Giáo án Sinh 11 (NC) - CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở ĐỘNG VẬT - Bài 15 TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT ĂN THỊT VÀ ĂN TẠP pdf

CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở ĐỘNG VẬT
Bài 15
TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT ĂN THỊT VÀ ĂN TẠP

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức:
- Phân biệt chuyển hóa trung gian (tiêu hóa) với chuyển hóa vật chất và
năng lượng ở tế bào.
- Phân biệt tiêu hóa nội bào với tiêu hóa ngoại bào và nêu được sự phức
tạp hóa trong cấu tạo cơ quan tiêu hóa trong quá trình tiến hóa của các động
vật.
- Trình bày được đặc điểm cấu tạo cơ quan tiêu hóa thích nghi với chế độ
ăn của động vật ăn thịt và ăn tạp.
- Trình bày được cơ chế và quá trình hấp thụ các chất dinh dưỡng và con
đường vận chuyển các chất hấp thụ.
2. Kỹ năng:
- Rèn kỹ năng phân tích suy luận, phân tích hình vẽ.
3. Thái độ:
- Thấy được sự phức tạp hóa trong cấu tạo cơ quan tiêu hóa trong quá
trình tiến hóa của các động vật.


II. TRỌNG TÂM: Phần III sự hấp thụ các chất dinh dưỡng
III. CHUẨN BỊ
1. GV: Sgk, Sgv, hình 15.1 và 15.2 sgk, bộ răng hàm chó. Phiếu học tập
2. HS: Sgk, phiếu học tập và hoạt động nhóm
IV. PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC:
Phân tích hình vẽ suy luận. Trao đổi nhóm và tái hiện kiến thức

V. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
1. Ổn định
2. Kiểm tra bài cũ: không
3. Bài mới: Giới thiệu bài như trong SGV
Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
GV vấn đáp:
- Động vật muốn tồn tại
phát triển phải lấy thức ăn
từ môi trường qua quá trình
tiêu hoá. - - Vậy tiêu hoá là
gì?
- Tiêu hoá gồm những quá
trình biến đổi cơ bản nào?
(sử dụng phiếu học tập, cho
hoạt động nhóm trong 2
Tiêu hoá: là quá trình biến đổi các thức ăn phức
tạp lấy từ môi trường ngoài thành những chất hữu
cơ đơn giản có thể hấp thụ được vào máu và đưa
đến tế bào. Đây là quá trình chuyển hoá trung
gian tạo điều kiện cho sự TĐC chuyển hoá ở tế
bào.
I. QUÁ TRÌNH BIẾN ĐỔI CƠ HỌC
Thực hiện nhờ răng và thành cơ ở dạ dày. Thức
ăn bị cắt xé, nghiền bóp nhuyễn thành các phần
tử nhỏ tạo điều kiện cho biến đổi hoá học.


phút).
- Quan sát hình 15.1 so
sánh sự khác nhau giữa bộ

răng người và răng thú.Nêu
vai trò của bộ răng trong
tiêu hóa thức ăn?
- QT biến đổi hoá học diễn
ra nhờ những thành phần
nào? (sử dụng phiếu học
tập, cho hoạt động nhóm
trong 3 phú)t.

- Cho HS tái hiện kiến thức
lớp 10: ở miệng có enzime
gì phân huỷ được tinh bột
chín?
- Nêu vai trò tính chất của
enzim trong dịch tiêu hóa?


- Vai trò của gan trong tiêu



II QUÁ TRÌNH BIẾN ĐỔI HÓA HỌC
- Thực hiện nhờ các enzim trong dịch tiêu hóa do
các tuyến tiêu hóa tiết ra như tuyến nước bọt,
tuyến tụy, tuyến ruột. Làm cho các chất hữu cơ
phức tạp chuyển thành các chất hữu cơ đơn giản
để hấp thụ.
- VD: prôtêin với tác dụng của enzime Tripsin,
chimotripsin (dịch tuỵ) và enzim aminopeptitdaza
(dịch ruột) được biến đổi thành acid amin.

- Gan không có enzim nhưng làm nhũ tương hóa
chất béo tạo môi trường thuận lợi cho cho hoạt
động các enzim tiêu hóa ở ruột.
III SỰ HẤP THỤ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG
Ở RUỘT ( hấp thụ chủ yếu các chất dinh dưỡng )

1. Bề mặt hấp thụ của ruột
Diện tích hấp thụ tăng lên rất nhiều nhờ các nếp
gấp của niêm mạc ruột, các lông ruột và các lộng
cực nhỏ nằm trên đỉnh các tế bào lông ruột ( nhờ


hóa?



- Quan sát hình 15.2 do đâu
mà bề mặt hấp thụ của ruột
tăng lên hàng nghìn lần?



- Cơ chế hấp thụ chất dinh
dưỡng?
- Khuếch tán là gì? Vận
chuyển tích cực là gì?
- Con đường vận chuyển
các chất hấp thụ? (sử dụng
phiếu học tập, cho hoạt
động nhóm trong 3 phút.

đó mà diện tích hấp thụ tăng lên 600-1000 lần).
2. Cơ chế hấp thụ
- Hấp thụ qua màng ruột theo cơ chế khuếch tán
như glixêrin, axit béo, các vitamin tan trong dầu
- Hấp thụ qua màng ruột theo cơ chế vận chuyển
tích cực gồm phần lớn các chất còn lại như glucô,
axit amin
3. Con đường vận chuyển các chất hấp thụ
a. Theo đường bạch huyết
Axit béo và glixêrol sau khi hấp thụ qua màng tế
bào lông ruột sẽ tổng hợp thành lipit chuyển vào
các mao quản bạch huyết rồi theo mạch bạch
huyết ngực trở về tim qua tĩnh mạch đòn trái và
tĩnh mạch chủ trên. Các vitamin tan trong dầu
cũng hấp thụ theo con đường này
b. Theo đường máu
Các axit amin,đường đơn,các vitamin không tan
trong dầu,muối khoáng và nước sau khi hấp thụ
sẽ chuyển qua các mao quản máu theo tĩnh mạch
ruột qua gan và tĩnh mạch chủ dưới về tim.Nhờ
đó gan điều chỉnh được nồng độ các chất trong





máu ổn định

4 Củng cố: củng cố theo nội dung cơ bản trình bày trong khung
5 Dặn dò: Học từ bài 6 đến bài 16 để thi HKI, ôn tập theo trang 108 và câu
hỏi giáo khoa ở cuối bài, học các SĐ hình vẽ có liên quan.
Hình thức thi: trắc nghiệm 3 đ, tự luận 7 đ
F RÚT KINH NGHIỆM: rèn luyện kỹ năng sử dụng phiếu học tập.