Giáo an Ngữ văn 7

Tuần 12 Ngày soạn 09/11/2009
Tiết 44:
CáC YếU Tố Tự Sự MIÊU Tả
TRONG VĂN BIểuCảM
A.Mục tiêu cần đạt:
Giúp HS hiểu:
- Vai trò của các yếu tố tự sự,miêu tả trong văn biểu cảm và có ý thức vận dụng chúng
- Luyện tập vận dụng hai yếu tố đó vào văn biểu cảm
B.Chuẩn bị:
- SGK,SGV Ngữ văn 7
-Bảng phụ
C.Các hoạt động trên lớp
* Bài cũ :
- Em hãy đọc thuộc lòng bài thơ:Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ?
-Tinh thần nhân đạo,lòng vị tha cao cả của tác giả đợc thể hiện ntn?
* Bài mới : Giáo viên giới thiệu bài
Hoạt động của GV- HS
Hoạt động 1:
HS đọc lại bài thơBài ca nhà tranh bị gió
thu phá
Chỉ ra các yếu tố tự sự trong bài thơ và nêu
ý nghĩa của chúng đối với bài thơ
Các yếu tố tự sự ,miêu tả trong bài thơ có
vai trò gì
GV:Dùng phơng thức tự sự và miêu tả để
gợi ra đố tợng biểu cảm và gửi gắm cảm
xúc
GV gọi h/s đọc đoạn văn (sgk)
Nội dung bài học
I. Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm

- Bài thơ đợc chia làm 4 đoạn
Đoạn 1 Tự sự kết hợp với miêu tả
- Hai câu đầu là tự sự
- Ba câu sau là miêu tả
=>Có vai trò tạo ra bối cảnh chung
Đoạn 2:Tự sự kết hợp với biểu cảm tâm trạng
bất lc ,uất ức vì già yếu
Đoạn 3: Tự sự và miêu tả(6 câu đàu)Kết hợp
biểu cảm(2 câu cuối)
Cam phận ,tâm trạng ít ngủ trằn trọc lo lắng
Đoạn 4: Biểu cảm trực tiếp tình cảm cao th-
ợng vơn lên sáng ngời. Mơ ớc có một ngôi
nhà che khắp thế gian
=>Các yếu tố miêu tả tự sự có vai trò là ph-
ơng tiện để tác giả bộc lộ cảm xúc
HS nghe giảng
* Đoạn văn (sgk)

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

92

-Đoạn văn đợc chia làm mấy phần nhỏ chỉ
ra các yếu tự sự và miêu tả trong đoạn văn
Nếu không có yếu tố tự sự và miêu tả thì
yếu tố biểu cảm có thể bộc lộ đợc hay
không?
Vai trò của các yếu tố tự sự miêu tả trong

đoạn văn ntn?
Đoạn văn trên miêu tả tự sự trong niềm hồi
tởng. Hãy cho biết tình cảm đã chi phối yếu
tố tự sự và miêu tả ntn?
GV:Tự sự và miêu tả ở đây nhằm khêu gợi
cảm xúc .Do cảm xúc chi phối chứ không
nhằm mục đích kể chuyện miêu tả đầy đủ sự
việc ,phong cảnh
Phần 1:
Miêu tả bàn chân của bố từ những ngón
chân gan bàn chân mu bàn chân
Phần 2:
Tự sự:Kể chuyện bố ngâm chân cảm
nhận sự khó khăn ,vất vả của bố làm nnền
tảng cho cảm xúc thơng bố ở cuối bài
Phần 3:
Biểu cảm :Thơng bố
=>Việc miêu tả bàn chân của bố và kể
chuyện bố ngâm chân nớc muối ,bố đi sớm
về khuya làm nền tảng cho cảm xúc thơng
vẽ bố ở cuối bài
=>Khêu gợi tình cảm ,cảm xúc
=>Tình cảm là chất keo gắn các yếu tố tự sự
miêu tả th nh một mạch văn nhất quán có
tính liên kết
Ghi nhớ: SGK
II. Luyện tập:
1.GV hớng dẫn HS viết bài tập 1- HS trình bày GV nhận xét
2.Yêu cầu viết lại thao diễn đạt riêng của HS.Đây là bài tập mô phỏng yêu cầu
HS kết hợp tự sự,miêu ta để biểu cảm:.

- Tự sự : Chuyển đổi tóc rồi lấy kẹo mềm ngày trớc
Miêu tả: Cách chải tóc của ngời mẹ ngày xa hình ảnh ngời mẹ:
Biểu cảm lòng nhớ mẹ khôn xiết
D.H ớng dẫn học ở nhà :
-Về nàh học kỉ phần ghi nhớ
-Ôn lại bài đã học
-Xem và chuẫn bị trớc bài mớiCảnh Khuya-Rằm tháng giêng
Tuần12 Ngày soạn 10 /11 /2009
Tiết 45: Cảnh khuya,Rằm tháng giêng
(Nguyên tiêu)
Hồ Chí Minh

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

93

A .Mục tiêu cần đạt :
Giúp HS :
- Cảm nhận đợc tình yêu thiên nhiên gắn liền với lòng yêu nớc ,phong thái ung dung của
Hồ Chí Minh thể hiện trong hai bài thơ .
- Biết đợc thể thơ và chỉ ra đợc những nét đặc sắc về ngệ thuật của hai bài thơ
B. Chuẩn bị :
- SGK ,SGV ,bài soạn ,chân dung Hồ Chí Minh , bức ảnh trong sgk phóng to
C.Các hoạt động dạy học :
*Bài củ: ?ở lớp 6 các em đã đợc học những văn bản nào của tác giã Hồ Chí Minh? Em hảy
đọc thuộc lòng một bài thơ mà em cho là hay nhất ?
- GV nhận xét -khen đọng viên HS
* Bài mới : Giáo viên giới thiệu bài

Hoạt động của GV - HS
Hoạt động 1:
HS chú ý đọc phần chú thích dấu *
Em hảy nêu những hiểu biết của em về
tác gĩa ?
Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ ?
Hoạt động 2:
- GV hớng dẩn HS đọc thơ -Đọc diễn
cảm đúng nhịp thể hiện tâm trạng của tác
giã
-GV đọc một lần -Sau đó gọi HS đọc
-GV nhận xét cách đọc của các em
?Cả hai bài thơ đợc sáng tác theo thể loai
nào ?Bản phiên âm và dịch thơ có gì
khác?
HS đọc bài
Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ đợc
tác giả miêu tả nh thế nào ?
?Vào thời điểm nào?
ở câu 1 tác giã sử dụng biện pháp nghệ
thuật gì ?Tác dụng của nó?
Nội dung bài học
I .Đọc - Hiểu chú thích
1. Tác giả - tác phẩm
* Tác giả : -(1890-1969)
-Là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc việt nam
-Ngời anh hùng dân tộc
-Danh nhân văn hoá thế giới ,nhà văn lớn

*.Tác phẩm

- Viết ở Việt Bắc trong những năm đầu
của cuộc kháng chiến chống thực dân
pháp xâm lợc
2. Từ khó
II.Đọc -Hiểu văn bản
-HS đọc bài
-Thất ngôn tứ tuyệt =>4câu mỗi câu 7
chữ
-HS nêu

* Văn bản : Cảnh khuya
- Tiếng suối chảy
- ắnh trăng ,cây cổ thụ ,hoa
- Bức tranh thiên nhiên về cảnh khuya ở
rừng Việt Bắc
-So sánh =>Tiếng suối trong nh tiếng hát
xa

