Phụ nữ không nên hy sinh một cách mù quáng doc

"Phụ nữ không nên hy sinh
một cách mù quáng"

Phó giáo sư, tiến sĩ Lê Thị Quý, Giám đốc
Trung tâm nghiên cứu giới và phát triển,
khẳng định, mặc dù chỉ số phát triển giới của
Việt Nam ở mức trung bình so với thế giới, phụ
nữ Việt Nam hiện vẫn phải chịu nhiều bất bình
đẳng so với nam giới. Nhân ngày 8/3,
VnExpress có cuộc trò chuyện với bà.
- Là một trong những người đầu tiên của Việt
Nam nghiên cứu về giới, bà đánh giá thế nào về
sự bình đẳng giới ở Việt Nam?
- Liên Hợp Quốc hằng năm đều công bố chỉ số phát triển giới
của các nước, trong đó có Việt Nam. Nhiều năm liền, Việt Nam
luôn đứng ở hàng giữa, tức không phải là nước có sự bình đẳng
giới tốt nhất hoặc kém nhất. Bình đẳng giới tùy thuộc vào nhiều

Tiến sĩ L
ê
Th
ị Qúy.
Ảnh: N.T.
yếu tố, chính sách của nhà nước, sự phát triển về kinh tế, nhận
thức của người dân. Việt Nam đứng ở quãng giữa thì cũng là
điều mừng vì đã vượt nhiều nước có nền kinh tế phát triển hơn.
Tuy nhiên, so với yêu cầu thực tiễn, sự phát triển của kinh tế và
tư duy thì Việt Nam còn rất nhiều vấn đề phải bàn liên quan đến
bình đẳng giới. Bước vào đổi mới năm 1986, khi bắt đầu mở
hướng nghiên cứu giới thì các nhà nghiên cứu mới nhận ra được
điều này.

- Lĩnh vực nào phụ nữ Việt Nam bị bất bình đẳng nhiều nhất,
thưa bà?
- Đó chính là sự phân công lao động bất hợp lý giữa nam và nữ.
Theo thông báo chính thức của Ủy ban quốc gia vì sự tiến bộ
của phụ nữ, thời gian lao động của nữ giới thường cao hơn nam
giới 3-4 tiếng mỗi ngày. Khoảng thời gian vượt trội này, chị em
toàn làm việc không công như nội trợ, dọn dẹp nhà cửa, dạy dỗ
con cái… Ở vùng nông thôn và miền núi, nơi dân trí thấp, phụ
nữ dân tộc thiểu số còn phải làm việc quần quật từ 5h sáng đến
11-12h đêm.
Ở một khía cạnh khác, nữ giới chiếm gần một nửa lực lượng lao
động, nhưng số giữ vị trí lãnh đạo so với dân số và so với tiềm
năng thực sự của chị em là rất thấp. Trong 64 tỉnh thành, hiếm
thấy có phụ nữ làm chủ tịch UBND tỉnh hay bí thư tỉnh ủy. Ở
các cấp thấp như huyện, xã, số nữ giới làm lãnh đạo cũng rất
nhỏ nhoi.
- Nhưng cũng có lý giải cho rằng, trên bình diện chung, khả
năng của nữ thấp hơn so với nam?
- Theo các nghiên cứu khoa học, khả năng của nam và nữ không
khác gì nhau, thậm chí có trường hợp nữ giỏi hơn rất nhiều.
Không thể nói là năng lực của phụ nữ kém hơn nam giới mà là
điều kiện của họ tồi hơn rất nhiều. Chị em bị thiệt thòi ở giai
đoạn mang thai, sinh con. Thời gian này ít cũng phải 10 năm
khiến quá trình đào tạo của họ bị gián đoạn. Chỉ có người nào cố
gắng hết sức mới theo kịp được nam giới cùng trang lứa, nếu
không sẽ bị thụt lùi.
Một thiệt thòi nữa là xã hội đang đẩy cho phụ nữ tất cả công
việc nội trợ gia đình. Ngay khẩu hiệu của Hội Liên hiệp phụ nữ
Việt Nam "Phụ nữ Việt Nam giỏi việc nước, đảm việc nhà" là
rất sai. Tại sao không phải là "Nam nữ Việt Nam giỏi việc nước,

