LUAN VAN THAC SY KHOA HOC NGUYEN TU

BÄÜ GIẠO DỦC V ÂO TẢO
ÂẢI HC HÚ
TRỈÅÌNG ÂẢI HC SỈ PHẢM
----------oOo----------
NGUÙN TỈÌ
THÀM D NH HỈÅÍNG SỈÛ PHÄÚI
HÅÜP
CHÁÚT ÂIÃƯU HA SINH TRỈÅÍNG
GIBBERELLIN V VI LỈÅÜNG (Mo , Cu )
ÂÃÚN MÄÜT SÄÚ CHÈ TIÃU SINH
TRỈÅÍNG, PHẠT TRIÃØN , SINH L ,
SINH HỌA ,
NÀNG SÚT V PHÁØM CHÁÚT CA
CÁY LỤA IR38
LÛN ạn thảc SÉ khoa hc
CHUN NGNH : THỈÛC VÁÛT HC
M SÄÚ : 1.0 5.03
CẠN BÄÜ HỈÅÏNG DÁÙN KHOA HC
PTS NGUÙN BẠ LÄÜC
HÚ - 8/ 19 97
PHÁƯN 1: ÂÀÛT VÁÚN ÂÃƯ
- 3-zhw1362162461.docNguùn Tỉì
Luùa laỡ mọỹt trong nhổợng cỏy lổồng thổỷc quan
troỹng trón thóỳ giồùi . nổồùc ta , luùa laỡ cỏy lổồng thổỷc
chuớ yóỳu . So vồùi thaỡnh phỏửn sinh hoùa cuớa mọỹt sọỳ cỏy
lổồng thổỷc khaùc , ta thỏỳy luùa giaỡu tinh bọỹt vaỡ õổồỡng ;
ngoaỡi ra luùa coỡn chổùa nhióửu vitamin vaỡ mọỹt sọỳ axit
amin quan troỹng . óứ tng nng suỏỳt luùa coù rỏỳt nhióửu
bióỷn phaùp nhổ giọỳng, phỏn boùn , chóỳ õọỹ tổồùi , tióu ,
caới tióỳn cọng cuỷ ... Trong caùc bióỷn phaùp trón phỏn boùn
laỡ khỏu khọng thóứ thióỳu õổồỹc .

Ngaỡy nay , ngổồỡi ta õaợ sổớ duỷng caùc nguyón tọỳ
õaỷi lổồỹng vaỡ vi lổồỹng cung cỏỳp cho cỏy trọửng . Vồùi
nhổợng ruọỹng luùa thỏm canh boùn õỏửy õuớ caùc nguyón tọỳ
õaỷi lổồỹng vaỡ phỏn hổợu cồ thỗ vi lổồỹng laỷi õoùng mọỹt
vai troỡ quan troỹng thuùc õỏứy quaù trỗnh hỏỳp thu , chuyóứn
hoùa caùc chỏỳt õoù. Trong caùc nguyón tọỳ vi lổồỹng thỗ
Molipden vaỡ õọửng laỡ 2 nguyón tọỳ coù aớnh hổồớng nhióửu
õóỳn cỏy luùa , nhỏỳt laỡ trón caùc chỏn õỏỳt giaỡu muỡn hổợu
cồ .
Ngoaỡi vióỷc duỡng caùc nguyón tọỳ vi lổồỹng, ta coỡn
thu õổồỹc nng suỏỳt cao khi xổớ lyù haỷt giọỳng vaỡ phun
cho cỏy luùa vaỡo giai õoaỷn õoỡng giaỡ chỏỳt õióửu hoỡa sinh
trổồớng . Trong nhổợng chỏỳt õióửu hoỡa sinh trổồớng thỗ
Gibberellin laỡ chỏỳt coù vai troỡ quan troỹng .
Nhióửu nm qua , ồớ HTX Long Hổng , trón caùc ruọỹng
luùa thỏm canh õổồỹc boùn õỏửy õuớ phỏn hổợu cồ , phỏn vọ
cồ nhổng nng suỏỳt luùa vuỷ õọng xuỏn bỗnh quỏn 5
tỏỳn /ha , khoù vổồỹt lón 6 tỏỳn ( baùo caùo HTX Long Hổng).
Mọỹt trong nhổợng lờ do õóứ nng suỏỳt khoù vổồỹt lón 6
tỏỳn , theo tọi coù leợ do thióỳu caùc yóỳu tọỳ vi lổồỹng vaỡ
caùc chỏỳt õióửu hoỡa sinh trổồớng . Thổỷc tóỳ, ồớ HTX Long
Hổng noùi rióng vaỡ Quaớng Trở noùi chung , rỏỳt ờt khi sổớ
duỷng caùc chỏỳt õióửu hoỡa sinh trổồớng vaỡ vi lổồỹng õóứ
tng nng suỏỳt luùa. Mỷc dỏửu trón thóỳ giồùi vaỡ trong
nổồùc, nhióửu õởa phổồng õaợ sổớ duỷng caùc chóỳ phỏứm
- 4-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
õióửu hoỡa sinh trổồớng vaỡ vi lổồỹng õóứ tng nng suỏỳt
nhióửu loaỷi cỏy trọửng õaỷt hióỷu quaớ kinh tóỳ cao.
Xuỏỳt phaùt tổỡ nhỏỷn thổùc trón, tọi choỹn õóử taỡi :
Thm doỡ aớnh hổồớng sổỷ phọỳi hồỹp chỏỳt õióửu

hoỡa sinh trổoớng Gibberellin vaỡ vi lổồỹng Molipden,
ọửng õóỳn mọỹt sọỳ chố tióu sinh trổồớng , phaùt
trióứn , sinh lyù , sinh hoùa , nng suỏỳt vaỡ phỏứm
chỏỳt cuớa luùa IR38 .
Khi thổỷc hióỷn õóử taỡi naỡy, muỷc õờch cuớa chuùng
tọi laỡ :
- Xaùc õởnh õổồỹc taùc duỷng sổỷ phọỳi hồỹp
chỏỳt õióửu hoỡa sinh trổồớng Gibberellin vaỡ vi lổồỹng ( Mo,
Cu ) õóỳn mọỹt sọỳ chố tióu sinh trổồớng, phaùt trióứn , sinh
lyù , sinh hoùa , nng suỏỳt vaỡ phỏứm chỏỳt cuớa luùa .
- Tỗm ra cọng thổùc phọỳi hồỹp xổớ lyù coù hióỷu
quaớ cao nhỏỳt õóứ aùp duỷng õaỷi traỡ trong saớn xuỏỳt õọỳi
vồùi giọỳng luùa IR38 , laỡ mọỹt giọỳng luùa chuớ lổỷc cuớa vuỷ
õọng xuỏn trọửng trón õỏỳt Quaớng Trở .
Vồùi thồỡi gian nghión cổùu vaỡ thổỷc nghióỷm ngừn
nguới , trong voỡng mọỹt nm , nhổợng kóỳt quaớ thu õổồỹc
chố mồùi laỡ bổồùc õỏửu trón thổỷc nghióỷm ồớ õọửng ruọỹng
, khọng sao traùnh khoới nhổợng haỷn chóỳ, thióỳu soùt .
Chuùng tọi rỏỳt mong sổỷ quan tỏm giuùp õồợ , hổồùng dỏựn
vaỡ sổỷ thọng caợm cuớa quờ thỏửy cọ vaỡ caùc baỷn õọửng
nghióỷp .
- 5-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
PHệN 2 : TỉNG QUAN TAèI LIU
2.1 : CHT IệU HOèA SINH TRặNG GIBBERELLIN.
2.1.1 : Lổồỹc sổợ nghión cổùu.
Gibberellin laỡ nhoùm phytọhocmọn thổù hai õổồỹc
phaùt hióỷn sau Auxin. Caùc nhaỡ khoa hoỹc Nhỏỷt baớn laỡ
nhổợng ngổồỡi õỏửu tión khaùm phaù õóỳn sổỷ tọửn taỷi cuớa
caùc Gibberellin [53] . Nm 1912 , nhaỡ bóỷnh lyù hoỹc thổỷc
vỏỷt Nhỏỷt baớn Savada õaợ phaùt hióỷn trón cỏy luùa mang