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

94

(Tìm một số câu thơ tả về tiếng suối mà
em biết )
?Theo em tại sao tác giã nghe tiếng suối
nh tiếng hát ?
Nh vậy vẻ đẹp hai câu thơ đầu của bài
Cảnh khuya là :

a.Sử dụng có hiệu quả phép so sánh và
nhân hoá
b .Miêu tả âm thanh tinh tế và hình ảnh
sinh động
c .Vận dụng sáng tạo những hình ảnh
quen thuộc của đờng thi
d .kết hợp giữ miêu tả và biểu cảm trực
tiếp
Hai câu sau nói lên điều gì ?Tâm trạng
của nhà thơ nh thế nào ?
Vì sao Bác lại cha ngũ ?
Em hiểu gì về tâm hồn của ngời qua văn
bản này ?
HS đọc bài
Bức tranh thiên nhiên đợc tác giã vẽ lên
nh thế nào ?vào thời điểm ra sao?
Nêu vẽ đẹp về không gian của bài thơ?
GV treo bức tranh lên bảng
Trên dòng sông đó xuất hiện ai ?Và đang
làm gì ?
Qua đó cho biết tác giã là ngời nh thế
náo ?
Đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của
hai bài thơ trên là ?
a.Sử dụng biện pháp nghệ thuật có giá trị
biểu cảm cao
b. Cảnh vật vừa có màu sắc cổ diển vừ
toát lên sức sống của thời đại
c. Tâm hồn thi sỉ kết hợp với phẩm chất
-Làm cho thiên nhiên trở nên gần gủi với

con ngời
- Đêm ở đây rất yên tĩnh ,khuya ,tác giã
rất chú ý đến cảnh thiên nhiên
HS nêu
-Tâm trạng nhà thơ =>cha ngũ (điệp từ )
- Say mê vễ đẹp đêm trăng thiên nhiên
- Lo lắng trằn trọc vì vận mệnh của đất n-
ớc
-Yêu nớc, thơng dân
HS đoc văn bản
* Văn bản :Rằm tháng giêng
Đêm rằm tháng giêng ,trăng rằm tròn
vành vạnh,trời trong xanh ,gió mát ,ở
giữa dòng sông trên rừng Việt Bắc
- Không gian cao rộng ,bát ngát mênh
mông ,tràn đầy ắnh trăng .Bầu trời và
vầng trăng nh không có giới hạn =>sức
xuân đang tràn ngập cả đất trời=>Tạo ra
một vẽ đẹp huyền ảo
- Bác Hồ và các chiến sĩ cách mạng đang
bàn bạc công viêc một cách bí mật
-Yêu thiên nhiên đất nớc
-Ung dung lạc quan
HS nêu

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

95

chiến sĩ trong con ngời Hồ Chí Minh
d.Cã 3 phơng án trên đều đúng
* GI nhớ: SGK
HS đọc gi nhớ

- GV đọc một số bài thơ viết về trăng của Ngời
D. H ớng dẩn học ở nhà :
Về nhà học thuộc lòng hai bài thơ
Ôn tập phần tiếng việt để tiết sau kiểm tra Tiếng việt
Tuần 12 Ngày soạn 12/11/2009
Bài12
Tiết 46: Kiểm tra Tiếng việt
A. Mục tiêu cần đạt :
- Qua đây để đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của HS
- Rèn luyện ý thức tự giác của học sinh khi làm bài
- Kỉ năng áp dụng lý thuyết vào làm bài tập trắc nghiệm
B.Hoạt động trên lớp ;
GV thông qua đề ra -đề chẵn lẽ
Phát đề cho HS làm -GV theo giỏi hết giờ thu bài về nhà chấm
Đề ra: (Chẵn )
I.Trắc nghiệm : (5điểm)
* Đọc các câu sau và trả lời câu hỏi
1.Từ nào sau đây có thể điền vào chổ trống trong mỗi câu sau : Nhai, nhả ,ăn ,chở .
A Tàu vào cảng than
B.Em bé đang cơm
2.Tìm từ trái nghĩa với những từ đã cho sau :
Chín : - Quả chín
- Cơm chín
3.Trong các câu sau câu nào đúng câu nào sai (Điền chữ Đ vào câu đúng và chữ S vào câu

sai )
a. Hễ học giỏi đẹp trai
b. Nó rất thân ái với bạn bè
c . Con xin báo một tin vui cho cha mẹ mừng
d. Nhà em ở xa trờng ,em đến trờng đúng giờ
4. Phân biệt nghĩa của từng yếu tố Hán việt trong các từ Hán việt sau :
Thi ca
Tồn vong
Quốc kì
5. Đặt câu với với mỗi cặp từ đồng âm sau :

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

96

a. Đào (dt) - Đào (đ t) , b. Sâu (d t) -Sâu (tính từ) , c. Ca (dt) - Ca (đ t)
II. Tự luận (5 điểm )
1. Phân biệt từ đồng nghĩa hoàn toàn và từ đồng nghĩa không hoàn toàn ? Cho mỗi loại một
ví dụ minh hoạ
2.Viết một đoạn văn ngắn khoảng 7-10 câu trong đó có sử dụng từ trái nghĩa ? (gạch chân
các từ trái nghĩa đó )
Đề lẻ :
I .Trắc nghiệm :(5 điểm )
* Đọc câu hỏi và trả lời :
1.Từ nào sau đây có thể thay thế cho từ chết trong câu "Chiếc ô tô bị chết máy"
Khoanh tròn vaò chữ cái mà em cho là đúng nhất:
a) Mất b) Hỏng c) Đi d) Qua đời
2. Trong các câu sau câu nào đúng câu nào sai

Điền chữ Đ vào câu mà em cho là đúng và chữ S vào câu sai
a.Nó,tôi cùng nhau đến câu lạc bộ
b. Bố mẹ rất buồn con
c. Nó đến trờng xe đạp
d. Tôi tặng quyển sách này cho anh Nam
3.Tìm từ trái nghĩa với những từ đã cho sau
Lành: - áo lành
- tính lành
4.Phân biệt nghiã của từng yếu tố hán viêt
Hoan hỷ
Sinh tử
ái Quốc
5. Đặt câu với mổi cặp từ đồng âm sau
a.Cày(Danh từ) - Cày động từ
b. Năm (Danh từ) - Năm (số từ)
c.Khoá (Động từ) - Khoá (Danh từ)
II. Tự luận: (5 điểm )
1.Phân biệt từ dồng nghĩa và từ đồng âm ? Cho ví dụ?
2.Viết một đoạn văn ngắn khoảng 7 -> 10 câu trong đó có sử dụng từ đồng nghĩa
Gạch chân dới các từ đồng nghĩa đó?
đáP áN Và BIÊủ ĐIểM
(Đề chẵn )
I.T rắc nghiệm
Làm đúng một câu cho 1 điểm
Câu 1 điền từ (ăn)
Câu 2 xem lại bài từ trái nghĩa có thể điền: Cơm chín=>cơm sống
Quả chín =>quả xanh
Câu 3 Câu đúng : c
Câu 4 Xem lại bài từ Hán Việt

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

97

Câu 5 Đặt câu :Ví dụ Bác Đào đang đào đất trồng rau
dt đt
-HS đặt các câu còn lại
II. Tự luận
Xem lại bài đồng âm và bài từ trái nghĩa
-Viết đoạn văn trong đó có sử dụng các từ đồng nghĩa
-Bài viết có nội dung ,có tính liên kết ,mạch lạc
Đề lẽ:
I.Trắc nghiệm:
Câu 1: Điền từ '' hỏng''
Câu 2: Câu d đúng
Câu 3 áo lành - áo rách
Tính lành - tính ác
Câu 4: Học sinh xem lại bài từ Hán Việt
Ví dụ: ái :yêu; quốc :nớc
Câu 5: Đặt câu
Ví dụ ổ khoá này đợc dùng để khoá cửa
II .Tự luận
Viết đúng đoạn văn theo yêu cầu có sử dụng từ đồng nghĩa
Trình bày sạch sẽ ,đẹp
C. H ớng dẫn học ở nhà :
- Về nhà ôn lại bài củ
- Xem và soạn trớc để tiết sau trả bái viết số 2
Tuần12 Ngày soạn 14/11/2009

