Quản lý văn hóa nhà trường phần 1 (Bài giảng)

QUẢN LÝ
QUẢN LÝ
VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG
VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG
1
QUẢN LÝ
QUẢN LÝ
VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG
VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG
2


“
“
Một điều thực sự quan trọng đối
Một điều thực sự quan trọng đối
với người lãnh đạo là xây dựng
với người lãnh đạo là xây dựng
và quản lý văn hóa. Người lãnh
và quản lý văn hóa. Người lãnh
đạo tài ba là một người lãnh đạo
đạo tài ba là một người lãnh đạo
có năng lực giải quyết những vấn
có năng lực giải quyết những vấn
đề liên quan tới văn hóa”.
đề liên quan tới văn hóa”.
(Edgar Henry Schein, 1985)
(Edgar Henry Schein, 1985)
3

“
“
Người lãnh đạo giỏi biết rằng bỏ
Người lãnh đạo giỏi biết rằng bỏ
nhiều công sức để xây dựng văn
nhiều công sức để xây dựng văn
hóa là việc làm hết sức cần thiết
hóa là việc làm hết sức cần thiết
cho sự phát triển”.
cho sự phát triển”.


(Micheal Fullan, 2001)
(Micheal Fullan, 2001)
4
Mục tiêu môn học
Mục tiêu môn học
Người học có khả năng nhận diện những
Người học có khả năng nhận diện những
yếu tố làm nên văn hóa nhà trường
yếu tố làm nên văn hóa nhà trường
Tác động vào văn hóa của trường mình,
Tác động vào văn hóa của trường mình,
Hình thành các chuẩn mực, giá trị, truyền
Hình thành các chuẩn mực, giá trị, truyền
thống hướng tới mục tiêu đào tạo của nhà
thống hướng tới mục tiêu đào tạo của nhà
trường
trường
5

Những câu hỏi đặt ra
Những câu hỏi đặt ra
Văn hóa nhà trường là gì?
Văn hóa nhà trường là gì?
Tại sao quan tâm đến văn hóa nhà trường?
Tại sao quan tâm đến văn hóa nhà trường?
Làm thế nào để nhận diện văn hóa của một nhà
Làm thế nào để nhận diện văn hóa của một nhà
trường?
trường?
Văn hóa của trường chúng ta hiện tại thế nào?
Văn hóa của trường chúng ta hiện tại thế nào?
Văn hóa của trường chúng ta sẽ phải như thế nào
Văn hóa của trường chúng ta sẽ phải như thế nào
trong tương lai?
trong tương lai?
Làm thế nào để xây dựng và nuôi dưỡng những
Làm thế nào để xây dựng và nuôi dưỡng những
giá trị văn hóa tích cực, lành mạnh?
giá trị văn hóa tích cực, lành mạnh?
6
Khái niệm văn hóa nhà trường
Khái niệm văn hóa nhà trường
Tầm quan trọng của văn hóa nhà trường
Tầm quan trọng của văn hóa nhà trường
Nhận diện văn hóa nhà trường
Nhận diện văn hóa nhà trường
Nghiên cứu thực trạng văn hóa nhà trường
Nghiên cứu thực trạng văn hóa nhà trường
hiện nay

hiện nay
Văn hóa nhà trường trong thế kỷ XXI
Văn hóa nhà trường trong thế kỷ XXI
Xây dựng và nuôi dưỡng văn hóa nhà trường
Xây dựng và nuôi dưỡng văn hóa nhà trường
7
Chủ đề
Chủ đề


Chủ đề 1
Chủ đề 1
Khái niệm văn hóa nhà trường
Khái niệm văn hóa nhà trường
Định nghĩa văn hóa
Định nghĩa văn hóa
Văn hóa cộng đồng
Văn hóa cộng đồng
Văn hóa tổ chức
Văn hóa tổ chức
Văn hóa nhà trường
Văn hóa nhà trường
Định nghĩa văn hóa
Định nghĩa văn hóa
Văn hóa là gì?
Văn hóa là gì?
12
•
Phong tục tập quán
Phong tục tập quán

•
Ngôn ngữ
Ngôn ngữ
•
V
V
ăn học
ăn học
, thơ ca
, thơ ca
•
Âm nhạc
Âm nhạc
•
Lễ hội
Lễ hội
•
T
T
rò chơi dân gian
rò chơi dân gian
•
Nghệ thuật biểu diễn
Nghệ thuật biểu diễn
•
Trang phục
Trang phục
•
Kiến trúc, mỹ thuật
Kiến trúc, mỹ thuật

•
Ẩm thực
Ẩm thực
•
Hệ thống giá trị
Hệ thống giá trị
•
Đức tin…
Đức tin…
Định nghĩa văn hóa
Định nghĩa văn hóa
“
“
Văn hóa soi đường cho quốc dân đi.”
Văn hóa soi đường cho quốc dân đi.”




