BỆNH HỌC TẠNG TÂM - TIỂU TRƯỜNG TÂM BÀO - TAM TIÊU (Kỳ 1) ppsx

BỆNH HỌC TẠNG TÂM - TIỂU TRƯỜNG -
TÂM BÀO - TAM TIÊU
(Kỳ 1)

I. NHẮC LẠI NHỮNG CHỨC NĂNG SINH LÝ TẠNG TÂM - TẠNG
TÂM BÀO - PHỦ TIỂU TRƯỜNG - PHỦ TAM TIÊU
* Theo Kinh Dịch, tạng Tâm ứng với quẻ Ly của Hậu thiên bát quái. Quẻ
Ly ở phương Nam (đối xứng với quẻ Ly ở phương Bắc là quẻ Khảm, ứng với tạng
Thận).
- Quẻ Ly được viết bởi 2 vạch liền (Dương) và chính giữa 1 vạch đứt (Âm),
giống như cái bếp có miệng lò, gọi là LY TRUNG HƯ, cái đức của nó là sáng, là
văn minh.
- Quẻ Ly thuộc Hỏa, chỉ mùa hạ, Quẻ Khảm thuộc Thủy. Thủy và Hỏa là 2
dạng vật chất căn bản đầu tiên tạo nên vũ trụ cũng như sự sống của con người.
- Biểu tượng của Ly là mặt trời, là lửa, là nóng, là sáng.
- Tâm tượng Ly vì cùng thuộc Hỏa, mang thuộc tính của Hỏa là nóng, là
sáng. Do đó, Tâm là nơi xuất phát của thần minh, sự sáng suốt minh mẫn của mỗi
con người.
* Theo kinh dịch, phủ Tiểu trường ứng với quẻ Kiền của Hậu thiên bát
quái.
- Quẻ Kiền tượng trưng cho ánh sáng rực rỡ, là sức nóng. Có nghĩa là Phủ
Tiểu trường và tạng Tâm có cùng 1 tính chất với nhau, có mối quan hệ với nhau.
- Quẻ Kiền lấy tượng mùa hè và báo hiệu là mùa thu sắp đến, bắt đầu cho
chu kỳ âm. Do đó, nếu so sánh với quẻ Ly (Hỏa) của tạng Tâm, thì cái hỏa của
Tiểu trường là do Tâm truyền qua. Quẻ Kiền là nơi âm dương tranh chấp nhưng
rồi cũng xuôi theo. Ứng với quẻ Kiền, quẻ Kiền là nơi thanh dương trọc âm cùng
lẫn lộn, nhưng Tiểu trường có chức năng thanh trọc, cho nên rồi thì thanh sẽ thăng
mà trọc cũng giáng.

A. CHỨC NĂNG SINH LÝ TẠNG TÂM

Tâm thuộc Thiếu Âm, thuộc hành Hỏa. Tâm đứng đầu 12 khí quan nên gọi
là “Thiếu Âm quân chủ”. Tâm có Tâm âm là Tâm huyết; Tâm dương là Tâm khí,
Tâm hỏa.

1. Tâm là Quân chủ, chủ thần minh:
Thiên tà khách, sách Linh khu: “Tâm là vị đại chủ của Lục phủ ngũ tạng, là
chỗ cư trú của thần minh”. Tâm là chủ thể sự hoạt động sinh mệnh của cơ thể,
đứng hàng đầu trong sự hoạt động của tạng phủ. Tất cả tinh thần, ý thức và tư
tưởng đều quy vào công năng của Tâm, cho nên gọi Tâm là chức vụ quân chủ nói
lên tính chất trọng yếu của tâm.
Các tạng trong cơ thể phân công hợp tác dưới sự thống lĩnh của Tâm mới
có thể hoạt động theo quy luật nhất định được, vì thế ảnh hưởng của Tâm đối với
sinh mệnh rất lớn.

a. Tâm chủ thần minh
Tâm làm chủ thể cho hoạt động tinh thần, ý thức, tư duy. Trên lâm sàng,
những triệu chứng có liên quan đến thần minh như hoảng sợ, nói sảng, nói mê,
cười không nghỉ… phần nhiều quy vào bệnh của Tâm.

b. Tâm Tàng thần
- Thiên Lục tiết tạng tượng luận sách Tố Vấn: “Tâm là nguồn gốc của sinh
mệnh, là nơi biến hóa của thần”. Thần là tiếng gọi chung về hiện tượng hoạt động
sống của con người (bao gồm tinh thần, ý thức, tri giác, vận động). Thần tuy có
khái niệm trừu tượng nhưng lại là cơ sở vật chất nhất định. Thần do tinh tiên thiên
phối hợp với tinh hậu thiên mà sinh ra. Thần được tạo ra rồi tàng trữ ở Tâm.
- Thiên bản thần, sách Linh khu nói: “Cái đến cùng sự sống là tinh, hai tinh
tác động lẫn nhau tạo ra thần”. Thần biểu hiện sức sống, cho nên thần thịnh hay
suy đều tiêu biểu cho sức sống mạnh hay yếu.
Thần còn thì sống, Thần mất thì chết. Chính vì Tâm là chủ của 12 khí
quan, có đủ khả năng thống nhất lãnh đạo các tạng phủ, điều hòa hoạt động lẫn

nhau nên tạng phủ mới làm tròn trách nhiệm của nó là giữ gìn sức khỏe của cơ thể.
Trái lại tâm tạng có bệnh, thì sự hoạt động của các tạng phủ khác cũng sinh
rối loạn, mà sinh bệnh. Linh Lan bí điểm luận sách Tố Vấn viết: “Chủ sáng suốt
thì dưới yên lành, chủ không sáng suốt thì 12 khí quan suy khốn”.
- Tâm khí và Tâm huyết đầy đủ thì tinh thần sáng suốt, tỉnh táo. Tâm huyết
không đầy đủ sẽ sinh chứng hồi hộp, mất ngủ, hay mê, hay quên. Tâm huyết nhiệt
sinh chứng mê sảng, hôn mê…