Bài12
Tiết 47: Trả bài tập làm văn số 2 văn biểu cảm

A.Mục tiêu cần đạt :
- Giúp HS tự đánh giá đợc khả năng viết văn bản biểu cảm của mình .Tự sửa các lổi thờng
gặp trong bài văn thông qua tiét trả bài
- Củng cố kiến thức về văn biểu cảm,kỉ năng viết văn bản
B.Chuẩn bị
Bài kiểm tra của HS
Sổ điểm
Bài văn mẩu
C. Các hoạt động dạy học:
Giáo viên chm HS nhắc lại đề ra và chép lên bảng
Đề ra : Loài cây em yêu(Tự chọn)
- Đây là một đề văn biểu cảm yêu cầu các em chỉ chọn một loài cây mà em yêu thích nhất.

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

98

* Ưu điểm:
- Nhìn chung các em đã làm đúng các bớc của một bài văn có : mở bài ,thân bài và kết bài
- Biết chọn loài cây để bộc lộ cảm xúc
- Có một số bài viết tốt - chữ viết rõ ràng trình bày đẹp nh :
* Nhợc điểm :
- Đa số các em còn sa vào kể ,tả nhiều cha làm nổi bật đợc vấn đề
- Một số bài viết còn sơ sài ,cẩu thả cha đầu t - chữ viết còn sai lổi nhiều nh :
- GV cho đọc một vài bài viết khá - Một vài bài viết cha đạt yêu cầu

HS nhận xét so sánh
Em đã thật sự yêu loại cây đó cha?
Hiểu về loài cây đó ntn?
Theo em tình cảm ở đây phải là tình cảm ntn?
=>Chân thật
Em đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào vào bài viết
Nó có tác dụng gì?
GV trả bài cho HS yêu cầu các em xem lại -có gì thắc mắc để GV giải thích
- Lấy điểm
- HS chữa vào một bên lề
- GV đọc một bài mẩu tơng tự HS theo dỏi .
C H ớng dẩn học ở nhà
- Về nhà tập viết lại bài văn này
- Khắc phục các chổ còn cha đạt yêu cầu
Xem và soạn trớc bài ''Thành ngữ''
Tuần12 Ngày soạn 15/11/2009
Bài12
Tiết 48: Thành ngữ
A. Mục tiêu cần đạt :
Giúp học sinh :
- Hiểu đợc đặc điểm về cấu tạo và ý nghĩa của thành ngữ
- Tăng thêm vốn thành ngữ ,có ý thức sử dụng thành ngữ trong giao tiếp
- Rèn luyện kỉ năng sử dụng thành ngữ trong khi nói và viết
B.Chuẩn bị :
-Bảng phụ ,phiếu học tập
C.Các hoạt động dạy học :
* Bài củ: Thế nào là từ đồng âm ? Cho ví dụ

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-

Phm Nguyn Thin

99

-HS lên bảng trìng bày -GV nhận xét cho điểm và vào bài mới
* Bài mới :Giáo viên giới thiệu bài
Hoạt động của GV- HS
Hoạt động 1:
HS đọc ví dụ và chú ý từ in đậm
?Có thể thay cụm từ này bằng những từ khác
đợc không ?Tại sao ?
?Có thể chêm xen một vài từ khác vào đó
hay thay đổi vị trí của nó đợc không?
Từ ví dụ trên em hảy rút ra lời nhận xét về
đặc điểm , cấu tạo của thành ngữ?
? Cụm từ lên thác xuống ghềnh có nghĩa là
gì
?Nhanh nh chớp nghĩa là gì?
?Tại sao nói hanh nh chớp ?
Nêu một số ví dụ tơng tự :
Vậy thành ngữ là gì ?Nó có ý nghĩa nh thế
nào ?
GV phát phiếu học tập HS làm
Giải thích nghĩa của các thành ngữ sau và
đặt câu vơi những thành ngữ đó :
A.An c lạc nghiệp


B. Tóc bạc da mồi

C .Sông sâu nớc cả

?Thành ngữ ''tham sống sợ chết'' có nghĩa là
gì?
Nêu cách hiểu nghĩa của thành ngữ này ?
Hoạt động 2:
HS đọc ví dụ ở SGK và cho biết chức vụ ngữ
pháp mà các thành ngữ trên đảm nhiệm là
gì?
Ví dụ Bảy nổi ba chìm
Tắt lửa tối đèn
Phân tích cái hay của việc sử dụng thành ngữ
Nội dung bài học
I. Thế nào là thành ngữ
VD Lên thác xuống gềnh
-Không đợc vì ý nghĩa sẽ trở nên lỏng
lẽo,nhạt nhẽo
-Không :vì đây là một trật tự từ cố định
-Đặc điẻm cấu tạo chặt chẽ về thứ tự các từ
và nội dung ý nghĩa
- Có nghĩa là trôi nổi,lênh đênh ,phiêu bạt
- Cuộc sống vất vả khổ cực
- Hành động mau lẹ rất nhanh chính xác
- Dùng hình ảnh so sánh
*Ghi nhớ:

HS làm
-Là thái độ ham muốn sự sống sợ hải caí
chết
=>Thờng để chỉ sự hèn nhát

-Hiểu trực tiếp từ nghĩa đen tạo nên nó
II. Sử dụng thành ngữ
-Làm vị ngữ
-Làm phụ ngữ cho danh từ khi
-Ngắn gọn ,hàm súc,gợi liên tởng
cho ngời đọc,ngời nghe có tính biểu cảm
cao
Ghi nhớ :SGK:

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

100

trong hai ví dụ trên
GV nhận xét nhóm từ :Tráo trở,bội bạc,phản
trắc=>Đồng nghĩa với nhau
Các thành ngữ :Ăn cháo đá bát,qua cầu rút
ván cũng đồng nghĩa với nhau
HS nge giảng
III. Bài tập :
1.Tìm và giải thích từ thành ngữ:
- Sơn hào hải vị=> là những món ăn ngon những sản phẩm quý hiếm
- Khoẻ nh voi=>Có nghĩa là rất khoẻ
- Tứ cố vô thân =>không có ai thân thích ruột thịt
- Gia mồi tóc sơng=> về già
2.HS kể vắn tắt các câu chuyện"Con rồng cháu tiên" "ếch ngồi đáy giếng" Đặt câu với các
câu thành ngữ đó?
VD: Chúng ta tự hào về tổ tiên mình là con rồng cháu tiên

GV hớng dẩn HS về nhà làm các bài tập còn lại:
D.H ớng dẩn học ở nhà:
Về nhà học thuộc phần ghi nhớ:
Tập lấy các ví dụ về thành ngữ:
Làm các bài tập còn lại:
Chuẩn bị kiến thức để tiết sau trả bài kiểm tra văn và tiếng việt:

Tuần 13 Ngày soạn 18/11/2009
Tiết 49
Trả bài kiểm tra văn ,bài kiểm tra tiếng việt
A. Mục tiêu bài học:
- Đánh giá kết quả bài làm của học sinh về môn Văn-Tiếng việt
- Tiếp tục cũng cố kiến thức kỉ năng làm bài
- Giúp học sinh biết chửa lổi trong bài làm
B. Chẩn bị :
- Bài kiểm tra ,sổ điểm ,đoạn văn mẩu
C.Các hoạt động dạy học :
- Cho học sinh nhớ lại đề ra
GV nhận xét về u và khuyết điểm của bài kiểm tra
* Ưu điểm :
- Đa số các em đã tự giác làm bài
- Một số em có bài làm tơng đối tốt -biết vận dụng kiến thức đã học vào làm bài kiểm tra
- Về môn văn :-Các em đả nắm vững nội dung chính của bài học