bóỷnh vọỳng cỏy coù nhổợng sồỹi nỏỳm , bóỷnh õoù goỹi laỡ
bóỷnh Bacankei. Sau õoù , nm 1926 E. J. Kurosawa õaợ
cọng bọỳ kóỳt quaớ nghión cổùu cuớa mỗnh vóử chỏỳt tióỳt ra
mọi trổồỡng cuớa loaỷi nỏỳm Fusarium gỏy bóỷnh luùa
von .Vaỡ ọng õaợ duỡng dởch chióỳt tổỡ nỏỳm naỡy phun cho
caùc cỏy luùa khaùc, õaợ coù taùc duỷng kờch thờch sinh
trổồớng rỏỳt roợ róỷt [45;53]. Thờ nghióỷm naỡy sau õoù õaợ
bở laợng quón ...
- 6-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
Cho õóỳn nm 1937, Giaùo sổ T. Yabuta õaợ cọng bọỳ
õỏửu tión vóử nhổợng sọỳ lióỷu taùch chióỳt chỏỳt naỡy trong
dởch nuọi cỏỳy nỏỳm Gibberellin Fujikuroi vaỡ õỷt tón laỡ
Gibberellin ; nm 1938 ọng õaợ tinh chióỳt õổồỹc ồớ daỷng
kóỳt tinh Gibberellin A vaỡ B [45]
Vaỡo õỏửu nhổợng nm 50 vióỷc nghión cổùu Gibberellin
coù nhổợng bổồùc phaùt trióứn mồùi . Hai nhaỡ baùc hoỹc Anh
B. E. Cross vaỡ P.J.Curtis õaợ xaùc õởnh õổồỹc cỏỳu truùc hoùa
hoỹc cuớa axờt Gibberellic . ọửng thồỡi caùc haợng cọng
nghióỷp vi sinh ồớ Anh vaỡ Myợ cuợng õổa vaỡo chổồng trỗnh
saớn xuỏỳt Gibberellin ồớ qui mọ cọng nghióỷp [43 ;53].
Tổỡ nm 1956, cuỡng mọỹt luùc nhióửu phoỡng thờ
nghióỷm trón thóỳ giồùi õaợ kóỳt luỏỷn Gibberellin laỡ mọỹt
chỏỳt sinh trổồớng tổỷ nhión , thỏỳy noù coù ồớ hỏửu hóỳt
trong caùc loaỷi cỏy , mỷc dỏửu chố mọỹt lổồỹng rỏỳt nhoớ .
Cuợng vaỡo thồỡi gian naỡy, nhaỡ sinh lờ thổỷc vỏỷt Myợ A.
Lang õaợ coù mọỹt phaùt hióỷn quan troỹng: Gibberellin coù
thóứ laỡm cho nhióửu cỏy ngaỡy daỡi trọứ bọng trong õióửu
kióỷn ngaỡy ngừn . Tổỡ õoù vióỷc nghión cổùu vaỡ ổùng
duỷng Gibberellin trong saớn xuỏỳt trồớ nón hỏỳp dỏựn hồn .
Haỡng nghỗn phoỡng thờ nghióỷm trón thóỳ giồùi tham gia

vaỡo caùc chổồng trỗnh nghión cổùu Gibberellin [53]. Caùc
nhaỡ khoa hoỹc õaợ chổùng minh rũng Gibberellin coù trong
tỏỳt caớ thổỷc vỏỷt bỏỷc cao vaỡ laỡ mọỹt thaỡnh phỏửn
chờnh cuớa hóỷ thọỳng hocmọn thổỷc vỏỷt [ 45] . Theo quan
õióứm cuớa Vióỷn sộ M. Kh. Chailakhian , Gibberellin laỡ
thaỡnh phỏửn quan troỹng cuớa hocmọn ra hoa cuớa cỏy [45].
Tổỡ nm 1955 , vỏỳn õóử nghión cổùu Gibberellin õaợ õi
theo 2 hổồùng roợ róỷt . Mọỹt laỡ nghión cổùu sinh tọứng
hồỹp Gibberellin tổỡ vi sinh vỏỷt ồớ mổùc õọỹ cọng nghióỷp
vaỡ taùch chióỳt Gibberellin tổỡ caùc mỏựu thổỷc vỏỷt khaùc
nhau . Hai laỡ nghión cổùu ổùng duỷng caùc daỷng Gibberellin
khaùc nhau .
- 7-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
Tổỡ nm 1972, ngổồỡi ta õaợ xaùc õởnh hồn 30 loaỷi
chỏỳt tổồng tổỷ Gibberellin , õóỳn nm 1983 õaợ phaùt hióỷn
õổồỹc sọỳ lổồỹng chỏỳt tổồng tổỷ Gibberellin lón tồùi 66
chỏỳt . Theo thọng baùo cuớa H.Yamane vaỡ cọỹng sổỷ thỗ
sọỳ lổồỹng Gibberellin õaợ phaùt hióỷn õổồỹc laỡ 71 chỏỳt ,
maỡ trong õoù chỏỳt quan troỹng nhỏỳt , coù hoaỷt tờnh sinh
lyù maỷnh nhỏỳt laỡ GA
3
(Axờt Gibberellic ) [45].
2.1.2: Cỏỳu truùc cuớa Gibberellin:
Vóử quan hóỷ hoùa hoỹc , Gibberellin laỡ dỏựn xuỏỳt cuớa
Gibberen [57].
CH
3
Gibberen
õỏy , chuùng tọi chố giồùi thióỷu 2 loaỷi chỏỳt
Gibberellin phọứ bióỳn laỡ GA

1
vaỡ GA
3
.
O O
A B C A B C
D D
O = C C = CH
2
O = C
GA
1
(C
19
H
24
O
8
) GA
3
(C
19
H
22
O
6
)
2.1.3 - Vai troỡ cuớa Gibberellin
2.1.3.1 - Cồ chóỳ taùc duỷng cuớa Gibberellin :
Nhióửu cọng trỗnh nghión cổùu cho bióỳt Gibberellin

coù taùc duỷng trổỷc tióỳp lón sao maợ di truyóửn thọng qua
õióửu khióứn gen [45]. Theo D.Bonner, vai troỡ cuớa
Gibberellin nọỹi sinh hay ngoaỷi sinh laỡ nhổ nhau : giaới ổùc
chóỳ gen , tng hoaỷt tờnh ADN , dỏựn tồùi tng sinh
tọứng hồỹp ARN thọng tin vaỡ amilaza. Trong mọỹt sọỳ
trổồỡng hồỹp Gibberellin laỡm tng khaớ nng thỏứm thỏỳu
cuớa maỡng . Coù nhióửu kóỳt quaớ nghión cổùu cho rũng
- 8-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
OH
HO - C =
O
HO
CH
3
HO
C = CH
2
CH
3
OH
HO - C =
O
Gibberellin cọ tạc dủng theo 2 hỉåïng : thay âäøi täøng
håüp thnh pháưn mng v nh hỉåíng lãn bäü mạy
nhiãøm sàõc thãø ca tãú bo . Âãún nay cå chãú nhiãưu
tạc dủng ca Gibberellin cn nhiãưu âiãưu bê áøn , ta
chỉa biãút gç vãư cháút nháûn Gibberellin, màûc dáưu sỉû
täưn tải ca nọ thç khäng bn ci nỉỵa [45].
2.1.3.2- Tạc dủng sinh l ca Gibberellin :
Gibberellin l cháút cọ hoảt tênh sinh l cao. Cng

nhỉ cạc cháút kêch thêch sinh trỉng khạc, Gibberellin cọ
thãø kêch thêch hồûc ỉïc chãú sinh trỉåíng v do âọ â
lm thay âäøi cạc quạ trçnh sinh l , sinh họa trong cáy
theo cạc chiãưu hỉåïng khạc nhau . Âàûc tênh ny phủ
thüc ráút nhiãưu úu täú : lỉïa tøi ca cáy , âiãưu
kiãûn ngoải cnh , näưng âäü Gibberellin cho tạc âäüng ...
[38].
Gibberellin cọ vai tr hoảt họa quạ trçnh sinh
trỉåíng , phán chia ca tãú bo ráút mảnh ; khäng nhỉỵng
nh hỉåíng tåïi pha låïn lãn m cn thục âáøy täúïc âäü
phán chia ca tãú bo nỉỵa [38] .
Trỉåïc hãút, Gibberellin â nh hỉåíng âãún quạ
trçnh täøng håüp ARN thäng tin, tỉì âọ nh hỉåíng âãún
quạ trçnh täøng håüp prätêt . Âàûc biãût l nh hỉåíng
âãún sỉû tỉû sao chẹp ca ADN , sỉû tỉû nhán âäi ca
nhiãøm sàõc thãø trong giai âoản phán chia tãú bo.
Gibberellin â lm thay âäøi âàûc tênh váût lê ca tãú bo
theo chiãưu hỉåïng tàng tênh tháúm , tàng hoảt tênh
ngun sinh cháút , giụp tãú bo hoảt âäüng trao âäøi
cháút mảnh m vo thåìi k sinh trỉåíng mảnh [62].
Gibberellin kêch thêch quạ trçnh phạt triãøn ca cáy ,
ngoi viãûc kẹo di cạc âäút cáy , nọ cn lm tàng säú
lỉåüng âäút , kêch thêch hçnh thnh v phạt triãøn cạc
cnh phủ , phạt triãøn säú âi hoa , kẹo di cnh hoa.
- 9-zhw1362162461.docNguùn Tỉì
Gibberellin l mäüt trong nhỉỵng nhán täú cå bn hçnh
thnh tênh cháút ca mä phán sinh ngn (J.W.Patrick) [45].
Gibberellin kêch thêch phạ våỵ trảng thại ng , nghé
ca hảt ; lm tàng sỉïc sinh trỉåíng ca máưm v rãù ;
thục âáøy sỉû náùy máưm v sỉû sinh trỉåíng sau náùy

