Đương đầu với Alzheimer doc

Đương đầu với Alzheimer
Alzheimer là bệnh thoái hóa cả não bộ không có khả năng hồi phục, gây nên chứng
mất trí và sa sút trí tuệ ở người cao tuổi. Tổn thương tế bào thần kinh ở vỏ não và
những cấu trúc xung quanh làm sa sút trí nhớ, giảm phối hợp vận động, giảm cảm
giác, nhận cảm sai cuối cùng là mất trí nhớ và chức năng tâm thần kinh.
Tập luyện thể thao vừa sức sẽ giảm được nguy c
ơ
mắc bệnh Alzheimer. Arnh: corbis
Nguyên nhân của bệnh Alzheimer do các chất lắng amyloid trong não dày lên, cản trở
não thực hiện các chức năng một cách chính xác Bệnh Alzheimer thường xảy ra với
những người từ độ tuổi 65 trở lên và có nguy cơ tử vong cao, đứng hàng thứ 4. Phụ nữ dễ
bị bệnh hơn nam giới. Những người mắc bệnh tăng huyết áp và tăng cholesterol máu thì
nguy cơ bị Alzheimer cao hơn những người khác.
Bệnh Alzheimer có những triệu chứng rất điển hình. Mất trí nhớ là triệu chứng sớm nhất
của Alzheimer. Ngoài mất trí nhớ, người bệnh còn mất tập trung tư tưởng, sụt cân không
có nguyên nhân, đi lại khó khăn. Những biểu hiện này khá giống với tình trạng sa sút trí
tuệ ở người cao tuổi, nhưng bệnh nhân Alzheimer còn bị giảm kỹ năng ngôn ngữ (khó
khăn trong việc hoàn thành câu hoặc tìm một từ đúng, không có khả năng hiểu nghĩa của
từ, giao tiếp không hoạt bát), giảm khứu giác nên dẫn đến ăn uống không ngon miệng.
Sau rất nhiều nghiên cứu, các nhà khoa học tạm đưa ra các nguyên nhân có thể dẫn đến
căn bệnh nguy hiểm này. Ngoài sự lão hóa do tuổi tác, thì sự mất tế bào thần kinh và
giảm thể tích những vùng não chi phối trí nhớ, vùng đảm nhận tâm thần kinh được xem
là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh này. Sự thoái hóa của các sợi dây thần kinh, hoặc tổn
thương đã ngăn cản vận chuyển chất dinh dưỡng nuôi tế bào thần kinh.
Bệnh Alzheimer cũng liên quan đến sự xuất hiện của một protein gọi là beta amyloid
(không hòa tan nên tích tụ thành những mảng keo) nằm xung quanh các tế bào thần kinh
chết. Sự có mặt quá nhiều của beta amyloid sẽ làm giảm chất trung gian dẫn truyền thần
kinh acetylcholine cần thiết cho trí nhớ. Beta amyloid cũng ngăn chặn sự vận chuyển ion
kali, natri, canxi.
Các gốc ôxy tự do cũng là một nguyên nhân dẫn đến bệnh Alzheimer. Chính các gốc tự
do này ngoài làm tổn thương tế bào thần kinh còn liên quan với đáp ứng miễn dịch, đó là

phản ứng viêm (men cyclooxygenase và
prostaglandin làm tổn thương tế bào
thần kinh).
Ngoài ra, các yếu tố sau đây cũng được
xem là một trong những nguyên nhân
dẫn đến bệnh sa sút trí tuệ và mất trí
nhớ ở người cao tuổi: gen, sự suy giảm
hormon sinh dục nữ, yếu tố môi trường,
thiếu hụt vitamin nhóm B, trầm cảm,
chấn thương đầu, nhóm người có điều
kiện kinh tế kém và học vấn thấp
Cho đến nay, dù rất cố gắng, nhưng khoa học vẫn chưa thể điều trị dứt điểm căn bệnh
này, bởi thủ phạm chính gây bệnh vẫn còn giấu mặt. Do chưa có phương pháp điều trị,
nên việc phòng ngừa cũng chỉ là hạn chế các yếu tố gây bệnh. Những người có nguy cơ
cao sẽ được khuyến cáo áp dụng các biện pháp sau:

Não của người bình thường (ảnh trái) và não
người Alzheimer.
Thay đổi lối sống: Có tác dụng rất lớn đối với các bệnh nhân Alzheimer. Theo nghiên
cứu, nếu người bệnh thực hiện các biện pháp giảm căng thẳng, tập thể dục, đi bộ 10 phút,
làm các bài tập trí nhớ sẽ giảm được 60% nguy cơ mắc bệnh.
Chú ý tới chế độ ăn uống: Nên giảm chất béo dưới 30% tổng nhu cầu hằng ngày, vì có
mối liên hệ giữa sa sút trí tuệ và chế độ ăn nhiều mỡ toàn phần, chất béo bão hòa và
cholesterol. Nên ăn nhiều rau quả sậm màu, vì chúng có tác dụng bảo vệ não, chống lại
sự lão hóa. Nên dùng nhiều đậu nành và chế phẩm từ đậu nành vì trong thực phẩm này có
chứa một thành phần giống estrogen, có tác dụng chống lại Alzheimer. Nên dùng lượng
rượu vừa phải (một đến hai ly mỗi ngày) để não kích thích phóng thích acetylchotine
(chất dẫn truyền thần kinh bị khiếm khuyết trong bệnh Alzheimer).
Bổ sung vitamin và khoáng chất như các vitamin C, E (chống sự giải phóng gốc tự do
làm tổn thương tế bào), acid folate và vitamin B12 (làm giảm hemocystein - chất làm

tăng nguy cơ Alzheimer và bệnh tim mạch).
Liệu pháp hormon thay thế: Liệu pháp này sẽ giảm được triệu chứng sa sút trí tuệ.
Thuốc kháng viêm không steroid: Nhiều nghiên cứu cho thấy dùng các thuốc kháng viêm
loại này sẽ chống lại sự tích tụ beta amyloid trong não.
Statin: đây là thuốc làm giảm cholesterol máu. Một vài nghiên cứu cho thấy những người
dùng statin giảm được 70% nguy cơ bị sa sút trí tuệ.
Ngoài các phương pháp trên, hiện các nhà khoa học trên thế giới đang tập trung nghiên
cứu thêm các phương pháp phòng ngừa và điều trị khác cho căn bệnh này. Nhìn chung,
các kết quả thu được là rất khả quan. Hy vọng, trong tương lai không xa, những người
mắc bệnh Alzheimer sẽ tìm lại được những ký ức đẹp của cuộc đời.
BS. Hoàng Việt Hùng