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

101

-Có cảm xúc ,tình cảm khi học xong tác phẩm
Tiêu biểu là bài của : Linh, Hoà, Giang7A ; Yến, Sỹ, 7B ; Vĩnh, Huyền
- Về tiếng việt: -Nắm chắc kiến thức về từ đồng âm ,trái nghĩa ,từ Hán việt
- Biết viết đoạn văn đúng yêu cầu :nh bài của Tài, Quân, Sỹ 7B, Tr Linh, Lụa, Giang 7A ;
Huỳnh, Ngân, Huyền 7C
* Nh ợc điểm :
- Có một số bài trình bày cẩu thả ,cha biết vận dụng lý thuyết vào bài làm
- Bài làm cha có sự đầu t ,còn mắc một số lỗi
- Cha biết viết đoạn văn đúng nh yêu cầu
- Nhất là kiến thức về tiếng việt có một số em còn hiểu sơ sài
- Bài làm đạt điểm kém nh bài
GV trả bài cho HS - cho một số em có bài làm tốt lên bảng chửa bài
- HS chử bài vào vở
- GV lấy điểm
C . H ớng dẩn học ở nhà
- Về nhà xem lai bài làm của mình
- Xem và soạn trớc bài mới ''Cách làm bài văn biểu cảm đối với tác phẩm văn học ''
Tuần13 Ngày soạn 19/11/2009
Bài 12
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm
đối với tác phẩm văn học
A. Mục tiêu
- HS nắm đợc các bớc làm bài văn biểu cảm về một tác phẩm văn học
- Tich hợp với phần vănỉơ các bài thơ trử tình : Cảnh khuya ,Rằm tháng giêng
- Rèn luyện kỉ năng phân tích văn bản mẩu ,lập dàn ý cho một đề bài
B. Các hoạt động dạy học
* Bài củ : - Học sinh nhắc lại thế nào là văn biểu cảm
- Các yếu tố tự sự miêu tả trong bài văn biểu cảm nhằm mục đích gì ?
HS lên bảng trả lời GV nhận xét cho điểm

*Bài mới : Giáo viên giới thiệu bài
Nh chúng ta đã thấy trong các văn bản đã học có những văn mang tính biểu cảm rất cao .
Vậy để biết cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học chúng ta đi tìm hiểu nội dung bài
học hôm nay
Hoạt động của GV - HS
Hoạt động 1:
HS đọc kĩ văn bản ''Cảm nghĩ về một
bài ca dao''
Nội dung bài học
I. Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm
về tác phẩm văn học
1. Đọc bài văn
2. Trả lời câu hỏi

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

102

Bài văn này viết về bài ca dao nào?
Em hảy đọc liền mạch những bài ca
dao đó
Tác giả phát biểu cảm nghĩ của mình về
bài ca dao bằng cách nào?
Chỉ ra các yếu tố tởng tợng, liên tởng ,
hồi tởng , suy nghĩ của ngời viết
(Đây là bài văn hồi tởng - Nhà văn hồi
tởng lại cảm xúc của mình khi đọc bài
ca dao và những ấn tợng do bài ca dao

gợi nên )
*Những yêu cầu để làm một bài văn
biểu cảm về một tác phẩm văn học
- Đọc kĩ tác phẩm để hình thành cảm
xúc từng chi tiết ,hình ảnh gây ấn tợng
sâu sắc nhất
- Từ cảm xúc ấy ,có thể phát huy trí t-
ởng tợng ,liên tởng và rút ra những suy
nghĩ về ý nghĩa của tác phẩm
GV kết luận: Cảm nghĩ tác phẩm là suy
nghĩ, cảm thụ củangời đọc đối với t/p
Theo em bài cảm nghĩ về tác phẩm văn
học bao gồm mấy phần ?Chỉ rõ vai trò
của mổi phần
Đêm đêm ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn trông sao sao mờ
-HS đọc liền mạch bài ca dao
- Tởng tợng, liên tởng, hồi tởng, suy ngẫm
về các hình ảnh
=>Tởng tợng,suy ngẩm Một ngời đàn ông
thậm chí là một ngời quen nhơ quê . Đây
là cách giả định cụ thể hoá ,đặt mình vào
trong cảnh để thể nghiệm ,bày tỏ cảm xúc
- Tởng tợng cách ngóng trông và tiếng
kêu , tiếng nấc của ngời trong ngóng
Cảm nghĩ về sông Ngân Hà ,con sông chia
cắt ,con sông nhớ thơng đối với Ngu
Lang ,Chức Nữ
- Cảm nghĩ về sông tào khê .
HS nghe giảng

- Cảm xúc về ngời, cảnh trong t/p
- Cảm xúc về tâm hồn con ngời, số phận
n/v
- Cảm xúc về vẻ đẹp ngôn từ của t/p
- Cảm xúc về tởng của t/p
*Ghi nhớ :SGK
II .Luyện tập :
1. Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ ''Cảnh khuya ''của Hồ Chí Minh
GV gợi dẫn :
- Cảm xúc của ngời viết bắt nguồn từ cái gì ?
- Từ một so sánh mới mẽ ,hấp dẩn (câu 1)
- Từ những hình ảnh quấn quýt ,sinh động (câu 2)
- Từ sự hài hoà giửa cảnh và ngời (câu 3)

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

103

- Từ tâm hồn cao cả của Bác Hồ (câu 4)
Sau đó GV yêu cầu học sinh xem lại phần đọc -Hiểu trong văn bản để chuẩn bị bài nói của
mình
1. Viết đoạn văn cảm nhận vẽ đẹp về thiên nhiên cảnh rừng Việt Bắc ở câu 1 2
2. Viết đoạn văn cảm nhận về tâm hồn của tác giã ,vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc
3. Lập dàn ý phát biểu cảm nghĩ về bài thơ ''Hồi hơng ngẫu th của '' Hạ Tri Chơng
Gợi dẫn :
a .Giới thiệu ngắn gọn hoàn cảnh sáng tác bài thơ :
b. Cảm xúc chủ đạo của bài thơ :Nổi ngạc nhiên ,buồn, cô đơn của nhà thơ già sau gần bao
nhiêu năm xa quê nay mới lại trở về thăm quê nhà

c . Đồng cảm với quê hơng đợc biểu hiện trong một hoàn cảnh đặc biệt nay giửa quê hơng
mà thành ngời xa lạ .
C . H ớng dẩn học ở nhà
- Về nhà hoàn thành hai bài văn .
-ổn tập để tiết sau làm bài kiểm tra viết số 3 tại lớp

