Dịch tễ học chấn thương

6/12/2010 1
DỊCH TỄ HỌC CHẤN THƯƠNG
6/12/2010 2
Mục tiêu
1. Mô tả tình hình chấn thương trên thế giới
và ở nước ta
2. Trình bày định nghĩa chấn thương, phân
loại chấn thương.
3. Trình bày mô hình dịch tễ của chấn thương.
4. Trình bày các chỉ số đo lường chấn thương
5. Xác định được các biện pháp dự phòng
chấn thương
6/12/2010 3
Đại cương
Hiện nay có sự chuyển dịch mô hình
bệnh tật từ bệnh truyền nhiễm sang các
bệnh không lây và chấn thương.
Chấn thương và tai nạn là vấn đề sức
khỏe quan trọng vì tác hại của nó đến
sức khỏe cộng đồng rất lớn
6/12/2010 4
Tình hình chấn thương ở thế giới
Theo WHO thì chấn thương đứng thứ hai
trong những nguyên nhân nhập viện.
CT chiếm 11% gánh nặng bệnh tật toàn cầu.
Trung bình cứ 24 giờ có khoảng 16.000 người
bị tử vong liên quan đến chấn thương.
Chấn thương là nguyên nhân gây tàn phế cho
khoảng 78 triệu người mỗi năm
6/12/2010 5
Tû lÖ tö vong chÊn th−¬ng −íc tÝnh toµn cÇu theo giíi, n¨m (trªn

100000 d©n)
576
598
550
525
390
341
300
287
0
100
200
300
400
500
600
700
1970 1985 2000 2015
N¨m
Tû lÖ
Nam
N÷
6/12/2010 6
Tình hình chấn thương ở Việt Nam
Tỷ suất thương tích chung: 5449,7/100.000 dân
Tỉ suất tử vong do chấn thương: 88,4/100.000, cao
gấp hơn 3 lần so với bệnh truyền nhiễm.
Tỷ lệ tử vong do TNTT chiếm 10,7% trong tổng số
các trường hợp tử vong
Tổn thất do tai nạn giao thông: 12.000 tử vong/năm

và 14 nghìn tỷ đồng/năm.
Tổn thất do TNTT chung: 25.000 tử vong/năm và
khoảng 28 nghìn tỷđồng
6/12/2010 7
Tình hình chấn thương ở Việt Nam
Số vụ tai nạn giao thông và tử vong qua các năm
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Số vụ tai nạn
Chết
(Ngu
ồ
n niên giám th
ố
ng kê B
ộ
Y t
ế
năm 2007)
6/12/2010 8
Tình hình chấn thương ở Việt Nam
46.6
21.7
8.2

4.6
2.1
2.2
1.8
6
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Tổng TNGT Đuối
nước
Tự tử TNLĐ Ngộ độcNgã Khác
T
ỷ
l
ệ
t
ử
vong do ch
ấ
n th
ươ
ng theo nguyên nhân (tính trên 100.000 dân)

Ngu
ồ
n Niên giám th
ố
ng kê B
ộ
Y t
ế
2007
6/12/2010 9
Tû LÖ NAM N÷
Nam 73,6
N÷ 26,4
73,6
26,4
Nam
N÷
Nghiên c
ứ
u t
ạ
i bv Vi
ệ
t Đ
ứ
c 2006
6/12/2010 10
Ph©n bè theo tuæi
0
200

400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
0 - 9 10 - 19 20 - 29 30 - 39 40 - 49 50 - 59 Trªn 60 Bá
trèng
tuoi
tuoi
Nghiên c
ứ
u t
ạ
i bv Vi
ệ
t Đ
ứ
c 2006
6/12/2010 11
Tö vong trÎ em do tai nạnthương tích
39.2
17.2
12.7
11.6
7.5
3
2.7

0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
§uèi
n−íc
TNGT VËt s¾c
nhän
Ngé ®éc Ng· Ng¹t Báng
•
•
6/12/2010 12
Định nghĩa
Chấn thương là: Bất cứ tổn thương có
chủ định hay không có chủ định cho cơ
thể người được gây nên bởi sự phơi
nhiễm cấp tính đối với năng lượng
nhiệt, cơ học, điện hay năng lượng hoá
học hay bởi sự thiếu vắng của các yếu
tố thiết yếu như sức nóng hay oxy
6/12/2010 13
Phân loại theo lĩnh vực CT
Chấn thương giao thông
Chấn thương trong lao động

Chấn thương trong trường học.
Chấn thương trong cộng đồng
6/12/2010 14
Phân loại chấn thương theo nguyên nhân
Tự tử
Có ý định tự tử
Bỏng
Chết đuối
Đuối nước
Ngộ độc
Bạo lực
6/12/2010 15
Phân loại chấn thương theo chủ định
Chấn thương có chủ định
 chủ định do bản thân”
 chủ định do đối tượng khác”.
Chấn thương không chủ định
6/12/2010 16
Sơ đồ phân loại chấn thương
Chấnthương
Không chủđịnh Có chủđịnh
Giao thông Nguyên nhân khác
Chiếntranh
Tự sát
Hành hạ TE,
PN
Ngã
Chết đuối
Ngộđộc
Cháy

