SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐẠT TỈNH 07-08

Sáng kiến kinh nghiệm
BẢN TÓM TẮT ĐỀ TÀI
- Tên đề tài : “ Giải pháp giúp học sinh nâng cao chất lượng học tập mơn
học hóa ở trường THCS… ”
- Họ và tên :
- Đơn vò công tác : trường THCS …
1/ Lý do chọn đề tài :
Dạy tốt và học tốt là nhiệm vụ chung của giáo viên và học sinh, để giúp
giáo viên phát huy tính sáng tạo của mình trong dạy học, giúp học sinh hoạt
động tích cực trong các giờ học nhằm đem lại hiệu quả và chất lượng cao trong
dạy và học nên tôi chọn đề tài này.
2/ Đối tượng nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu :
- Đối tượng nghiên cứu là giáo viên dạy môn hóa học 9 trường THCS…
- Phương pháp nghiên cứu : đọc tài liệu về phương pháp dạy học tích cực, dự
giờ giáo viên rút ra phương pháp dạy học tích cực. Kiểm tra, khảo sát, thống kê,
so sánh kết quả.
3/ Giải pháp mới của đề tài : đưa ra các phương pháp giảng dạy theo hướng
tích cực nhất để phát huy tính tích cực, chủ động, tìm tòi của học sinh trong giờ
học nhằm đưa đến hiệu quả cao trong giảng dạy và học tập môn hóa học ở
trường THCS.
4/ Hiệu quả áp dụng :
Các vấn đề được nghiên cứu khi đưa vào áp dụng ở một số lớp, nhận thấy
hiệu quả khả quan. Chất lượng các lớp thực nghiệm đem đối chứng với các lớp
khác có sự chênh lệch .
5/ Phạm vi áp dụng :
Đề tài áp dụng cho giáo viên dạy môn hoá trong trường, trong quận, ngoài
ra còn có thể áp dụng chung cho các môn khác ở một góc độ nào đó.
Tây ninh, ngày 17 tháng 03 năm 200
Người thực hiện

Trang 1

Sáng kiến kinh nghiệm
LỜI MỞ ĐẦU
- Đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề đã được đề cập và bàn luận rất
sôi nổi từ nhiều năm qua, nhằm đưa ngành giáo dục phát triển ngày càng cao,
càng hiện đại nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của cha mẹ học sinh.
- Đònh hướùng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá, hoạt động
học tập tích cực của học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên : giúp học sinh tự
giác chủ động tìm tòi, phát hiện, giải quyết nhiệm vụ nhận thức và có ý thức vận
dụng linh hoạt, sáng tạo các kiến thức kó năng đã thu nhận được là một vấn đề
rất quan trọng trong cải cách giáo dục hiện nay.
- Trong các chỉ đạo chuyên môn hay bồi dưỡng cho giáo viên vẫn còn thiên
nhiều về nội dung môn học hơn là tìm hiểu về phương pháp dạy học. Vì thế
không tránh khỏi việc hiểu và vận dụng việc đổi mới phương pháp dạy học một
cách máy móc thậm chí con sai lệch ở một số giờ dạy của giáo viên.
- Để góp phần giúp giáo viên giảng dạy tốt hơn, tôi mạnh dạng viết lên sáng
kiến kinh nghiệm với đề tài “ Sử dụng phương pháp dạy học tích cực môn hoá
học ở trường PTTHCS”
- Đề tài này đã được nói nhiều trong các tài liệu và sách báo, nhưng bản thân
tôi đã đem ra áp dụng có hiệu quả nên viết ra để trao đổi cùng đồng nghiệp.
- Đề tài này chắc chắn sẽ còn nhiều thiếu sót, mong đồng nghiệp và hội đồng
khoa học các cấp góp ý giúp đỡ để đề tài được tốt hơn, hoàn thiện hơn.
Trang 2
Sáng kiến kinh nghiệm
A- MỞ ĐẦU :
1/ Lý do chọn đề tài:
- Đáp ứng phong trào thi đua yêu nước ngành giáo dục và Đào tạo Thành
Phố Hồ Chí Minh.
- Đáp ứng phong trào thi đua dạy tốt và học tốt của giáo viên và học sinh
trong giai đoạn mới.
- Việc đổi mới phương pháp giảng dạy của các bộ môn nói chung và bộ

môn hóa học nói riêng là một việc làm rất cần thiết và cấp bách.
- Qua quá trình giảng dạy, dự giờ, kiểm tra kiến thức học sinh nhận thấy
một số giáo viên thể hiện phương pháp dạy học tích cực khá tốt, nhưng bên cạnh
đó vẫn còn một số giáo viên chưa phát huy hết tính tích cực của học sinh đưa đến
chất lượng tiết học chưa cao.
- Muốn giảng dạy theo phương pháp tích cực giáo viên cần phải giảng dạy
như thế nào ? giúp học sinh học tập ra sao ? Đây là một vấn đề cần được quan
tâm trong giai đoạn hiện nay.
Qua thực tiễn trên tôi quyết đònh chọn đề tài “Sử dụng phương pháp dạy
học tích cực môn hoá học ở trường PTTHCS”.
* Đề tài nhằm giúp giáo viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực và giúp
học sinh tiến hành các hoạt động học tập có hiệu quả, chất lượng cao hơn.
2/ Đối tượng nghiên cứu :
- Giáo viên dạy môn hóa 8,9 trường THCS …
- Học sinh khối 8,9 trường THCS …….
a/ Đối với giáo viên : dự giờ các tiết dạy, nhằm đánh giá và rút ra phương
pháp giảng dạy theo hướng tích cực.
b/ Học sinh : Kiểm tra, khảo sát chất lượng, thống kê kết quả so sánh.
3/ Phạm vi nghiên cứu :
- Đề tài giới hạn trong học kỳ I năm học 200 – 200.
- Phạm vi giới hạn ở khối lớp 8 và 9 trường THCS …
4/ Phương pháp nghiên cứu :
Để hoàn thành đề tài : Sử dụng phương pháp dạy học tích cực môn hóa học
ở trường THCS tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau :
- Nghiên cứu các tài liệu có liên quan về đổi mới phương pháp dạy học và
sách giáo khoa để rút ra các phương pháp dạy học tốt nhất khi lên lớp.
- Sử dụng phương pháp điều tra như : dự giờ để so sánh các phương pháp
giảng dạy của giáo viên, đàm thoại để rút ra phương pháp dạy tốt nhất, cho học
sinh kiểm tra lấy kết quả, sau đó đem đối chiếu với các kết quả trước và sau khi
áp dụng đề tài.