Tuần13 Ngày soạn 22 /11/2009
Bài12
Tiết 51 -52 : viết bài tập làm văn số 3 tại lớp
A .Mục tiêu :
Giúp HS làm một bài văn hoàn chỉnh kết hợp giửa miêu tả ,tự sự trong văn biểu cảm
Rèn luyện kĩ năng làm bài
B . Hoạt động trên lớp
GV thông qua đề ra -chép đề lên bảng HS làm bài hết giờ GV thu bài về nhà chấm
Đề ra :Cảm nghĩ về ngời thân
GV giám sát HS làm bài hết giờ GV thu bài về nhà chấm
GV nhận xét giờ làm bài
D.Hớng dẫn học ở nhà
Xem và soạn trớc bài ''Tiếng gà tra '
* Yêu cầu :
1 Xác định thể loại văn biểu cảm kết hợp với miêu tả và tự sự
2 Những cảm xúc suy nghĩ ,tình ảm của em đối với ngời thân trong gia đình
- Viết đúng thể loại có nội dung hình thức đẹp rõ ràng,có cảm xúc
Có đũ ba phẫn xác định đúng nhiệm vụ của mỗi phần
Mở bài : - Giới thiệu đợc về ngời thân và tình cảm của em đối với ngời thân đó
Thân bài :- Nêu hình dáng (Cụ thể ,khuôn mặt ,mái tóc, nớc da ,cử chỉ )
- Kể về những câu chuyện xoay quanh ngời thân đó - có thể sự quan tâm của họ
đối với em và ngợc lại - Em cảm thấy hạnh phúc về những gì họ dành cho em
- Bộc lộ trực tiếp tình cảm với ngời thân
- Em rất yêu ngời thân đó của em

- Em sẻ làm gì để xứng đáng với tình yêu thơng họ dành cho em

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

104

Kết bài : Bộc lộ cảm xúc của em đối với ngời thân của mình
(Tình cảm phải chân thật)
Làm đúng thể loai, trình bài đẹp cho 2điểm
MB. Có sức thuyết phục cao cho (2 điểm )
TB .Làm đợc 1 ý cho (1 điểm)Đầy đủ cho 4 điểm
KB. Bộc lộ đợc tình cảm (tình cảm chân thật)(Cho 2điểm
Tuần 14 Ngày soạn 29/11 /2008
Bài13
Tiết 53 : tiếng gà tra
Xuân quỳnh
A . M ục tiêu :
- Cảm nhận đợc vẽ đẹp tróng sáng ,đằm thám của những kỉ niệm về tuổi thơ và tình cảm bà
cháu đợc thể hiện trong bài thơ
- Thấy đợc ngệ thuật biểu hiện tình cảm ,cảm xúc của tác giả qua những chi tiết tự nhiên
bình dị
B . Chuẩn bị :
SGK , SGV Ngữ văn 7 ,Bài soạn ,phiếu học tập
C . Các hoạt dộng dạy học :
* Bài cũ :
Đọc thuộc lòng 2 bài thơ ''Cảnh khuya ''''Rằm tháng giêng ''và cho biết tâm trạng của tác
giả trong 2 bài thơ trên
-GV gọi HS lên trả lời - ghi điểm

* Bài mới: Giới thiệu bài mới
Nh chúng ta cũng đã biết vào những năm đầu của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ trên
cả nớc .Cũng có nhiều bài thơ viết về lòng yêu nớc và sự cổ vũ tinh thần chiến đấu của nhân
dân ta .Nhng trong bài thơ này Xuân Quỳnh lại khai thác cảm xúc từ những điều gần gủi ,bình
dị ,những kĩ niệm của chính mình ,để từ đó góp phần vào những tình cảm chung của thời
đại .Bài thơ ''Tiêng gà tra'' chắc hẳn đợc gợi ra từ những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bầ của tác
giã .Cụ thể ntn bây giờ chúng ta tìm hiểu nội dung bài học hôm nay
Hoạt động của GV-HS
Hoạt động 1 : HS đọc chú thích * sgk
Nêu vài nét hiểu biết của mình về t/g XQ
và t/p Tiếng gà tra
HS nêu
Nội dung bài học
I. Đọc Hiểu chú thích
a. Tác giả: Nguyễn Xuân Quỳnh (1942-
1988) Quê ở La Khê-Hà Đông-Hà Tây
Là nhà thơ nữ nổi tiếng ở nớc ta thời kì
chống Mỹ. Thơ XQ thờng viết về những
điều bình dị, gần gủi đời sống thờng nhật
trong gia đình,tình yêu mẹ con
b. Tác phẩm: - Bài thơ đợc viết trong
những năm đầu của cuộc kháng chiến

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

105

Hoạt động 2:

GV hớng dẫn đọc
nhịp 3/2, 2/3 Nhấn mạnh điệp câu, điệp
ngữ
Chú ý giọng đọc vui, bồi hồi
Bài thơ đợc làm theo thể thơ nào?
Tìm bố cục của bài thơ
Hoạt động 3:
Tiếng gà tra vọng vào tâm trí tác giả
trong thời điểm cụ thể nào?
Tại sao trong vô vạn âm thanh làng quê,
tâm trí con ngời lại bị ám ảnh tiếng gà tra
Với ngời ra trận , tiếng gà tra gợi những
cảm giác mới lạ nào ?
Tại sao âm thanh tiếng gà tra lại có thể
gợi những cảm giác đó của con ngời
ở đây không chỉ nghe tiếng gà bằng
thính giác mà bằng cách nào?
Khi nghe bằng cảm xúc tâm hốn con
ngời phải có tình cảm ntn với làng xóm
làng quê ?
Hoạt động 4:
* Dặn dò :- Bài cũ
chống đế quốc Mỹ trên cả nớc(in lần đầu
tiên 1968)
- Tiếng gà tra đợc gợi ra từ những kỉ
niệm tuổi ấu thơ sống bên bà của t/g
II. Đọc Hiểu văn bản
1. Đọc Hiểu chung
a. Đọc:
b. Giải thích từ khó: Gà toi, chắt chiu

c. Thể thơ: - 5 tiếng (Ngũ ngôn), không
hạn định số câu, bắt nguồn từ dân ca ph-
ờng vải (Tbộ)
- Vần thơ phong phú, linh hoạt: Vần
chân, vần bằng
d. Bố cục: Ba phần
- Khổ 1: Tiếng gà tra thức dậy tình cảm
làng quê
- Khổ 2 khổ 6: Tiếng gà tra khơi dậy
những kỉ niệm ấu thơ
- Khổ 7,8: Những suy t gợi lên từ tiếng
gà tra
2. Đọc - Hiểu chi tiết bài thơ
* Tiếng gà tr a thức dậy tình cảm làng
quê
- Buổi nắng tra trong xóm nhỏ
- Tiếng gà nhảy ổ quả trứng hồng
Niềm vui của ngời dân
- Kỉ niệm khó quên
- Xao động
- Chân đỡ mỏi
- Tuổi thơ hiện về
H/S suy nghĩ trả lời
- Bằng cảm xúc tâm hồn
Tình làng quê tha thiết sâu nặng
* Củng cố :
- H/S đọc lại bài thơ

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-

Phm Nguyn Thin

106

- Bài mới : Xem phần còn lại - Năm kiến thức cơ bản


Tuần 14 Ngày soạn 30/11/208
Bài 13
Tiết 54: Tiếng gà tra (T2)
Xuân Quỳnh
A. Mục tiêu cần đạt
- Cảm nhận đợc những vẽ đẹp trong sáng, đằm thắm những kỷ niệm về tuổi thơ và tình cảm
bà cháu đợc thể hiện trong bài thơ
- Nghệ thuật dùng điệp ngữ, điệp câu đểnối mạch cảm xúc, biểu hiện cảm xúc bình dị của tác
giả qua những hình ảnh, chi tiết rất thơng bình dị
B. Ttiến trình tổ chức
Hoạt động của GV HS
* ổn định:
* Bài cũ: Em hãy nêu khái quát vài nét về
tác giả XQ? Bài thơ đợc sáng tác trong
hoàn cảnh nào?
*Bài mới:
Hoạt động 1:
Tiếng gà tra khơi dậy những hình ảnh thân
thơng nào trong khổ 2?

