BIỆT LẠC (LẠC MẠCH) VÀ CÁCH VẬN DỤNG (Kỳ 1) pps

BIỆT LẠC (LẠC MẠCH) VÀ
CÁCH VẬN DỤNG
(Kỳ 1)

I. ĐẠI CƯƠNG

Biệt lạc là các đường dẫn truyền khí huyết, xuất phát từ các lạc huyệt của
12 kinh chính và 2 mạch (Nhâm, Đốc). Tổng cộng có 14 huyệt lạc, gồm 12 lạc
huyệt ở 12 đường kinh chính và 2 lạc huyệt trên 2 mạch Nhâm - Đốc.

Ngoài ra do tính chất quan trọng riêng mà Tỳ còn có thêm 1 lạc đặc biệt, đó
là đại lạc của Tỳ (Đại bao).

Các nhánh lạc đi từ 12 đường kinh có 2 loại lộ trình dọc và ngang. Do đó
có 2 nhóm lạc khác nhau.

A. Các lạc ngang:

Các nhánh lạc này chỉ khu trú trong vùng từ khuỷu đến bàn tay, bàn chân.
Chúng nó nối các đường kinh chính lại với nhau, nghĩa là nối từ một kinh âm đến
một kinh dương hoặc ngược lại (trong hệ thống quan hệ biểu - lý).

Nhiệm vụ của các lạc này là dẫn khí từ huyệt lạc của một kinh sang huyệt
nguyên của một kinh khác và tạo thành tổng thể một hệ thống tăng cường sự lưu
thông khí huyết của 12 kinh chính.

- Lộ trình của các lạc ngang đều giống nhau: từ huyệt lạc kinh này sang
huyệt nguyên của kinh có quan hệ biểu lý tương ứng.

- Chúng không có triệu chứng riêng biệt của mình và khi bị rối loạn người
ta ghi nhận được các dấu hư chứng của đường kinh đối diện (trong mối quan hệ

trong ngoài của nó) và cách điều trị là châm huyệt nguyên của đường kinh bệnh và
huyệt lạc của kinh quan hệ biểu lý tương ứng.


Mối quan hệ nguyên - lạc thông qua lạc ngang được biểu thị bằng sơ đồ
sau:




B. Các lạc dọc:

Các lạc dọc có thể đến trực tiếp các tạng/phủ và vùng đầu mặt. Một cách
tổng quát, các lạc dọc này không quá sâu, không quá dài, không đầy đủ như các
kinh chính. Các rối loạn của chúng ít trầm trọng hơn và cũng dễ điều trị hơn.

Ngược lại với các lạc ngang, các lạc dọc có các triệu chứng riêng. Do vậy,
việc chẩn đoán bệnh ở các lạc dọc này phải rất cụ thể. Việc chẩn đoán được dựa
trên trạng thái hư thực.

Sách Linh khu (Chương 10) có đề cập đến toàn bộ các biệt lạc của từng
đường kinh, từ lộ trình, triệu chứng bệnh và huyệt sử dụng.

Lấy ví dụ biệt lạc của thủ thái dương (Tiểu trường):

“Biệt của thủ thái dương tên gọi là chi chính, lên khỏi cổ tay 5 thốn, bên
trong chú vào thiếu âm. Chi biệt của nó lên trên đi vào khuỷu tay, lạc với huyệt
kiên ngung.

Bệnh thực sẽ làm cho các khớp xương buông lỏng, khuỷu tay không cử

động được; bệnh hư sẽ làm cho mọc nhiều mụn cơm nhỏ ở khe tay. Nên thủ huyệt
lạc để châm”.