* Giả thuyết khoa học :
Trang 3
Sáng kiến kinh nghiệm
Trong quá trình đổi mới chương trình sách giáo khoa nói chung và hóa học
nói riêng, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng dạy học tích cực là một
trong những vấn đề quan trọng nhất đối với giáo viên và học sinh hiện nay.
- Muốn sử dụng các phương pháp dạy học theo hướng tích cực ta phải làm
sao?
- Sử dụng thí nghiệm hóa học để dạy học tích cực như thế nào?
- Sử dụng một số phương tiện để dạy học ở bộ môn hóa học theo hướng tích
cực như thế nào?
- Sử dụng bài tập hóa học để dạy học theo hướng tích cực ra sao?
- Tổ chức phương pháp học tập hợp tác theo nhóm nhỏ như thế nào?
- Dạy học bằng cách nêu và giải quyết vấn đề theo hướng tích cực ra sao?
- Thế nào là tiết dạy học theo hướng tích cực và chưa tích cực?
* Tất cả những vấn đề trên hiện nay còn rất mới đối với giáo viên giảng dạy ở
trường PTTHCS.
* Để giải quyết các vấn đề trên giáo viên cần phải biết phối hợp các phương
pháp giảng dạy theo hướng tích cực nhất, nhằm giúp học sinh tiến hành các
hoạt động học tập có hiệu quả và đạt chất lượng cao.
B- NỘI DUNG :
1/ Cơ sở lí luận :
- Thực hiện nghò quyết số 40/QH10 của quốc hội, chỉ thò số 14/2001/CT-
TTG của thủ tướng chính phủ về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ở các
cấp học.
- Đáp ứng phong trào thi đua yêu nước của cả nước nói chung ngành giáo
dục nói riêng.
- Hưởng ứng lời dặn của Bác Hồ “ Dù khó khăn đến đâu cũng phải thi đua
dạy tốt và học tốt” giáo viên ngành giáo dục tỉnh Thành Phố Hồ chí Minh phấn
đấu thi đua dạy tốt để hoàn thành các chỉ tiêu đề ra.

- Bên cạnh đó, Đảng và nhà nước ta xem giáo dục là “ quốc sách hàng
đầu” để đưa đất nước tiến lên con đường công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất
nước.
- Bên cạnh đó, bản thân mỗi giáo viên cần phải thi đua dạy tốt, muốn dạy
tốt thì giáo viên cần phải có phương pháp dạy học tốt nhằm phát huy tính tích
cực hoạt động của học sinh trong giờ học.
2/ Cơ sở thực tiễn :
Thế nào là dạy và học tích cực trong bộ môn hóa học ?
a- Cơ sở của việc dạy học tích cực bộmôn hóa học :
a.1 Dạy và học tích cực bộ môn hóa học dựa trên quan điểm lấy học sinh
làm trung tâm của quá trình dạy học.
Trang 4
Sáng kiến kinh nghiệm
a.2 Để dạy tích cực cần : đổi mới mục tiêu dạy học ở ngay từng bài học,
giáo viên có người tích cực thiết kế, tổ chức, khuyến khích tạo điều kiện để đa
số học sinh tích cực hoạt động tìm tòi, khám phá, xây dựng và vận dụng kiến
thức, rèn luyện kó năng.
Do đó cần đổi mới các hình thức tổ chức dạy học đa dạng, phù hợp, sử
dụng các phương tiện dạy học hiện đại như là nguồn kiến thức, sử dụng tổng hợp
và linh hoạt các phương pháp dạy học chung và đặc thù bộ môn theo hướng phát
huy tính độc lập tích cực của đa số học sinh.
b- Đổi mới dạy học bộ môn hóa học theo hướng tích cực
b.1 Đổi mới hoạt động dạy của giáo viên :
Dạy hóa học không phải là quá trình truyền thụ kiến thức “ rót” kiến
thức vào học sinh mà chủ yếu là quá trình giáo viên thiết kế tổ chức điều khiển
các hoạt động của học sinh theo các mục tiêu cụ thể như :
- Thiết kế hoạt động của học sinh theo những mục tiêu cụ thể của mỗi
bài học hóa học mà học sinh cần đạt được.
- Tổ chức các hoạt động trên lớp để học sinh hoạt động theo cá nhân
hoặc theo nhóm như : nêu vấn đề cần tìm hiểu, tổ chức các hoạt động tìm tòi,