máưm . Gibberellin bao váy khäng cho cạc cháút ỉïc chãú
hoảt âäüng , gii phọng cạc enzim amilaza thäng qua
viãûc tảo ra cạc cháút tiãưn AIA , cháút ny tham gia täøng
håüp amilaza [22]. Khi náùy máưm, Gibberellin chỉïa trong
phäi ; khi hảt tỉång nỉåïc, Gibberellin chuøn tỉì phäi
vo näüi nh âãø kêch thêch hoảt tênh  amilaza . ÅÍ âọ,
Gibberellin cn nh hỉåíng âãún viãûc täøng håüp v kêch
thêch hoảt âäüng ca nhiãưu enzim khạc , thục âáøy quạ
trçnh täøng håüp axêt nuclãic , trao âäøi nàng lỉåüng , tàng
täøng håüp nhiãưu cháút quan trng nhỉ glutamin , axêt
ascocbic [22].
Gibberellin cọ vai tr quan trng trong quạ trçnh sinh
trỉåíng ca thán, quan trng nháút l kêch thêch sinh
trỉåíng chiãưu cao , thäng qua kêch thêch sỉû kẹo di tãú
bo tỉåüng táưng åí âènh [12].
Gibberellin nh hỉåíng âãún sỉû ra hoa ca mäüt säú
thỉûc váût v cọ tạc dủng rụt ngàõn thåìi gian sinh
trỉåíng ca cáy . Gibberellin âáøy nhanh sỉû ra hoa ca
cạc cáy ngy di trong âiãưu kiãûn ngy ngàõn , nhỉng åí
nhỉỵng cáy ngy ngàõn Gibberellin lm cho ra hoa trong
âiãưu kiãûn ngy di thç cn êt thnh cäng ( Lang , 1956 ;
Gunsowa Harder , 1956 ; Tsailakhian , 1959 ). Gibberellin tạc
âäüng kêch thêch ra hoa båíi vç trong âiãưu kiãûn chuøn
tỉì ngy di sang ngy ngàõn, nọ lm cho cháút ngy
di gim êt hån [22 ; 62].
Våïi cạc cáy âån tênh, Gibberellin âiãưu chènh sỉû
phán họa giåïi tênh, lm tàng säú lỉåüng hoa âỉûc trãn
cáy ( nhỉ cạc cáy h báưu , bê ). Gibberellin tạc âäüng
- 10-zhw1362162461.docNguùn Tỉì
dổồng tờnh lón quaù trỗnh chờn cuớa phỏỳn hoa , kờch thờch

vaỡ tng cổồỡng sọỳ lổồỹng haỷt phỏỳn nỏứy mỏửm [45].
Gibberellin coỡn aớnh hổồớng lón sổỷ phaùt trióứn cuớa
haỷt vaỡ hỗnh thaỡnh quaớ khọng haỷt . Gibberellin ngoaỷi
baỡo ổùc chóỳ phaùt trióứn haỷt trong quaớ , laỡm giaớm sọỳ
lổồỹng haỷt , giaớm troỹng lổồỹng haỷt , dỏựn tồùi hỗnh
thaỡnh quaớ khọng haỷt. Gibberellin aớnh hổồớng lón quaù
trỗnh trao õọứi chỏỳt [44 ; 45].
Gibberellin aớnh hổồớng lón haỡm lổồỹng dióỷp luỷc vaỡ
quang hồỹp , laỡm tng tọỳc õọỹ phosphoryl hoùa quang hoùa
, laỡm tng hoaỷt tờnh quang hoùa cuớa luỷc laỷp [24].
Gibberellin laỡm tng tọỳc õọỹ phaớn ổùng Hill vaỡ qua
õoù tng sổỷ phosphoryl hoùa khọng voỡng ( Becturena , 1986
) . Gibberellin aớnh hổồớng õóỳn quùa trỗnh khổớ CO
2
trong
quang hồỹp , coù thóứ giaùn tióỳp qua pha saùng hay trổỷc
tióỳp kờch thờch caùc hoaỷt õọỹng caùc enzim , thay õọứi
nng lổồỹng hoaỷt hoùa caùc chỏỳt tham gia trong quaù trỗnh
khổớ CO
2
, laỡm cho phaớn ổùng xaớy ra thuỏỷn hồn [62].
Gibberellin laỡm giaớm haỡm lổồỹng dióỷp luỷc cuớa laù.
Tuy nhión, aớnh hổồớng ỏm tờnh naỡy coù thóứ khừc phuỷc
õổồỹc nóỳu cung cỏỳp cuỡng luùc cho cỏy trọửng õỏửy õuớ
caùc nguyón tọỳ nitồ , phọỳtpho, kali vaỡ vi lổồỹng . Nóỳu
cung cỏỳp õỏửy õuớ caùc nguyón tọỳ trón thỗ haỡm lổồỹng
dióỷp luỷc seợ tng [45].
Gibberellin laỡm tng hoaỷt tờnh caùc enzim họ hỏỳp
nhổ catalaza, perọxydaza, dehyõrọgenaza, õỷc bióỷt vaỡo
thồỡi kyỡ nỏứy mỏửm . Gibberellin coù taùc duỷng thuùc õỏứy

quaù trỗnh trao õọứi nng lổồỹng , laỡm cho quaù trỗnh bióỳn
õọứi ATP < -> ADP dióựn ra nhanh hồn [22] .
Gibberellin aớnh hổồớng õóỳn sổỷ trao õọứi cacbon
cuớa mọỹt sọỳ cỏy . cỏy õay , thuọỳc phióỷn vaỡ mọỹt sọỳ
cỏy hoỹ dổa leo thỗ trao õọứi cacbon chuyóứn maỷnh sang
hổồùng tờch luợy sồỹi xồ ; coỡn ồớ cuớ caới õổồỡng thỗ tng
- 11 -zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
täøng håüp âỉåìng ; åí lụa mç thç lm gim xelluloza ,
hemixelluloza v lygnin .
Gibberellin nh hỉåíng lãn trao âäøi nỉåïc , lm tàng
quạ trçnh trao âäøi nỉåïc ca tãú bo , tàng hm lỉåüng
nỉåïc tỉû do , gim lỉåüng nỉåïc liãn kãút. Gibberellin
lm tàng cỉåìng váûn chuøn nỉåïc, tháûm chê tàng
cỉåìng kh nàng háúp thủ nỉåïc qua rãù, nhåì váûy
nỉåïc trong lạ âỉåüc cung cáúp âáưy â [45].
Gibberellin lm thay âäøi thnh pháưn mng tãú bo,
háúp thủ, váûn chuøn v phán bäú cạc ngun täú Ca,
Mg, Fe, K ... trong cạc cå quan v mä tãú bo [45].
Gibberellin cng nh hỉåíng âãún trao âäøi axit
nuclãic v hoảt tênh enzim, våïi näưng âäü thêch håüp s
lm tàng hm lỉåüng ARN v tàng t lãû ARN/ADN .
Gibberellin lm tàng cỉåìng täøng håüp ARNr tỉì âọ lm
cho säú lỉåüng ribäxäm trong tãú bo tàng lãn [ Kilev S.N.
1982].
Gibberellin lm tàng hoảt tênh ADN Polymeraza, qua
âọ tàng cỉåìng sao chẹp ADN [ Khang ,1983 ]. Nhåì nh
hỉåíng âãún cạc cå chãú trong quạ trçnh tỉû sao , sao m
, gii m m quạ trçnh täøng håüp prätãin diãùn ra nhanh
hån [22 ; 35; 45; 54 ].
Gibberellin lm thay âäøi hoảt tênh ca nhiãưu enzim

