Chuyển sang mô hình kinh doanh hướng thiện docx

Chuyển sang mô hình kinh doanh
hướng thiện
Tôi muốn đưa ra một giả thuyết. Có lẽ, chỉ là có lẽ, kinh doanh sẽ
không còn là mục đích tồn tại của doanh nghiệp. Thế kỷ 21 sẽ
chứng kiến một sự thay đổi từ kinh doanh thành hướng tới lợi ích
tốt đẹp.
Một kẻ ngốc không sớm thì muộn cũng tự làm mất ví tiền của
chính mình. Hãy cân nhắc kỹ câu châm ngôn này. Mới đây, tôi có
đặt mua một số đồ nội thất ở hãng thiết bị nội thất IKEA. Chỉ là để
dùng cho một phòng thừa thôi, và sẽ tiết kiệm được một ít tiền
nếu tôi tự lắp đặt. Nhưng tôi đã quên điều gì nhỉ? Những chi phí
phụ đằng sau nó. Ý tưởng tự lắp đặt đúng là một ý tưởng hành
hạ bản thân khi bạn làm theo chỉ dẫn của một biểu đồ hướng dẫn
ngớ ngẩn đến phát cười. Nhưng tôi chưa bao giờ ngờ đến điều
đó.
Bước đầu tiên: Bạn như bị quay chín ở phòng dịch vụ khách
hàng. Thời gian giao hàng sẽ được máy tính xếp - bạn chỉ có thể
chấp nhận, hoặc không mua hàng nữa.
Bước hai: đối đầu với sự lạc lõng đến vô lý của hãng chuyển phát
DHL.
Bước ba ư? Bằng chứng là: chả có đồ nội thất nào được giao cả.
Thật đáng ngạc nhiên, nguyên nhân chỉ là người lái xe chưa đến
được mà thôi. Nhưng rõ ràng là, anh ta đã lái xe qua khu vực
này, và chỉ vừa mới rời đi. Tôi lại tiếp tục bị thuyết phục rằng anh
ta sẽ cố giao hàng vào tuần sau. Dù sao thì: cảm ơn nhé, chàng
trai!

Và điều này đã làm tôi suy nghĩ. Hãng đồ nội thất IKEA không
bao giờ tự chuyển phát nội thất cho khách hàng. Và bạn có nhận
ra không? Hầu hết các công ty không thực hiện những việc đáng
giá sẽ giúp mọi người, cộng đồng và xã hội trở nên tốt đẹp hơn.

Vấn đề của IKEA ở đây là công ty này sở hữu một mô hình kinh
doanh - chứ không phải mô hình hướng tới lợi ích tốt đẹp. Qua
đó tôi muốn chỉ ra rằng, mô hình có ý nghĩa thật sự với xã hội
không phải là cái mô hình chỉ tập trung vào sản xuất, tiếp thị, và
bán các sản phẩm vô nghĩa được sản xuất hàng loạt, mà là mô
hình tạo ra các giá trị kinh tế thật sự.
Sau đây là cách để kiểm tra mô hình hoạt động hướng tới lợi ích
tốt đẹp của bạn. Ba đặc điểm đáng chú ý nhất bạn đang tạo ra là
gì? Với IKEA, đó là: "1. Giá bán thấp; 2. Tự lắp đặt; 3. Các dịch
vụ tệ hại".
Vấn đề là nếu tính về mặt kinh tế, các đặc điểm 2 và 3 chính là
các chi phí không bao gồm trong đặc điểm 1, giá bán thấp này
xuất phát từ việc chuyển cho phí cho khách hàng (và vô số cú trật
khớp miễn phí nữa!), như vậy là rất ít giá trị thật sự cho khách
hàng được tạo ra. Đây chính là vấn đề. Mô hình kinh doanh trên
được tạo ra gần như là để chuyển giao chi phí, giấu các chi phí
ngầm, và chèn ép khách hàng.
Hai thập kỷ vừa qua, Ikea đã sử dụng một mô hình kinh doanh có
tính cải cách mà công ty này quan sát được ở các trường quản trị
kinh doanh trên toàn thế giới. Nhưng hãy thử nhìn lại những gì
mà mô hình này đã thật sự tạo ra. Cung cấp cho người mua hàng
các thiết bị, dịch vụ và phân phối chất lượng thấp ở một mức giá
rẻ? Khách hàng không được hưởng lợi ích thật sự nào.
Hãy thử xem xét một ví dụ khác: loại ôtô giá rẻ mang tính cách
mạng Nano của hãng Tata. Ba đặc điểm đáng chú ý nhất mà
chiếc xe Nano mang đến cho bạn là gì? Đặc điểm đầu tiên đến từ
một chiếc ôtô giá rẻ - nhưng không giống hãng nội thất IKEA, giá
bán của chiếc xe rẻ thật sự, vì bạn không cần phải tự lắp đặt nó.
Nhưng đặc điểm thứ hai là: sẽ làm cho giao thông đã tắc càng tắc
thêm. Và thứ ba, thật không may mắn, xả nhiều khí thải ra môi

