Thiếu vitamin B1: “Sát thủ” nguy hiểm! ppt

Thiếu vitamin B1: “Sát thủ” nguy hiểm!

Thiếu vitamin B1 là một
bệnh khá phổ biến trên
thế giới, đây cũng là
nguyên nhân gây nhiều
bệnh nguy hiểm như:
bệnh tê phù, hội chứng
thần kinh ở trẻ em,
thiếu vitamin B1 trầm
trọng còn có thể viêm
màng não dẫn đến tử vong.

Thiamin là vitamin B đầu tiên được Funk xác định
(năm 1910) nên gọi là vitamin B1. Vitamin B1 tham
gia vào nhiều phản ứng sinh hóa và rất cần thiết trong
quá trình chuyển hóa đường; đóng vai trò trong sự
dẫn truyền thần kinh ngoại biên.


Vitamin B1 là vitamin tan trong nước, tồn tại dưới
dạng tinh thể màu trắng, rất nhạy cảm với nhiệt độ
nên bị phân hủy phần lớn khi nấu chín, ngược lại
không thay đổi hàm lượng khi trữ đông lạnh và bị
phân hủy ở pH > 8 . Muốn trở nên hoạt động B1 liên
kết với một hay nhiều nguyên tử phốt-pho. Thể
coenzym của vitamin B1 là thiamin pyrophosphat, cần
cho sự chuyển hóa acid amin có nhánh và chuyển
hóa carbodydrat; nó là coenzym tác dụng trong phản
ứng transcetolase làm trung gian cho sự chuyển đổi
của hexose và pentose phosphat.

Nhu cầu vitamin B1 và nguồn cung cấp
Với nồng độ cao thiamin được hấp thu bằng cơ chế
thụ động, nhưng ở nồng độ thấp nó được hấp thụ
bằng hệ thống vận chuyển chủ động qua trung gian
một chất mang và bị phosphoryl hóa. Vitamin B1 sau
khi được hấp thụ trong ruột non và tá tràng, nó
chuyển vào gan liên kết với phốt-pho thành dạng hoạt
động, rồi vào máu để phân bố đi khắp cơ thể. Trong
máu, vitamin B1 gắn với protein huyết tương mà chủ
yếu là albumin và hồng cầu. Các cơ quan dự trữ
thiamin bao gồm cơ, tim, gan thận và não, trong đó
cơ là nơi dự trữ chính. Trữ lượng vitamin B1 trong
các mô là rất ít, vì thế hàm lượng B1 trong cơ thể phụ
thuộc vào lượng đưa vào qua thức ăn. Vitamin B1
được dự trữ chủ yếu dưới dạng thiamin
pyrophosphat, khoảng 30mg và thời gian bán hủy
trong khoảng 9 - 18 ngày. Cơ thể bài tiết vitamin B1
qua nước tiểu.
Lượng vitamin B1 cần cung cấp hằng ngày cho cơ
thể: trẻ em 1- 12 tuổi 0,7- 1,2mg; trẻ trên 12 tuổi là
1,3 - 1,5mg; người lớn nam là 1,5mg và nữ là 1,3mg;
phụ nữ mang thai và nuôi con bú là 1,8mg.
Thiamin có nhiều trong các loại thực phẩm: nấm men
bia, mầm ngũ cốc, thịt lợn, thịt bò, rau củ, hạt và đậu,
nhìn chung vitamin B1 có trong hầu hết các loại thực
phẩm nguồn gốc động vật và thực vật nhưng hàm
lượng thấp.
Vì sao cơ thể bị thiếu vitamin B1?
Làm thế nào để
phòng thiếu vitamin

B1?
Khi phát hiện thiếu
vitamin B1 phải điều trị
càng sớm càng tốt.
Bệnh nhân cần được
nghỉ ngơi hoàn toàn;
Có thể tiêm và uống
vitamin B1: tiêm bắp
vitamin B1 25mg 2
lần/ngày, trong 3 ngày;
uống liều 10mg
vitamin B1, 2 hoặc 3
lần/ngày cho đến khi
phục hồi. Đồng thời
thực hiện chế độ dinh
dưỡng đầy đủ chất để
hỗ trợ điều trị. Đối với
trẻ em cho tiêm và
uống vitamin B1 theo
cân nặng; cho người
mẹ uống vitamin B1
liều 10mg/lần, ngày 2
lần đối với trẻ bị bệnh
còn bú. Muốn phòng
bệnh cần thực hiện
các biện pháp như
sau: không nên xay
xát gạo quá kỹ; chọn
các thực phẩm giàu
vitamin B1 trong thực