nháút l  amilaza , catalaza , oxydaza , esteraza ,
phosphataza .
Gibberellin cọ kh nàng lm cháûm quạ trçnh gi
ca cạc lạ åí mäüt säú cáy . Âäü gi ca lạ cọ liãn quan
âãún viãûc gim nhanh chọng hm lỉåüng Gibberellin
näüi sinh [45; 46 ].
2.1.4 - Tçnh hçnh nghiãn cỉïu v ỉïng dủng
ca Gibberellin trãn thãú giåïi v trong nỉåïc .
- 12-zhw1362162461.docNguùn Tỉì
2.1.4.1- Trãn thãú giåïi :
ÅÍ M, Gibberellin âỉåüc sỉỵ dủng räüng ri trong
nghãư träưng cam, nhåì tạc dủng kêch hoảt chên qu
nhanh , lm tàng sỉïc chëu va chảm cå giåïi ca v qu
v gim säú qu bë thäúi . Xỉí lê Gibberellin cọ hiãûu qu
åí cam , chanh. Âäúi våïi qut , trỉåïc v sau khi ra hoa 2
tưn lãù , phun Gibberellin åí näưng âäü 100 mg/lêt lm
tàng t lãû thỉång pháøm v tảo nãn nhiãưu qu khäng
hảt [45].
Tỉì nàm 1950 , M v Nháût â bàõt âáưu dng
Gibberellin trong nghãư träưng nho nhỉ l mäüt biãûn
phạp k thût cọ hiãûu qu kinh tãú cao âãøỵ tàng nàng
sút . Näưng âäü sỉỵ dủng 100mg/lêt v cỉï 1 ha phi
phun 30 - 40 gam Gibberellin , nàng sút tàng 30 - 40% .
Trng lỉåüng chm qu , säú qu , kêch thỉåïc qu âãưu
tàng . ÅÍ Nháût , phun Gibberellin vo giai âoản hoa nåí
âem lải kãút qu 100% nho khäng hảt , täúc âäü chên
nhanh hån âäúi chỉïng [35;45;53].
Cạc hng lm bia trãn thãú giåïi â sỉỵ dủng
Gibberellin trong sn xút nha (malt ) , lm tàng hm
lỉåüng v cháút lỉåüng ca nha.

Cục Nháût thỉåìng máùn cm våïi quang chu k v
nhiãût âäü tháúp, nãn åí Nháût, ngỉåìi ta thỉåìng xỉí l
Gibberellin näưng âäü 5-10ppm vo âènh sinh trỉåíng âãø
cho chụng ra hoa [22].
Sỉí dủng Gibberellin âãø tàng chiãưu cao cáy trong
nghãư träưng âay , träưng mêa . Våïi âay , phun Gibberellin
näưng âäü 20 ppm cọ thãø lm tàng chiãưu cao gáúp âäi
m cháút lỉåüng såüi âay khäng kẹm . Âäúi våïi mêa khi
xỉí l Gibberellin näưng âäü 10 - 100 ppm â kêch thêch
kẹo di cạc âäút, â lm tàng chiãưu cao v tàng nàng
sút rüng mêa , t lãû âỉåìng tàng lãn r rãût [ 35;45].
- 13-zhw1362162461.docNguùn Tỉì
I.K.Dagie vaỡ cọỹng sổỷ xổớ lyù Gibberellin cho cỏy
õỏỷu tổồng ồớ giai õoaỷn haỷt nọửng õọỹ 10 ppm õaợ laỡm
tng nng suỏỳt haỷt 13,8% [35].
2.1.4.2 - Vióỷt Nam , vỏỳn õóử naỡy õaợ õổồỹc bừt
õỏửu tổỡ nm 1965 taỷi bọỹ mọn vi sinh vỏỷt trổồỡng aỷi
hoỹc Tọứng hồỹp Haỡ Nọỹi , thờ nghióỷm õaợ tióỳn haỡnh trón
xaỡ laùch vaỡ mọỹt sọỳ cỏy khaùc ( Nguyóựn Lỏn Duợng ,
Nguyóựn ỗnh Quyóửn , Taỷ Duy Hióứn ) [56].
Nm 1978, nhióửu caùn bọỹ nghión cổùu õaợ phỏn lỏỷp
õổồỹc haỡng trm chuớng fusarium . Tổỡ nm 1975 õóỳn
1980 caùc caùn bọỹ nghión cổùu tióỳn haỡnh sinh tọứng hồỹp
Gibberellin trón mọi trổồỡng loớng . Caùc kóỳt quaớ nghión
cổùu vaỡ trióứn khai ổùng duỷng õaợ trỗnh baỡy taỷi 2 họỹi
nghở quọỳc gia vóử Nghión cổùu saớn xuỏỳt vaỡ ổùng duỷng
chỏỳt õióửu hoỡa sinh trổồớng thổỷc vỏỷt Gibberellin ồớ Vióỷt
nam lỏửn thổù nhỏỳt 11/3/1988 vaỡ lỏửn thổù hai
15/01/1991 [45;56].
Trong nhổợng nm gỏửn õỏy, Gibberellin õổồỹc sổợ

duỷng trón dióỷn tờch rọỹng haỡng nghỗn hecta ồớ caùc tốnh
phờa Bừc; õỷc bióỷt laỡ Sồn La , Haỡ Nọỹi , Thaùi Bỗnh , Haới
Hổng , Nam Haỡ , Ninh Bỗnh , Haỡ Tỏy , Hoỡa Bỗnh , Thanh
Hoùa , Nghóỷ An ... [8].
nhổợng vuỡng uùng , truợng , ngổồỡi ta xổớ lyù
Gibberellin cho cỏy maỷ , giuùp cỏy phaùt trióứn nhanh ,
chọỳng uùng .
Baớo lọỹc, ngổồỡi ta phun Gibberellin cho caỡ phó
vaỡo thồỡi kyỡ hoa bừt õỏửu hỗnh thaỡnh, coù taùc duỷng laỡm
cho hoa nồớ rọỹ cuỡng mọỹt õồỹt
õọửng bũng Bừc bọỹ, ngổồỡi ta duỡng Gibberellin
õóứ phaù vồớ traỷng thaùi nguớ nghộ cuớa khoai tỏy; laỡm cho
khoai tỏy moỹc mỏửm sồùm ngay sau khi thu hoaỷch õóứ
trọửng vuỷ kóỳ tióỳp , nọửng õọỹ xổớ lyù 1-2 ppm.
- 14-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
Såí Näng nghiãûp Thnh phäú Häư Chê Minh â thỉí
nghiãûm Gibberellin thä trãn nhiãưu âäúi tỉåüng cáy träưng
khạc nhau v â âem lải nhiãưu kãút qu âạng tin cáûy :
nàng sút âáûu phủng tàng 15% ; bàõp ci tàng 7% ; lụa
tàng 10 - 12% ; dỉa leo tàng 22% [53].
Âäúi våïi lụa, Lã Vàn Tri â phäúi håüp vi lỉåüng v
Gibberellin våïi näưng âäü 20 ppm , xỉí l trong thåìi k
mả , â lm cho cáy mả cao hån âäúi chỉïng 20% v
lụa â táûp trung hån .Dng Gibberellin häư rãù mả lụa
NN8 tải HTX Tráu Qy (Gia Lám , H Näüi ) â lm tàng
kh nàng â nhạnh ca lụa .
Dng Gibberellin phun cho lụa vo giai âoản âng
gi, â lm gim t lãû hảt lẹp , tàng trng lỉåüng
1000 hảt , rụt ngàõn thåìi gian chên v tàng nàng sút 8
- 14% [ Lã Vàn Tri - 45].