Điệp từ nàytrong khổ thơ có tác dụng
gì?
GV gọi h/s đọc khổ 3,4,5,6

Tiếng gà tra lại khơi dây những kỉ niệm
thân thơng nào?
Chi tiết bà mắng cháu gợi cho em những
cảm nghĩ gì về tình cảm bà cháu?
Cảm nghĩ của em về ngời bà, từ hình ảnh
chắt chiu đó?
Từ những chắt chiu và sự lo lắng của bà
để hớng tới điều gì?
Nội dung bài học
HS trả lời
2. Đọc Hiểu chi tiết (tiếp)
* Tiếng gà tr a khơi dậy những kỷ niệm ấu
thơ
- Những quả trứng hồng
- Này : mái vàng, mái mơ
Là sự giới thiệu đầy hồ hởi, vui sớng hân
hoan nh kéo quá khứ tuổi thơ về với hiện
tại
- Kỉ niệm về tuổi thơ dại
Lời bà mắng yêu:
+Vì bà muốn cháu mình sau này xinh đẹp
+ Thể hiện chân thật t/cảm giản dị mà sâu
sắc bà dành cho cháu
- Bà chăm chút từng quả trứng
Khum soi trứng, chắt chiu
- Nổi lo của bà: Lo đàn gà toi
Niềm vui của cháu

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-

Phm Nguyn Thin

107

Vậy trong kỉ niệm tuổi thơ của cháu, hình
ảnh bà hiện lên những đức tính cao quý
nào?
Chi tiết niềm vui đợc quần áo mới gợi cho
em cảm nghĩ gì về tuổi thơ và tình cảm bà
cháu?
HS thảo luận trả lời
Những suy t nào đợc gợi lên trong hai khổ
cuối
Vì sao có thể nghĩ rằng: Tiếng gà tra .
Mang bao nhiêu hạnh phúc?
Trong giấc ngủ hồng sắc trứng con ngời
có thể mơ những điều gì?
Em có nhận xét gì về từ vì đợc lặp lại
liên tiếp ở khổ thơ cuối?
Vì sao ngời chiến sĩ có thể nghĩ rằng cuộc
chiến đấu của mình còn là Vì tiếng gà
tục tác.ổ trứng hồng tuổi thơ

Hoạt động 2: Hớng dẫn h/s tổng kết
Những tình cảm sâu sắc nào của lòng ngời
đợc bộc lộ qua bài thơ này?
Em hãy nêu biện pháp nghệ thuật tiêu
biểu đợc sử dụng trong bài thơ này?
Hoạt động 3: Củng cố- dặn dò
Gv gọi h/s đọc ghi nhớ

GV khắc sâu qua ghi nhớ
- Nghèo nhng hiền thảo
- Hết lòng vì con cháu
- Chịu đựng, nhẫn nại và hi sinh
HS trả lời
* Những suy t gợi lên từ tiếng gà tr a
Suy t : - Về hạnh phúc
- Về cuộc chiến đấu hôm nay
- Hình ảnh cuộc sống chân thật bình yên,
ấm no
- Thức dậy bao t/c bà cháu g/đình, quê h-
ơng
- Âm thanh bình gị của làng quê
Điều tốt lành, niềm vui, hạnh phúc
- Khẳng định những niềm tin chân thật của
con ngời về mục đích chiến đấu hết sức
cao cả
- là biểu tợng hạnh phúc của mỗi làng quê
- Bảo vệ những điều chân thật và quý giá
đó
IV. Tổng kết
* Nội dung
Kỉ niệm đẹp về tuổi thơ
- Tình bà cháu
- Tình yêu g/đình, tình yêu quê hơng đất
nớc
* Nghệ thuật
- Điệp từ, điệp câu
- Hình ảnh bình dị, chân thực
* Ghi nhớ (sgk)

HS nắm ý chính qua ghi nhớ

D H ớng dẩn học ở nhà
Đọc thuộc lòng bài thơ
Nêu cảm nhận của em về khổ thơ thứ nhất
Ghi nhớ nội dung bài học
Xem và chuẩn bị trớc bài ''Điệm ngữ''

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

108


Tuần14 Ngày soạn 29 /11/2009
Bài 13
Tiết 55 : điệp ngữ
A. Mục tiêu :
Giúp HS :
- Hiểu đợc thế nào là điệp ngữ và giá trị của điệp ngữ
-Biết sử dụng điệmp ngữ khi cần thiết
B. Chuẩn bị :
- Nghiên cứu sgk, sgv soạn bài
- Bảng phụ phiếu học tập
C . Các hoạt động dạy học:
*Bài cũ : Em hảy đọc thuộc lòng hai khổ thơ đầu và cuối của bài thơ''Tiếng gà tra''
- Nghệ thuật tiêu biểu đợc tác giã thể hiện ở hai khổ thơ trên là gì ?
HS trả lời GV nhận xét ghi điểm
*Bài mới : GV giới thiệu bài

Hoạt động của GV- HS

Hoạt động 1: Tìm hiểu thế nào là điệp ngữ
và tác dụng của điệp ngữ
Đọc bài tiếng gà tra em thấy có những từ
ngữ nào đợc lặp đi lặp lại nhiều lần ?
Việc lặp lại ấy có tác dụng gì ?
Ví dụ :
ở đâu nghèo đói gọi xung phong
Lon nớc ,mo cơm lội khắp đồng
ở đâu tiền tuyến kêu anh đến
Tay súng tay cờ lại tiến công
Em hảy xác định điệp ngữ trong ví dụ trên
Nội dung cơ bản
I . Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ
-Tiếng gà tra
-Nghe
-Vì
=>Làm nỗi bật ý, gây cảm xúc mạnh tạo
sự nhịp nhàng của bài thơ
=>Điệp ngữ là cụm từ ở đâu

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

109

GV phát phiếu học tập
Cách dùng điệp ngữ trong câu thơ sau có ý

nghĩa gì ?
Một đèo một đèo lại một đèo
Khen ai khéo tạc cảnh cheo leo.
a. Nhấn mạnh sự trơ trọi của một con đèo
b. Nhấn mạnh sự trùng điệp của những
con đèo nối tiếp nhau
Hoạt động 2:
HS đọc ví dụ trong SGK
VD:
Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Theo em đây là dạng điệp ngữ nào ?
VD:
-Anh đi tìm em ,rất lâu ,rất lâu
Cô gái ở Thạch Kim Thạch Nhọn
Khăn xanh ,khăn xanh ,phơi đầy lán sớm

Thơng em ,thơng em ,thơng em biết mấy
Đây là loại điệp ngữ nào ?
VD:
Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai ?
Kiểu điệp ngữ nào đợc dùng trong ví dụ
trên?
HS lấy ví dụ :

Gạch chân điệp ngữ trong câu văn sau và
cho biết đó là dạng điệp ngữ gì .
Nớc Việt Nam là một ,dân tộc Việt Nam là
một .Sông có thể cạn núi có thể mòn ,song
chân lý đó không bao giờ thay đổi .
(Không phải chỉ trong thơ mà ngay cã
trong văn cũng cần sử dụng điệp ngữ )
HS làm
* Ghi nhớ: sgk
II . Các dạng điệp ngữ :
=>Điệp ngữ cách quảng
=>Điệp ngữ nối tiếp
=>Điệp ngữ vòng
=>HS làm
* Ghi nhớ

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

110

III . Bài tập :
Bài tập 1 :Một dân tộc gan gốc :Nhấn mạnh quyết tâm của dân tộc ta trông công cuộc đấu
tranh dành độc lập
Trông : Sự mong đợi,trông chờ của ngời dân lao động về thời tiết ma thuận gió hoà để thuận
tiện cho việc cấy cày
Bài tập 2 :Xa nhau ,một giấc mơ là điệp ngữ nối tiếp
Bài tập 3 :Việc lặp đi lặp lại trong đoạn thơ trên :
Không có tác dụng biểu cảm