phát hiện kiến thức và hình thành kó năng về hóa học …………
- Đònh hướng điều chỉnh các hoạt động của học sinh : chính xác hoá các
khái niệm hóa học, các kết luận về các hiện tượng bản chất hóa học mà học sinh
tự tìm tòi được thông qua các hoạt động trên lớp.
- Thiết kế việc sử dụng các phương tiện trực quan, hiện tượng thực tế,
thí nghiệm hóa học, mô hình mẫu vật như là nguồn để học sinh khai thác, tìm
kiếm, phát hiện những kiến thức kó năng về hóa học.
- Tạo điều kiện cho học sinh được vận dụng hơn nữa những hiểu biết
của mình để giải quyết một số vấn đề có liên quan tới hóa học trong đời sống
sản xuất.
* Một giáo viên muốn thực hiện được đổi mới phương pháp dạy học hóa
học tốt cần phải :
- Nắm được tinh thần cơ bản của đổi mới phương pháp dạy học hóa
học.
- Thiết kế được giáo án theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học.
- Tổ chức hoạt động dạy và học trên lớp để dạy và học tích cực.
b.2 Đổi mới hoạt động học tập của học sinh :
Dạy học hóa học không phải là quá trình tiếp nhận mộât cách thụ động
những tri thức hóa học mà chủ yếu là quá trình học sinh tự nhận thức, tự khám
phá, tìm tòi các tri thức hóa học một cách chủ động, tích cực là quá trình tự phát
hiện và giải quyết các vấn đề. Học sinh cần tiến hành các hoạt động sau :
-Tự phát hiện hoặc nắm bắt vấn đề do giáo viên nêu ra.
Trang 5
Sáng kiến kinh nghiệm
- Hoạt động để tìm tòi, giải quyết các vấn đề đặt ra như : quan sát, làm
thí nghiệm, phán đoán, suy luận, tham gia thảo luận theo nhóm, rút ra kết luận.
b.3 Đổi mới các hình thức tổ chức dạy học :
- Khi đổi mới phương pháp dạy học, hình thức tổ chức lớp học cũng cần
phải đa dạng phong phú hơn cho phù hợp với việc tìm tòi cá nhân, hoạt động
theo nhóm và toàn lớp.

- Sử dụng một cách tổng hợp và linh hoạt các phương pháp dạy học đặc
thù của bộ môn hóa học với thiết kế tổ chức hoạt động dạy học.
b.4 Đổi mới đánh giá trong dạy và học.
- Bám sát mục tiêu cần đánh giá.
- Chú ý nội dung : kiểm tra thực hành, kó năng nghiên cứu , kó năng tư
duy ………………
- Dùng các phương pháp khác nhau : giáo viên đánh giá, học sinh tự
đánh giá, đánh giá lẫn nhau.
- Dùng nhiều loại hình : bài tập trắc nghiệm khách quan, bài tập tự
luận, bài tập đònh tính và đònh lượng,bài tập thực nghiệm …………
* Đề tài nhằm giúp giáo viên phát huy tính tích cực khi sử dụng các
phương pháp dạy học nhằm đổi mới hoạt động của giáo viên và hoạt động học
của học sinh, đổi mới hình thức tổ chức dạy học, đổi mới phương tiện dạy học,
đổi mới phương pháp dạy học hóa học.
3/ Nội dung vấn đề
- Để giải quyết các vấn đề trên, việc đổi mới dạy và học theo phương pháp
dạy học hóa học theo hướng tích cực là rất cần thiết trong trường THCS. Dạy học
tích cực giúp giáo viên dạy hoàn thành mục tiêu đề ra, trong giờ dạy đạt hiệu
quả tốt, giúp học sinh tích cực hoạt động, tìm tòi các tri thức khoa học một cách
chủ động, có kó năng hoạt động tích cực để giải quyết các vấn đề một cách sáng
tạo và linh hoạt.
- Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng dạy học tích cực là rất quan
trọng đối với giáo viên và học sinh đối với bộ môn hóa học. Để vận dụng một
cách đầy đủ hoàn thiện về dạy học tích cực, giáo viên và học sinh cần thực hiện
các phương pháp theo hướng tích cực sau :
a/ Sử dụng thí nghiệm hóa học để dạy học tích cực :
a.1 Khi sử dụng thí nghiệm hóa học để dạy học tích cực là phương pháp
đặc thù của các bộ môn khoa học thực nghiệm trong đó có hóa học.
Sử dụng thí nghiệm để dạy học tích cực ở THCS được thực hiện theo
những cách sau đây :

- Thí nghiệm để nêu vấn đề, thí nghiệm để giải quyết vấn đề dùng để
nghiên cứu , đối chứng, kiểm tra lại hay dự đoán.
- Thí nghiệm chứng minh cho một vấn đề đã được khẳng đònh.
Trang 6
Sáng kiến kinh nghiệm
- Thí nghiệm thực hành dùng để củng cố lí thuyết và rèn kó năng thực
hành.
- Thí nghiệm trong bài tập thực nghiệm dùng để giải các bài tập bằng
các thực nghiệm hóa học.
a.2 Sử dụng thí nghiệm để dạy học tích cực có những mức độ khác nhau,
nhưng cần chú ý vận dụng cho phù hợp.
Các mức độ dạy học hóa học ở trường THCS từ cao đến thấp.
- Rất tích cực : nhóm học sinh thực hiện thí nghiệm, quan sát hiện
tượng, giải thích, nhận biết sản phẩm và viết các phương trình hóa học. Từ đó
học sinh rút ra nhận xét về tính chất hóa học, quy tắc, đònh luật …………
- Tích cực : nhóm học sinh quan sát thí nghiệm biểu diễn của giáo viên
hoặc một học sinh, mô tả hiện tượng, giải thích nhận biết sản phẩm và viết các
phương trình hóa học. Từ đó học sinh rút ra kết luận.
- Tương đối tích cực : nhóm học sinh làm thí nghiệm để chứng minh cho
một tính chất, quy tắc, đònh luật hoặc điều đã biết.
- Ít tích cực : học sinh quan sát thí nghiệm do giáo viên biểu diễn để
chứng minh cho một tính chất hay đònh luật đã biết.
Thí dụ : khi sử dụng thí nghiệm dạy bài “ Tính chất hóa học của hiđrô”
ở sách giáo khoa hóa học 8, giáo viên thiết kế giáo án theo mô hình rất tích cực
và tích cực.
- Tên thí nghiệm là: Hiđrô tác dụng với đồng (II) oxit
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
Mụcđích
thí nghiệm
Nghiên cứu thí nghiệm rút ra hiđrô khử đồng (II) oxít tạo thành