Trãn nhiãưu âäúi tỉåüng cáy träưng khạc nhỉ vi ,
bảc h , hỉång nhu , ch , c phã ... Gibberellin cng
âỉåüc ạp dủng phäø biãún âãø tàng nàng sút v cháút
lỉåüng .
2.2- VI LỈÅÜNG
2.2.1 - Vai tr chung ca ngun täú vi lỉåüng :
Trong hng chủc ngun täú tham gia vo cáúu tảo
cå thãø thỉûc váût , ngỉåìi ta â biãút cọ 30 ngun täú vi
lỉåüng v â nghiãn cỉïu vai tr sinh l ca 15 ngun
täú . Vãư màût hm lỉåüng åí trong cáy, ngun täú vi
lỉåüng khäng âạng kãø , nhỉng vai tr ca nọ lải ráút
quan trng . Thiãúu ngun täú vi lỉåüng, âäi khi chè
cáưn vi cháút , cọ thãø lm thay âäøi ton bäü hoảt
âäüng säúng ca cå thãø . Cạc ngun täú vi lỉåüng
(B , Mn , Zn , Cu , Fe, Mo , Co ... ) cọ kh nàng tảo thnh
- 15-zhw1362162461.docNguùn Tỉì
cạc phỉïc cháút våïi nhiãưu håüp cháút hỉỵu cå, tảo thnh
phỉïc cháút våïi ATP, do âọ dỉåïi tạc dủng ca ạnh sạng
dãù dng tảo thnh phn ỉïng gii phọng axêt
phätphoric hån l mäüt mçnh ATP [36;54].
Khi kãút håüp våïi cạc cháút hỉỵu cå thç hoảt tênh
cạc ngun täú vi lỉåüng tàng lãn hng tràm , hng nghçn
hồûc hng triãûu láưn so våïi trảng thại ion . Khi ngun
täú vi lỉåüng kãút håüp våïi prätãin thç hçnh thnh nãn
nhỉỵng håüp cháút cọ hoảt tênh sinh hc ráút cao , kãø
c trỉåìng håüp khäng phi l enzim [36;62] .
Viãûc phạt hiãûn ra mäúi liãn hãû khàng khêt giỉỵa
ngun täú vi lỉåüng v enzim giụp ta hiãøu âỉåüc vai
tr ca vi lỉåüng . Nhiãưu ngun täú vi lỉåüng l thnh
pháưn bàõt büc cáúu trục nãn nhọm hoảt âäüng ca

phán tỉí enzim . Ngoi ra, nhiãưu ngun täú vi lỉåüng l
tạc nhán hoảt họa khäng âàûc th ca cạc enzim [36;62].
Ngun täú vi lỉåüng nh hỉåíng âãún quạ trçnh trao
âäøi cháút trong cáy, cọ tạc dủng hoảt họa nhiãưu enzim
chuøn họa gluxit , lm tàng täúc âäü náøy máưm ca
nhiãưu loải cáy . Cạc ngun täú Mo , Cu , Zn , B cọ tạc
dủng ngàn ngỉìa kh nàng phán gii ADN v ARN
(Vlasiuk , 1978; Peive, 1977) [ 13].
Cạc ngun täú vi lỉåüng cọ nh hỉåíng låïn âãún
quạ trçnh sinh täøng håüp v chuøn họa cạc nhọm håüp
cháút hỉỵu cå cọ hoảt tênh sinh hc cao . Cạc ngun täú
Mn , Cu , Zn cọ tạc dủng thục âáøy sinh täøng håüp cạc
cháút sinh trỉåíng [ 13; 62]
Cạc ngun täú vi lỉåüng cn nh hỉåíng âãún quạ
trçnh trao âäøi cháút v nàng lỉåüng ca tãú bo . Trỉåïc
hãút , chụng tham gia têch cỉûc vo chàûng âỉåìng phán
úm khê cng nhỉ âỉåìng phán hiãúu khê v chu trçnh
Krebs . Cạc ngun täú vi lỉåüng khäng nhỉỵng chè cọ
- 16-zhw1362162461.docNguùn Tỉì
aớnh hổồớng tồùi quaù trỗnh oxy hoùa-khổớ maỡ coỡn aớnh
hổồớng õóỳn hióỷu quaớ nng lổồỹng trong họ hỏỳp [56;62].
Caùc nguyón tọỳ vi lổồỹng nhổ Cu,Mo,B , Mn thuùc
õỏứy quaù trỗnh sinh tọứng hồỹp dióỷp luỷc, tng cổồỡng
mọỳi quan hóỷ giổợa sừc tọỳ vaỡ prọtờt do õoù laỡm giaớm
sổỷ phỏn giaới prọtit khi gỷp õióửu kióỷn bỏỳt lồỹi . Caùc
nguyón tọỳ vi lổồỹng coỡn aớnh hổồớng tồùi quaù trỗnh tọứng
hồỹp carọtónọit , õóỳn sọỳ lổồỹng vaỡ kờch thổồùc cuớa luỷc
laỷp . Nhióửu nguyón tọỳ B , Mn Zn , Cu ,Mo coỡn tham gia
trổỷc tióỳp trong caùc phaớn ổùng quang hồỹp vaỡ aớnh
hổồớng roợ róỷt õóỳn cổồỡng õọỹ quang hồỹp [ 62 ].

Caùc nguyón tọỳ vi lổồỹng aớnh hổồớng tồùi quaù trỗnh
huùt nổồùc , vỏỷn chuyóứn nổồùc , thoaùt hồi nổồùc cuớa cỏy ,
aớnh hổồớng õóỳn cỏn bũng nổồùc trong cỏy vỗ noù thuùc
õỏứy tọứng hồỹp caùc chỏỳt ổa nổồùc. Caùc nguyón tọỳ vi
lổồỹng B , Mo , Cu , Mn laỡm cho cổồỡng õọỹ thoaùt hồi
nổồùc cuớa cỏy luùc ban trổa cuợng nhổ luùc haỷn haùn giaớm
xuọỳng mọỹt caùch roợ róỷt .
Caùc nguyón tọỳ Mo, Cu ,B,Zn , Mg laỡm giaớm hoaỷt
tờnh ribọnuclóaza vaỡ dezọxyribọnuclóaza do õoù ngn ngổỡa
õổồỹc khaớ nng phỏn huớy ARN , ADN , õọửng thồỡi coù taùc
duỷng thuùc õỏứy tọứng hồỹp axờt nuclóic , axờt amin
[ 62 ].
Caùc nguyón tọỳ vi lổồỹng coỡn aớnh hổồớng õóỳn quaù
trỗnh sinh trổồớng , phaùt trióứn, nng suỏỳt vaỡ phỏứm
chỏỳt cuớa cỏy trọửng . Theo Phaỷm ỗnh Thaùi, Nguyóựn
Kión ,tọỳc õọỹ nỏứy mỏửm cuớa haỷt luùa vaỡ nhióửu cỏy
trọửng khaùc õaợ tng lón roợ róỷt dổồùi aớnh hổồớng nọửng
õọỹ thờch hồỹp caùc nguyón tọỳ vi lổồỹng Cu , Mo , B, Zn .
Caùc chố tióu sinh trổồớng khaùc nhổ sinh khọỳi khọ , chióửu
cao , khaớ nng õeớ nhaùnh cuớa nhióửu cỏy trọửng cuợng tng
lón roợ róỷt dổồùi aớnh hổồớng cuớa nguyón tọỳ vi lổồỹng
[ 36;39;49;54].
- 17-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
Caùc nguyón tọỳ vi lổồỹng coỡn coù taùc duỷng ruùt
ngừn thồỡi gian sinh trổồớng cuớa cỏy trọửng , laỡm cho
chờn sồùm hồn .
Vi lổồỹng coỡn laỡm tng khaớ nng chọỳng chởu caùc
õióửu kióỷn bỏỳt lồỹi cuớa ngoaỷi caớnh . Vỗ vỏỷy maỡ coù
bióỷn phaùp reỡn luyóỷn haỷt giọỳng quen chởu haỷn , chởu
noùng bũng caùch tỏứm haỷt giọỳng trong dung dởch nguyón

