vienglangbac

Ngữ văn 9 Tiết 117
GV bộ môn:Lương Thị Ái
Trường THCS Phù Đổng
Tiết 117 VIẾNG LĂNG BÁC
(Viếng lăng Bác)
I/ Mục tiêu cần đạt: Giúp HS:
-Cảm nhận được niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết thành kính, vừa
tự hào, vừa đau xót của tác giả từ miền Nam mới được giải phóng ra viếng lăng Bác.
-Thấy được những đặc điểm nghệ thuật: Giọng ddieeuj trang trọng, tha thiết
phù hợp với tâm trạng và cảm xúc, nhiều hình ảnh ẩn dụ có giá trị súc tích và gợi cảm.
Lời thơ dung dị mà co đúc, giàu cảm xúc mà lắng đọng.
II/ Chuẩn bị:
- GV:Tranh ảnh,phim tư liệu về Bác,chân dung tác giả Viễn Phương, bài hát
“Viếng lăng Bác”
-HS: Soạn bài, sưu tầm tranh ảnh về Bác và tập hát nếu có điều kiện
III/ Tiến trình tổ chức
HĐ1/Mở tranh về Bác có liên quan đến tiết học cho HS xem ( slide1)
Nội dung HĐ của thầy HĐ của trò
HĐ2/Mở đoạn phim tư
liệu ( Slide2)
HĐ3/Tìm hiểu vài nét về
tác giả- tác phẩm:(SGK)
-Các em xem đoạn phim tư liệu sau và
cho biết đó là cảnh gì?
-Trình bày cảm xúc của em khi xem
đoạn phim này?
*Giới thiệu bài:
Đây là cảnh Bác mất. Ngày 2/9/1969 Bác
đã ra đi. Sự ra đi ấy là nỗi đau của toàn
dân tộc.Đặc biệt là nhân dân miền Nam,
bởi chưa một lần gặp Bác do hoàn cảnh

chiến tranh chia cắt hai miền Bắc – Nam.Vì
thế , khi đất nước thống nhất, lăng Bác
hoàn thành, năm 1976 Viễn Phương đã ra
viếng lăng Bác.Với lòng thành kính, nỗi
đau, niềm mong nhớ, nhà thơ đã diễn tả
dòng cảm xúc ấyqua bài thơ “ Viếng lăng
Bác”mà hôm nay chúng ta sẽ học.
-Cô xin giới thiệu đây là chân dung Viễn
Phương ( Mở chân dung nhà thơ Viễn
Phương - Slide 4)).Em hãy cho biết vài
nét về tác giả.
-Cho biết hoàn cảnh sáng tác bài thơ?
-Mở tranh lăng Bác (Slide 5)
-Xem và trả
lời
-Trình bày
-Nghe
-Xem và cho
biết vài nét về
tác giả
-Trả lời
-Xem tranh
Lương Thị Ái Trường THCS Phù Đổng
1
Ngữ văn 9 Tiết 117
HĐ4/Đọc văn bản, tìm
hiểu chú thích:
-Giọng đọc: Thành kính,
trang nghiêm, tha thiết.
-Tìm hiểu các chú thích

1,2,3
HĐ5/Tìm hiểu văn bản:
1/ Khổ 1:
Con…Bác(Xưng hô)
miền Nam
thăm
Thân mật, gần gũi,ấm
áp;tình cảm trìu mến
-….hàng tre bát ngát: Hình
ảnh quen thuộc
-Ôi! Hàng tre xanh xanh…
Bão táp mưa sa…thảng
hàng(ẩn dụ, thành ngữ)
*Bình : Đây là công trình lớn thể hiện tấm
lòng của nhân dân đối với Bác, vật liệu xây
dựng từ mọi miền đất nước về đây, trong đó
có đá Non Nước của Quảng Nam- Đà Nẵng
ta
GV đọc qua một lần rồi gọi HS đọc
-Cho biết mạch cảm xúc của bài thơ
được triển khai theo trình tự nào?
-Đọc lại khổ1. Cho biết tác giả xưng hô
với Bác như thế nào?
-Từ “con” thể hiện cảm xúc, tình cảm
đối với Bác như thế nào?
*Bình: Đã học xưng hô trong hội thoại, từ
ngữ xưng hô của Việt Nam vô cùng phong
phú. Tác giả không xưng “tôi” mà dùng từ
“con” thể hiện sự thân mật, gần gũi ấm áp,
chân thành.

