Các loài côn trùng có ích và ứng dụng (tt) docx

Các loài côn trùng
có ích và ứng dụng
(tt)



Loài gây hại - Rệp broad mite
- Polyphagotarsonemus latus

Đặc điểm gây hại trên cây kí
chủ. Broad
mite, Polyphagotarsonemus
latus, loài rệp ảnh hưởng lên 55 cây
thuộc họ song tử diệp và 2 cây họ
đơn tử diệp. Côn trùng này gây hại
cho các cây rau trồng trong nhà và
bên ngoài như cây cà chua, ớt
chuông, cà tím, dưa chuột, đậu và
khoai tây; cây cảnh như cây hoa
đồng tiền, và nhiều cây ăn trái, như
chanh, cam quýt và đu đủ. Thường
thì broad mite ăn ở phần mặt dưới
của lá, làm chúng chuyển thành
màu vàng đồng và làm cong các rìa
lá. Các nụ không phát triển, hoa
không phát triển, chồi bị xoắn lại
và trái dị dạng, có màu nâu đỏ nhạt.
Các biểu hiện bệnh, có lẽ do các
độc tố, xảy ra thậm chí sau khi đã
diệt loài rệp này.

Hình 5. Rệp broad mite trưởng
thành

Đặc điểm sinh học. Trứng rệp
broad mite thường được đẻ ở mặt
dưới của ngọn lá non và ở hoa.
Trứng có hình bầu dục dài, mặt trên
của nó có những hàng hình bán cầu
hơi trắng trong khi phần đáy dẹt
của nó ép chặt vào chất nền của
cây. Ở 25°C và độ ẩm 90-100%,
trứng nở sau 2 ngày. Ấu trùng chui
ra ăn 1 ngày và lột xác. Con cái
pharate (chưa chui ra) vẫn còn nằm
trong kén một ngày và chui ra sau.
Do đó, giai đoạn hoàn tất sự phát
triển khoảng 5 ngày ở 25°C. Mỗi
năm, có nhiều đời (khoảng 20-30
đời) ở các vùng nhiệt đới và bán
nhiệt đới.
Con đực xuất hiện trước và xác
định vị trí các con cái pharate. Mỗi
con đực đặt con cái vuông góc trên
lưng của nó và mang con cái,
thường hướng lên trên các phần
đỉnh của cây. Giao phối diễn ra
ngay sau khi con cái chui ra. Ở điều
kiện ấm áp, con cái và con đực có
thể sống khoảng 1 tuần hoặc lâu

hơn.
Loài rệp này sinh sản tốt nhất ở
điều kiện ẩm và ôn hòa, tăng
trưởng cao nhất ở 25°C. Sự sinh
sản trung bình khoảng 40 trứng/con
cái đã giao phối. Sự phân bố broad
mite bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố.
Ở những cây bị nhiễm bệnh, rệp
này di chuyển hướng lên bằng cách
con đực mang con cái. Các rệp này
tiếp xúc những cây không nhiễm
bởi gió, phấn hoa trên các côn
trùng thụ phấn cho cây như bọ phấn
và do con người chuyển các cây bị
nhiễm.
Việc giảm tăng trưởng của loài rệp
broad mite thường do: lá hư và chất
lượng trái giảm do con trùng gây
hại và yếu tố khí hậu như nhiệt độ,
độ ẩm, lượng mưa và các thiên
địch.

Loài thiên địch của bọ trĩ và rệp
broad mite - Neoseiulus
cucumeris

Neoseiulus cucumeris, thuộc họ
Phytosiidae bao gồm rất nhiều loài
rệp ăn mồi. Vòng đời của rệp N.
cucumeris bao gồm trứng, ấu trùng,

2 giai đoạn nhộng và con trưởng
thành. Trứng ở dạng tách rời nhau
hoặc từng cụm gồm 2 – 6 trứng trú
ở mặt dưới của lá trên các lông tơ
của lá xuất phát từ các gân lá.
Trứng hình bầu dục, đường kính
0.14 mm. Ấu trùng nở từ trứng có 3
đôi chân. Nó thường nằm bất động
kề trứng. Các giai đoạn nhộng sau
đó có 4 đôi chân. Chúng là những
loài ăn mồi tích cực. Tương tự đối
với giai đoạn trưởng thành, chúng
có màu nâu vàng.

Hình 6. [trái] Ba con Neoseiulus
cucumeris ở gần gân mặt dưới lá.
[phải] Rệp N. cucumeris trưởng
thành.

Trong suốt quá trình phát triển ban
đầu của ấu trùng ký sinh, kí chủ
chuyển thành dạng trắng đục, và
các mycetom của nó (hai dạng tròn
đối xứng, màu vàng chanh), phân
rã hay di chuyển ở các mép của con
bọ phấn. Sau đó, nhộng ký sinh
thấy xuất hiện qua lớp biểu bì của
ký chủ. Hình dạng của lỗ chui ra
giúp phân biệt giữa lớp biểu bì
nhộng mà con bọ phấn chui ra

(hình chữ T) và lớp biểu bì nhộng
mà ong bắp cày ký sinh chui ra
(dạng lỗ tròn).

Tốc độ phát triển của N.
cucumeris tùy thuộc nhiệt độ, độ
ẩm tương đối và dạng con mồi của
nó. Thời gian phát triển từ trứng
đến khi trưởng thành khi ăn các con
bọ trĩ hại hoa mất lần lượt 11, 9 và
6 ngày ở 20°C, 25°C, và 30°C.

Con cái N. cucumeris phải giao
phối nhiều lần để đảm bảo sự đẻ
trứng. Ở nhiệt độ 25°C, giai đoạn
trước khi đẻ trứng kéo dài khoảng 3
ngày, kết thúc khi con cái đẻ 1-3
trứng/ngày và đẻ tổng cộng 35
trứng trong suốt thời gian sống
(khoảng 40 ngày). Tỉ lệ sinh sản
thường nhiều con cái hơn, khoảng
65%.

N. cucumeris chích con mồi bằng
chân kìm của nó và hút hết chất
dinh dưỡng của con mồi. Ngoài bọ
trĩ hại hoa (chỉ ăn con mồi ở giai
đoạn ấu trùng hình sao thứ nhất) và
rệp broad mite, loài rệp này có thể
ăn hạt phấn. Đặc tính này giúp có

thể tránh sự xâm nhập của N.
cucumeris lên các cây mang phấn,
trước khi có sự xuất hiện của côn
trùng.

Ứng dụng những đặc điểm sinh học
như trên, rệp N. cucumeris được
bán ở dạng sản phẩm con trưởng
thành, thường trộn chung với
rệp Tyrophagus
putrescentiae (dùng làm mồi),
chẳng hạn như sản phẩm
THRIPEX® (Công ty Bio-Bee,
Israel).