Tương tác thuốc - Người bệnh cũng nên biết pot

Tương tác thuốc - Người bệnh
cũng nên biết

Khi một bệnh nhân đồng thời sử dụng hai hay nhiều loại thuốc, có thể dẫn tới hiện
tượng các thuốc làm tăng, giảm hoặc mất tác dụng và độc tính của nhau. Hiện
tượng này được gọi là tương tác thuốc hoặc
giao thoa thuốc.
Trong thực hành lâm sàng ở nước ta hiện nay,
việc kê đơn nhiều loại thuốc đang rất phổ biến,
thường dùng tới 4-5 loại thuốc cho một lần điều
trị, thậm chí có nhiều đơn thuốc số thuốc được kê
lên đên hơn 10 loại, do đó càng cần đặc biệt quan
tâm tới vấn đề tương tác thuốc.
Cơ chế của tương tác thuốc nói chung có thể được
phân chia như sau: về dược động học bao gồm
các tương tác xảy ra trong quá trình hấp thu, phân
bố, chuyển hóa và thải trừ của thuốc; về dược lực
học và sự kết hợp tăng độc tính.
Quá trình hấp thu thuốc ở dạ dày có thể bị ảnh hưởng do sử dụng nhiều loại thuốc cùng
một lúc cho một bệnh nhân. Các thuốc có thể ảnh hưởng tới diện hấp thu của thuốc, gắn
với nhau hoặc làm thay đổi nhu động của đường tiêu hoá, do đó làm tăng hay giảm hấp
thu của nhau. Ví dụ, khi sử dụng các thuốc kháng acid trong chữa bệnh loét dạ dày có thể
làm giảm hấp thu của nhiều thuốc khác. Bởi vậy trong trường hợp cần thiết thì hai loại
thuốc phải được chỉ định dùng xa nhau.
Sự phân phối thuốc ở máu và tổ chức cũng có thể là nơi của nhiều tương tác quan trọng.
Các thuốc có thể cạnh tranh với nhau tại các vị trí gắn ở protein huyết tương hoặc ở tổ
chức làm cho phần tự do của thuốc bị đẩy tăng lên, làm thay đổi tác dụng và độc tính. Ví

Dùng nhiều thuốc dễ gây ra tương
tác bất lợi.
dụ, khi sử dụng đồng thời phenylbutazol với một thuốc chống đông cumarin có thể gây

chảy máu nghiêm trọng.
Chuyển hóa của một thuốc trong cơ thể có thể bị kích thích hay ức chế bởi một thuốc
khác, qua hệ thống enzym chuyển hóa thuốc ở microsom gan dẫn tới tăng hoặc giảm
chuyển hoá và ảnh hưởng tới tác dụng và độc tính của thuốc. Nhiều thuốc đã biết có tác
dụng ức chế chuyển hoá của các thuốc khác qua gan như cloramphenicol, cimetidin,
isoniazid, metronidazol do đó có thể làm kéo dài tác dụng và độc tính của thuốc khác.
Bài tiết một thuốc khác qua thận cũng có thể bị ảnh hưởng nếu dùng cùng với một thuốc
khác. Ví dụ, sự bài tiết các thuốc là acid hoặc bazơ yếu qua thận sẽ bị thay đổi, nếu dùng
cùng các thuốc đó có thể làm thay đổi pH của nước tiểu. Hoặc việc sử dụng penicillin
cùng với probenecid sẽ làm giảm thải trừ penicillin qua thận do có sự cạnh tranh tại ống
thận, làm kéo dài tác dụng của penicillin
Cơ chế dược lực học có thể giải thích được một số tương tác thuốc trong lâm sàng. Khi
dùng cùng hai loại thuốc có tác dụng tương tự nhau có thể thu được tác dụng hiệp đồng
cộng hoặc hiệp đồng tăng mức (như cotrimaxazol). Trái lại, khi dùng đồng thời hai thuốc
có tác dụng dược lý ngược nhau có thể làm giảm hiệu lực của một hoặc cả hai thuốc.
Khi sử dụng đồng thời hai hay nhiều loại thuốc có cùng độc tính với một cơ quan nào đó
thường dẫn tới tổn thương nặng nề cho cơ quan đó. Hơn nữa, các thuốc bản thân nó
không có độc tính cho một cơ quan (thận chẳng hạn) nhưng khi dùng cùng với một thuốc
khác có thể dẫn tới gây độc với thận
Các cơ chế trên đã giải thích được nhiều tương tác thuốc trong lâm sàng, giúp thầy thuốc
phòng tránh được một số kết hợp thuốc nguy hiểm. Tuy vậy, còn rất nhiều tương tác khó
có thể đoán trước được với những cơ chế còn chưa sáng tỏ hoàn toàn. Vì những lý do
trên, có lẽ giải pháp tốt nhất để tránh các tương tác thuốc có hại vẫn là việc sử dụng càng
ít loại thuốc càng tốt cho mỗi lần kê đơn.
BS. Nguyễn Văn Hùng