đồng kim loại và nước, Từ đó và một số ví dụ khác khái quát hóa
được hiđrô khử một số oxít kim loại tạo thành kim loại và nước.
Dụng cụ
thí nghiệm
Hãy quan sát cho biết dụng cụ
chính và tác dụng của chúng
Quan sát hình vẽ trong bài
hoặc dụng cụ đã được lắp đặt
trước mặt, mô tả dụng cụ và
cách làm
Dự đoán Phản ứng có xãy ra
Thực hiện
thí nghiệm
học sinh thực hiện thí nghiệm theo
nhóm :
- Điều chế hiđrô từ Zn và dung
dòch HCl đặc.
- Dẫn khí hiđrô đi qua ống đựng
CuO có màu đen nung nóng.
Hiện tượng
thí nghiệm
Hãy quan sát thành ống nghiệm,
sự thay đổi màu sắc chất rắn
Xuất hiện chất rắn màu đỏ,
thành ống nghiệm bò mờ đi
Trang 7
Sáng kiến kinh nghiệm
Giải thích
hiện tượng
viết

phương
trình hóa
học
Chất rắn màu đỏ có thể là chất
nào?
Kim loại đồng có màu đỏ,
hơi nước tạo thành làm thành
ống nghiệm bò mờ đi
CuO + H
2

→
o
t
Cu + H
2
O
Rút ra kết
luận
Hãy rút ra nhận xét qua thí
nghiệm này
Hiđrô đã chiếm oxi của CuO,
tạo thành kim loại Cu và
H
2
O, H là chất khử.
b/ Sử dụng một số phương tiện để dạy và học tích cực bộ môn hóa học
trong trường THCS
b.1 Phương tiện dạy học hóa học gồm : tranh ảnh, đóa hình, mô hình, máy
vi tính, bản trong và đèn chiếu …………

- Các phương tiện này được sử dụng ở hầu hết các loại bài hóa học
như : tính chất hóa học, sản xuất các chất, ôn luyện tập, thực hành …………
- Các hoạt động của giáo viên và học sinh khi sử dụng phương tiện theo
hướng tích cực.
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
- Nêu mục đích
- Trình bày cho học sinh
- Hướng dẫn học sinh, quan sát
nhận xét, rút ra kết luận.
- Học sinh quan sát hình vẽ, thí nghiệm
trên đóa hình, màn hình ………
- Nêu nhận xét.
- Rút ra kết luận.
b.2 Sử dụng mô hình, hình vẽ, sơ đồ, đồ thò như là nguồn kiến thức để
học sinh khai thác thông tin mới.
Thí dụ : học sinh quan sát đồ thò biểu diễn sự thay đổi độ tan của một
số chất rắn theo nhiệt độ ở bài độ tan để rút ra được :
+ Độ tan của từng chất CuSO
4
, KNO
3
, KCl …………… thay đổi nhiệt độ như
thế nào?
+ Độ tan của chất nào tăng nhanh nhất?
+ Độ tan của chất nào tăng chậm và cuối cùng giảm khi nhiệt độ càng
tăng?
- Rút ra nhận xét chung về sự phụ thuộc độ tan của một số chất rắn
theo nhiệt độ.
* Sử dụng máy chiếu, bản trong để thực hiện một số công việc nhanh
chóng, hiệu quả trực quan ………… như :

- Nêu câu hỏi và bài tập trong tiết học.
Trang 8
Sáng kiến kinh nghiệm
- Nêu hướng dẫn cho học sinh làm thí nghiệm hoặc những yêu cầu của
giáo viên.
- Những nội dung cần chốt lại sau mỗi hoạt động trong bài học ………
c/ Vai trò của bài tập hóa học trong dạy học tích cực
- Bài tập hóa học đóng vai trò quan trọng để củng cố kiến thức của học
sinh, giúp học sinh rèn kó năng, tìm tòi, phát hiện kiến thức …………
- Bài tập hóa học được phân chia thành : bài tập tự luận, bài tập trắc
nghiệm khách quan ( câu điều kiện khuyết, câu đúng sai hoặc có- không, câu có
nhiều lựa chọn, câu cặp đôi ………… ). Bài tập hóa học có thể được sử dụng để dạy
học tích cực ở trường THCS.
- Bài tập hóa học góp phần to lớn trong việc dạy học tích cực các bài mới
về hóa học khi :
+ Bài tập hóa học là nguồn kiến thức để học sinh tìm tòi và phát hiện
kiến thức.
+ Bài tập hóa học.
+ Bài tập hóa học dùng để nêu và giải quyết vấn đề.
+ Bài tập hóa học mô phỏng một số tình huống thực của đời sống thực
tế.
- Bài tập hóa học là phương tiện để tích cực hoá hoạt động của học sinh ở
cấp học, bậc học nhằm :
+ Hình thành kiến thức, kó năng mới.
+ Giúp học sinh vận dụng kiến thức, phát triển tư duy.
Thí dụ 1 : Thông qua việc giải bài tập hóa học, học sinh tự tìm tòi ra
khái niệm axít ( hóa học lớp 8 ).
- Giáo viên nêu một số câu hỏi và bài tập như sau :
+ Hãy cân bằng những phương trình phản ứng sau :
SO

3
+ H
2
O
→
H
2
SO
4
P
2
O
5
+ H
2
O
→
H
3
PO
4
CO
2
+ H
2
O
→
H
2
CO

3
+ Cho biết các chất tạo thành sau phản ứng thuộc loại chất nào?
+ Cho biết thành phần phân tử của, H
2
SO
4,
H
3
PO
4
, H
2
CO
3
có gì giống
nhau.
+ Nhóm nguyên tố = SO
4
; = PO
4
; = CO
2
được gọi là gốc axít. Vậy căn
cứ vào hoá trò H (I) cho biết hoá trò gốc axít?
- Từ đó học sinh rút ra kết luận.
+ Thế nào là hợp chất axít?
Thí dụ 2 : Sử dụng câu hỏi bài tập giúp học sinh tích cực vận dụng kiến
thức vào thực tế.
Trang 9
Sáng kiến kinh nghiệm

