Kết quả khảo sát bước đầu các biểu hiện lâm sàng và bệnh tích đại thể bệnh PRRS tại một số địa phương thuộc đồng bằng Bắc bộ Việt nam pot

Ubnd thành phố hà nội
Công ty tnhhnn mtv giống gia súc hà nội
Tham luận hội thảo
HI CHNG RI LON Hễ HP V SINH SN LN
Kính tha : các vị đại biểu
Nh chúng ta đã biết thời gian từ đầu năm 2007 đến nay
dịch bệnh hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản PRRS hay còn
gọi là bệnh tai xanh liên tiếp xảy ra tại nhiều địa phơng trong
cả nớc làm thiệt hại lớn đến đàn lợn của nớc ta
Trên thế giới bnh c ghi nhn ln u tiờn M vo
khong nm 1987, vo thi im ú, do cha xỏc nh c
cn nguyờn bnh nờn c gi l bnh bớ him ln
(MDS), mt s ngi cn c theo triu chng gi l bnh
bnh tai xanh ln. Sau ú bnh lõy lan rng trờn ton
th gii v c gi bng nhiu tờn: Hi chng hụ hp v vụ
sinh c a ln (SIRS), bnh bớ him ln (MDS) nh chõu
M hay Hi chng hụ hp v sy thai ln (PEARS), Hi
chng hụ hp v sinh sn ln (PRRS), bnh tai xanh nh
chõu u. Nm 1992, Hi ngh quc t v bnh ny c t!
chc t"i St. Paul, Minnesota ó nht trớ dựng tờn PRRS v ó
c T! chc Thỳ y Th gii cụng nhn.
Vit Nam, bnh c phỏt hin vo nm 1997 trờn n
ln nhp t# M (10/51 con cú huyt thanh d$ng tớnh). Cỏc
nghiờn cu v bnh trờn nh%ng tr"i l$n ging t"i cỏc t&nh
phớa Nam cho thy t' l ln cú huyt thanh d$ng tớnh vi
bnh rt khỏc nhau, t# 1,3% cho ti 68,29%. cỏc nc
khỏc, t' l n trong vựng bnh cú huyt thanh d$ng tớnh
rt cao, nh Anh l 60-75%, M l 36%,
Tỏc nhõn gõy bnh: Lỳc u, ngi ta cho rng mt s virus
nh Parvovirus, vi rỳt gi d"i (Pseudorabies), vi rỳt cỳm ln,
Porcine enterovirus,

(
c biờ(t virus gõy viờm na)o - c$ tim
(Encephalomyocarditis) gõy nờn. Sau ú, ngi ta ó xỏc nh
c mt lo"i vi rỳt mi, c gi l vi rỳt Lelystad, phõn
lp c t# cỏc ! dch Ha* Lan, l nguyờn nhõn chớnh gõy
ra hi chng trờn. Vi rỳt cú cu trỳc ARN, thuụ(c h
Togaviridae, gâ*n giô+ng vi virus gây viêm khp  ng,a
(EAV), Lactic Dehydrogenase virus cu-a chuô(t (LDH) va* virus
gây sô+t xuâ+t huyê+t trên khi- (SHF).
Vi rút rt thích hp vi "i th,c bo .c bit l "i th,c
bo ho"t ng  vùng ph!i. Bình thng, "i th,c bo s/
tiêu dit tt c vi khu0n, vi rút xâm nhp vo c$ th, riêng
i vi vi rút PRRS, vi rút có th nhân lên trong "i th,c bo,
sau ó phá hu' v git cht "i th,c bo (ti 40%). Do vy,
khi ã xut hin trong n, chúng thng có xu hng duy
trì s, t1n t"i v ho"t ng âm thm. 2"i th,c bo b git s/
lm gim chc nng c a h thng bo v c$ th v lm tng
nguy c$ b nhi3m các bnh k phát. 2iu ny có th thy rõ 
nh%ng n v4 béo ho.c chu0n b git tht có s, tng t bin
v t' l viêm ph!i.
2ng truyn lây: Vi rút có trong dch m5i, nc bt, tinh
dch (trong giai o"n nhi3m trùng máu), phân, nc tiu v
phát tán ra môi trng.  ln m6 mang trùng, vi rút có th
lây nhi3m cho bo thai t# giai o"n gi%a thai k7 tr i v vi
rút c5ng c bi thi qua nc bt v s%a. Ln trng
thnh có th bi thi vi rút trong vòng 14 ngy trong khi ó
ln con v ln choai bi thi vi rút ti 1-2 tháng.
Vi rút có th phát tán thông qua các hình thc: vn chuyn
ln mang trùng, theo gió (có th i xa ti 3 km), b8i, bt
nc, d8ng c8 chn nuôi v d8ng c8 bo h lao ng nhi3m