đảm việc nhà"? Tại sao lại đẩy nam giới ra khỏi việc nhà trong
khi thực tế rất cần bàn tay của họ? Khẩu hiệu ấy thể hiện sự bất
bình đẳng rất lớn. Nếu phụ nữ phải làm tất cả công việc gia đình
thì còn đâu thời gian học tập.
Ở các nước như Thụy Điển còn có chính sách chồng chia sẻ việc
nhà với vợ. Ở Áo, nam giới không làm việc nhà còn bị phạt.
- Bà đánh giá thế nào về nạn bạo hành ở Việt Nam?
- Chúng tôi vừa tiến hành cuộc điều tra bạo lực gia đình ở Hà
Nội, Thái Bình, Phú Thọ, kết quả cho thấy đánh vợ hiện nay rất
phổ biến. Đặc biệt, ở nông thôn, chồng đấm đá, tát vợ một cách
bừa bãi. Thực sự, những vụ đánh vợ đến nỗi chết, gây thương
tích được phản ánh trên báo chí thì không nhiều, nhưng đấm tát,
xúc phạm nhân phẩm thì diễn ra thường xuyên, đến nỗi người ta
coi là bình thường.
Ở các nước có thống kê quốc gia về nạn bạo lực gia đình, nhưng
Việt Nam chưa có vì mình cho là chuyện xấu. Chúng tôi đã đấu
tranh, đưa vấn đề bạo lực gia đình ra ánh sáng và rất mừng là Ủy
ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội đang chuẩn bị soạn thảo
Luật phòng chống bạo lực gia đình. Đây không còn là vấn đề
của riêng gia đình mà là của toàn xã hội.
- Có ý kiến cho rằng một số phụ nữ đòi hỏi bình đẳng thái quá,
gần như muốn chuyển đổi vai trò giữa hai giới?
- Những người nhận xét phụ nữ đòi hỏi bình đẳng thái quá là
không hiểu biết về giới. Thực tế nam nữ chưa bình đẳng, ngay
cả Liên Hợp Quốc từng nhiều lần khẳng định hiện nay trên thế
giới chưa nơi nào nữ giới đạt được sự bình đẳng. Trong hoàn
cảnh như thế, việc đấu tranh đòi bình quyền là rất bình thường,
không có gì thái quá.
- Theo bà, phải làm thế nào để thay đổi quan niệm xã hội, để
phụ nữ thực sự bình đẳng với nam giới?

- Sự bất bình đẳng giới xuất phát từ trong xã hội phụ quyền, tồn
tại hàng nghìn năm nay. Để thay đổi nó là cả quá trình lâu dài và
khó khăn. Trước hết, phụ nữ phải được học hành để nhận thức
đúng về giới. Khi chưa có luật pháp hỗ trợ thì ngay trong gia
đình, chị em phải biết bố trí các thành viên khác cùng chia sẻ
việc nhà, dành thời gian học hành, phấn đấu cho sự nghiệp. Phụ
nữ không nên chấp nhận hy sinh một cách mù quáng. Bác Hồ đã
nói giải phóng phụ nữ tức phụ nữ phải tự làm là chính, nam giới
và chính quyền chỉ có thể hỗ trợ.
Về mặt nhà nước, phải có chính sách và phải giám sát việc thực
hiện chính sách đó nhằm tạo điều kiện cho phụ nữ phát huy hết
khả năng của mình. Chúng tôi hay gọi là lồng ghép giới, tức là
đưa vấn đề về giới vào trong chính sách và muốn thực hiện được
phải có chương trình toàn quốc.
Tôi muốn nói thêm, trong cách giáo dục con trẻ, người lớn phải
có cách nhìn nhận đúng đắn về giới. Xã hội hiện vẫn cho rằng
dạy trẻ nam hướng ngoại, trẻ nữ hướng nội là tốt nhất, hay bây
giờ cứ ra ngõ gặp gái thì cho là xui xẻo… Tất cả cách nghĩ ấy,
hành vi ấy thể hiện sự bất bình đẳng. Phụ nữ là người thày đầu
tiên của con người, vừa đẻ ra họ đã bế, ru con và dạy con rồi,
vậy tại sao lại không tôn trọng họ, lại cho rằng ra ngõ gặp gái là
xui?
- Là người đấu tranh đòi bình đẳng cho phụ nữ, vậy xin hỏi
trong gia đình bà có sự bình đẳng?
- Chồng tôi là Viện trưởng Viện nghiên cứu Thanh niên, là một
chuyên gia nghiên cứu về xã hội học. Con trai tôi đang dạy xã
hội học tại Phân viện Báo chí và tuyên truyền. Cả ba cùng nghề
thành ra rất hiểu và tôn trọng lẫn nhau. Nếu ai có thiên hướng gì
thì được giúp đỡ tối đa để phát huy hết khả năng.
Nhân ngày 8/3, tôi chỉ có lời nhắn nhủ chị em hãy cố gắng có

được sự ủng hộ của gia đình để tạo cho mình một không gian tự
do và sáng tạo.