MIỄN DỊCH GHÉP (Kỳ 3) potx

MIỄN DỊCH GHÉP
(Kỳ 3)
1.3. Ðịnh type mô
Vì sự khác nhau về nhóm máu và các kháng nguyên hòa hợp mô chủ yếu là
nguyên nhân của hầu hết các phản ứng thải bỏ mô ghép và vì vậy người ta đã xây
dựng các mô hình khác nhau để định type mô nhằm mục đích sàng lọc các cơ thể
cho và cơ thể nhận đồng thời đánh giá mức độ hòa hợp mô giữa họ. Ðầu tiên cơ
thể cho và cơ thể nhận phải được xác định nhóm máu thuộc hệ ABO bằng cách
xác định type kháng nguyên của hồng cầu. Các kháng nguyên nhóm máu biểu hiện
trên hồng cầu, tế bào biểu mô, tế bào nội mô. Các kháng thể tương ứng do cơ thể
nhận sản xuất ra để chống lại các kháng nguyên này sẽ phản ứng với các kháng
nguyên có trên bề mặt các tế bào có trong mô ghép và hoạt hóa bổ thể rồi gây ra
phá vỡ các tế bào. Vì vậy việc phù hợp các nhóm máu trong hệ ABO là một điều
kiện tiên quyết để tiến hành ghép. Tất nhiên sự phù hợp về Rh và nhóm máu
Lewis cũng là những điều kiện cần thiết không thể thiếu được.

Hình x-4: Định týp HLA bằng kỹ thuật vi gây độc tế bào. Người cho dự
tuyển số 1 có chung các kháng nguyên HLA-A được nhận dạng bởi các kháng thể
ở các giếng 1 và 7 với người nhận còn người cho dự tuyển số 2 thì không có chung
kháng nguyên nào với người nhận.
Ðịnh type HLA của cơ thể cho và cơ thể nhận được tiến hành bằng thí
nghiệm vi gây độc tế bào (Hình x-4). Trong thí nghiệm này bạch cầu của những
người cho dự tuyển và người nhận được phân bổ vào các giếng của một khay phản
ứng, sau đó cho thêm kháng thể đơn clone đặc hiệu đối với từng allele của MHC
lớp I và lớp II vào các giếng khác nhau. Sau khi ủ, người ta cho thêm bổ thể vào
các giếng và đánh giá mức độ các tế bào bị gây độc bằng mức độ nhuộm hoặc
không nhuộm chất mầu (xanh trypan hoặc eosin Y) của các tế bào. Nếu bạch cầu
trong một giếng có kháng nguyên hòa hợp mô chủ yếu tương ứng với kháng thể
đơn clone đã cho vào giếng đó thì tế bào sẽ bị hủy hoại màng và chất mầu sẽ ngấm
vào bên trong. Việc định type HLA dựa trên thí nghiệm này có thể chỉ ra sự có
mặt hoặc vắng mặt của các kháng nguyên hòa hợp mô chủ yếu khác nhau.

Ngay cả khi giữa cơ thể cho và cơ thể nhận không có sự phù hợp hoàn toàn
về HLA thì vẫn có thể tiến hành ghép được. Trong trường hợp này người ta thực
hiện phản ứng nuôi cấy bạch cầu hỗn hợp một chiều để đánh giá về lượng, mức độ
phù hợp kháng nguyên hoà hợp mô chủ yếu lớp II giữa cơ thể cho và cơ thể nhận
(Hình x-5). Trong thí nghiệm này người ta lấy tế bào lympho từ một người cho dự
tuyển để xử lý với mytomyxin C hoặc chiếu tia X và sử dụng chúng như những tế
bào kích thích và lấy lympho bào từ người nhận để làm tế bào đáp ứng. Mức độ
tăng sinh của các lympho T của người nhận thể hiện mức độ hoạt hoá tế bào T
được đo bằng mức độ tích hợp thymidine (
3
H) vào ADN của tế bào. Nếu phản ứng
tăng sinh càng lớn thì chứng tỏ sự khác nhau về kháng nguyên hoà hợp mô chủ
yếu lớp II giữa cơ thể cho và cơ thể nhận càng nhiều và tiên lượng của việc ghép
càng xấu. Thí nghiệm nuôi cấy tế bào hỗn hợp có ưu điểm hơn định type bằng thí
nghiệm vi gây độc tế bào ở chỗ nó biểu thị rõ hơn mức độ hoạt hóa của tế bào T
H

hình thành trong đáp ứng chống lại các kháng nguyên hoà hợp mô chủ yếu lớp II
của mô ghép dự tuyển. Nhược điểm của thí nghiệm này là phải tiến hành mất vài
ngày do đó không ứng dụng được cho trường hợp người cho là tử thi, do tạng ghép
phải được ghép ngay sau khi lấy ra khỏi tử thi. Trong trường hợp này phải dựa vào
kỹ thuật vi gây độc tế bào, kỹ thuật này có thể tiến hành chỉ trong vài giờ.


Hình x-5: Phản ứng nuôi cấy bạch cầu hỗn hợp một chiều
1.4. Các cơ chế tham gia vào phản ứng thải bỏ mô ghép
Phản ứng thải bỏ mô ghép xẩy ra chủ yếu là do đáp ứng miễn dịch qua
trung gian tế bào chống lại các kháng nguyên khác gene cùng loài xuất hiện trên
bề mặt tế bào mô ghép. Cả đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào kiểu quá mẫn
muộn lẫn đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào kiểu gây độc trực tiếp đều tham

gia vào phản ứng thải bỏ mô ghép. Quá trình của phản ứng thải bỏ mô ghép có thể
được chia làm hai giai đoạn: (1) giai đoạn mẫn cảm trong đó các lympho bào phản
ứng với kháng nguyên của cơ thể nhận tăng sinh để đáp ứng với các kháng nguyên
khác gene cùng loài trên mô ghép và (2) giai đoạn thực hiện trong đó xẩy ra sự
phá hủy mô ghép theo cơ chế miễn dịch.