-Từ “thăm” và “viếng” có gì khác nhau?
Tại sao ở tiêu đề tác giả dùng từ
“viếng”mà ở câu 1 lại dùng từ “thăm”?
-Câu 1 có nội dung gì?
*Bình: Câu 1 không chỉ là một thông báo
mà cụm từ “miền Nam”gợi bao cảm xúc
dồn nén, thổn thức, nghẹn ngào. Vì sinh
thời Bác canh cánh, đau đáu một nỗi niềm
miền Nam. Bởi “ Miền Nam là máu của
máu Viêt Nam, thịt của thịt Việt Nam
Sông có thể cạn, núi có thể mòn
Nhưng chân lí ấy vẫn không hề thay đổi”
-Theo bước chân của Viễn Phương từ xa
viếng lăng.Hình ảnh đầu tiên có ấn
tượng nhất là gì? Đây là cảnh như thế
nào của làng quê Việt Nam?
-Hình ảnh hàng tre gợi cho em suy nghĩ
gì ở hai câu thơ tiếp theo? Nghệ thuật
nào được sử dụng? Thành ngữ này liên
tưởng đến điều gì?
-Nghe
-Trả lời
-Đọc và trả
lời câu hỏi
-Trả lời
-Nghe
-Phân biệt sự
khác nhau và
trả lời câu hỏi
-Trả lời

-Nghe
-Trả lời
-Trả lời
Lương Thị Ái Trường THCS Phù Đổng
2
Ngữ văn 9 Tiết 117
Tre- Biểu tượng cho con
người Việt Nam: Kiên
cường, bất khuất.
2/ Khổ 2:
….mặt trời trong lăng rất
đỏ (ẩn dụ)
*Bình : Nhằm chỉ những khó khăn, gian
khổ, những vinh quang và cay đắng mà
nhân dân ta đã vượt qua trong trường kì
dựng nước và giữ nước “đứng thẳng hàng”
là tinh thần đoàn kết đấu tranh; chiến đấu
anh dũng, không bao giờ chịu khuất phục.
 Tre tượng trưng cho gì?
-Đọc những câu thơ, văn nói về cây tre
Việt Nam.
*Bình: Trong lăng Bác có rất nhiều loại
cây và hoa từ khắp mọi miền đất nước tự
hội về đây đâm chồi, phô sắc, toả ngát
hương thơm như: Vạn tuế, chò nâu của đất
tổ từ Vĩnh Phú, dầu nước, hoa ban,đào, mai
tứ quý, mai vàng miền Nam, song mai Đông
Mĩ, hoa dạ hương…Nhưng tại sao tác giả
chỉ chọn cây tre? Bởi tre chính là biểu
tượng cho con người Việt Nam: kiên cường,

bất khuất.
-Gọi HS đọc khổ 2.
-Ở khổ 2 có mấy hình ảnh ẩn dụ? Đó là
những hình ảnh nào?
-Hãy trình bày cảm nhận của em về hai
câu thơ “Ngày ngày…rất đỏ”.
-Tại sao tác giả ví Bác với mặt trời?
*Bình: Ta bắt gặp nhiều nhà thơ cũng đã
ví Bác như thế
+ “ Bác Hồ là vị cha chung
Là sao Bắc Đẩu là vừng thái dương”
+ “Người rực rỡ một mặt trời cách mạng
Mà Đế Quốc là loài dơi hốt hoảng”.
Nếu như có một mặt trời ngày ngày đi
qua trên lăng để mang ánh sáng sự sống
đến cho vạn vật muôn loài thì trong lăng
cũng có một mặt trời đó chính là Bác. Bác
chính là nguồn sáng soi đường dẫn lối, đem
đến sự sống, độc lập tự do, hạnh phúc cho
dân tộc Việt Nam. Với nghệ thuật ẩn dụ đã
cho thấy công lao to lớn của Bác, sự vĩ đại
của Bác được sánh đôi ngang tầm với vũ
trụ. Bởi biết bao nhiêu người đã ra đi tìm
đường cứu nước nhưng đều thất bại nhưng
-Nghe
-Trả lời
-Đọc
-Nghe
-Đọc
-Trả lời

