TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO (Kỳ 3) pot

TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO
(Kỳ 3)
* Nhồi máu khu vực động mạch sống nền:
- Động mạch sống nền tưới máu cho hành não, cầu não, cuống não, tiểu
não, gian não, đồi thị, mặt trong thùy chẩm, mặt trong thùy thái dương và một
phần năm sau của thể chai.
- Ðộng mạch não sau: bán manh cùng tên, mất đọc (bán cầu ưu thế), lú lẫn
tâm thần, quên (hội chứng Korsakoff), nếu hai bên thì mù vỏ não nhưng còn phản
xạ đối với ánh sáng, có thể có rối loạn cảm giác nửa người do tổn thương đồi thị
(hội chứng Dejérine - Roussy), múa giật, múa vờn.
- Ðộng mạch thân nền: tùy theo vị trí mà cho nhiều hội chứng liệt chéo, rối
loạn ý thức và giấc ngủ do tổn thương hệ thống lưới phát động lên.
Nếu nhồi máu lớn ở thân não thường tử vong, có thể gây hội chứng tháp
hai bên, nặng hơn là hội chứng giam hãm gồm liệt tứ chi, liệt dây VI, VII hai bên
nhưng còn động tác nhìn lên.
Tổn thương cuống não gây hội chứng Weber là liệt dây III cùng bên tổn
thương và liệt tay chân bên đối diện khi tổn thương phần giữa phía bụng, nếu tổn
thương phần sau giữa gây hội chứng Claude đó là liệt dây III và hội chứng tiểu
não bên đối diện. Tổn thương cầu não gây hội chứng Millard-Gübler liệt VII ngoại
biên cùng bên tổn thương và liệt tay chân bên đối diện, hoặc hội chứng Foville là
liệt VI bên tổn thương và liệt tay chân bên đối diện.
Tổn thương hành tủy thường gặp hơn đó là hội chứng Walenberg do nhũn
vùng bên hành tủy. Thường khởi đầu đột ngột, chóng mặt, rối loạn thăng bằng,
đau đầu phía sau, nôn, nấc cụt, rối loạn nuốt.
Bảng: Triệu chứng của hội chứng Walenberg
Bên tổn thương Bên đối diện
Mất cảm giác nửa mặt, phân ly cảm giác nóng
- đau (V).
Rối loạn phát âm, nuốt, liệt nửa màn hầu (IX,
X)
Hội chứng Claude Bernard-Horner (giao cảm).

Hội chứng tiền đình (chóng mặt, giật nhãn
Giảm hoặc mất cảm
giác nóng đau ở tay chân.
Cảm giác ở mặt vẫn
bình thường.
cầu).
Hội chứng tiểu não tĩnh trạng.
@ Tổn thương tiểu não: chóng mặt, nôn, hội chứng tiểu não, giật nhãn cầu,
lưu ý nhũn tiểu não gây phù về nặng dẫn tới chèn ép thân não hoặc tụt kẹt hạnh
nhân tiểu não nên phải phẫu thuật.
- Diễn tiến và biến chứng:
Ðặc điểm lâm sàng của thiếu máu cục bộ não là nhanh chóng tiến tới tối đa
về các dấu hiệu thần kinh, có thể nặng lên sau 3 ngày đầu do phù não hay lan rộng
ở nhũn não, hoặc xuất huyết thứ phát nhất là sau lấp mạch. Sau tuần thứ hai bệnh
cảnh có thể nặng lên do nhiễm khuẩn, rối loạn dinh dưỡng, loét, rối loạn điện giải.
Có thể hồi phục sớm nếu không có phù não nặng và nhũn không lan rộng. Sự hồi
phục chức năng về vận động kéo dài 1-2 năm. Biến chứng muộn là động kinh,
nhồi máu cơ tim, cứng khớp, rối loạn tâm thần.
- Xét nghiệm cận lâm sàng:
. Chụp não cắt lớp vi tính: trong giai đoạn tối cấp (0-6 giờ) nhu mô bình
thường trừ nhồi máu rộng thấy phù nề và giảm đậm. Trong giai đoạn cấp (tuần
đầu) thấy phù nề và giảm đậm bờ không rõ và có hình thang (động mạch não
giữa), hình tam giác đáy ngoài (nhánh động mạch não giữa), hình chữ nhật sát
đường giữa (động mạch não trước) và hình dấu phẩy (nhồi máu nhánh sâu). Giai
đoạn bán cấp (tuần thứ 2-6) phù nề giảm, ổ nhồi máu có thể trở nên đồng tỷ trọng.
Giai đoạn mạn tính (trên 6 tuần) diện giảm đậm thu nhỏ, bờ rõ hơn và đậm độ tiến
tới như dịch nên còn gọi là giai đoạn hình thành kén nhồi máu não.
. Cộng hưởng từ não: trong giai đoạn tối cấp (0-6 giờ) thấy phù nề trên T1.
Trong giai đoạn cấp (tuần đầu) đồng tín hiệu trên T1, tăng tín hiệu T2 ở khu vực

dưới vỏ và mất sự khác biệt tuỷ-võ não. Giai đoạn bán cấp (tuần thứ 2-6) giảm tín
hiệu trên T1 (tối) và tăng tín hiệu trên T2 (sáng).
Giai đoạn mạn tính (trên 6 tuần) ổ nhồi máu có tín hiệu của dịch thấy cường
độ giảm mạnh trên T1 và tăng mạnh trên T2.
. Chụp mạch não: phát hiện nơi tắc mạch, mức độ hẹp, tổn thương loét, cục
máu đông ở thành động mạch, nhánh tuần hoàn bàng hệ.
. Ðánh giá tim mạch: điện tim (có khi ghi holter điện tim 24 giờ), siêu âm
tim, siêu âm mạch máu.
. Xét nghiệm máu: công thức máu, điện giải đồ, glucose máu, chức năng
thận-gan, test huyết thanh về giang mai
* Chẩn đoán:
- Chẩn đóan xác định: theo Tổ chức Y tế thế giới để xác định TBMMN thì
cần có 3 tiêu chuẩn lâm sàng đó là có triệu chứng thần kinh khu trú, triệu chứng đó
xảy ra đột ngột và không có chấn thương sọ não.
Với ba tiêu chuẩn lâm sàng trên thì độ chính xác 95-99%. Tuy nhiên có giá
trị nhất là chụp não cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ não.
* Chẩn đóan phân biệt:
- U não, áp xe não: thường khởi đầu từ từ, các dấu hiệu thần kinh khu
trú lan như vết dầu loang và có triệu chứng tăng áp lực nội sọ.
- Tụ máu dưới màng cứng mạn: khó phân biệt trong những trường hợp chấn
thương nhẹ trước đó vài tuần, vài tháng, khởi bệnh thường từ từ với đau đầu buổi
sáng, tinh thần trì trệ, gõ xương sọ đau vùng tụ máu, thiếu sót chức năng não. Phân
biệt nhờ chụp mạch não hoặc chụp não cắt lớp vi tính (CNCLVT).

Hình ảnh nhồi máu não thuỳ chẩm trái (CNCLVT)