trùng, th8 tinh nhân t"o v có th do mt s loi chim hoang.
Triu chng lâm sng: Triu chng bnh th hin c5ng rt
khác nhau, theo c tính, c 3 n ln u tiên tip xúc vi
mm bnh thì 1 n không có biu hin, 1 n có biu hin
mc  v#a v n còn l"i có biu hin bnh  mc 
n.ng. Lý do cho vic ny v9n cha có li gii, tuy nhiên, vi
nh%ng n kho: m"nh thì mc  bnh c5ng gim nh6 h$n,
v c5ng có th do vi rút t"o nhiu bin ch ng vi c l,c
khác nhau. Th,c t, nhiê*u a*n co+ huyê+t thanh d$ng ti+nh
nhng không co+ dâ+u hiê(u lâm sa*ng.
- Ln nái giai o"n c"n s%a: Trong tháng u tiên khi b
nhi3m vi rút, ln bing n t# 7-14 ngy (10-15% n), st 39-
40
0
C, sy thai thng vo giai o"n cui (1-6%), tai chuyn
mu xanh trong khong thi gian ng;n (2%), : non (10-
15%), ng ,c gi (3-5 tun sau khi th8 tinh), ình d8c ho.c
chm ng d8c tr l"i sau khi :, ho v có du hiu c a viêm
ph!i.
- Ln nái giai o"n : v nuôi con: Bing n, li ung
nc, mt s%a v viêm vú (triu chng in hình), : sm
khong 2-3 ngy, da bin mu, l  ho.c hôn mê, thai g4
(10-15% thai cht trong 3-4 tun cui c a thai k7), ln con
chê+t ngay sau khi sinh (30%), ln con yu, tai chuyn mu
xanh (khong di 5%) v duy trì trong vi gi, Pha cp
tính ny kéo di trong n ti 6 tun, in hình l : non,
tng t' l thai cht ho.c yu, tng s thai g4, cht lu trong
giai o"n 3 tun cui trc khi sinh,  mt vi n con s
ny có th ti 30% t!ng s ln con sinh ra. T' l cht  n
con có th ti 70%  tun th 3-4 sau khi xut hin triu

chng. Ri lo"n sinh sn có th kéo di 4-8 tháng trc khi
tr l"i bình thng. nh hng di lâu c a PRRS ti vic
sinh sn rt khó ánh giá, .c bit vi nh%ng n có tình
tr"ng sc kho: kém. Mt vi n có biu hin tng s ln
phi ging l"i, sy thai.
nh hng c a PRRS ti sn xut nh sau: T' l sinh gim
10-15% (90% n tr l"i bình thng), gim s lng con
sng sót sau sinh, tng lng con cht khi sinh, ln hu b có
th sinh sn kém, : sm, tng t' l sy thai (2-3%), b< n
giai o"n sinh con.
- Ln ,c ging: B< n, st,  9n ho.c hôn mê, gim hng
phn ho.c mt tính d8c, lng tinh dch ít, cht lng tinh
kém v cho ln con sinh ra nh<.
- Ln con theo m6: Th tr"ng gy yu, nhanh chóng r$i vo
tr"ng thái t8t ng huyt do không bú c, m;t có d=
mu nâu, trên da có vt ph1ng rp, tiêu chy nhiu, gim s
ln con sng sót, tng nguy c$ m;c các bnh v hô hp, chân
choãi ra, i run r0y,
- Ln con cai s%a v ln choai: Chán n, ho nh6, lông xác
x$, tuy nhiên,  mt s n có th không có triu chng.
Ngoi ra, trong trng hp ghép vi bnh khác có th thy
viêm ph!i lan to cp tính, hình thnh nhiu ! áp-xe, th
tr"ng gy yu, da xanh, tiêu chy, ho nh6, h;t h$i, chy nc
m;t, th nhanh, t' l cht có th ti 15%.
Bnh tích: Viêm ph!i ho"i t= v thâm nhi3m .c trng bi
nh%ng ám ch;c, .c trên các thu7 ph!i. Thu7 b bnh có
mu xám <, có m v .c ch;c (nh8c hoá). Trên m.t c;t
ngang c a thu7 bnh l1i ra, khô. Nhiu trng hp viêm ph
qun ph!i hoá m  m.t di thu7 &nh. V t! chc phôi
thai hc, thng thy dch th0m xut v hin tng thâm