- Giáo viện đặt câu hỏi : có những hỗn hợp gồm các chất khí thải độc hại
sau đây : HCl, Cl
2
, CO
2
, SO
2
………… Hãy nêu biện pháp để sử lí các chất thải đó
bằng phương pháp hóa học.
- Hoạt động của học sinh có thể như sau :
Phương hướng chung Hoạt động cụ thể
- Phân tích đề bài : cho gì ? Và yêu
cầu làm gì ?
- Tìm mối quan hệ giữa cái đã biết và
cái chưa biết?
- Phân biệt chất và xác đònh tính chất
của chúng.
- Tìm phương pháp xử lí : tác dụng
với chất khác tạo thành chất ít hoặc
không độc hại.
- Xác đònh các chất và biện pháp cụ
thể.
- Cho các chất khí độc hại, yêu cầu xử
lí chất thải.
- Các chất có tính axít :HCl, CO
2
, SO
2
,
Cl

2,
chất có tính khử : CO.
- Dùng chất khử có tính kiềm và chất
khử có tính oxi hoá.
- Dùng nước vôi trong : để điều chế, rẽ
tiền có tính kiềm.
- Dùng CuO làm chất oxi hoá để khử
CO.
- Cách làm :
Bước 1 : dẫn hổn hợp khí thảy sụt qua
nước vôi trong dư.
Bước 2 : đốt hỗn hợp khí còn dư và
dùng nước vôi trong khử tiếp.
Kết luận : đã khử được toàn bộ hỗn
hợp khí thải.
Thí dụ 3 : Sử dụng bài tập hóa học trong các giờ học thực hành để tích
cực hoá hoạt động của học sinh.
Bài tập : Có 3 lọ đựng dung dòch NaOH, HCl và nước cất. Chỉ dùng một
chất, Hãy nhận biết mỗi lọ đựng chất nào. ( dụng cụ và hoá chất coi như có đủ )
Hoạt động học sinh được tích cực hoá như sau :
Phương hướng chung Thực hiện cụ thể
Bước 1 : xác đònh đặc điểm của từng
chất và thuốc thử cần dùng.
Bước 2 : xác đònh thuốc thử cần
dùng
Bước 3 : Nhận biết bằng thực
nghiệm.
- Dung dòch NaOH, HCl có phản ứng
với giấy q tím có màu đặc trưng.
- Nước cất không làm thay đổi màu giấy

q tím.
- Do đó dùng giấy q tím để nhận biết
mỗi chất trên.
- Dùng ống hút nhỏ giọt hút mỗi lọ 2-3
giọt nhỏ vào giấy q tím.
Trang 10
Sáng kiến kinh nghiệm
- Nếu q tím hóa đỏ, đó là dung dòch
HCl, nếu hoá xanh là dung dòch NaOH,
nếu không đổi màu đó là nước cất.
* Nói chung : tích cực hoá hoạt động của học sinh qua giải bài tập hóa học được
thể hiện ở giáo viên nêu nội dung bài tập như là một vấn đề cần giải quyết,
hướng dẫn học sinh tìm tòi để đi đến kết quả.
d/ Sử dụng phương pháp học tập hợp tác theo nhóm nhỏ:
Học tập hợp tác trong nhóm nhỏ trong dạy học hóa học được thực hiện
khi :
- Nhóm học sinh nghiên cứu thí nghiệm để rút ra kết luận về tính chất
của chất.
- Thảo luận để tìm ra lời giải, một nhận xét, một kết luận nào đó.
* Cùng thực hiện một nhiệm vụ giáo viên giao cho. Để đạt hiệu quả cao
trong thảo luận nhóm và phát huy tính tích cực hợp tác theo nhóm cần đảm bảo
một số yêu cầu sau đây :
+ Phân công nhóm thường xuyên và nhóm cơ động: Nhóm thường
xuyên theo từng bàn hoặc hai bàn ghép lại và đặc tên cụ thể là nhóm 1, nhóm 2
…………… có thể thay đổi nhóm khi có những công việc cần thiết gọi là nhóm cơ
động ( không cố đònh).
+ Phân công trách nhiệm trong nhóm để thực hiện một nhiệm vụ
nhất đònh như : nhóm trưởng, thư kí, các thành viên. ( trong đó nhóm trưởng chòu
trách nhiệm quản lí nhóm ).
+ Giao nhiệm vụ hoạt động cho từng nhóm và theo dõi để có thể giúp

đỡ, đònh hướng điều chỉnh kòp thời.
Thí dụ : Cho học sinh nghiên cứu theo nhóm về tính chất của axít thông
qua thí nghiệm nghiên cứu dung dòch H
2
SO
4
tác dụng với Cu(OH)
2
và NaOH.
Hoạt động theo hướng tích cực là :
Các thành viên Nhiệm vụ giao
Nhóm trưởng Phân công điều khiển
Thư kí Ghi chép kết quả báo cáo của các thành viên
Các thành viên Quan sát trạng thái màu sắc của dung dòch H
2
SO
4
; Cu(OH)
2
;
NaOH rắn
Thành viên 1 Thí nghiệm 1 : nhỏ từ từ dung dòch H
2
SO
4
vào ống nghiệm
đựng Cu(SO)
4
Thành viên 2 Thí nghiệm 2 : nhỏ từ từ dung dòch H
2

SO
4
vào ống nghiệm
đựng NaOH
Các thành viên Quan sát, mô tả hiện tượng xảy ra ở thí nghiệm 1 và thí
nghiệm 2. Giải thích viết phương trình hóa học và rút ra kết
Trang 11
Sáng kiến kinh nghiệm
luận.
Nhóm trưởng - Chỉ đạo thảo luận thảo luận nhóm để rút ra kết luận đúng.
- báo cáo kết quả của nhóm trước
* Để giúp học sinh học tập tích cực dạy học bằng cách nên và giải quyết
vấn đề là phương pháp không thể thiếu trong dạy học hóa học.
e/ Sử dụng phương pháp nêu và giải quyết vấn đề để dạy học hóa học tích
cực như thế nào?
Trong hóa học, nét đặc trưng chủ yếu của dạy học nêu và giải quyết
vấn đề là sự lónh hội các tri thức diễn ra thông qua nêu và giải quyết vấn đề
- Các bước chính là : nêu vấn đề, giải quyết vấn đề và kết luận.
- Khi vận dụng dạy học nêu vấn đề trong dạy học hóa học cần chú ý
lựa chọn các mức độ cho phù hợp với trình độ nhận thức học sinh và nội dung cụ
thể của mỗi bài học.
Thí dụ 1:
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
Nêu vấn đề : nhôm có đầy đủ tính
chất của kim loại nói chung, ngoài ra
nhôm có tính chất gì đặc biệt?
Hãy nghiên cứu thí nghiệm nhôm
tác dụng với dung dòch NaOH.
- Gợi ý : phản ứng này có gì mâu
thuẫn với những điều đã học.