-Trình bày
-Trả lời
-Nghe
Lương Thị Ái Trường THCS Phù Đổng
3
Ngữ văn 9 Tiết 117
 Sự vĩ đại của Bác và
lòng tôn kính của nhà thơ
đối Bác.
-Ngày ngày dòng người…
thương nhớ
Kết tràng hoa…(ẩn dụ)
Lòng thương nhớ, thành
kính thiêng liêng của nhân
dân đối với Bác.
3/ Khổ3:
-Bác nằm…dịu hiền Vẻ
đẹp thanh thảng; khung
cảnh yên tĩnh, thiêng liêng.
-…trời xanh…mãi mãi (ẩn
dụ)
Sự trường tồn, bất diệt
chỉ có Bác năm 1911 ra đi và tìm ra con
đường cứu nước. Đến năm 1941 trở về đã
lánh đạo cách mạng lật đổ áp bức đem lại
con đường sống cho dân tộc.
-Với nghệ thuật ẩn dụ cho thấy tình cảm
gì của nhà thơ đới với Bác?
-(Mở tranh đoàn người viếng lăng
Bác).( Slide 8)

-Đây là cảnh dòng người viếng lăng Bác.
Hình ảnh dòng người vào lăng viếng Bác
được nhà thơ liên tưởng đến gì?
-Em hiểu gì về hình ảnh này?
*Bình: Vào những năm sau ngày đất nước
mới được giải phóng, nhân dân miền Nam
rất khao khát được gặp Bác. Có thể nói
những con người miền Nam trong đó có tác
giả phải ưu tú lắm mới được đi viếng Bác.
Mỗi người được ví như một đoá hoa, dòng
người là một tràng hoa và họ đi trong
thương nhớ khôn nguôi để dâng lên cuộc
đời 79 mùa xuân của Bác.
-Với hình ảnh ẩn dụ trên câu thơ diễn tả
cảm xúc gì của dòng người đối với Bác?
Khi vào lăng, tác giả có những cảm
xúc gì chúng ta tìm hiểu tiếp khổ 3.
-Gọi HS đọc khổ 3.Khổ thơ đã gợi ra
một khung cảnh như thế nào?
*Bình: Bác nằm đó, Người như đang ngủ
say giữa ánh sáng diều dịu như một vầng
trăng. Câu thơ gợi ta nhớ đến những bài
thơ tràn ngập ánh trăng của Người.
-Thử đọc những bài thơ nói về trăng của
Bác.
-Nếu ở khổ 2 ta bắt gặp hình ảnh Bác Hồ
được ngầm ví với mặt trời thì ở khổ 3 tác
giả dùng hình ảnh nào để nói về Bác?
Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì? Cho
biết tác dụng của nghệ thuật đó.

*Bình: Trên đầu ta là bầu trời xanh, Bác
chúng ta được ví như trời xanh.
Tố Hữu viết:
-Trả lời
-Xem
-Trả lời
-Trả lời
-Nghe
-Trả lời
-Đọc và trả
lời câu hỏi
-Nghe
-Đọc
-Trả lời
-Nghe
Lương Thị Ái Trường THCS Phù Đổng
4
Ngữ văn 9 Tiết 117
-… nhói : Nỗi đau vô tận
4/ Khổ 4:
-Mai về …thương trào
nước mắt
Cảm xúc dâng trào mãnh
liệt
-Muốn làm…(điệp ngữ)
Con chim, đoá hoa, cây
tre trung hiếu
Ước nguyện chân thành,
khao khát mãnh liệt được
gần Bác.