đơn hằng ngày như
thức ăn họ đậu, rau,
thịt, cá, trứng, sữa;
phụ nữ trong thời kỳ
mang thai và cho con
bú cần ăn uống đủ
chất, cần thiết bổ sung
thêm vitamin B1; hạn
Cho đến nay khoa học chưa
thấy hiện tượng thừa vitamin
B1. Ngược lại thiếu vitamin
B1 là một bệnh khá phổ biến
trên phạm vi toàn cầu.
Hầu hết những người thiếu vitamin B1 trên thế giới là
do ăn kém. Thiếu vitamin B1 cũng thường gặp hơn ở
các nước dùng gạo làm lương thực chính. Ở các
nước phương Tây, nguyên nhân chủ yếu gây thiếu
vitamin B1 là nghiện rượu và bệnh mạn tính. Rượu
ảnh hưởng gián tiếp đến sự hấp thu vitamin B1 và sự
tổng hợp thiamin pyrophosphat. Bệnh nhân suy dinh
dưỡng với bệnh gan do rượu có nguy cơ thiếu
vitamin B1 vì giảm dự trữ trong gan và cơ. Người lao
động nặng do tăng tiêu hao năng lượng, người cao
tuổi do ăn uống kém dễ bị thiếu vitamin B1. Có nhiều
phân tử có hiệu ứng chống lại vitamin B1 trong các
sản phẩm động vật và thực vật cũng như trong một
số loại thuốc kháng sinh, thuốc tránh thai
chế uống rượu,
thường xuyên bổ sung
vitamin B1 cho người

nghiện rượu
Người bị thiếu vitamin B1 giai đoạn đầu thấy chán ăn,
bực bội, thờ ơ, và thấy người mệt mỏi. Nếu thiếu
vitamin B1 kéo dài gây bệnh tê phù thể ướt hay khô.
Ở cả hai thể bệnh, bệnh nhân có biểu hiện bị đau và
dị cảm.
Bệnh tê phù thể ướt có các triệu chứng tim mạch là
chủ yếu, do chuyển hóa năng lượng cơ tim bị cản trở,
có thể xảy ra sau 3 tháng ăn thiếu vitamin B1. Tim
bệnh nhân to, nhịp nhanh, suy tim ứ huyết cung
lượng cao, phù ngoại biên và viêm dây thần kinh
ngoại biên. Phù ở các chi, ở mặt, toàn thân và các
hốc thanh mạc; chân đau khi đi lại, cơ bắp chân
sưng, ấn vào đau.
Bệnh nhân tê phù thể khô viêm và liệt nhiều dây thần
kinh ngoại biên, suy yếu, mất cảm giác, giảm vận
động; cơ bị teo và suy yếu dần, đi lại trở nên khó
khăn; gầy mòn, lúc đầu phải chống gậy nhưng sau đó
thì không đi lại được; nếu không được điều trị, bệnh
nhân suy mòn dần, liệt giường, dễ bị nhiễm khuẩn, tử
vong do nhiễm khuẩn nặng.
Hội chứng Wernicke-korsakoff là một hội chứng thần
kinh - tinh thần hay gặp ở bệnh nhân nghiện rượu gây
thiếu vitamin B1 nặng, kéo dài: bao gồm rung giật
nhãn cầu ngang, liệt cơ mắt do yếu một hay nhiều cơ
bên ngoài mắt, thất điều do tiểu não và trì trệ tâm
thần; mất trí nhớ và bệnh tâm thần lú lẫn.
Bệnh Beriberi trẻ em, hay gặp ở những trẻ còn bú mẹ
từ 2-5 tháng bị suy dinh dưỡng, thiếu vitamin B1 có
thể xảy ra nhanh chóng với suy tim đột ngột dẫn đến

tử vong trong vòng vài giờ. Trẻ thiếu vitamin B1 có
thể viêm màng não, nôn ói, rung giật nhãn cầu và co
giật; mất tiếng, trẻ bị kích thích mạnh hoặc khóc khàn
tiếng, có khi không thể phát ra một âm thanh nào (hét
yên lặng). Thể trường diễn ít gặp hơn, chủ yếu thấy
trẻ bị rối loạn tiêu hóa: nôn, táo bón dai dẳng, ngủ hay
quấy, rất kém ăn; các cơ chân tay nhão, da nhợt
nhạt, tím tái quanh môi; có thể suy tim và tử vong hay
tử vong do nhiễm khuẩn nặng như viêm phổi