nhi3m, trong ph nang cha y dch viêm v "i th,c bo,
mt s trng hp hình thnh t bo kh!ng l1 nhiu nhân.
Mt bnh tích .c trng n%a l s, thâm nhi3m c a t bo
ph nang lo"i II (Pneumocyte) lm cho ph nang nhn l"i,
thng b;t g.p "i th,c bo b phân hu' trong ph nang.
Ch0n oán: D,a vo các triu chng lâm sng v bnh tích
mô t trên. Trong phòng thí nghim, có th dùng phn ng
immunoperoxidase mô(t lp (IPMA)  pha+t hiê(n kha+ng thê- 1-
2 tuâ*n sau khi nhiê)m; phn ng kha+ng thê- huy*nh quang gia+n
tiê+p (IFA) kiê-m tra kha+ng thê- IgM trong 5-28 nga*y sau khi
nhiê)m va* kiê-m tra kháng th IgG trong 7-14 nga*y sau khi
nhiê)m; phn ng ELISA pha+t hiê(n kha+ng thê- trong vo*ng 3
tuâ*n sau khi tiê+p xu+c. Ngoi ra, ph$ng pháp PCR phân tích
m9u máu (c ly trong giai o"n u c a pha cp tính) 
xác nh s, có m.t c a vi rút, ây l phn ng t$ng i
nh"y v chính xác.
2iu tr: Hin nay, v9n cha có thuc .c tr  iu tr bnh
ny. Có th s= d8ng mt s thuc tng cng sc  kháng,
iu tr triu chng v ch yu ngn ng#a nhi3m bnh k
phát.
Phũng bnh: Ch ng phũng bnh bng cỏch ỏp d8ng cỏc
bin phỏp an ton sinh hc, chu1ng tr"i phi thoỏng mỏt v
mựa hố, m vo mựa ụng, tng cng ch dinh d>ng,
mua ln ging t# nh%ng c$ s m bo, thit lp h thng
chu1ng nuụi cỏch ly ớt nht 8 tun, h"n ch khỏch tham quan,
s= d8ng bo h lao ng, khụng mn d8ng c8 chn nuụi
c a cỏc tr"i khỏc, th,c hin cựng nhp, cựng xut ln v
trng chu1ng, thng xuyờn tiờu c, kh= trựng chu1ng
nuụi, trộn kháng sinh định kỳ trong thức ăn tăng sức đề kháng
và phòng các bệnh kế phát.

Mt bin phỏp hiu qu nữa l tiờm phũng v;c xin. Hin cú
v;c xin nhc c dựng cho ln con sau cai s%a, ln nỏi
khụng mang thai, ln hu b. V;c xin cht dựng cho ln ging
c5ng em l"i hiu qu phũng bnh cao. Tuy nhiên do giá
thành phòng bệnh cho một liều vaccin khá cao và không có
miễn dịch chéo giữa hai chủng virut gây bệnh Bắc Mỹ và Châu
Âu. Do vậy cũng không có nhiều trại chăn nuôi áp dụng theo
biện pháp này.