“Bác ngồi đó lớn mênh mông
Trời xanh, biển rộng, ruộng đồng nước
non”
Nếu ở khổ2 ta thấy Bác được ví như mặt
trời rực rỡ thì ở khổ 3 Bác lại là trời xanh
vĩnh cửu. Đó là những vật thể có ý nghĩa
trường tồn gần như vĩnh viễn nếu so với đời
sống của mỗi cá nhân con người.
-Vẫn biết là Bác trường tồn, bất diệt
nhưng tác giả vẫn không thể kìm nén
cảm xúc. Từ ngữ nào thể hiện điều đó?
-Mức độ cảm xúc ấy như thế nào?
*Bình : Người đã hoá thành thiên nhiên,
đất nước, dân tôc. Người đã ra đi nhưng sự
nghiệp của Người vẫn còn mãi. Dù vẫn tin
như thế nhưng không thể không đau xót
trước sự ra đi của Người. Bởi thực tế Bác
không còn sống.
Biết là Bác vẫn còn sống mãi với non
sông đất nước nhưng khi rời lăng tác giả
không thể không đau xót. Hãy đọc khổ
4.
-“Thương trào nước mắt”cụm từ miêu tả
cảm xúc như thế nào?
-Ở 3 câu thơ sau biện pháp tu từ nào thể
hiện đậm nét?
-Điệp ngữ “muốn làm”thể hiện điều gì?
Ước nguyện lăp đi lặp lại nhiều lần là
ước nguyện như thế nào? Và tác giả

muốn làm gì?
-Tác giả muốn làm gì? Những ước muốn
đó đẹp như thế nào?
*Bình: Nhà thơ muốn được hoá thân.Muốn
làm con chim để cất tiếng hót cho lăng Bác
được vui; muốn làm đoá hoa toả sắc hương
quanh lăng Người. Đặc biệt là cây tre trung
hiếu nhập vào hàng tre bát ngát nơi lăng
Bác để bảo vệ Bác.Thể hiện tấm lòng trung
thành, chung thuỷ sắt son của nhà thơ đối
với Bác.
Nhà thơ nguyện luôn ở bên Bác. Ước
muốn của nhà thơ cũng chính là ước muốn
-Trả lời
-Trả lời
-Nghe
-Nghe và đọc
-Trả lời
-Trả lời
-Trả lời
-Trả lời
-Nghe
Lương Thị Ái Trường THCS Phù Đổng
5
Ngữ văn 9 Tiết 117
IV/ Tổng kết:(SGK)
của mỗi chúng ta.Và nhà thơ đã nói hộ nỗi
lòng của chúng ta. Chắc có lẽ các em và cô
cũng vậy, muốn được một lần viếng lăng
Bác.Vậy chúng ta phải sống, học tập, làm

việc như thế nào để trở thành một đoá hoa
trong tràng hoa để dâng lên cho Người.
Có lẽ ngày mai đây khi nhà thơ về miền
Nam, chân bước đi nhưng lòng còn ở lại
bên Bác.
Một điều mà các em chưa biết, khi sinh
thời, ai được gần gũi sống bên Bác là một
hạnh phúc:
Tố Hữu viết:
+ “Ta bên Người, Người toả sáng bên ta
Ta bỗng lớn ở bên Người một chút”
+ “Bàn tay con nắm tay cha
Bàn tay Bác ấm vào da vào lòng”
Dù biết như thế nhưng tác giả không thể
ở lại mà phải về để tiếp tục xây dựng, tiếp
tục sự nghiệp của Bác ngày một lớn mạnh
hơn.
Chúng ta không được hạnh phúc được
gặp bác nhưng chúng ta rất tự hào khi mình
là con cháu của Người-một thiên tài, danh
nhân văn hoá thế giới.
-Bài thơ sử dụng phương thức biểu đạt
chính nào?
-Cho biết giá trị nội dung và nghệ thuật
của bài thơ.
*Bài tập trắc nghiệm:
1/Những giá trị nghệ thuật nào được sử
dụng trong bài?
A.Bài thơ có giọng điệu tha thiết, trang
trọng