Giếtngười
Đánh nhau
6/12/2010 17
Mô hình dịch tễ của chấn thương
Tác nhân gây chấn thương là năng lượng vật
lý ở mức lớn hơn khả năng đàn hồi của ký
chủ.
Năng lượng có thể là cơ học, hoá học, điện,
nhiệt và tia xạ.
Vật truyền năng lượng làm tổn thương con
người thường là: xe, súng, thuốc lá (cháy)…
Trong trường hợp ngạt: có quá ít nang lượng
sinh ra do sự oxít hoá so với nhu cầu
6/12/2010 18
So sánh dịch tễ học của Peter Brass về bệnh sốt rét với chấn
thương sọ não do tai nạn giao thông
Tình trạng sức khoẻYếu tố
Bệnh chấn thương
Bệnh họcSốt rét Chấn thương sọ não
Sự kiệnMuỗi đốt Đâm vào cây/ cột điện
Tác nhân Kí sinh trùng sốt rét Năng lượng động học
Vật truyền trung gian Muỗi Anopheles Xe máy
Hoạt động Đang ngủĐi xe máy
Yếu tố cá thể/vật chủĐáp ứng miễn dịch thấpSay rượu, thiếu ý kinh
nghiệm, mệ
t mỏi
Yếu tố phương tiện Mùng chống muỗiMũ bảo hiểm xe máy
Yếu tố môi trường Nhà gần ao tù, nước động Đường cua không có biển
báo, mặt đường trơn
Yếu tố thời gian Đêm tối Đêm tối

6/12/2010 19
Các yếu tố và giai đoạn gây chấn
thương
DTCT tập trung đầy đủ trên các yếu tố
liên quan đến cái gì xảy ra :
 Trước biến cố
 Lúc biến cố
 Sau biến cố
6/12/2010 20
Xét các chấn thương đối với trẻ em đi bộ
Trước biến cố
 Các yếu tố con người là các hành vi và đặc tính
của con người làm tăng xác suất tiếp xúc với năng
lượng làm tổn thương: Trẻ em chơi ở vùng lân
cận với đường giao thông.
 Các yếu tố truyền năng lượng bao gồm khả năng
thắng và các điều kiện của thắng của phương tiện
vận chuyển.
 Các yếu tố môi trường là phương tiện vận chuy
ển
được đậu và các yếu tố khác làm giảm tầm nhìn
trẻ em của tài xế
6/12/2010 21
Lúc biến cố
 Yếu tố con người: Các yếu tố con người vào lúc
có biến cố là các yếu tố của bé làm tăng mức độ
tổn thương khi bị đụng chạm như bệnh về máu.
 Yếu tố phương tiện vận chuyển bao gồm: các
điểm nhọn và cạnh tập trung năng lượng ở điểm
va chạm tác dụng của va chạm ảnh hưởng cho

đầu, cho ngực hơ
n là cho chi.
 Các yếu tố môi trường lúc va chạm bao gồm có
bề mặt đường cứng và các yếu tố khác mà trẻ đi
bộ bật lại khi có sự tiếp xúc với đường và thiết kế
của đường làm tăng tiếp xúc với xe
6/12/2010 22
Sau biến cố
Yếu tố của con người: Khả năng sơ cứu thương của
người ở khu vực lân cận .
Yếu tố của phương tiện vận chuyển: Là yếu tố bị tàn
phá tài sản nên thường không có ảnh hưởng đến
chấn thương của trẻ em.
Yếu tố môi trường sau biến cố: bao gồm sự nhanh
chóng đáp ứng của hệ thống cấp cứu y tế. Ngoài ra
nếu đường xá giao thông tốt giúp vận chuyển nạn
nhân tới cơ sở y tế điều trị mau chóng.
6/12/2010 23
Các chỉ số đo lường chấn thương
Khái niệm
Chỉ số chấn thương là số liệu mắc, tử
vong do chấn thương thu thập để phục
vụ cho việc lập kế hoạch, quản lý các
hoạt động phòng chống chấn thương
6/12/2010 24
Các chỉ số đo lường chấn thương
Ý nghĩa
Giúp đánh giá được thực trạng, xu thế phát triển và
định hướng các mục tiêu
Hiểu rõ được ý nghĩa của từng con số để phân tích,

đánh giá và sử dụng số liệu.
Thống nhất các thuật ngữ, phương pháp thu thập và
xử lý số liệu đảm bảo cung cấp các thông tin có chất
lượng.
Phân tích nguyên nhân, tác động của chấn thương
đến sức khoẻ của con người.
hạn chế sự chồng chéo, gánh nặng về số liệu.
6/12/2010 25
Các chỉ sốđolường chấnthương
3.2.1. Các ch
ỉ
s
ố
đánh giá ch
ấ
n th
ươ
ng c
ộ
ng đ
ồ
ng
1. Tỷ suấtchấnthương chung:
Số trường hợpbị chấnthương trong mộtcộng đồng
trong một khoảng thờigiannhất định
Dân số theo cộng đồng đó cùng giai đoạn
x 100.000
2. Tỷ suấtchấnthương phân theo giới tính
Dân số theo giớicủacộng đồng đó trong cùng giai đoạn
x 100.000

Số trường hợpchấnthương phân chia theo giớitrongmột
cộng đồng trong một khoảng thờigiannhất định