(Hồ Chí Minh)
(Hồ Chí Minh)
13
Chủ tịch Hồ Chí Minh được
UNESCO tôn vinh là Danh nhân
Văn hóa Thế giới
Định nghĩa văn hóa
Định nghĩa văn hóa


“

“
Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài
Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài
người mới sáng tạo và phát minh ra
người mới sáng tạo và phát minh ra
ngôn ngữ, chữ viết,
ngôn ngữ, chữ viết,
đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ
đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ
thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc,
thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về mặc,
ăn, ở và các phương thức sử dụng
ăn, ở và các phương thức sử dụng
.
.
Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa.
Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa.
Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt
Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt
cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra
cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra
nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của
nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của
sự sinh tồn”
sự sinh tồn”
(Hồ Chí Minh
(Hồ Chí Minh
)
)
14

Định nghĩa văn hóa
Định nghĩa văn hóa
Văn hoá là toàn bộ những giá trị vật chất và giá
Văn hoá là toàn bộ những giá trị vật chất và giá
trị tinh thần do con người sáng tạo ra
trị tinh thần do con người sáng tạo ra
Định nghĩa văn hóa
Định nghĩa văn hóa
“
“
Văn hóa nên được đề cập đến như là một tập hợp của
Văn hóa nên được đề cập đến như là một tập hợp của
những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và xúc
những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và xúc
cảm của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội và
cảm của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội và
nó chứa đựng, ngoài văn học và nghệ thuật, cả cách
nó chứa đựng, ngoài văn học và nghệ thuật, cả cách
sống, phương thức chung sống, hệ thống giá trị, truyền
sống, phương thức chung sống, hệ thống giá trị, truyền
thống và đức tin”
thống và đức tin”
(UNESCO, 2002)
(UNESCO, 2002)
16
Định nghĩa văn hóa
Định nghĩa văn hóa
Về mặt thuật ngữ khoa học
Về mặt thuật ngữ khoa học
•

Văn hóa được bắt nguồn từ chữ Latinh "Cultus"
Văn hóa được bắt nguồn từ chữ Latinh "Cultus"
(gieo trồng)
(gieo trồng)
•
Cultus Agri là “trồng trọt nông nghiệp”
Cultus Agri là “trồng trọt nông nghiệp”
•
Cultus Animi là “trồng trọt tinh thần" tức là "sự giáo
Cultus Animi là “trồng trọt tinh thần" tức là "sự giáo
dục bồi dưỡng tâm hồn con người".
dục bồi dưỡng tâm hồn con người".
"Lao động dành cho đất là sự canh tác và
"Lao động dành cho đất là sự canh tác và
dạy dỗ trẻ em là sự trồng trọt tinh thần".
dạy dỗ trẻ em là sự trồng trọt tinh thần".
(Thomas Hobbes)
(Thomas Hobbes)
17
18
Các định nghĩa chuẩn mực
Các định nghĩa chuẩn mực
Nhấn mạnh đến các quan niệm về giá trị:
“
“
Văn hóa là các giá trị vật chất và xã hội của
Văn hóa là các giá trị vật chất và xã hội của
bất kỳ nhóm người nào bao gồm các thiết chế,
bất kỳ nhóm người nào bao gồm các thiết chế,
tập tục, phản ứng cư xử…”

tập tục, phản ứng cư xử…”


