CẤP CỨU NGỪNG TUẦN HOÀN (Kỳ 1) potx

CẤP CỨU NGỪNG TUẦN HOÀN
(Kỳ 1)
I. ĐẠI CƯƠNG
- Ngừng tuần hoàn có thể xảy ra bất cứ nơi nào trên đường phố, trong bệnh
viện, tại các khoa phòng. Nguyên nhân ngừng tuần hoàn rất nhiều, thậm chí có
trường hợp không rõ nguyên nhân. Vì vậy bất cứ bác sĩ nào cũng phải biết tham
gia cấp cứu ngừng tuần hoàn.
- Chết lâm sàng là tình trạng xảy ra ở bệnh nhân kể từ khi ngừng hoạt động
của tuần hoàn cho tới khi những tổn thương cơ thể không hồi phục của não. Thời
gian này kéo dài khoảng 5 phút. Quá thời gian này não sẽ xuất hiện những tổn
thương không hồi phục, giai đoạn này được gọi là chết sinh vật. Các biện pháp hồi
sinh không mang lại kết quả.
II. NGUYÊN NHÂN NGỪNG TUẦN HOÀN
1. Ngoại khoa:
- Ngừng tuần hoàn xảy ra lúc đang phẫu thuật do tai biến gây mê, do mất
máu nhiều dẫn đến thiếu oxy tổ chức.
- Đa chấn thương gây chấn thương sọ não và sốc.
2. Do nội khoa:
- Do tim:
+ Rối loạn nhịp (Blốc nhĩ thất như Blốc xoang nhĩ).
+ Kích thích trực tiếp vào tim luồn catheter hoặc dây điện cực vào tim.
+ Tắc động mạch vành: do khí, do cục máu, chụp động mạch vành bằng
thuốc cản quang.
- Do dùng quá liều các thuốc chữa loạn nhịp tim không đúng quy cách:
uống lợi tiểu và dùng Digital không bù kali.
- Do tai biến mạch máu não: gây tăng áp lực nội sọ, tụt não gây ngừng thở,
ngừng tim.
- Do tai nạn nhiễm độc.
+ Điện giật, sét đánh gây rung thất.
+ Ngộ độc Aconitin, nọc cóc làm chậm nhịp tim hoặc rung thất.
+ Tình trạng nhiễm toan trong các bệnh như đái đường do tuỵ, suy thận

hoặc tuần hoàn ngoài cơ thể không đảm bảo kỹ thuật.
- Do suy hô hấp cấp: đây là nguyên nhân thường gặp nhất trong lâm sàng,
cũng như ở khoa hồi sức cấp cứu. Một bệnh nhân hôn mê, rối loạn nhịp thở mất
phản xạ ho có thể ngừng tuần hoàn vì tụt lưỡi sặc gây suy hô hấp cấp.
III. SINH BỆNH HỌC
- Hoạt động của não phụ thuộc vào cung lượng máu lên não và sự cung cấp
oxy và glucose cho cơ thể.
- Mỗi phút não cần 3,5 ml oxy, 5 mg glucose. Dự trữ glucose và oxy tiếp
tục cung cấp cho tế bào não 2 phút sau khi ngừng tuần hoàn. Khi cung lượng máu
lên não giảm xuống còn 25 ml, bình thường là 75 ml, tổn thương não sẽ không hồi
phục sau 4-5 phút ngừng tuần hoàn, còn tim vẫn tiếp tục đập trong 2-3 giờ trong
tình trạng thiếu oxy.
- Hậu quả của ngừng tuần hoàn dẫn tới toan chuyển hóa, tăng acid lactic
tăng kali máu.
IV. PHÂN LOẠI NGỪNG TUẦN HOÀN
1. Ngừng tim (vô tâm thu):
- Ở thì tâm trương: tim giãn nhẽo, tím nếu thiếu oxy gây ngừng tim, nhạt
màu nếu thiếu máu cấp.
- Ở thì tâm thu: hiếm hơn như trong ngộ độc các thuốc co mạch.
2. Rung thất:
- Rung thất biên độ lớn: lớn hơn 1,5 mm gặp ở các bệnh nhân mới ngừng
tuần hoàn chưa thiếu oxy nhiều.
- Rung thất sóng nhỏ: biên độ dưới 1,5 mm.
3. Tim không hiệu quả:
Trên lâm sàng có ngừng tuần hoàn, tim vẫn hoạt động nhưng co bóp không
hiệu quả.
- Không còn máu để tống ra ngoại biên như trong thiếu máu cấp.
- Rối loạn nhịp tim: nhịp tự thất.
- Phân ly điện cơ: điện tâm đồ gần như bình thường hoặc gần như bình
thường nhưng tâm thất không co bóp chỉ còn vài nhóm cơ hoạt động trên mặt

ngoài của tim.
Hậu quả của ngừng tuần hoàn gây thiếu oxy tổ chức. Các tổ chức muốn
được hoạt động trở lại phải được cung cấp oxy đầy đủ. Điều này nói lên tầm quan
trọng của việc thông khí nhân tạo trong hồi sinh tim - phổi - não.
Khi có rung thất dù sóng to, sóng nhỏ thì việc thông khí nhân tạo vẫn rất
cần thiết.
4. Nếu can thiệp sớm:
Tim có thể đập trở lại, não có thể không hồi phục hoặc hồi phục chậm.
Hồi sinh não tiếp tục ngừng sau khi giải quyết tình trạng cấp cứu là một
công việc rất phức tạp.
V. TRIỆU CHỨNG VÀ CHẨN ĐOÁN NGỪNG TUẦN HOÀN
- Hôn mê đột ngột.
- Không bắt được mạch ở các động mạch lớn như động mạch bẹn động
mạch cảnh.
- Ngừng thở hoặc thở ngáp vì ngừng thở hẳn thường xảy ra sau ngừng tuần
hoàn khoảng 45-60 giây.
- Da xám, tím tái.
- Đồng tử giãn to, dấu hiệu này xảy ra sau khi ngừng tuần hoàn khoảng 30-
40 phút chứng tỏ não đã bắt đầu bị tổn thương.
- Thấy máu không chảy khi đang phẫu thuật.
+ Da nhợt nhạt nếu thiếu máu cấp.
+ Da tím ngắt nếu có suy hô hấp cấp.
- Hai triệu chứng cơ bản để xác định có ngừng tuần hoàn là:
+ Hôn mê đột ngột.
+ Không sờ thấy mạch đập ở các động mạch lớn.