- Giải quyết mâu thuẫn : điều này
không sai và không mâuthuẫn. Đó là
do hợp chất của nhôm có tính chất
đặc biệt, ta sẽ học ở lớp trên.
- Nhóm học sinh : thả dây nhôm vào
ống nghiệm dựng dung dòch NaOH, có
ống vuốt dẫn khí ra ngoài.
- Quan sát hiện tượng khí thoát ra.
- Châm lửa đốt, khí cháy, ngọn lửa
xanh. Khí tạo thành là hiđrô
- Học sinh nêu vấn đề : phản ứng nhôm
với dung dòch NaOH có mâu thuẫn với
tính chất của kim loại đã học không?
hay thí nghiệm sai.
Thí dụ 2 : Khi nghiên cứu tính chất của H
2
SO
4
đặc nóng với đồng thì vấn
đề xuất hiện là : trái với tính chất. Kim loại đứng sau H trong dãy hoạt động hóa
học đã tác dụng với axít. Điều này đúng hay sai?
Ta hãy xem điều kiện của phản ứng và sản phẩm của phản ứng H
2
SO
4
tác
dụng với Cu như thế nào ?
- Học sinh phát biểu : H
2
SO

4
đặc nóng.
- Cu : là kim loại hoạt động yếu ( đứng sau H )
- Sản phẩm : khí không màu, mùi hắc khó ngửi, làm đổi màu giấy q
( tẩm ướt ) thành đỏ. Dung dòch có màu xanh ( CuSO
4
).
Vậy điều này không mâu thuẫn với tính chất của axít nói chung và dung
dòch H
2
SO
4
loãng. Đó là tính chất đặc biệt của H
2
SO
4
đặc nóng.
Trang 12
Sáng kiến kinh nghiệm
Thí dụ 3 : khi nghiên cứu tính chất hóa học của Clo. Sau khi học sinh
tìm hiểu Clo tác dụng với kim loại, với hiđrô, đó là những tính chất của phi kim.
- Giáo viên đặc vấn đề : Clo còn có những tính chất đặc biệt nào khác
không? làm thế nào để chúng ta biết được điều đó?
- Ở đây xuất hiện kiến thức đã biết và kiến thức mới, tính chất chung
của phi kim và tính chất riêng của Clo.
- Để giải quyết vấn đề này giáo viên cho học sinh thảo luận và chọn
giải pháp là tiến hành thí nghiệm nghiên cứu . Vấn đề đặt ra là : Clo có phản
ứng với nước không?
Học sinh đưa ra 2 giả thiết khác nhau : Clo có phản ứng với nước và
Clo không phản ứng với nước.

Hãy dùng thí nghiệm để kiểm tra các dự đoán này.
- Giáo viên tiến hành thí nghiệm : Clo phản ứng với nước, thử tính tẩy
màu của nước Clo. Học sinh quan sát hiện tượng và đọc thông tin sách giáo khoa
để giải thích. Nước Clo có tính tẩy màu và nước Clo có màu và mùi của khí Clo.
- Vấn đề đặt ra tiếp theo là : Clo có phản ứng với dung dòch kiềm
không? Các em hãy dự đoán.
* Học sinh có thể đề ra 2 giả thiết khác nhau :
+ Không phản ứng vì không có trong tính chất của phi kim.
+ Có phản ứng vì Clo cho phản ứng với nước tạo thành dung dòch
axít, mà dung dòch axít lại phản ứng với kiềm.
* Vậy phương án nào đúng? Chúng ta hãy kiểm tra bằng thực nghiệm,
tương tự như trên giáo viên tiến hành thí nghiệm Clo phản ứng với dung dòch
kiềm ( có phênolphtalêin )
* Học sinh quan sát hiện tượng, tự giải thích và viết phương trình hóa
học. Sau cùng học sinh nhận xét : Clo có tính chất hóa học đặc biệt là tác dụng
với nước và dung dòch NaOH.
* Thật vậy đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực giúp giáo
viên giảng dạy đạt hiệu quả, đồng thời sẽ giúp học sinh tích cực hoạt động
chiếm lónh kiến thức, biết vận dụng tốt nhằm đạt chất lượng trong học tập. Bên
cạnh đó để phối hợp tốt giữa giáo viên và học sinh, phương pháp vấn đáp tìm
tòi, cùng với phương pháp làm việc theo cặp nhóm là những phương pháp dạy
học tích cực.
* Vấn đáp tìm tòi là gì?
- Phương pháp vấn đáp tìm tòi là phương pháp trao đổi giữa giáo viên
và học sinh trong đó giáo viên nêu ra câu hỏi “ dẫn dắt” gắn bó lôgic với nhau
để học sinh suy lí, phán đoán, quan sát, tự đi đến kết luận và qua đó lónh hội
kiến thức.
Trang 13
Sáng kiến kinh nghiệm
Thật vậy để dạy tốt và học tốt, giáo viên không những sử dụng các

phương pháp theo hướng tích cực mà cần phải biết xây dựng các câu hỏi, hệ
thống câu hỏi cho phù hợp với nhận thức của học sinh.
- Trong các bài dạy giáo viên cần phải có hệ thống câu hỏi vấn đáp
trong đó gồm câu hỏi chính và câu hỏi phụ.
* Câu hỏi theo mức độ nhận thức:
- Mức độ biết – nhớ lại hiện tượng, sự kiện áp dụng cho học sinh trung
bình yếu.
Ví dụ : + Hãy kể tên ba chất oxit mà em biết?
+ Nhắc lại qui tắc về hoá trò đối với hợp chất gồm hai nguyên
tố hóa học.
- Mức độ hiểu- so sánh các sự vật, hiện tượng hoặc hiểu hệ thống hoá,
khái quát kiến thức. p dụng cho đối tượng học sinh trung bình khá.
Ví dụ : + Hãy nhận xét thành phần của ba oxít mà em vừa kể ra. Hãy
nêu đònh nghóa của oxít?
- Trong hai phản ứng :
Zn + 2HCl
→
ZnCl
2
+ H
2
Fe + H
2
SO
4

