Vì sao người già hay mất ngủ? pdf

Vì sao người già hay mất ngủ?



Tỉ lệ những người già phàn nàn về giấc ngủ ngày càng tăng lên và cao
hơn hẳn so với những đối tượng ở lứa tuổi khác. Người ta ước tính rằng
khoảng 48% những người trên 50 tuổi bị mất ngủ với các biểu hiện khó duy
trì giấc ngủ và thường thức dậy vào buổi sớm, khó khăn để tiếp tục ngủ lại,
không thấy khoẻ khoắn sau giấc ngủ
Nguyên nhân dẫn đến mất ngủ?
Quá trình lão hoá liên quan đến sự thay đổi một cách tự nhiên của hệ
thống sinh lý kiểm soát giấc ngủ và hành vi. Gần đây người ta đánh giá cao
vai trò của loại hormon melatonin trong sự liên quan với mất ngủ ở người
già. Melatonin là một loại hormon thần kinh của tuyến yên và được sản xuất
dưới sự kiểm soát của vùng dưới đồi. Serotonin được chuyển hoá thành
melatonin thông qua hai emzym ở tế bào tuyến yên. Thông thường loại
hormon này được tạo ra nhiều về ban đêm, khi mức cường độ ánh sáng
giảm. Sự sản xuất loại hormon này giảm đi vào ban đêm khi tuổi ngày một
cao vì vậy sự giảm này song song với việc giảm số lượng và chất lượng giấc
ngủ. Người ta đã thừa nhận rằng sự giảm melatonin ảnh hưởng tới sự gián
đoạn khi ngủ. Hệ thống sinh học thần kinh kiểm soát nhịp sinh học trong
ngày của cơ thể bao gồm cả chu kỳ thức ngủ có thể trở nên kém hiệu quả khi
người ta già đi và giảm sự thích ứng đối với những thay đổi. Có bằng chứng
chỉ ra rằng hoạt động chu kỳ ngày đêm bị suy giảm đi khi tuổi cao và sự
điều hoà nhiệt độ cũng bị giảm đi tương tự. Vì vậy chu kỳ ngày đêm ở
những người già có thể bị ảnh hưởng và dễ dàng bị gián đoạn giấc ngủ.
Những vấn đề rối loạn giấc ngủ đặc biệt ví dụ như rối loạn vận động
có chu kỳ, ngừng thở khi ngủ hoặc rối loạn hành vi trong khi ngủ dường như
là tăng lên theo tuổi. Điều này làm cho người già có tỉ lệ mất ngủ tăng cao,
đặc biệt là với chứng ngừng thở khi ngủ gặp ở người già với một tỉ lệ cao vì

đối tượng này là những người thường có những bệnh lý về đường hô hấp ví
dụ như tâm phế mạn hoặc viêm phổi tắc nghẽn mạn tính…
Những rối loạn tâm thần và cơ thể có thể bất lợi đối với giấc ngủ đặc
biệt là ở người già, tỉ lệ mắc những rối loạn này thường tăng cao.
Tình trạng bệnh lý cơ thể, đặc biệt là liên quan đến đau mạn tính (ví
dụ bệnh viêm xương khớp) thường gặp ở người già và ảnh hưởng đến giấc
ngủ. Đối với người già, tỉ lệ mắc các bệnh lý về tim mạch như tăng huyết áp,
suy tim, bệnh lý đường hô hấp như viêm phế quản, phổi, đái tháo đường, sa
sút trí tuệ. Điều này khiến những người già thường sử dụng rất nhiều loại
thuốc khác nhau và nó có thể xảy ra tương tác hoặc tác động khác nhau đến
giấc ngủ. Hậu quả là thay đổi về giấc ngủ. Người già thường có xu hướng sử
dụng nhiều loại thuốc có thể là do bác sỹ kê đơn hoặc tự mua về dùng và
những thuốc này có thể gây ra mất ngủ. Những loại thuốc gây ra mất ngủ có
thể là methyserginde, nicotin, scopolamine; thuốc giảm xung huyết ở mũi;
các dẫn chất của xanthine, thuốc chống tăng huyết áp, steroid, thuốc kích
thích tâm thần, hormon tuyến giáp và một số chất kích thích như rượu,
caffeine.
Một vấn đề ngày càng gặp nhiều, đặc biệt là trong xã hội hiện đại
ngày nay, đó là ở những người già phải đối mặt với tình trạng cô đơn, thiếu
thốn tình cảm và những người già có nguy cơ cao gặp phải những vấn đề về
kinh tế, tài sản, sự mất mát người thân, và tang tóc, con cái hư hỏng đó
cũng chính những nguyên nhân gây ra các tình trạng bệnh lý như là lo âu và
trầm cảm, là điều kiện gây nên mất ngủ ở lứa tuổi này.
Và điều trị
Việc trước tiên là cần phải xác định nguyên nhân gây mất ngủ, ví dụ
như những bệnh lý xảy ra đồng thời như đau, rối loạn vận động chi có chu
kỳ, trầm cảm, và việc điều trị tập trung vào điều trị nguyên nhân này. Khi đã
xác định được nguyên nhân thì việc điều trị bao gồm có biện pháp dùng
thuốc và không dùng thuốc trong đó biện pháp không dùng thuốc có vai trò
cực kỳ quan trọng.

