Thăm khám khối u vùng cổ (Kỳ 1) pdf

Thăm khám khối u vùng cổ
(Kỳ 1)
1.1. Thăm khám lâm sàng:
1.1.1. Nhìn:
Bệnh nhân ngồi, cổ thẳng hoặc hơi ngửa ra sau. Bộc lộ rộng vùng cổ, phần
trên trước xương ức, vùng trên và dưới xương đòn. Người khám đứng trước hoặc
hơi sang bên cạnh bệnh nhân. Đôi khi có thể để bệnh nhân nằm ngửa có độn gối
dưới vai cho cổ ngửa ra sau để khám dễ hơn.
Chú ý nhận xét: màu sắc da, tình trạng phù nề, vị trí các vết loét hay lỗ rò,
vị trí các khối bất thường nổi lên dưới da vùng cổ, tình trạng giãn của các tĩnh
mạch cổ nông, những thay đổi về hình dáng cổ (hõm trên ức, vệt lõm theo bờ
trước cơ ức-đòn-chũm ).
Cho bệnh nhân nuốt có thể giúp nhìn được rõ hơn hình dáng, ranh giới, tính
chất di động… của các khối bất thường ở vùng cổ. Đôi khi có thể cho bệnh nhân
ho hoặc rặn mạnh để quan sát đánh giá rõ hơn các khối bất thường nằm ở vùng
hõm trên ức (ranh giới giữa vùng cổ và trung thất trước).
1.1.2. Sờ:
Bệnh nhân ngồi đầu thẳng hoặc hơi cúi để làm chùng các cơ vùng cổ trước.
Để khám vùng cổ trước và bên, người khám có thể đứng phía sau hoặc hơi sang
bên cạnh bệnh nhân, khám bằng 2 tay với các ngón cái đặt ở vùng bên-sau bờ sau
cơ ức-đòn-chũm hoặc sau cổ, các ngón còn lại đặt lên vùng cổ trước để khám. .
Đôi khi có thể đứng sang bên cạnh bệnh nhân và dùng một tay để khám
từng bên cổ. Lúc này ngón cái thường đặt nhẹ vào một bên cổ và 4 ngón còn lại
đặt lên vùng cổ bên đối diện để khám. Trong khi khám cần bảo bệnh nhân nuốt để
xác định các triệu chứng rõ hơn.
Chú ý xác định các triệu chứng: tình trạng phù nề, nhiệt độ da… Nếu có
khối bất thường ở vùng cổ thì phải đánh giá: vị trí, tính chất bề mặt, mật độ, ranh
giới, hình dánh, kích thước, mức độ di động, đau hay không đau, có rung miu hay
không, khả năng thay đổi kích thước khi nắn bóp của khối bất thường đó.
1.1.3. Nghe:
Nghe trên khối bệnh lý ở vùng cổ: có thể thấy tiếng thổi liên tục mạnh lên

trong thì tâm thu ở các thông động-tĩnh mạch cảnh.
Nghe trên tuyến giáp, nhất là ở phía trước vùng cực trên của tuyến có thể
thấy tiếng thổi liên tục mạnh lên ở thì tâm thu trong bệnh Basedow.
Nghe ở vùng trước khí quản trong một số trường hợp khí quản bị chèn ép
do các khối bệnh lý ở cổ hay khí quản bị hẹp do các nguyên nhân khác nhau có thể
nghe thấy tiếng thở rít ở chỗ lòng khí quản bị hẹp lại.
1.1.4. Đo:
Đo chu vi vùng cổ ở một mốc nhất định trong các thời gian khác nhau để
đánh giá sự phát triển về kích thước của các khối bệnh lý sau các thời gian tiến
triển nhất định.
Hình 4.1: Hình
ảnh bướu giáp khổng lồ.
1.2. Thăm khám cận lâm sàng:
1.2.1. Các phương pháp thăm khám hình ảnh:
Các phương pháp thăm khám hình ảnh cho phép xác định được kích thước,
hình dáng, trọng lượng, vị trí phân bố, đặc điểm cấu trúc, tương quan của khối
bệnh lý đối với các cơ quan xung quanh, trong một số trường hợp cho phép xác
định được cả mức độ hoạt động chức năng và bản chất của khối bệnh lý đó.
1.2.1.1. Khám xét bằng X quang:
+ Soi và chụp X quang thường hoặc có uống cản quang thực quản: thường
chụp vùng cổ thẳng và nghiêng. Có thể xác định được khí quản và thực quản bị
chèn ép hoặc đẩy lệch vị trí, hình canxi hoá trong các khối bệnh lý (bướu giáp, u
mạch máu)
+ Chụp X quang đường rò ở vùng cổ: bơm thuốc cản quang vào đường rò
(thường dùng các thuốc cản quang dầu) rồi chụp X quang vùng cổ ở các tư thế
thích hợp. Có thể xác định được hình thái, tính chất, tương quan giải phẫu… của
các đường rò khác nhau ở vùng cổ.
+ Chụp X quang có bơm khí vùng tuyến giáp: thường dùng oxy hoặc CO
2

bơm vào vùng dưới các cơ trước tuyến giáp, sau đó chụp X quang thường hoặc cắt
lớp vùng cổ thẳng và nghiêng. Có thể xác định được kích thước, hình dáng, ranh
giới của tuyến giáp, những di lệch của khí quản và thực quản do bị bướu giáp
chèn đẩy.
+ Chụp bạch mạch tuyến giáp gián tiếp: dùng thuốc cản quang dầu bơm
vào nhu mô tuyến giáp, sau đó chất cản quang được hấp thu vào hệ bạch mạch của
toàn bộ tuyến giáp. Tiến hành chụp X quang vùng cổ thẳng và nghiêng. Có thể xác
định được hình thể, kích thước, liên quan giải phẫu của tuyến giáp. Sau 24 - 48
giờ, khi chất cản quang đi tới các hạch bạch huyết vùng cổ và trung thất thì có thể
chụp X quang để xác định được tình trạng của hệ thống các hạch đó.
+ Chụp động mạch vùng cổ: có thể luồn catheter đưa thuốc cản quang vào
để chụp động mạch cảnh gốc, chụp động mạch tuyến giáp chọn lọc, chụp động
mạch tuyến cận giáp chọn lọc nhằm chẩn đoán các bệnh lý như: phồng động
mạch cảnh, thông động-tĩnh mạch cảnh, một số bệnh lý của tuyến giáp và cận
giáp.