trường hơn.
Giờ đến lượt công ty chuyên về nông nghiệp Monsanto. Sản
phẩm quan trọng nhất có tên Roundup Ready hãng này đưa ra
công chúng có đặc điểm gì? Những vụ mùa bội thu hơn. Chi phí
thuốc trừ sâu rẻ hơn. Và, thật không tin nổi mật độ đậu trái cao
hơn.
Một ví dụ khác nữa: Twitter. Twitter đã mang đến những gì? Thứ
nhất, khả năng cảnh báo. Thứ hai, sự kết nối. Thứ ba, những
mẩu quảng cáo sẽ tấn công bạn ít hơn các trang web xã hội
khác.
Những câu trả lời thường gặp cho bài kiểm tra này là gì? Đầu
tiên: giá trị cổ đông. Thứ hai: sản phẩm thô. Thứ ba: công việc.
Nhưng theo mô hình hoạt động mới: hoạt động hướng tới lợi ích
tốt đẹp sẽ tập trung vào việc làm thế nào để đưa ra các sản phẩm
tốt hơn, tạo ra nhiều việc làm hơn, hoặc giá trị cao hơn - những
giá trị giúp cho con người và xã hội, không chỉ là các cổ đông tốt
hơn.
Thực hiện được điều này khó thế nào? Tata là một trong những
công ty sáng tạo nhất trên thế giới. Monsanto là một câu chuyện
thành công được đưa vào chương trình giảng dạy của nhiều
trường quản trị kinh doanh. Dù cả hai ghi nhiều điểm hơn IKEA,
cả hai đều chưa tìm được mô hình kinh doanh hoàn hảo. Twitter
có lẽ đã làm tốt hơn, nhưng "ít quảng cáo hơn" chỉ khá hơn một
chút so với số lượng quảng cáo thông thường. Dù Twitter là một
trong những công ty đột phá nhất thế giới, nhưng vẫn chưa thực
sự hướng đến lợi ích tốt đẹp. Mô hình hoạt động hướng tới lợi
ích tốt đẹp rất khó đạt được chỉ vì các doanh nghiệp luôn nghĩ họ
tồn tại là để kinh doanh.
Hoạt động hướng tới lợi ích tốt đẹp hơn có nghĩa là: các công ty
ở thế kỷ 21 này tồn tại là để giúp cho con người, cộng đồng, và

xã hội trở nên tốt đẹp hơn. Những đồng lợi nhuận có ý nghĩa,
chứ không chỉ là lợi nhuận mới là mục tiêu thật sự của doanh
nghiệp.
Những món đồ nội thất kinh khủng (với các dịch vụ và sự phân
phối tệ hại) có nên biến mất? Ôtô giá rẻ, thuê trong một thời gian
ngắn, theo kiểu xe Zip, với động cơ sạch sẽ có nên phát triển?
Thuốc trừ sâu giá rẻ làm tăng vụ mùa, nhưng phải hạn chế lạm
dụng thuốc trừ sâu để tránh tình trạng kháng thuốc. Sự phổ biến
thông tin sẽ xây dựng nên các kết nối xã hội mà không gây ra xáo
trộn sẽ khiến công việc kinh doanh của bạn trở nên khó khăn
hơn? Giờ đây chúng thật sự tạo nên giá trị kinh tế.
Chúng ta thử đưa tất cả các thảo luận trên vào bối cảnh sau.
"Kinh doanh," như chúng ta thường nghĩ, là một khái niệm được
hoàn thành trong thời kỳ công nghiệp hóa. Nhưng trong thế kỷ 21
này, chúng ta thấy khái niệm này đang hoen gỉ, lung lay và trở
thành các di vật quá hạn. Khái niệm này đã thất bại hoàn toàn
trong các mặt đạo đức, trí tuệ, và xã hội.
Mô hình kinh doanh - làm giàu cho các cổ đông, trao quyền một
cách đáng ngờ cho những gã ngớ ngẩn, sản xuất quá nhiều sản
phẩm độc hại, khai thác thiên nhiên, cướp bóc tương lai, vay
mượn hết mức có thể, và rồi lại trông chờ vào các gói trợ giúp -
và còn vô số điều tương tự, tất cả những thứ đó đều không được
mong muốn, cần, và hỗ trợ bởi số đông, cộng đồng và xã hội.
Vì định nghĩa kinh doanh như trên đồng nghĩa với phá sản, các
nhà cách mạng của tương lai quyết định sẽ đi ra khỏi khái niệm
kinh doanh - và thay thế bởi mô hình hướng tới lợi ích tốt đẹp.
Một mô hình kinh doanh vĩ đại là điều kiện cần - nhưng chưa đủ -
để thành công trong thế kỷ 21.