tọỳ vi lổồỹng vaỡ phồi khọ mọỹt sọỳ lỏửn lión tióỳp [ 65].
Toùm laỷi , vi lổồỹng coù aớnh hổồớng rỏỳt lồùn õóỳn
moỹi hoaỷt õọỹng sọỳng cuớa cỏy , taùc õọỹng toaỡn dióỷn lón
quaù trỗnh trao õọứi chỏỳt , thuùc õỏứy moỹi hoaỷt õọỹng
sọỳng , laỡm thổỷc vỏỷt sinh trổồớng , phaùt trióứn nhanh ,
kóỳt quaớ chừc chừn seợ laỡm tng nng suỏỳt vaỡ phỏứm
chỏỳt cuớa cỏy trọửng .
2.2.2- Molipden ( Mo).
2.2.2.1- Vai troỡ cuớa Molipden :
Molipden laỡ nguyón tọỳ thuọỹc nhoùm VI cuớa hóỷ
thọỳng tuỏửn hoaỡn Mendeleev. Trong tổỷ nhión coù thóứ
gỷp Mo ồớ daỷng cation coù hoùa trở khọng lồùn hồn 4 , khi
hoùa trở cao Mo thổồỡng ồớ daỷng anion.
Mo cỏửn cho õa sọỳ thổỷc vỏỷt, nhỏỳt laỡ caùc loaỷi
cỏy coù khaớ nng cọỳ õởnh Nitồ hay caùc loaỷi cỏy sọỳng
cọỹng sinh vồùi vi khuỏứn cọỳ õởnh Nitồ , nhổ caùc loaỡi cỏy
hoỹỹ õỏỷu [ 59; 64 ] .
Mo laỡ thaỡnh phỏửn bừt buọỹc cuớa enzim nitrat
reductaza , õoù laỡ mọỹt enzim khổớ nitrat . Mo laỡ thaỡnh
phỏửn cuớa trung tỏm hoaỷt õọỹng cuớa enzim nitrogenaza
cuớa vi khuỏứn cọỳ õởnh õaỷm trong caùc nọỳt sỏửn cỏy hoỹ
õỏỷu .
Mo vaỡ Fe rỏỳt cỏửn cho sổỷ tọứng hồỹp
Leghemoglobin , laỡ prọtóin mang oxy . Khi thióỳu Mo caùc
- 18-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
nọỳt sỏửn coù maỡu vaỡng hay xaùm , maỡu bỗnh thổồỡng cuớa
noù laỡ õoớ . Mo cỏửn trong caùc phaớn ổùng amin hoùa vaỡ
chuyóứn vở amin , cỏửn õóứ chuyóứn caùc axit amin vaỡo
chuọứi pọlypeptit . Mo cuợng aớnh hổồớng tồùi sổỷ tờch luợy
axit ascocbic . Thióỳu Mo laỡm giaớm maỷnh lổồỹng vitamin

C trong mọ thổỷc vỏỷt [ 13; 36; 62 ].
Ngoaỡi ra , Mo coỡn tham gia vaỡo quaù trỗnh trao õọứi
hydrat cacbon , trao õọứi phọỳt pho , tọứng hồỹp dióỷp luỷc ,
tọứng hồỹp axit nuclóic , tọứng hồỹp vitamin , tọứng hồỹp
prọtein [ 59; 62 ]
Nóỳu thióỳu Mo seợ gỏy bóỷnh nghióm troỹng cho cỏy .
Nm 1952, Steward L vaỡ Leonard C.D õaợ thỏỳy rũng bóỷnh
õọỳm vaỡng ồớ laù cam do thióỳu Mo vaỡ coù thóứ chổớa khoới
bóỷnh nhồỡ Mo [59] .
Toùm laỷi , Mo laỡ yóỳu tọỳ quan troỹng õóứ tng nng
suỏỳt cỏy hoỹỹ õỏỷu vaỡ mọỹt sọỳ cỏy trọửng khaùc trong
hoỹ hoỡa thaớo . Vai troỡ sinh hoùa cồ baớn cuớa Mo laỡ tham
gia vaỡo vióỷc õióửu hoỡa quaù trỗnh trao õọứi õaỷm cuớa cỏy :
caùc quaù trỗnh khổớ nitrat , nitrit vaỡ hydrọxylamin , caùc
phaớn ổùng oxy hoùa-khổớ lión quan õóỳn sổỷ giổợ chỷt
phỏn tổớ , caùc quaù trỗnh lión quan õóỳn sinh tọứng hồỹp
prọtóin vaỡ caùc axit nuclóic . Caùc men khổớ nitrat , khổớ
nitrit vaỡ khổớ hydroxylamin thổỷc hióỷn sổỷ vỏỷn chuyóứn
õióỷn tổớ tổỡ NADPH
2
coù sổỷ tham gia cuớa FAD vaỡ Mo
[68].
Mo vaỡ Fe laỡ thaỡnh phỏửn cuớa caùc men ti thóứ tóỳ
baỡo vi khuỏứn giổợ chỷt õaỷm vaỡ nọỳt sỏửn cỏy hoỹỹ õỏỷu
, hoaỷt hoùa õaỷm phỏn tổớ , õaỷm naỡy hỗnh thaỡnh phổùc
hóỷ vồùi caùc kim loaỷi .
Trong tóỳ baỡo thổỷc vỏỷt Mo tham gia tổồng taùc vồùi
lỏn , coù aớnh hổồớng tờch cổỷc õóỳn quaù trỗnh sinh tọứng
hồỹp axit nuclóic vaỡ protóin . Phỏn lỏn laỡm tng hióỷu lổỷc
- 19-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ

cuớa Mo . Mo cuợng aớnh hổồớng õóỳn phaớn ổùng trao õọứi
ARN thọng tin [64].
2.2.2.2- Tỗnh hỗnh nghión cổùu ổùng duỷng
Mo trón thóỳ giồùi vaỡ trong nổồùc :
Nm 1937 Bortel S.H õaợ nhỏỷn thỏỳy vai troỡ quan
troỹng cuớa Mo trong quaù trỗnh cọỳ õởnh nitồ cuớa cỏy hoỹ
õỏỷu . Bobko E.V. vaỡ Xabvina A.G. (1936) nhỏỷn thỏỳy cỏy
õỏỷu Haỡ lan trọửng trong õỏỳt caùt nóỳu khọng coù Mo thỗ
róự cỏy hoỡan toaỡn khọng phaùt trióứn .
Nhióửu cọng trỗnh nghión cổùu cuớa Dagix J.K. (1956) ,
cuớa Danilova T.A vaỡ cọỹng sổỷ õaợ cho thỏỳy Mo coù aớnh
hổồớng õóỳn caùc cổồỡng õọỹ oxy hoùa-khổớ ồớ trong cỏy
[59].
Ratnc , Buọc Kin (1961) vaỡ caùc taùc giaớ khaùc cho
thỏỳy Mo aớnh hổồớng tồùi quaù trỗnh tọứng hồỹp sừc tọỳ ,
quang hồỹp [59] .
Nm 1965 , ngổồỡi ta bừt õỏửu mồớ rọỹng cọng taùc
nghión cổùu khoa hoỹc vóử nọng hoùa cuớa Mo . Nhổợng cọng
trỗnh nghión cổùu cuớa Vinogradov K.G vaỡ nhióửu taùc giaớ
cho thỏỳy hióỷu quaớ cuớa Mo õọỳi vồùi cỏy cheớ ba [59].
Nm 1956 - 1958 Nekhyudor B.M õaợ laỡm thổỷc
nghióỷm trón õỏỷu Haỡ lan vaỡ õỏỷu tổồng, cho thỏỳy taùc
duỷng rỏỳt tờch cổỷc cuớa Mo õóỳn vióỷc tng nng suỏỳt .
Xổớ lyù haỷt giọỳng trổồùc khi gieo bũng dung dởch
mọlipdat amọn õaợ laỡm tng nng suỏỳt 21% [59].
Vồùi vai troỡ quan troỹng nhổ vỏỷy, trong vaỡi chuỷc
nm gỏửn õỏy, ngổồỡi ta õaợ sổớ duỷng phỏn Mo rọỹng raợi
trong saớn xuỏỳt vaỡ õem laỷi kóỳt quaớ rỏỳt khaớ quan .
Lión Xọ (cuợ), do boùn Mo (100 gam mọlipdat amọn
/ha) nng suỏỳt õỏỷu Haỡ lan , õỏỷu tỏửm thổùc n gia suùc