Việc điều trị không dùng thuốc bao gồm các vấn đề cần được thực
hiện một cách nghiêm túc để đảm bảo vệ sinh giấc ngủ:
- Đi ngủ và thức giấc đúng giờ, đặc biệt là thức giấc vào buổi sáng
đều đặn vào một giờ nhất định, không nên thức giấc vào lúc 6giờ khi phải đi
làm và những ngày cuối tuần thì ngủ đến tận chiều.
- Phòng ngủ phải yên tĩnh, mát mẻ, nên tắt ti vi hoặc đài trước khi lên
giường đi ngủ vì việc để ý đến những thông tin trên ti vi có thể làm cho
người bệnh lo lắng và khó đi vào giấc ngủ.
- Bệnh nhân nên nghỉ ngơi, không làm việc khoảng 30 phút trước khi
đi ngủ, tránh các sự việc gây căng thẳng, chuyển sang các hoạt động khác có
lợi hơn cho giấc ngủ như đọc sách báo, nghe nhạc.
- Không nên uống rượu, bia, caffein, tranh luận những vấn đề gây
căng thẳng trước khi đi ngủ.
- Bệnh nhân được khuyên là không nên lo lắng khi đi ngủ là mình sẽ
không ngủ được hoặc lo lắng về kế hoạch làm việc cho ngày mai. Nếu bệnh
nhân cảm thấy không ngủ được sau 30 phút thì họ nên ra khỏi giường và đọc
sách hoặc làm một việc gì đó , sau đó quay trở lại giường khi họ cảm thấy
buồn ngủ vì nếu cứ tiếp tục nằm trên giường khi chưa ngủ được chỉ làm tăng
thêm sự kích thích, gây khó ngủ.
- Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao, khoảng từ 30- 40 phút một
ngày, mỗi tuần khoảng 3-4 lần sẽ giúp ngủ tốt hơn.
- Những thuốc giảm đau không cần phải kê đơn nên được sử dụng
một cách hạn chế.
Khi phải dùng đến thuốc thì cần phải lưu ý những vấn đề sau đây ở
người già:
Một bệnh nhân có thể được điều trị bởi nhiều bác sỹ trong những lĩnh
vực khác nhau và được sử dụng số lượng đơn tương ứng với từng bệnh lý
trong những phạm vi đó. Một điều cần thiết là một bác sỹ nên quản lý tất cả
các loại thuốc để biết được tình trạng bệnh lý của bệnh nhân một cách tổng
hợp nhất. Các cụ ta có câu “ăn được ngủ được là tiên”, vì vậy chúng ta cần

có một thói quen tốt để có giấc ngủ tốt, không nên lạm dụng nhiều loại
thuốc, tránh lo lắng, căng thẳng ảnh hưởng tới giấc ngủ.