Viêm đường hô hấp cấp ở trẻ em pot

Viêm đường hô hấp cấp ở trẻ em


Nhiễm khuẩn đường
hô hấp cấp tính
(NKHHCT) ở trẻ em là
bệnh phổ biến, có tỷ lệ
mắc bệnh và tử vong
cao, trẻ có thể mắc
bệnh nhiều lần trong 1
năm (trung bình từ 3-5
lần) do đó ảnh hưởng
lớn đến sức khỏe và
tính mạng của trẻ,
đồng thời cũng làm
ảnh hưởng không nhỏ tới công việc của người
mẹ (con ốm mẹ nghỉ).
Nguyên nhân


Phần lớn NKHHCT ở trẻ em là do căn nguyên virut, do đặc
điểm phần lớn các loại virut có ái lực với đường hô hấp.
Khả năng lây lan của virut dễ dàng, tỷ lệ người lành mang
virut cao và khả năng miễn dịch đối với virut ngắn và yếu
cho nên bệnh dễ có nguy cơ phát triển trong một cộng đồng
thành dịch và dễ bị nhiễm lại.
Những virut thường gặp gây NKHHCT ở trẻ em gồm: virut
hợp bào hô hấp (RSV), virut cúm, virut á cúm, virut sởi,
Adenovirus (còn gọi là virut hạch), Rhinovirus,
Enterovirus, Cornavirus… Ở các nước đang phát triển như
nước ta, căn nguyên nhiễm khuẩn vẫn đóng vai trò quan

trọng trong NKHHCT ở trẻ em, đứng đầu là: Hemophilus
influenzae, liên cầu, tụ cầu, Bordetella, Klebsiella
pneumoniae, Chlamydia trachomatis…

Các yếu tố nguy cơ
Khi có các yếu tố nguy cơ dưới đây trẻ thường dễ mắc
NKHHCT, khi đã mắc thì bệnh thường nặng, có tỷ lệ tử
vong cao, thời gian điều trị kéo dài.
- Trẻ sinh ra nhẹ cân (dưới 2.500g), trẻ suy dinh dưỡng;
- Trẻ không được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ;
- Ô nhiễm với khói bụi trong nhà, thuốc lá cũng là nguồn ô
nhiễm không khí rất nguy hiểm cho trẻ nhỏ;
- Thời tiết lạnh, thay đổi là điều kiện thuận lợi gây
NKHHCT ở trẻ em, đặc biệt là khi thời tiết chuyển mùa;
- Nhà chật chội, thiếu vệ sinh, đời sống kinh tế thấp, thiếu
vitamin A cũng là các yếu tố nguy cơ gây NKHHCT ở trẻ
em.
Phân loại theo vị trí tổn thương
Để thuận tiện cho việc nhận biết và điều trị bệnh, các nhà
chuyên môn chia NKHHCT thành 2 loại tùy theo vị trí tổn
thương. Nhiễm khuẩn hô hấp trên bao gồm các trường hợp
viêm mũi – họng, VA, viêm amidan, viêm tai giữa, ho và
cảm lạnh. NKHH trên thường gặp và diễn biến nhẹ. NKHH
dưới ít gặp hơn nhưng thường là nặng bao gồm các trường
hợp viêm thanh quản, khí quản, phế quản, tiểu phế quản và
phổi.
Biểu hiện bệnh
Các biểu hiện lâm sàng của NKHHCT ở trẻ em rất đa dạng
và ở nhiều mức độ khác nhau. Thông thường trẻ bắt đầu
với các triệu chứng ho, sốt, chảy mũi, rồi sau đó là thở

nhanh, cánh mũi phập phồng, nặng hơn nữa là nhìn thấy
lồng ngực bị rút lõm trong khi thở vào, thở rít, tím tái. Nếu
không được xử trí kịp thời trẻ có thể hôn mê, co giật… Một
đặc điểm cần lưu ý là diễn biến của trẻ từ mức độ nhẹ sang
nặng rất nhanh do đó việc đánh giá, phân loại, xác định
điều trị kịp thời là rất quan trọng.
Thái độ xử trí
Điều quan trọng trong thái độ xử trí NKHHCT là lựa chọn
được cách điều trị thích hợp cho trẻ. Không phải bất cứ
trường hợp NKHHCT nào cũng được chỉ định dùng thuốc
kháng sinh hay cho nhập viện điều trị nội trú. Nhưng cũng
không phải vì coi nhẹ NKHHCT mà mọi trường hợp
NKHHCT đều được tự điều trị tại nhà và theo dõi qua loa.
Sau nhiều nghiên cứu, các nhà chuyên môn của Tổ chức Y
tế Thế giới đã đưa ra cách điều trị NKHHCT với các mức
độ khác nhau như là một phương pháp tư duy và tiếp cận.
Một điều rất thú vị rằng "phương pháp tư duy" này lại rất
phù hợp với chính sách phân tuyến trong điều trị của ngành
y tế nước ta.
- Các trường hợp trẻ chỉ có ho, chảy mũi, không thở nhanh,
không có rút lõm lồng ngực, không có các dấu hiệu nặng
khác như co giật, li bì, bỏ bú… thì được nhận định là không
viêm phổi. Các biện pháp điều trị bao gồm khuyến khích sử
dụng các loại thuốc ho an toàn sẵn có như hoa hồng bạch
hấp đường phèn, húng chanh hấp mật ong… dùng thuốc hạ
sốt nếu có sốt cao. Hướng dẫn cho người chăm trẻ biết cách
chăm trẻ tại nhà.
- Đối với các trường hợp nhiễm khuẩn mức độ vừa. Trẻ có
dấu hiệu thở nhanh nhưng chưa có các dấu hiệu nặng và
biến chứng. Lúc này thuốc kháng sinh bắt đầu được sử

dụng. Chỉ cần cho trẻ uống liều thuốc đầu tiên tại các cơ sở
y tế (trạm y tế, phòng khám ngoại trú…) rồi hướng dẫn cho
người chăm trẻ biết cách cho trẻ uống thuốc tại nhà và
chăm sóc trẻ. Hẹn đưa trẻ đến khám lại sau 2 ngày.
- Trường hợp nặng. Trẻ có các dấu hiệu như rút lõm lồng
ngực, thở rít hay có các dấu hiệu nặng kèm theo: li bì, co
giật, bỏ bú… Đây là các trường hợp cần được cấp cứu. Cần
phải tìm mọi cách đưa trẻ đến ngay bệnh viện, các trung
tâm y tế có đủ phương tiện tốt để cấp cứu và điều trị hỗ trợ
cho trẻ.