tng 2,5-3,5 taỷ/ha ; coớ khọ , cỏy cheớ ba tng 8-10 taỷ/ha
[59].
- 20-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
Vióỷt Nam, vióỷc nghión cổùu cuợng nhổ sổợ duỷng
phỏn vi lổồỹng trong trọửng troỹt chố mồùi õổồỹc chuù
troỹng trong mỏỳy chuỷc nm gỏửn õỏy .
Tổỡ nm 1964 õóỳn 1979, dổồùi sổỷ chuớ trỗ cuớa
Giaùo sổ -Tióỳn sộ Phaỷm ỗnh Thaùi , caùn bọỹ vaỡ sinh vión
trổồỡng aỷi hoỹc sổ phaỷm Haỡ Nọỹi I kóỳt hồỹp vồùi Vióỷn
Nọng nghióỷp vaỡ caùc cồ sồớ nghión cổùu saớn xuỏỳt khaùc
õaợ cho thỏỳy taùc duỷng cuớa Mo õóỳn caùc chố tióu sinh lyù ,
sinh hoùa , nng suỏỳt vaỡ phỏứm chỏỳt cuớa gỏửn 20 loaỷi
cỏy trọửng , trong õoù coù luùa [36;54].
Trỏửn Cọng Tỏỳu , Vn Huy Haới qua thổỷc nghióỷm õaợ
cho thỏỳy aớnh hổồớng rỏỳt lồùn cuớa Mo õóỳn nng suỏỳt
luùa vồùi hióỷu suỏỳt kinh tóỳ cao bũng bióỷn phaùp phun
trón laù ồớ õỏỳt phuỡ sa taỷi ọửng Vn , Nam Haỡ [35].
trổồỡng aỷi hoỹc sổ phaỷm Huóỳ cuợng coù nhióửu
cọng trỗnh nghión cổùu aớnh hổồớng cuớa Mo õóỳn mọỹt sọỳ
cỏy hoỹ õỏỷu . Trón õọỳi tổồỹng cỏy laỷc , Nguyóựn Thở Haỡ
(1993 ) õaợ sổớ duỷng Mo vaỡ chỏỳt õióửu hoỡa sinh trổoớng
xổớ lyù cho laỷc õem laỷi kóỳt quaớ cao [27].
Nguyóựn Baù Lọỹc, Trỏửn Thanh Lióm (1991), aỡo
Thanh Thuớy (1993 ) nghión cổùu aớnh hổồớng cuớa chỏỳt
õióửu hoỡa sinh trổồớng vaỡ vi lổồỹng Mo õóỳn sổỷ sinh
trổồớng , phaùt trióứn , nng suỏỳt cỏy õỏỷu Cowpea [27].
ọỳi vồùi cỏy õỏỷu tổồng , Ló Thở Trộ cho thỏỳy rũng
Mo coù taùc duỷng laỡm tng hoaỷt õọỹng quang hồỹp vaỡ trao
õọứi nitồ cuớa cỏy [40].
2.2.3- ọửng (Cu)

2.2.3.1- Vai troỡ cuớa õọửng (Cu) :
Yẽ nghộa cuớa õọửng õọỳi vồùi cỏy õổồỹc phaùt hióỷn
caùch õỏy trón 30 nm ( Sommer, 1931) . Trong sọỳ
caùc loaỷi cỏy õoỡi hoới õọửng maỷnh meợ nhỏỳt õoù laỡ caùc
- 21-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
cáy h ha tho , lanh , gai dáưu , c ci âỉåìng . Ha
tho lục thiãúu âäưng thỉåìng cọ triãûu chỉïng tràõng v
khä ngn lạ . Triãûu chỉïng âọi âäưng thỉåìng xy ra trãn
cạc âáút than bn , trng , ngáûp nỉåïc , giu mn hỉỵu
cå.
Âäưng cọ nghéa ráút quan trng v âàûc biãût
trong âåìi säúng thỉûc váût khäng mäüt ngun täú no cọ
thãø thay thãú âỉåüc . Khi thiãúu âäưng cáy khäng thãø
phạt triãøn âỉåüc v chàóng bao láu sau khi náøy máưm
thç chãút vç chè sỉí dủng ngun täú ny trong hảt
giäúng [60].
Khi thiãúu âäưng , sinh trỉåíng , phạt triãøn ca cáy
bë kçm hm v nàng sút gim .
Nhiãưu nh nghiãn cỉïu nháûn tháúy ràòng khi bọn
phán âäưng cng nhỉ vi phán vi lỉåüng khạc , tênh
chäúng chëu ca cáy våïi âiãưu kiãûn ngoải cnh báút låüi
â tàng , nhỉ chëu rẹt , chëu nọng ...
Vai tr sinh l ca âäưng ch úu åí sỉû tham gia
ca nọ trong quạ trçnh oxy họa ca cå thãø , vç âäưng l
thnh pháưn bàõt büc ca nhiãưu hãû mem oxy họa-
khỉí quan trng nhỉ pälyphãnol äxydaza , ascocbin
äxydaza , laccaza , uriccäxydaza , butyrilcäenzim A,
xytäcräm äxydaza v cọ thãø biãún tỉ ì Cu
2 +
= Cu

1 +
lục
trao âäøi âiãûn tỉí [ 36 ].
Âäưng cng gọp pháưn têch cỉûc trong quạ trçnh
hçnh thnh v âm bo âäü bãưn vỉỵng ca diãûp lủc .
Vç váûy, trong lủc lảp , ty thãø hm lỉåüng âäưng
thỉåìng cao so våïi cạc thnh pháưn khạc ca tãú bo
säúng .
Âäưng cng cọ nh hỉåíng mảnh m âäúi våïi cạc
quạ trçnh täøng håüp v chuøn họa gluxit , phätphatit ,
nuclãäprätãit , quạ trçnh trao âäøi prätit , sinh täú , kêch
thêch täú sinh trỉåíng .
- 22-zhw1362162461.docNguùn Tỉì
ọửng tham gia tờch cổỷc vaỡo nhióửu khỏu trao õọứi
nitồ nhổ khổớ nitrat, õọửng hoùa nitồ tổỷ do , tọứng hồỹp
prọtit .
Theo Okanenco A.X vaỡ Oxtroxkaga L.K (1952 ), khi
thióỳu õọửng hoaỷt tờnh cuớa men pọlyphónol ọxydaza ồớ
cỏy coớ Cocxaghi õaợ giaợm trón 10 lỏửn [60].
Toùm laỷi , õọửng aớnh hổồớng rỏỳt lồùn õóỳn nng suỏỳt
vaỡ phỏứm chỏỳt cuớa cỏy trọửng .
2.2.3.2- Tỗnh hỗnh nghión cổùu ổùng duỷng õọửng
trón thóỳ giồùi vaỡ trong nổồùc.
Cuọỳi nhổợng nm 20 vaỡ õỏửu nhổợng nm 30 ( 1926-
1934) , ồớ Lión Xọ (cuợ) õaợ tióỳn haỡnh nghión cổùu rọỹng
raợi vaỡ ổùng duỷng thổỷc tóỳ phỏn õọửng (Laskevits G.I,
1952 ; Oxtrovxkaya L.K , 1962 ).
Theo taỡi lióỷu cuớa Laskevits G.I (1955), luùa mỗ muỡa
xuỏn , luùa mỗ muỡa õọng , õaỷi maỷch , yóỳn maỷch , coớ
õuọi meỡo , cỏy cọỳi xay laỡ nhổợng cỏy rỏỳt mỏựn caớm vồùi

tỗnh traỷng thióỳu õọửng vaỡ phaớn ổùng maỷnh nhỏỳt vồùi
vióỷc boùn phỏn õọửng [60].
Hióỷn nay phỏn õọửng õổồỹc sổớ duỷng vồùi hióỷu quaớ
cao trong nọng nghióỷp Lión Xọ (cuợ) chuớ yóỳu cho cỏy
cọỳc , luùa mỗ muỡa õọng trọửng taỷi õỏỳt lỏửy Minxcọ . Khi
boùn õọửng õaợ tng nng suỏỳt 11,4 taỷ /ha ; luùa õaỷi
maỷch trọửng ồớ nọng trổồỡng Quọỳc doanh tng nng suỏỳt
19,3 taỷ /ha [60].
Trong nhổợng thờ nghióỷm cuớa Drozdovna vaỡ
Trerbakov Yu.N (1955) laỡm trón õỏỳt thởt pọtzọn hoùa , xổớ
lyù haỷt giọỳng trổồùc khi gieo bũng caùch phun dung dởch
sunfat õọửng 0,02% õaợ laỡm tng nng suỏỳt haỷt 4,3-4,7
taỷ /ha õọửng thồỡi phỏứm chỏỳt cuợng õổồỹc caới thióỷn
[60].
- 23-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
Nhỏỷt baớn , taỷi traỷi thờ nghióỷm nọng nghióỷp
Iwate (1962) õaợ sổớ duỷng sunfat õọửng boùn cho luùa laỡm
tng nng suỏỳt õaùng kóứ [56;67].
Trong nhổợng thờ nghióỷm cuớa Mikelson Kh.K (1956),
laỡm trong õióửu kióỷn saớn xuỏỳt ồớ Lótọnia , boùn õọửng õaợ
laỡm tng nng suỏỳt luùa mỗ muỡa õọng vaỡ luùa mỗ muỡa
xuỏn trón õỏỳt decnọ cacbọnat tng õổồỹc 12,7% vaỡ nng
suỏỳt õaỷi maỷch trón õỏỳt decnọ-glỏy tng õổồỹc 12%
[60].
Vióỷt nam , vióỷc xổớ lyù õọửng cho nhióửu loaỷi cỏy
trọửng : ồùt , caỡ chua, khoai tỏy , tióu , luùa ... cuợng õem laỷi
kóỳt quaớ cao [53] .
Thờ nghióỷm vồùi tỏỷp õoỡan coớ tổỷ nhión vaỡ coớ linh
lng (Luzerne ) hoỹ õỏỷu nhỏỷp nọỹi do inh Bổỡng , Vióỷn
Khoa hoỹc Nọng nghióỷp vaỡ ọự Họửng Chốnh aỷi hoỹc