- Đó là lỗi lặp ,diễn đạt lúng túng ,làm cho câu văn lủng củng
HS có thể sửa lại :
Mảnh vờn phía sau nhà em đợc trồng rất nhiều loài hoa :Nào là thợc dợc ,nào cúc ,đồng tiền
,hoa hồng đủ cả ,lại còn có hoa lay ơn nữa .Mỗi dịp vào ngày lễ quốc tế phụ nữ em hái những
bông hoa đẹp nhất từ những mãnh vờn này tặng mẹ và chị
Bài tập 4 HS về nhà làm
D . H ớng dẩn học ở nhà
Về nhà học bài cũ ,làm các bài tập còn lại
Xem và chuẩn bị trớc bài ''Luyện nói phát biểu cảm nghĩ vê tác phẩm văn học
Tuần14 Ngày soạn 01/12 /2009
Bài 13
Tiết 56: luyện nói:
phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học

A Mục tiêu:
Giúp HS hiểu rõ hơn
-Thế nào là phát biểu cảm ngĩ về một tác phẩm văn học
- Nhận thức rõ đó là kiểu bài trung gian giữa tự sự ,miêu tả với nghị luận
- Luyện tập phát biểu miệng trớc tập thể ,bài tỏ cảm xúc ,suy nghĩ về tác phẩm văn học
B. Chuẩn bị :
GV: Bài soạn Nội dung tổ chức để luyện nói
HS : Chuẩn bị ở nhà
C. Hoạt động dạy học
Hoạt động 1:Bài cũ Em hảy nêu những yêu cầu để làm một bài văn cảm nghĩ về tác phẩm
văn học ?
HS trả lời - GV nhận xét cho điểm
Hoạt động 2: Bài mới
I. Chuẩn bị ở nhà

Trng THCS Hong Hoa Thỏm

-
Phm Nguyn Thin

111

Đề ra : Em hảy phát biểu cảm nghĩ về một trong hai bài thơ của chủ tịch Hồ Chí Minh
''Cảnh khuya'' Rằm tháng giêng ''
1. Tìm hiểu đề và tìm ý :
- Cảnh thiên nhiên và tình cảm của tác giã đợc thể hiện trong bài thơ ntn?
- Em thích nhất chi tiết nào trong bài thơ ?vì sao ?
- Qua bài thơ em hiểu tác giã là một ngời ntn?
HS trả lời
GV :Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học là nói lên cảm xúc của ngời đọc ,bătý nguồn
từ một nhân vật ,một chi tiết ,một hình ảnh ,lời văn, lời thơ hay ý nghĩa trong tác phẩm
2. Dàn bài :HS làm theo hớng dẩn trong SGK
II. Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh
III. Luyện nói tr ớc lớp
GV gọi HS lên bảng trình bài
Chú ý khi nói phải nói rõ ràng ,lu loát ,nhìn xuống lớp
- Nói to ,chậm ,tự nhiên =>cả lớp chú ý nghe
- Các bạn khác nhận xét bài nói của bạn
GV khen ngợi tinh thần chuẩn bị bài của các em
D. H ớng dẩn học ở nhà
Về nhà các em tập làm tiếp dạng bài này
Xem và chuẩn bị trớc bài ''Một thứ quà của lúa non : cốm '
Tuần15 Ngày soạn 03/12/2009
Bài 14
Tiết 57: Một thứ quà của lúa non : cốm
A. Mục tiêu
Giúp HS cảm nhận đợc phong vị đặc sắc ,nét đẹp văn hoá trong một thứ qùa độc đáo và

giản dị của dân tộc .
Thấy và chĩ ra đợc sự tinh tế ,nhẹ nhàng mà sâu sắc trong lối văn tuỳ bút của Thạch Lam
B . Chuẩn bị :
Nghiên cứu sgk, sgv soạn bài
Chân dung Thạch Lam -phiếu học tập

C . Các hoạt động dạy học :
* ổn định:
* Bài cũ : Em hãy đọc thuộc lòng bài thơ ''Tiếng gà tra''
Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ ?
GV mời HS trả lời GV nhận xét ghi điểm
*Bài mới : Giáo viên giới thiệu bài

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

112

Hoạt động của GV HS
Hoạt động 1: Hớng dẫn h/s , tìm hiểu chú
thích
HS đọc chú thích *
Em hảy nêu vài nét về tác giã Thạch Lam
và tác phẩm này ?
GV gọi h/s đọc văn bản
GV đọc gọi h/s đọc tiếp
GV hớng dẫn h/s tìm hiểu từ ngữ khó
Nội dung cơ bản
I. Đọc Hiểu chú thích

1. Tác giả- tác phẩm
* Tác giả:
Thạch Lam (1910-1942)là cây bút văn
xuôi đặc sắc ,thành viên của nhóm tự lực
văn đoàn trớc cách mạng tháng tám năm
1945.Ông đặc biệt tinh tế ,nhạy cảm khi
nắm bắt và diễn tả những cảm xúc ,cảm
giác của con ngời trớc thiên nhiên ,cuộc
sống của chính mình.
Ông là cây bút sở trờng về truyện ngắn .
*Tác phẩm: Một thứ quà của lúa
non:cốm đợc viết dới dạng tuỳ bút -Và bài
văn thể hiện khá rõ những đặc điểm và
ngòi bút Thạch Lam
2. Đọc văn bản
Giọng đọc : cần đọc truyền cảm
3. Từ ngữ khó
Hoạt động 2: Hớng dẫn h/s đọc hiểu
nội dung văn bản
Văn bản đợc viết theo thể loại gì?
Dựa vào chú thích em hãy nêu những
đặc điểm của thể loại này?
Bố cục của bài văn đợc chia làm mấy
phần? Nêu nội dung mỗi phần
H/S thảo luận- trả lời
GV:Từ mạch cảm xúc có thể chia văn
bản làm 3 phần
Tác giả đã sử dụng phơng thức biểu
Thanh nhã , vòng, siêu tết, ngọt sắc
Thanh đạm , nhũn nhặn

II. Đọc - Hiểu văn bản
1. Đọc hiểu chung
* Tuỳ bút: + Ghi chép những con ngời và
sự kiện cụ thể có thực
+Thiên về biểu cảm, chú trọng thể hiện
cảm xúc, tình cảm
* Bố cục:
Phần 1':Từ đầu đến ''thuyền rồng''
Từ hơng của lúa non gợi nhớ đến cốm và
sự hình thành hạt cốm từ những tinh tuý
của thiên nhiên và sự khéo léo của con ng-
ời .
Phần 2: Tiếp đó cho đến''nhũn nhẵn ''
Phát hiện và ca ngợi giá trị của cốm -thức
dâng đặc biệt thanh khiết của đất trời và đã
trở thành một sản phẩm chứa đựng giá trị
văn hoá gắn liền với phong tục sêu tết của
dân tộc Việt Nam
Phần 3 :Đoạn còn lại
Bàn về việc thởng thức cốm
* Phơng thức bđ: Biểu cảm , miêu tả, kể,