B.Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp gợi
cảm
C.Ngôn ngữ bình dị và cô đúc
D.Cả A, B và C
(Đáp án D)
2/Nội dung của bài thơ là:
A.Khắc hoạ hình ảnh cây tre Việt Nam
B.Ca ngợi sự vĩ đại của Bác Hồ
-Trả lời
-Trả lời
-Trả lời qua
bài tập trắc
nghiệm
Lương Thị Ái Trường THCS Phù Đổng
6
Ngữ văn 9 Tiết 117
C.Mong ước được gần Bác
D.Lòng thành kính, niềm xúc động sâu
sắc của nhà thơ, của mọi người khi vào
lăng viếng Bác.
(Đáp án D)
Bài tập thảo luận:
Nối nội dung cột A với nội dung cột B
sao cho phù hợp về sự thống nhất giữa
nghệ thuật và nội dung của bài thơ.
Cột A
1.Giọng thơ tha thiết, trang trọng
2.Ngôn ngữ bình dị, cô đọng
3.Có nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp, gợi cảm
Cột B

a.Bộc lộ tình cảm chân thành
b.Ca ngợi sự vĩ đại cao cả, lòng thành
kính đối với Bác
c.Thể hiện niềm xúc động thiêng liêng
ĐÁP ÁN: 1c, 2a, 3b
Có thể nói bài thơ rất thành công, là bài
thơ thể hiện cảm xúc về Bác hay nhất của
tác giả. Bài thơ đã được phổ nhạc,mời các
em cùng thưởng thức.( Mở nhạc bài “Viếng
lăng Bác”)
*GD: Các em hãy cố gắng phấn đấu học
tập thật tốt để một dịp nào đó vào lăng
viếng Bác dâng lên những bông hoa tươi
thắm cho Người.
-Đọc ghi nhớ
-Thảo luận
nhóm
-Nghe
-Nghe
V/ Dặn dò:
-Học thuộc lòng bài thơ và phân tích các hình ảnh ẩn dụ
-Soạn: “ Sang thu”.Cần chú ý cảm nhận tinh tế của tác giả khi đất trời vào thu được
thể hiện qua các khổ thơ như thế nào?
VI/ Rút kinh nghiệm:
Lương Thị Ái Trường THCS Phù Đổng
7
Ngữ văn 9 Tiết 117
3.Nối cột A với cột B bằng cách điền vào chỗ chấm ( ) sao cho phù hợp về sự
thống nhất giữa nghệ thuật và nội dung của bài thơ.

stt A stt B A - B
1 Giọng thơ tha thiết, trang
trọng
a Bộc lộ tình cảm chân thành 1
2 Ngôn ngữ bình dị, cô đúc b Ca ngợi sự vĩ đại cao cả, lòng
thành kính đối với Bác
2
3 Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn
dụ đẹp gợi cảm
c Thể hiện niềm xúc động thiêng
liêng
3
BÀI TẬP THẢO LUẬN
3. Nối cột A với cột B bằng cách điền vào chỗ chấm ( ) sao cho phù hợp về sự
thống nhất giữa nghệ thuật và nội dung của bài thơ.

stt A stt B A - B
1 Giọng thơ tha thiết, trang
trọng
a Bộc lộ tình cảm chân thành 1
2 Ngôn ngữ bình dị, cô đúc b Ca ngợi sự vĩ đại cao cả, lòng
thành kính đối với Bác
2
3 Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn
dụ đẹp, gợi cảm
c Thể hiện niềm xúc động thiêng
liêng
3
3. Nối cột A với cột B bằng cách điền vào chỗ chấm ( ) sao cho phù hợp về sự
thống nhất giữa nghệ thuật và nội dung của bài thơ.

stt A stt B A - B
1 Giọng thơ tha thiết, trang
trọng
a Bộc lộ tình cảm chân thành 1
2 Ngôn ngữ bình dị, cô đúc b Ca ngợi sự vĩ đại cao cả, lòng
thành kính đối với Bác
2
3 Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn
dụ đẹp, gợi cảm
c Thể hiện niềm xúc động thiêng
liêng
3

Lương Thị Ái Trường THCS Phù Đổng
8