Thế nào là bệnh loãng xương? pdf

Thế nào là bệnh loãng xương?

Loãng xương còn gọi là thưa xương, xốp xương là tình trạng giảm khối lượng
xương, thường đi kèm với gãy xương, đặc biệt là lún các đốt sống. Tuổi cao cùng với
việc giảm nội tiết tố, ăn uống thiếu chất là nguyên nhân dẫn đến loãng xương.
Bộ xương của chúng ta cứng cáp được là nhờ có những chất khoáng, nhất là canxi và
phospho. Có 3 yếu tố ảnh hưởng đến xương là: chế độ ăn đầy đủ canxi và các chất
khoáng khác; bảo đảm đủ vitamin D để giúp hấp thụ canxi; nồng độ các chất nội tiết tố có
vai trò đối với sự phát triển của xương.
Nguyên nhân gây loãng xương là gì?
Loãng xương là hậu quả của nhiều nguyên nhân gây ra như: bệnh nội tiết; bệnh thận nặng
thải mất quá nhiều canxi; hậu quả của việc dùng thuốc corticoid kéo dài; loãng xương
của tuổi mãn kinh và xốp xương của người già chiếm khoảng 90% các trường hợp.
Người cao tuổi bị loãng xương là do hấp thụ canxi kém và biến dưỡng trong xương cũng
bị kém đi. Trong cơ thể, cấu trúc của xương được đổi mới liên tục, chất xương cũ thải hồi
và chất xương mới được tạo ra. Nếu sự thải hồi nhiều mà bù đắp không đủ thì xương bị
loãng. Phụ nữ sau mãn kinh thiếu hụt nội tiết tố estrogen, nên chức năng điều hòa hấp thụ
canxi vào xương bị suy giảm. Loãng xương sau mãn kinh gọi là loãng xương týp I, loãng
xương týp II là loãng xương tuổi già. Loãng xương týp I xuất hiện trong khoảng thời gian
15-20 năm sau mãn kinh và thường gây ra gãy xương ở cột sống, đầu dưới xương quay,
đầu dưới xương chày. Các yếu tố liên quan chặt chẽ đến mãn kinh là nguyên nhân gây
loãng xương týp I gồm: sự thiếu hụt estrogen, sự giảm tiết hormon cận giáp trạng, tăng
bài tiết canxi qua đường niệu, suy giảm hoạt động của men 25-OH, vitamin D1 anpha
hydroxylase làm giảm sự hấp thu canxi ở ruột. Tỷ lệ loãng xương týp II ở nữ gấp đôi nam
và hay gặp gãy cổ xương đùi, gãy lún các đốt sống. Loại loãng xương này liên quan tới
hai yếu tố là giảm hấp thu canxi và giảm chức năng tạo cốt bào, dẫn tới cường tuyến cận
giáp trạng thứ phát. Ngoài ra, người ta còn thấy có một số yếu tố tăng nguy cơ bị loãng
xương là: yếu tố di truyền, không hay ít hoạt động thân thể, người tạng gầy, người không
sinh đẻ, người tắt kinh sớm, người châu Á, người da trắng.
Biểu hiện của bệnh như thế nào?
Quá trình loãng xương diễn ra từ từ nên không

gây triệu chứng gì. Chỉ tới khi loãng xương
nặng, xương bị gãy hoặc bị xẹp mới có biểu
hiện. Ba triệu chứng loãng xương hay gặp là
đau cột sống (vì loãng xương ở chi thường
không đau); biến dạng cột sống và gẫy xương.
Đau cột sống lưng hay cột sống thắt lưng cấp
tính thường xảy ra sau khi gắng sức nhẹ, ngã
hay một động tác sai. Nhiều khi có tiếng kêu
rắc kèm theo đau khi vận động. Biến dạng cột
sống thường thấy lưng còng, sụp cột sống, vẹo
cột sống. Chiều cao giảm dần theo tuổi khoảng với mức giảm trên 12cm hoặc khi sờ thấy
xương sườn cuối cùng chạm vào mào chậu thì sự giảm chiều cao dừng lại. Trường hợp bị
xẹp đốt sống bệnh nhân thấy đau lưng, đau âm ỉ, hay có khi đau nhói khi đứng lên hoặc
vận động. Nếu nhiều đốt xương sống bị gãy hay bị xẹp, thì thấy người thấp hơn trước, đi
còng lưng và đau lưng. Ở người cao tuổi chỉ những sơ ý bị ngã nhẹ cũng dễ bị gãy xương
tay chân do loãng xương. Y học đã biết nhiều kiểu gãy xương điển hình như gãy cẳng
tay, gãy đầu dưới xương quay kiểu Pouteau Colles, gãy cổ xương đùi, gãy xương cẳng
chân hay gặp ở người cao tuổi. Chụp Xquang thấy xương bị gãy và hình ảnh loãng
xương. Đối với người không bị gãy xương mà nghi là bị loãng xương, thì xác định bằng
phương pháp đo tỷ trọng của xương (bone density).
Phòng và chữa trị loãng xương như thế nào?
Bệnh loãng xương có thể gây tàn phế và tử vong. Bệnh ngày một nhiều do mức sống và
tuổi thọ ngày càng cao. Tuy điều trị có thể thu được nhiều kết quả nhưng chưa có biện
pháp nào ngăn chặn được sự tiến triển của bệnh. Do đó việc phòng bệnh càng trở nên cần
thiết và hiệu quả. Khi tuổi càng cao canxi càng giảm dần một cách không thể tránh được,
từ 20 –80 tuổi khối lượng xương mất khoảng 30% ở nam và 40 % ở nữ. Vì vậy việc
Theo một thống kê, ở Hoa Kỳ có 1,5
triệu trường hợp gãy xuơng do loãng
xương hàng năm và khoảng 1/3 số phụ
nữ trên 65 tuổi bị gãy đốt sống. Tại

Pháp, số phụ nữ bị loãng xương khoảng
4-5 triệu người và khoảng 1,4 triệu nam
giới, trong đó 10% bị tàn phế.
Ở Việt Nam, một điều tra cho thấy có
khoảng trên 15% phụ nữ sau mãn kinh
bị loãng xương.
phòng loãng xương ở nữ sau mãn kinh là rất cần thiết với các biện pháp như: tăng cường
vận động để giảm loãng xương, vì ít hay không hoạt động sẽ làm cho bệnh loãng xương
càng nặng, bệnh nhân có thể vận động trong bể nước nóng khi có điều kiện. Ngoài cơn
đau bệnh nhân nên vận động nhẹ cột sống, thở nhẹ và sâu dần, tránh vận động mạnh có
thể bị gãy xương; Thực hiện chế độ ăn đủ chất và đủ canxi, trong khẩu phần ăn cần có
khoảng 100g thịt hay cá mỗi ngày. Nếu có điều kiện nên uống 1/4 lít sữa tươi/ngày; Uống
estrogen để phòng loãng xương; Thuốc dùng để điều trị bệnh có nhiều loại như:
alendronate, calcium, đa sinh tố với D2 hoặc D3, estrogen 50mg ngày, biphosphonat, các
chất steroid đồng chuyển hóa, phải dùng thuốc kiên trì và theo đúng hướng dẫn của bác
sĩ.