớn, có
lúc chỉ có mấy giọt, có lúc trên một
lá trong một buổi tối có đến 10ml
nước. Thành phần các chất trong
nước ứ giọt cũng bao gồm cả chất
vô cơ và hữu cơ.
Hai hiện tượng rỉ nhựa và ứ giọt là
do khả năng hút nước và đẩy nước
một cách chủ động của rễ lên thân.

Chúng có lên quan khăng khít với
hoạt động sống của cây đặc biệt là
quá trình hô hấp.
Lúc xử lý hóa chất gây mê (ether,
chloroform ) hoặc các độc tố hô
hấp (KCN, CO ) ta thấy hiện
tượng rỉ nhựa cũng như ứ giọt bị
đình chỉ. Các dẫn liệu chứng tỏ quá
trình hút nước chủ động của rễ đòi
hỏi tiêu hao năng lượng là một
khâu trong phức hệ các quá trình
trao đối chất.