Giải phẫu thần kinh đầu - mặt - cổ (Kỳ 1) pptx

Giải phẫu thần kinh đầu - mặt - cổ
(Kỳ 1)
Bài giảng Giải phẫu học
Chủ biên: TS. Trịnh Xuân Đàn
Thần kinh chi phối vận động và cảm giác cho đầu mặt cổ gồm có:
- 12 đôi dây thần kinh sọ não trong đó có:
+ Năm đôi dây thần kinh vận động đơn thuần (III, IV, VI, XI, XII).
+ Ba đôi dây thần kinh cảm giác giác quan (I, II, VIII).
+ Bốn đôi dây thần kinh hỗn hợp vừa vận động vừa cảm giác (V, VII,
VII, IX, X).
- Tám đôi dây thần kinh sống cổ khi ra khỏi lỗ ghép chia hai ngành:
+ Ngành sau tới chi phối cho da và cơ ở gáy.
+ Ngành trước nối với nhau tạo nên 2 đám rối thần kinh (đám rối thần
kinh cổ, đám rối thần kinh cánh tay).
- Thần kinh thực vật gồm có:
+ Thần kinh giao cảm tách từ 3 hạch giao cảm cổ của chuỗi hạch giao
cảm cạnh sống.
+ Thần kinh phó giao cảm tách từ hạch phó giao cảm của các dây thần
kinh sọ não: dây III, VII, VII, IX và dây X.

1. Thần kinh mắt (V1)
2. Thần kinh chăm
3. Thần kinh hàm trên (V2)
4. Thần kinh hàm dưới (V3)
5. Các nhánh bì ngang của cổ (C2C3)
Hình 4.46. Sơ đồ cảm giác đầu mặt cổ
ĐÁM RỐI THẦN KINH CỔ
1.CẤU TẠO
Đám rối thần kinh cổ (plexus cervicalis) do ngành trước của 4 dây thần
kinh sống cổ trên (CI- CIV) tạo thành. Mỗi ngành lại chia làm 2 nhánh lên và
xuống (riêng dây CI không có nhánh lên) nối với nhau tạo thành 3 quai thần

kinh (I, II, III) nằm ở trước các mỏm ngang của các đốt sống cổ tương ứng rồi từ
đó tách ra các nhánh xếp thành 3 loại.
2. PHÂN NHÁNH
2.1. Các nhảnh vận động
Là các nhánh cổ sâu (đám rối cổ sâu)
- Các nhánh trực tiếp đến vận động cho các cơ thẳng đầu ngoài, thẳng
đầu trước, cơ dài đầu, dài cổ, cơ bậc thang giữa và sau, cơ nâng vai, cơ trám và
đặc biệt nhánh cho cơ hoành (thần kinh hoành).
- Dây thần kinh hoành do 2 nhánh nhỏ tách từ 2 dây CIII và dây CV và nối
với một nhánh chính là dây thần kinh gai sống CIV tạo nên. Đi xuống qua mặt
trước cơ bậc thang trước tới nền cổ lách giữa. khe động mạch dưới đòn với
tĩnh mạch dưới đòn (ở nền cổ) rồi xuống ngực đi trước cuống phổi nằm trong bao
xơ màng tim xuống phân nhánh chi phối cho cơ hoành, khi thần kinh hoành
bị kích thích sẽ gây nấc.

1. Thần kinh XI
2. Thần kinh chẩm bé
3. Thần kinh tai lớn
4. Quai thẩn kinh cơ
5. Thần kinh trên đòn
6. Thần kinh hoành
7. Rễ dưới quai TK cổ
8. Thần kinh ngang cổ
9. Rễ trên quai TK cổ
10. Thần kinh XII
Hình 4.47. Sơ đồ cấu tạo đám rối thần kinh cổ
Ở cổ thần kinh hoành nằm rất nông, ở mặt trước cơ bậc thang trước. Ở
đoạn này đối chiếu thần kinh hoành ra ngoài cổ nó chạy dọc theo đường kẻ
từ điểm giữa của đường nối góc hàm giữa xương đòn tới 1/4 trong xương đòn.
Để chữa nấc, có thể ấn ngón tay lên đường này để chẹn dây thần kinh hoành hoặc

bộc lộ cắt dây hoành để làm hệt một nửa cơ hoành để điều trị lao phổi bên đó.
Khi dây hoành bị viêm, đau ta có thể ấn vào dây ở giữa gân ức và gân
đòn của cơ ức đòn chấm (điểm hoành). Có thể có dây hoành phụ tách ra từ dây
sống CV hoặc từ thần kinh cơ trên đòn, dây thường đi riêng biệt rồi bám vào
dây chính ở nền cổ, đôi khi xuống ngực đi trước tĩnh mạch dưới đòn trước khi nối
với dây hoành chính. Nếu có dây thần kinh hoành phụ thì cắt hoặc tổn thương dây
thần kinh hoành ở cổ không gây liệt hoàn toàn phần cơ hoành tương ứng vì
thần kinh hoành phụ cho một vài nhánh vận động cơ này.