sổ phaỷm Haỡ Nọỹi I tióỳn haỡnh nm 1967 - 1968 õaợ cho
thỏỳy õọửng coù aớnh hổồớng roợ róỷt õóỳn tọỳc õọỹ nỏớy
mỏửm , cổồỡng õọỹ taùi sinh cuợng nhổ haỡm lổồỹng caùc
chỏỳt trong coớ tng lón roợ róỷt [ 39].
Mọỹt sọỳ thờ nghióỷm trón luùa ( Cao Lióm , 1971;
Phaỷm ỗnh Thaùi , 1975) õaợ cho thỏỳy õọửng coù taùc duỷng
tng haỡm lổồỹng dióỷp luỷc , tng nng suỏỳt luùa 15% [3].
Bỗnh Trở Thión (cuợ) vióỷc sổớ duỷng phỏn õọửng
sunfat phun cho ồùt trong nhióửu nm nay õaợ õem laỷi nng
suỏỳt cao , chọỳng õổồỹc caùc loaỷi bóỷnh nỏỳm .
Hióỷn nay, ngổồỡi ta õaợ saớn xuỏỳt caùc loaỷi phỏn boùn
laù Chelat õọửng (Na
2
-Cu EDTA ) chổùa 13% õọửng duỡng õóứ
phun cho luùa , khoai tỏy , õỏỷu tổồng õaợ õem laỷi kóỳt
quaớ cao [53].
Trón cồ sồớ hióứu bióỳt caùc nhu cỏửu vóử nguyón tọỳ vi
lổồỹng cuớa tổỡng loaỷi cỏy trọửng , ngổồỡi ta õaợ saớn xuỏỳt
caùc chóỳ phỏứm họựn hồỹp giổợa caùc phytohocmon vaỡ caùc
nguyón tọỳ vi lổồỹng , nhổ chóỳ phỏứm kờch thờch vaỡ phaù
- 24-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
nguớ haỷt luùa , chóỳ phỏứm kờch thờch phaùt trióứn cỏy maỷ
, chóỳ phỏứm tng nng suỏỳt luùa , õỏỷu , laỷc , ngọ , cheỡ ,
ồùt ...[ 53].
PHệN 3 : I TặĩNG VAè PHặNG
PHAẽP
NGHIN CặẽU
3.1 - ọỳùi tổồỹng nghión cổùu :
3.1.1 - ồn vở phỏn loaỷi :
Luùa laỡ mọỹt thổỷc vỏỷt bỏỷc cao , thuọỹc :

- Lồùp mọỹt laù mỏửm : Monocotyledoneae .
- 25-zhw1362162461.docNguyóựn Tổỡ
- Phán låïp thi li : Commelinidae.
- Bäü lụa : Poales.
- H lụa : Poaceae.
-Loi lụa : Orycza sativa L.
Loi lụa cọ nhiãưu giäúng khạc nhau , chụng täi
chn âãø nghiãn cỉïu l giäúng lụa IR38 . Âáy l mäüt
giäúng lụa ngàõn ngy âỉåüc träưng phäø biãún åí tènh
Qung Trë vo vủ âäng xn , nàng sút bçnh qn l 5
táún/ha (theo bạo cạo ca HTX Long Hỉng )
3.1.2 - Âàûc âiãøm sinh l , sinh thại cáy lụa
3.1.2.1 - Âàûc âiãøm sinh l , sinh trỉåíng :
Cáy lụa cọ nhỉỵng âàûc âiãøm sinh l sinh thại khạc
nhau ty thüc vo tỉìng thåìi k sinh trỉåíng ca nọ .
Càn cỉï vo sỉû hçnh thnh cạc cå quan v quạ trçnh
chuøn biãún váût cháút bãn trong , ngỉåìi ta chia vng
âåìi cáy lụa lm 2 giai âoản chênh .
a) Giai âoản sinh trỉåíng dinh dỉåỵng : Giai
âoản ny âỉåüc chia lm cạc thåìi k sau :
* Thåìi k náøy máưm : Thäng thỉåìng khi hảt lụa
hụt 25% nỉåïc so våïi trng lỉåüng hảt thç náøy máưm
(Nakayerma ) . Thåìi k ny cạc âiãưu kiãûn bãn ngoi nhỉ
nỉåïc , nhiãût âäü , oxy ráút cáưn thiãút cho hảt náøy
máưm . Nhiãût âäü täúi thêch cho náøy máưm l 27
o
- 37
o
C,
åí dỉåïi 8

o
C v trãn 45
o
C hảt giäúng khäng náøy máưm
âỉåüc . Oxy cáưn cho náøy máưm åí giai âoản sau . nh
sạng khäng nh hỉåíng âãún náøy máưm. Âäü pH thûn
låüi cho náøy máưm tỉì 5 - 8,5
* Thåìi k mả : Thåìi k ny âỉåüc tênh tỉì khi
gieo hảt cho âãún khi nhäø cáúy. Âäúi våïi mả gieo âỉåüc
tênh bàòng 1/3 täøng säú lạ hồûc 1/4 thåìi gian sinh
trỉåíng ca giäúng åí âiãưu kiãûn nhiãût âäü trãn 20
o
C .
- 26-zhw1362162461.docNguùn Tỉì
Âàûc âiãøm ca thåìi k ny l tàng vãư säú lạ v chiãưu
cao v cọ nhu cáưu vãư N, P, K (Âo Thãø Tún , Nguùn
Vàn Uøn , 1965 )
Nhiãût âäü thêch håüp cho sinh trỉåíng ca mả l 25
o
- 30
o
C , nãúu låïn hån 35
o
C sinh trỉåíng gim , låïn hån
40
o
C cáy mả cọ thãø chãút ; nhiãût âäü 10
o
C l giåïi hản
tháúp cho thán , lạ , rãù mả (Nisiyama ,1977)[ 49].

nh sạng âáưy â cọ tạc dủng täút cho quạ trçnh
quang håüp ca cáy mả , thiãúu ạnh sạng cáy mả mãưm
úu , lạ kẹo di .
Oxy ráút cáưn thiãút cho quạ trçnh phạt triãøn ca
cáy mả , näưng âäü oxy cáưn cho rãù phạt triãøn l 5 ppm
(Mitsui , 1975 ) [66].
* Thåìi k bẹn rãù häưi xanh : Thåìi k ny tênh
tỉì khi cáúy âãún khi cáy lụa ra lạ måïi . Thåìi gian di ,
ngàõn ty theo nhiãût âäü khäng khê , âäü cáúy sáu , näng ,
tøi mả , mỉûc nỉåïc ca rüng , bçnh qn 7 - 12
ngy .
Nhiãût âäü thêch håüp l 25
o
- 30
o
C . Khi nhiãût âäü
dỉåïi 13
o
C v rüng khäng cọ nỉåïc trong 3 - 4 ngy thç
cáy lụa chãút nhanh .
N v P l hai cháút dinh dỉåỵng cáưn thiãút âãø cáy
lụa bẹn rãù häưi xanh nhanh .
Âäúi våïi lụa gieo thàóng thç khäng tri qua thåìi k
ny , do âọ thåìi gian sinh trỉåíng rụt ngàõn so våïi lụa
cáúy 7 - 10 ngy [7].
* Thåìi k â nhạnh : Tỉì khi lụa bàõt âáưu â
nhạnh âãún â täúi âa. Tỉì nhạnh mẻ â nhạnh con
(cáúp 1), nhạnh con â nhạnh chạu ( cáúp 2) ... Mäùi âäút
cọ mäüt máưm nạch , cạc máưm nạch lải mc âäúi
diãûn nãn cáy lụa â âãưu bäún phêa .

Thåìi k âáưu lụa â ra nhỉỵng nhạnh phạt triãøn
âáưy â , cọ bäng di , hảt máøy , l thåìi k â nhạnh
- 27-zhw1362162461.docNguùn Tỉì