→
FeSO
4
+ H

2
Nguyên tử của đơn chất Zn hoặc sắt đã thay thế nguyên tử nào của
axít? Hai phản ứng trên được gọi là phản ứng thế. Vậy phản ứng thế là phản ứng
hóa học như thế nào?
- Mức độ vận dụng kiến thức : Giải thích nguyên nhân sự vật hiện
tượng hoặc áp dụng kiến thức để cải tiến hoặc cải tạo thực tiễn ở mức độ phù
hợp. Thường áp dụng cho học sinh khá giỏi.
Ví dụ : giải thích tại sao khi nhốt một con dế mèn ( hay châu chấu ) vào
một lọ nhỏ rồi đậy nút kín, sau thời gian con vật sẽ chết.
- Tại sao người ta phải bơm sục không khí vào các bể nuôi cá cảnh
hoặc các chậu, bể chứa cá sống ở các cửa hàng bán cá.
* Đối với các câu hỏi chính phụ giáo viên cần phải chú ý về nội dung.
Ví dụ :
- Câu hỏi chính : nước có thành phần và tính chất như thế nào?
- Câu hỏi phụ gợi mở :
+ Hãy cho biết kết luận rút ra được từ thí nghiệm phân hủy nước
bằng dòng điện?
+ Viết phương trình hóa học biểu diễn sự phân hủy nước bằng dòng
điện?
+ Tỉ lệ thể tích giữa khí hiđrô và khí oxi thu được trong thí nghiệm.
Trang 14
Sáng kiến kinh nghiệm
Qua đó học sinh sẽ trả lời từng bước rồi đi đến kết luận chung của nội
dung cần trả lời.
Tóm lại : để giúp giáo viên dạy tốt và học sinh học tập tích cực, giáo viên
và học sinh cần thực hiện tốt các hoạt động sau :
1/ Giáo viên :
- Thiết kế giáo án gồm các hoạt động của giáo viên và học sinh theo
hướng tích cực nhất.
- Tổ chức các hoạt động của học sinh trên lớp theo hướng tích cực.

- Đònh hướng , điều chỉnh các hoạt động của học sinh giúp học sinh tìm
tòi đưa đến kết luận vấn đề.
- Thiết kế và thực hiện việc sử dụng các phương tện trực quan, thí
nghiệm hóa học, mô hình, mẫu vật nhằm giúp học sinh khai thác, tìm kiếm phát
hiện những kiến thức, kó năng về hóa học.
- Tạo điều kiện cho học sinh vận dụng được nhiều hơn các tri thức của
mình để giải quyết vấn đề.
2/ Học sinh :
- Tự phát hiện vấn đề hoặc nắm bắt vấn đề do giáo viên đưa ra.
- Hoạt động cá nhân hoặc hợp tác theo nhóm nhỏ để tìm tòi, giải quyết
các vấn đề đặt ra.
- Vận dụng sự hiểu biết của mình để giải thích các hiện tượng xãy ra
trong giờ học cũng như trong đời sống.
- Tích cực chủ động chiếm lónh kiến thức và kó năng.
- Giải các bài toán hóa học để nắm vững các kiến thức đã học, đồng thời
chứng minh các khái niệm đã học.
* Kết quả :
Qua quá trình tìm hiểu, dự giờ giáo viên và kiểm tra học sinh ở khối lớp 8
và lớp 9 học môn hóa học ở trường THCS … Tôi dùng phương pháp thống kê
các loại bài kiểm tra của các giáo viên giảng dạy môn hóa học đem so
sánh với việc vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực của bản thân,
thu được các số liệu cụ thể sau :
a- Loại bài kiểm tra 15 phút : Thực nghiệm ( TN )
Đối chứng ( ĐC )
Lớp
TS
HS
Giỏi
( % )
Khá

( % )
TB
( % )
Tổng
cộng
( % )
Yếu
(% )
Kém
(%)
8/ 5 (TN) 45 17,8 31,1 26,6 75,6 6,7 17,8
8/ 1 (ĐC) 43 25,6 4,7 27,9 58 13,9 27,9
8/ 2 (ĐC) 41 24,3 22,1 24,3 70,1 9,8 19,5
Trang 15
Sáng kiến kinh nghiệm
8/ 8 (ĐC) 44 29,5 9,1 27,3 65,9 13,6 20,5
9/ 4 (TN) 43 37,2 20,9 27,9 86 4,7 9,3
9/10 (ĐC) 44 11,3 9 18,2 38,6 18,2 43,3
9/12 (ĐC) 45 17,8 2,2 20 40 17,8 42,2
9/17 (ĐC) 47 29,7 12,7 25,5 68 17 14,8
b- Loại bài kiểm tra 1 tiết :
Lớp
TS
HS
Giỏi
( % )
Khá
( % )
TB
( % )

Tổng
cộng
( % )
Yếu
(% )
Kém
(%)
8/ 5 (TN) 45 24,4 13,4 31,1 68,9 22,2 8,9
8/ 1 (ĐC) 43 20,9 23,2 16,2 60,4 25,5 37,2
8/ 2 (ĐC) 41 34,1 14,6 24,4 73,1 12,3 14,6
8/ 8 (ĐC) 44 20,5 18 20,5 59 20,5 20,5
9/ 4 (TN) 43 20,9 25,6 7 53,5 25,6 20,9
9/10 (ĐC) 44 9,1 6,8 22,7 38,6 13,6 47,8
9/12 (ĐC) 45 4,4 11,1 15,6 31,1 11,1 57,8
9/17 (ĐC) 47 17 8,5 19,1 44,7 12,8 42,6
c- Bài kiểm tra khảo sát chất lượng học kỳ I :
Lớp
TS
HS
Giỏi
( % )
Khá
( % )
TB
( % )
Tổng
cộng
( % )
Yếu
(% )

