TỔN THƯƠNG XƯƠNG-KHỚP TRONG BỆNH PHONG (Lésions ostéo-articulaires dans la lèpre) (Kỳ 3) potx

TỔN THƯƠNG XƯƠNG-KHỚP TRONG BỆNH PHONG
(Lésions ostéo-articulaires dans la lèpre)
(Kỳ 3)
oooOOOooo

TÁI CALCI HÓA Ở XƯƠNG và PHẢN ỨNG TÁI CẤU TRÚC XƯƠNG
(Recalcification et réactions reconstructives osseuses)
*Tái calci hóa các cấu trúc xương trường diễn (récalcification des
structures osseuses persistantes):
Nếu được điều trị, trong một số trường hợp, mang đến sự phục hồi
(guérison) với việc xuất hiện các hốc calci hóa, tiến trình tái calci hóaở các chi bị
loãng xương và tiêu xương có thể kéo dài nhiều năm sau khi bắt đầu xuất hiện tổn
thương (khoảng 5-7 năm).
*Kết hợp vừa phá hủy vừa tái cấu trúc xương (association de destruction
et de reconstruction osseuse):
Đây là diễn tiến chung của một tình trạng nhiễm trùng từ bên ngoài vào
xương (do xuyên thấu hoặc tổn thương rò vào các đốt ngón).
-Gai xương (spina ventosa): Faget và Moyoral thấy rằng các tổn thương
này hiếm gặp và da ở đốt ngón không bị ảnh hưởng; Lechat thì không đồng ý.
-Dính khớp (synostose): dính khớp có thể tạo ra từ sự kết nối 2 giữa khớp
của ngón liền kề nhau, cho hình ảnh “lưỡi kiếm” (en lame de sabre).
-Khớp giả do calci hóa khớp (pseudoarthrose articulaire calcifiée): sau khi
tự mất đi một phần, các mô quanh khớp được calci hóa kéo dài.
-Viêm xương với sự kết hợp vừa phá hủy vừa tái cấu trúc xương: sau khi
phát triển các thương tổn bào mòn, một phản ứng tái cấu trúc dưới màng xương
xảy ra mà không có sự hồi phục các tổn thương bị phá hủy.
*Các tổn thương xương-khớp (lésions ostéo-articulaires):
Xảy ra ở đốt ngón bàn chân, đốt ngón bàn tay hoặc liên đốt ngón tay với
diễn tiến chung như sau:
-Tổn thương tiên phát: hang (géode)
Tại đầu xương có một hang nhỏ tăng thể tích chậm và có những đường

viền, mờ lúc khởi phát, ngày càng rõ dần. Hang này diễn tiến chậm vào trong
khoang khớp, ngày càng đi vào gần hơn và chồi vào bên dưới sụn khớp.
-Đường thông trong khớp (fistulisation intra-articulaire):
Từ những chấn thương, hang mở vào phía dưới khoang khớp. Các sụn biến
mất, hai đầu xương bị loe ra, gắn đầu này vào đầu khác.
-Sai khớp xoay bên dưới (subluxation-rotation):
Tạo hình ảnh “tai nạn trật đường rầy” (accidents de chemin de fer), “nhồi
nhét trong toa xe lửa” (tamponnement de wagon”, “đầu của cái nạng” (bec de
béquilles) theo Nègre và Fontan.
Tình trạng loãng xương ngoại biên, các tổn thương biến dạng nặng ở đầu
xương gây ra viêm xương-khớp xương phá hủy với sự hiện diện của các mãnh
xương mục. Trong các trường hợp thuận lợi, dính khớp ngang bề mặt khớp có thể
xảy ra.
CÁC TỔN THƯƠNG XƯƠNG ÍT CÓ PHẦN XA (lesions osseuses moins
distales)
*Các tổn thương khối xương mặt (lésions du massif facial)
Sau Lechat và Chardome, Melson và Waaler, J.Reynaud nhấn mạnh biểu
hiện bào mòn (raboter) khối xương mặt trên X quang như sau:
-Teo và mất đi xương sống mũi (épine nasale);
-Teo và mất mấu ổ răng (processus alvéolaire) ở bên trong răng cửa
(incisif);
-Teo và mất các xương riêng của mũi.
*Các tổn thương xương bánh chè (rotule):
Nègre và Fontan mô tả trên các bệnh nhân mà họ bị cắt cụt hoàn toàn phía
trên đầu gối, có một số tổn thương của họ do nghề nghiệp (thợ giặt [lavandières])
đòi hỏi chống đỡ lực kéo dài trên đầu gối. Các tổn thương xương này càng tăng
gấp đôi khi có vết thương xuyên thủng.
*Tổn thương các xương dài ở chân (atteinte des os longs de la jambe):
Các tổn thương xương dài ở chân được mô tả năm 1950 bởi Basset và
Schneider trên 03 bệnh nhân có hội chứng đặc trưng bằng đau khu trú ở chân, tự

phát và nặng thêm khi đè vào mặt trong của xương chày (tibiale) và mào xương
chày, kèm các dấu hiệu X quang: tăng mật độ sáng của vỏ thân xương chày và
xương mác (péroné), gợn sóng rất rỏ ở mào xương chày, ngoại trừ khoang tủy
xương. Cả 3 bệnh nhân này đang điều trị bằng Disulone.
Cochrane và Molesworth mô tả các triệu chứng tương tự trên 15 bệnh nhân
điều trị bằng DDS.
Gokhale và Karat, Oliva và Farris cũng báo cáo các trường hợp tương tự.
Carayon, Languillon, Bourrel và Basset tiến hành chụp X quang hệ thống
trên một nhóm 30 bệnh nhân phong (60 chân): 35 chân không có biểu hiện bất kỳ
tổn thương loét hoặc xuyên thủng nào ở lòng bàn chân; 25 chân biểu hiện một tổn
thương thủng ở lòng bàn chân, viêm xương-tủy xương tăng lên gấp 14 lần.
Khám nghiệm X quang 29 chân, chúng tôi thấy các tổn thương sau: dạng
tiêu xương (mất calcium lan tỏa kết hợp với các tổn thương loãng xương ở bàn
chân) và dạng tái tạo.