Điều trị ARV ở người có HIV đang sử dụng ma tuý pot

Điều trị ARV ở người có HIV đang sử
dụng ma tuý

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã khẳng định điều trị ARV ở người sử dụng ma tuý
vẫn cho kết quả tốt. Tuy nhiên trong quá trình điều trị bằng ARV tuân thủ điều trị
là điều cốt lõi cho sự thành công. Thế nhưng đối với nhừng người tiếp tục sử dụng
ma tuý thì việc tuân thủ điều trị vẫn đang là một thách thức lớn cho bản thân bệnh
nhân và toàn bộ chương trình điều trị.

Thực trạng

Thường xuyên lên cơn vật "thuốc" và luôn tìm mọi cách để có tiền mua ma tuý đáp ứng,
thoả mãn cho nhu cầu cơn nghiện chẳng còn tâm trí đâu để nhớ những điều tư vấn của
bác sĩ cũng như những lời khuyên bảo của người thân. Vì thế đối với người có HIV
(NCH) vẫn còn dùng ma tuý khó khăn lớn nhất là sự không tuân thủ điều trị: không uống
thuốc ARV theo đúng giờ quy định, quên uống thuốc…Đấy là chưa kể đến trường hợp
lĩnh thuốc rồi bán lại cho người khác lấy tiền hút chích.

Hiện nay, việc điều trị ARV chủ yếu được thực hiện tại các phòng khám ngoại trú. Lư
ợng
bệnh nhân đông, thời gian dành cho mỗi bệnh nhân có hạn, trong khi bệnh nhân có sử
dụng ma tuý thường không dám bộc lộ với cán bộ y tế do sợ bị kỳ thị và phân bi
ệt đối xử.
Mặt khác, nặc dù chính sách về điều trị HIV nói chung và điều trị ARV nói riêng không
coi việc sử dụng ma tuý là một tiêu chuẩn loại trừ khỏi điều trị, nhưng trên thực tế vẫn có
trường hợp bệnh nhân sử dụng ma tuý phải ngừng điều trị. Điều này càng khiến bệnh
nhân này che giấu tình trạng của mình, dẫn đến không được tư vấn và hổ trợ điều trị.

Hậu quả

Thạc sĩ – Bác sĩ. Nguyễn Tiến Lâm, Viện y học lâm sàng các b

ệnh nhiệt đới cho biết: nếu
không tuân thủ điều trị như bỏ thuốc, hoặc uống thuốc không đúng liều, không đúng giờ
dẫn đến thất bại trong điều trị. Nguy hiểm hơn nữa nếu NCH bị kháng thuốc làm lây
truyền HIV sang người khác thì người đó cũng có thể bị kháng thuốc - ngay cả khi chưa
từng điều trị ARV.

Việc tiếp tục sử dụng ma tuý còn dẫn tới các nguy cơ như : bị bắt (do tàng trữ hoặc buôn
bán ma tuý), bị buộc tập trung cai nghiện, dẫn đến điều trị ARV bị gián đoạn. Về mặt sức
khoẻ việc tiếp tục sử dụng còn có thể dẫn đến sốc do dùng ma tuý quá liều (nguy hiển tới
tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời), nguy cơ gặp phải những nhiễm trùng nguy
hiểm (ví dụ như nhiễm trùng huyết) làm ảnh hưởng xấu đến kết quả điều trị, thậm chí
bệnh nhân tử vong. Thêm vào đó, những người tiếp tục chích ma tuý còn có nguy cơ
dùng chung dụng cụ tiêm chích, có thể dẫn đến nhiễm thêm các dòng HIV khác cũng nh
ư
viêm gan siêu vi B và C, làm cho việc điều trị càng phức tạp hơn và sức khoẻ bị ảnh
hưởng nặng nề hơn.

Tại phòng khám ngoại trú Bệnh viện Biệt Tiệp Hải Phòng, bác sĩ Ngô Việt Hùng, trưởng
phòng khám cho biết: ở đây có 600 bệnh nhân đang được điều trị bằng thuốc ARV,
nhưng đến thời điểm hiện tại đã có 4 bệnh nhân bị thất bại điều trị do không tuân thủ việc
uống thuốc. Cả 4 người này vẫn đang còn sử dụng ma tuý.

Giải pháp

Theo bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh (Viện nghiên cứu phát triến xã hội –
ISDS) nguyên nhân
chính dẫn đến hiện tượng kém hoặc không tuân thủ điều trị ở những người sử dụng ma
tuý chính là những bất thường trong sinh hoạt cũng như trong tình trạng phê thuốc. Để
tuân thủ điều trị, nếu chưa loại trừ được tình trạng này thì NCH đang sử dụng may tuý thì
gia đình, cũng như những người trợ giúp khác cần có các biện pháp để đảm bảo bệnh

nhân vẫn uống thuốc đúng giờ và đều đặn.

Điều trị bằng methadone để ổn định sinh hoạt , loại trừ trạng thái phê thuốc là một giải
pháp đã được WHO khuyến khích áp dụng. Đây là một giải pháp rất hữu hiệu. Điều trị
bằng methadone đang được triển khai ở Việt Nam.

Hy vọng trong một thời gian không xa, nhiều NCH không từ bỏ được ma tuý sẽ tiếp cận
với loại điều trị này.

Phương pháp quan sát uống thuốc trực tiếp (DOT-Direct Observation Theapy) đã được
áp dụng thành công ở Brazil, nơi hơn 30.000 NCH sử dụng ma tuý đang điều trị ARV.

Theo phương pháp này – người chăm sóc - có thể là người nhà, bạn bè cùng nhóm tự lực,
hoặc nhân viên y tế, trực tiếp đưa thuốc cho bệnh nhân để họ uống thuốc trước mặt mình.


Các biện pháp khác như gọi điện nhắc nhở, để chuông điện thoại… cũng có thể áp dụng
ở những người sử dụng nhưng điều độ và vẫn làm chủ được hành vi của mình.
Bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh cũng nhấn mạnh, đây là một lĩnh vực rất cần sự tham gia của
gia đình, sự thấu hiểu và cảm thông của cán bộ y tế, và đ
ặc biệt sự hỗ trợ của các nhóm tự
lực.

Hơn ai hết, NCH, đặc biệt là những người đã từng sử dụng ma tuý hiểu những khó khăn
trong tuân thủ điều trị khi vẫn đang dùng ma tuý. Sự hỗ trợ lẫn nhau này không chỉ giúp
cho các bạn đang sử dụng ma tuý mà còn giúp cho toàn bộ chương trình điều trị ARV cả
dự phòng kháng thuốc thể hiện vai trò đặc biệt của các nhóm tự lực.