Kém
(%)
8/ 5 (TN) 45 22,2 17,8 20 60 8,9 31,1
8/ 1 (ĐC) 43 7,1 16,2 34,9 58,1 23,1 18,6
8/ 2 (ĐC) 41 7,3 24,3 24,4 56 24,3 19,8
8/ 8 (ĐC) 44 15,9 9,1 9 45,5 15,9 38,6
9/ 4 (TN) 43 9,3 20,9 25,6 55,8 16,3 27,9
9/10 (ĐC) 44 9,1 15,9 22,7 47,7 45,5 6,8
9/12 (ĐC) 45 2,2 15,6 28,9 46,6 28,9 24,4
9/17 (ĐC) 47 8,5 8,5 25,5 42,5 36,2 21,3
Trang 16
Sáng kiến kinh nghiệm
- Cùng thời điểm khảo sát trong vòng học kỳ I, qua các bài kiểm tra cho
thấy lớp 8/5 và 9/4 đạt chất lượng từ trung bình trở lên cao hơn lớp 8/1; 8/2; 8/8;
9/10; 9/12; 9/17 của trường.
* Tự đánh giá kết quả đề tài :
- Qua kết quả đạt được như trên, tôi nhận thấy việc sử dụng phương pháp
dạy học tích cực trong hóa học rất quan trọng đối với giáo viên. Ngược lại đối
với giáo viên giảng dạy sử dụng phương pháp chưa tích cực thì hiệu quả học sinh
chưa cao.
- Chính vì vậy giáo viên cần phải phối hợp sử dụng các phương pháp dạy
học theo hướng tích cực nhất, nhằm giúp học sinh tích cực hoạt động nắm được
bài học thì chất lượng trong học tập mới đạt được kết quả cao.
C- KẾT LUẬN :
- Dạy học tích cực theo các phương pháp dạy học tích cực nhằm giúp giáo viên
tổ chức để học sinh hoạt động tích cực, chủ động tìm tòi, phát hiện xây dựng
kiến thức mới.
- Dạy học tích cực bộ môn hóa học đây là một vấn đề rất quan trọng trong cải
cách giáo dục đối với bộ môn hóa học nhằm phát huy tính chủ động tích cực của
học sinh.

- Đổi mới phương pháp dạy học nhằm đổi mới hoạt động dạy của giáo viên,
hoạt động học của học sinh, hình thức tổ chức dạy học, sử dụng các phương tiện
dạy học theo hướng tích cực nhất.
- Để dạy học tích cực bộ môn hóa học giáo viên cần phải biết sử dụng phối
hợp các phương pháp cơ bản theo hướng tích cực, tổ chức để học sinh tích cực
chủ động dựa vào các phương pháp như :
Nêu và giải quyết vấn đề, vấn đáp tìm tòi, sử dụng thí nghiệm hóa học, sử
dụng phương tiện dạy học hóa học, sử dụng bài tập hóa học, sử dụng phương
pháp hợp tác trong học tập hóa học ………
- Giáo viên phải luôn luôn có ý thức vận dụng quan điểm dạy học tích cực
trong quá trình dạy học, để xây dựng được nhiều bài học theo hướng tích cực hoá
hoạt động của học sinh nhằm đem lại hiệu quả trong giảng dạy.
Trang 17
Sáng kiến kinh nghiệm
- Giáo viên cần chọn phối hợp các phương pháp theo hướng tích cực, linh động
sáng tạo phù hợp với nội dung, kiểu bài lên lớp, tạo điều kiện cho học sinh học
tập tích cực, chủ động độc lập sáng tạo khám phá xây dựng kiến thức mới từ bài
học theo sự hướng dẫn của giáo viên.
* Với kết quả đạt được như trên bản thân tôi sẽ đem trao đổi kinh nghiệm
cùng đồng nghiệp ở tổ, ở trường, các bạn đồng nghiệp trong Quận giảng dạy
môn hóa học nói chung và các môn khác nói riêng, để cùng nhau áp dụng vào
tiết dạy, đồng thời góp ý kiến xây dựng để đề tài được hoàn thiện hơn.
* Hướng nghiên cứu tiếp đề tài :
- Với những kinh nghiệm đã được, bản thân tôi đề ra hướng nghiên cứu
mới là : “ Dạy bài lí thuyết hóa học theo phương pháp tích cực để nâng cao
chất lượng dạy và học ở trường THCS”
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Trang 18
Sáng kiến kinh nghiệm
1/ SGK Hoá học 8,9 mới – NXB Giáo dục

2/ SGV Hoá học 8,9 mới – NXB Giáo dục
3/ Tài liệu đổi mới phương pháp dạy học
hóa học ở trường THCS – 2003 – NXB Giáo dục
4/ Tài liệu đổi mới phương pháp dạy học hóa học
lớp 8 – 2004 – NXB Giáo dục

Mục lục
- Bản tóm tắt đề tài Trang : 1
A – lời mở đầu Trang : 2
Trang 19
Sáng kiến kinh nghiệm
1/ Lí do chọn đề tài Trang : 3
2/ Đối tượng nghiên cứu Trang : 3
3/ Phạm vi nghiên cứu Trang : 3
4/ Phương pháp nghiên cứu Trang : 3 – 4
B – Nội dung Trang : 4
1/ Cơ sở lí luận Trang : 4
2/ Cơ sở thực tiễn Trang : 4 – 6
3/ Nội dung vấn đề Trang : 6 – 15
C – Kết luận Trang : 17
D – Tài liệu tham khảo Trang : 19
E – Nhận xét đánh giá xếp loại Trang : 20
Trang 20