(William Isaac Thomas)
(William Isaac Thomas)
19
Các định nghĩa nguồn gốc
Các định nghĩa nguồn gốc
Định nghĩa văn hóa từ góc độ nguồn gốc của nó:
“
“
Với nghĩa rộng nhất, văn hóa chỉ tổng thể
Với nghĩa rộng nhất, văn hóa chỉ tổng thể
những gì được tạo ra, hay được cải biến bởi
những gì được tạo ra, hay được cải biến bởi
hoạt động có ý thức hay vô thức của hai hay
hoạt động có ý thức hay vô thức của hai hay
nhiều cá nhân tương tác với nhau và tác động
nhiều cá nhân tương tác với nhau và tác động
đến lối ứng xử của nhau”.
đến lối ứng xử của nhau”.
(Pitirim Alexandrovich Sorokin)
(Pitirim Alexandrovich Sorokin)
20
Các định nghĩa cấu trúc
Các định nghĩa cấu trúc
Chú trọng khía cạnh tổ chức cấu trúc của văn hóa:
“
“
Văn hóa suy cho cùng là các phản ứng lặp lại

Văn hóa suy cho cùng là các phản ứng lặp lại
ít nhiều có tổ chức của các thành viên xã hội;
ít nhiều có tổ chức của các thành viên xã hội;
Văn hóa là sự kết hợp giữa lối ứng xử mà các
Văn hóa là sự kết hợp giữa lối ứng xử mà các
thành tố của nó được các thành viên của xã
thành tố của nó được các thành viên của xã
hội đó tán thành và truyền lại nhờ kế thừa”.
hội đó tán thành và truyền lại nhờ kế thừa”.
(Ralph Linton)
(Ralph Linton)
Định nghĩa văn hóa theo những gì mà văn hóa bao hàm:
“
“
Văn hóa hay văn minh hiểu theo nghĩa rộng
Văn hóa hay văn minh hiểu theo nghĩa rộng
trong dân tộc học là một tổng thể phức hợp
trong dân tộc học là một tổng thể phức hợp
gồm kiến thức, đức tin, nghệ thuật, đạo đức,
gồm kiến thức, đức tin, nghệ thuật, đạo đức,
luật pháp, phong tục, và bất cứ những khả
luật pháp, phong tục, và bất cứ những khả
năng, tập quán nào mà con người thu nhận
năng, tập quán nào mà con người thu nhận
được với tư cách là một thành viên của xã hội”
được với tư cách là một thành viên của xã hội”


(Edward Burnett Tylor)
(Edward Burnett Tylor)

21
Các định nghĩa miêu tả
Các định nghĩa miêu tả
22
Các định nghĩa lịch sử
Các định nghĩa lịch sử
Nhấn mạnh các quá trình kế thừa xã hội, truyền thống:
“
“
Văn hóa chính là bản thân con người, cho dù
Văn hóa chính là bản thân con người, cho dù
là những người hoang dã nhất sống trong một
là những người hoang dã nhất sống trong một
xã hội tiêu biểu cho một hệ thống phức hợp
xã hội tiêu biểu cho một hệ thống phức hợp
của tập quán, cách ứng xử và quan điểm
của tập quán, cách ứng xử và quan điểm
được bảo tồn theo truyền thống”.
được bảo tồn theo truyền thống”.
(Edward Sapir)
(Edward Sapir)
23
Các định nghĩa tâm lý học
Các định nghĩa tâm lý học
Nhấn mạnh vào quá trình thích nghi, học hỏi, hình thành
thói quen:
“
Tổng thể những thích nghi của con người với
Tổng thể những thích nghi của con người với
các điều kiện sinh sống của họ chính là văn

các điều kiện sinh sống của họ chính là văn
hóa, hay văn minh.
hóa, hay văn minh.
Những sự thích nghi này được bảo đảm bằng
Những sự thích nghi này được bảo đảm bằng
con đường kết hợp những thủ thuật như biến
con đường kết hợp những thủ thuật như biến
đổi, chọn lọc và truyền đạt bằng kế thừa”.
đổi, chọn lọc và truyền đạt bằng kế thừa”.


(William Graham Sumner và Albert Galloway Keller)
(William Graham Sumner và Albert Galloway Keller)
•
300 định nghĩa khác nhau
300 định nghĩa khác nhau
•
Văn hóa là tất cả những giá trị vật
Văn hóa là tất cả những giá trị vật
thể và phi vật thể do con người
thể và phi vật thể do con người
sáng tạo ra trên nền của thế giới
sáng tạo ra trên nền của thế giới
tự nhiên.
tự nhiên.
•
Văn hóa
Văn hóa
luôn
luôn

gắn với
gắn với
Con người
Con người
24
Khái niệm văn hóa
Khái niệm văn hóa
Văn hóa cộng đồng
Văn hóa cộng đồng