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

113

đạt?
Cảm hứng của tác giã đợc gợi lên từ

đâu?
Hơng thơm ấy nhắc đến điều gì ?
Em có nhận xét gì về cách vào bài của
tác giã?
Để cảm nhận đợc điều đó tác giả nhờ
vào giác quan nào?
Tác giả mở đầu bài viết về cốm bằng
những hình ảnh và chi tiết nào?
Việc sử dụng ĐT, TT đẻ miêu tả nó có
tác dụng ntn trong việc biểu hiện cảm
xúc của t/giả?
Nhng để có hạt cốm cần đến điều gì ?
Sau đoạn mở đầu tác giã nói đến điều
gì?
Nhà văn có đi sâu tả cách thức ,kĩ thuật
làm cốm hay không ?
Ông tả nh thế nào ?
Từ những lời văn trên, cảm xúc nào của
t/g đợc bộc lộ?
Cốm có những giá trị đặc sắc nào ?Em
hảy nhận xét câu mỡ đầu của đoạn ?
Tác giã đã nhận xét và bình luận ntn về
tục lệ làm hồng cốm đồ sêu tết của
nhân dân ta
Sự hoà hợp tơng xứng của hai thứ ấy đã
nhận xét, bình luận
2. Đọc hiểu chi tiết
a .Sự hình thành hạt cốm
=>Từ hơng thơm của lá sen trong làn gió
của mùa hạ lớt qua rừng sen trên mặt hồ

=>Hơng vị của cốm thứ quà đặc biệt của
lúa non
=>Rất tự nhiên gợi cảm và tinh tế ,tự nhiên
bằng cảm giác và ngòi bút của Thạch Lam
- Tác giã đã huy động nhiều cảm giác để
cảm nhận về đối tợng đặc biệt là khứu giác
để cảm nhận hơng thơm thanh kiết của
đồng lúa,của lá sen ,của lúa non.
- Vừng sen, cánh đồng xanh, giọt sữa
- Sử dụng ĐT,TT để miêu tả: lớt qua, nhầm
thuấn, thanh nhã, tinh khiết, tơi mát, trắng
thơm, phảng phất, trong sạch
Vừa gợi hình, gợi cảm. Khêu gợi cảm
xúc và tởng của ngời độc.
Thể hiện sự tinh tế cảm thụ cốm của tác
giả
=>Công sức và sự khéo léo của con ngời
=>Nghề làm cốm nổi tiếng nhất ở làng
vòng
=>Tác giả không đi vào miêu tả kỉ thuật
làm cốm mà chỉ cho biết đó là cả một nghệ
thuật .Tác giả chỉ chú trọng miêu tả
hìmh ảnh những cô hàng cốm làng vòng
với cái dấu hiệu đặc biệt thuyền rồng
Yêu quý trân trọng cội nguồn trong sạch
, đẹp đẽ ,giàu sắc thái văn hoá của dân tộc
b)Cốm là thứ quà đặc biệt của lúa non
=>Đã khái quát những giá trị đặc sắc chứa
đựng trong hạt cốm rất bình dị khiêm nh-
ờng :Thứ quà riêng biệt của đất nớc thức

dâng của những cánh đồng lúa :
=>Hồng cốm tốt đôi ,Sự hoà hợp tơng
xứng màu xanh tơi của cốm,màu
=>Hồng cốm tốt đôi ,Sự hoà hợp tơng

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

114

đợc phân tích trên phơng diện nào
Nhân đây tác giả phê phán điều gì ?
Theo em cốm là một món quà ntn ?
Tác giả viết về cốm từ những phơng
diện nào?
a) Nguồn gốc và cách thức làm cốm
b) Vẽ đẹp và công dụng của cốm
c)Sự thởng thức cốm
d)Cả ba phơng diện trên
Đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ trên
là
a)Giọng văn tinh tế ,nhẹ nhàng sâu sắc
b)Sử dụng nhiều biện pháp tu từ có giá
trị biêủ cảm cao
c)Lập luận chặt chẽ ,sắc sảo
d)Ngôn ngữ kể chuyện tự nhiên ,sắc
sảo
Hoạt động 2: Hớng dẫn h/s tổng kết
Cảm nghĩ của nhà văn về Một lúa

non đã mang lại cho em những hiểu
biết mới mẻ sâu sắc nào về cốm?
Em nhận thấy tuỳ bút Thạch Lam có
những nét đẹp riêng nào từ văn bản:
Một thứ quà của lúa non :Cốm ?
GV gọi h/s đọc ghi nhớ (sgk)
xứng màu xanh tơi của cốm,màu đỏ thắm
của hồng (Tơ hồng )
=>.Về giá trị văn hoá của cốm
=>Thói chuộng ngoại bắt chớc
c)Bàn về việc th ởng thức cốm
=>Bình dị
=>Thấu đáo và một thái độ văn hoá khi nói
về sự thởng thức một món ăn bình dị nh
cốm (ăn cốm thảo mộc )
=>Hãy nhẹ nhàng trân trọng với thứ sản
vật quý này "Sự thởng thức sẽ đợc trang
nhã và đẹp đẽ hơn "
GV :Phát phiếu học tập HS làm
III. Tổng kết
Nội dung:
- Cốm là một thứ quà đạc sắc vì nó kết
tinh nhiều vẽ đẹp: Vẽ đẹp của hơng vị
và màu sắc đồng quê, vẽ đẹp của ngời
chế biến, của tục lễ nhân duyên, của
cách mua và thởng thức
- Là sản vật quý của dân tộc cần đợc
nâng niu và gìn gữi
Nghệ thuật :
- Lối văn giàu ấn tợng cảm giác

- Sự kết hợp nhiều phơng thức trên nền
biểu cảm.
- Lời văn mang nhiều cảm nghĩ sâu sắc
nhng đợc diễn đạt êm ái, nhẹ nhàng gần
gủi nh thơ
* Ghi nhớ (sgk)
IV.Luyện tập :Su tầm và chép lại một số câu thơ ,ca dao có nói đến cốm

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

115

VD Gió thổi mùa thu hơng cốm mới
D.H ớng dẩn học ở nhà :
Học thuộc phần ghi nhớ
Chuẩn bị trớc bài "Chơi chữ "
Tuần15 Ngày soạn:05/12 /2009
Bài14
Tiết 58: Chơi chữ
A. Mục tiêu :
Giúp HS
- Hiểu đợc thế nào là chơi chữ
- Hiểu đợc một số cách chơi chữ thờng dùng
- Bớc đầu hiểu đợc cái hay của phép chơi chữ
B. Chuẩn bị :
- GV nghiên cứu sgk, sgv, tài liệu soạn bài
- Bảng phu ,một số bài thơ
C .Các hoạt động dạy học

*ổ n định
*Bài cũ:
Thế nào là từ đồng âm ? Cho ví dụ .
HS trả lời gv dẫn dắt và vào bài mới
*Bài mới
Hoạt động của GV- HS
Hoạt động 1: Tìm hiểu thế nào là chơi chữ
và tác dụng của nó
Học sinh đọc bài ca dao (sgk)
Trong bài ca dao này tác giã đả dùng
những từ đồng âm nào để ''chơi chữ''?
Em có nhận xét gì về nghĩa của các từ ''lợi
''trong bài ca dao?
Đọc đến vế sau cho ta thấy điều gì?
Kiến thức cơ bản
I. Thế nào là chơi chữ
-Từ đồng âm là từ ''lợi ''
=>Từ ''lợi 1''=>nghĩa là lợi ích là mang lại
những điều tốt lành .Nhng ta có thể hiểu
rằng từ lợi ở đây đợc dùng theo ý của ngời
già ,và câu hỏi của bà đã đợc giải đáp theo
chiều hớng mà bà mong muốn
Từ ''lợi 2''lại là phần thịt bao giữ xung quanh
chân răng
=>ý nghĩa đích thực của thầy bói muốn nói
rằng bà đã quá già rồi còn tính chuyện
chồng con gì nữa
=>Các từ lợi ở đây không còn cái nghĩa
thuận lợi ,lợi lộc nữa mà đã chuyển sang
nghĩa khác

Trng THCS Hong Hoa Thỏm
-
Phm Nguyn Thin

116