Ngừa bệnh động mạch vành ở người cao tuổi pptx

Ngừa bệnh động mạch vành
ở người cao tuổi




Càng có tuổi thì nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và chuyển hóa trong
đó có bệnh động mạch vành (ĐMV) ngày càng tăng lên. Có đến 1/3 số bệnh
nhân nhồi máu cơ tim (NMCT) cấp bị tử vong trong vòng 24 giờ kể từ khi bị
đau ngực và rất nhiều bệnh nhân còn sống sót có di chứng trầm trọng. Tuy
nhiên, có thể phòng ngừa sự phát triển bệnh ĐMV (phòng ngừa tiên phát)
hoặc làm giảm nguy cơ bị NMCT cấp ở các bệnh nhân đã mắc bệnh ĐMV
(phòng ngừa thứ phát) bằng cách làm thay đổi các yếu tố nguy cơ gây bệnh.
Phòng ngừa tiên phát bệnh ĐMV
Các nguy cơ chính gây bệnh ĐMV là hút thuốc lá, thừa cân, tiền sử
gia đình có người mắc bệnh ĐMV sớm (nam giới dưới 55 tuổi, nữ giới dưới
65 tuổi), rối loạn lipid máu, đái tháo đường và tăng huyết áp. Các bác sĩ cần
phát hiện và đánh giá tình hình kiểm soát các yếu tố nguy cơ chính của bệnh
ĐMV cho tất cả các bệnh nhân theo định kỳ (3-5 năm). Nguy cơ mắc bệnh
ĐMV nên được tính toán cho các bệnh nhân có từ 2 yếu tố nguy cơ chính trở
lên để đưa ra chiến lược phòng ngừa tiên phát phù hợp. Phòng ngừa bằng
aspirin có thể gây ra các biến chứng chảy máu và chỉ nên sử dụng aspirin để
phòng ngừa tiên phát ở các bệnh nhân có nguy cơ cao.
Phòng ngừa thứ phát
Thay đổi lối sống: Trước khi ra viện, các bệnh nhân NMCT cấp cần
được giáo dục về sức khỏe, các hoạt động thể lực, thay đổi lối sống và việc
dùng thuốc để phòng ngừa thứ phát các bệnh tim mạch. Bệnh nhân và gia
đình cần được hướng dẫn trước khi ra viện về các triệu chứng thiếu máu cơ
tim, gọi xe cấp cứu khi các triệu chứng thiếu máu cơ tim tái phát và không
giảm đi hay trở nên trầm trọng hơn 5 phút sau khi ngậm 1 viên nitroglycerin
dưới lưỡi, để đảm bảo chắc chắn là bệnh nhân sẽ được chẩn đoán và điều trị

sớm khi bệnh tái phát. Các bệnh nhân có triệu chứng của NMCT cấp (đau
thắt ngực có hoặc không lan ra tay, lưng, cổ, hàm, hay thượng vị; khó thở;
mệt; vã mồ hôi; buồn nôn; choáng váng) nên được đưa đến bệnh viện bằng
xe cấp cứu hơn là bởi người nhà hay bạn bè, vì các nhân viên y tế có thể can
thiệp kịp thời các thủ thuật có thể cứu sống bệnh nhân (hồi sức tim phổi, sốc
điện chuyển nhịp) khi cần thiết. Tỷ lệ tử vong của bệnh nhân NMCT cấp có
thể giảm đi một cách có ý nghĩa nếu bệnh nhân và người nhà sớm nhận ra
triệu chứng và gọi cho trung tâm cấp cứu, nhờ vậy bệnh nhân sẽ nhận được
sự giúp đỡ của nhân viên y tế sớm nhất.
Kiểm soát trọng lượng cơ thể: Chỉ số khối lượng cơ thể trung bình là
18,5 – 22,9 kg/m2. Nếu vòng bụng trên 90cm ở nam giới và trên 80cm ở nữ
giới có thể dẫn đến hội chứng chuyển hóa và cần phải giảm cân.
Bỏ hút thuốc lá: Ngừng hút thuốc lá là một yếu tố quan trọng nhất
giúp bệnh nhân có thể làm giảm nguy cơ bị tái phát NMCT. Hút thuốc lá
làm giảm nồng độ ôxy trong máu, làm tổn thương và suy yếu thành động
mạch. Lợi ích của việc ngừng hút thuốc lá gần như đạt được tức thì. Ngay
khi bệnh nhân ngừng hút thuốc, nguy cơ tái phát bệnh bắt đầu giảm xuống.
Sau 5 năm cai thuốc lá, nguy cơ bị NMCT tái phát sẽ giảm đi một nửa so với
trường hợp bệnh nhân tiếp tục hút thuốc.
Kiểm soát các bệnh có liên quan
Huyết áp: Cần kiểm soát huyết áp dưới 140/90mmHg (dưới
130/80mmHg ở bệnh nhân tiểu đường hay bệnh thận mạn tính) bằng thuốc
và thay đổi lối sống. Thay đổi lối sống (giảm cân, thay đổi chế độ ăn, tăng
hoạt động thể lực và ăn nhạt) nên thực hiện cho tất cả các bệnh nhân có
huyết áp lớn hơn hoặc bằng 120/80mmHg. Không nên dùng thuốc chẹn
kênh canxi nhóm dihydropyridin có tác dụng ngắn để điều trị tăng huyết áp
(THA). Các bệnh nhân THA nên có một chế độ ăn ít muối và nhiều rau, hoa
quả và các chế phẩm ít chất béo, cũng như có một chương trình tập thể dục
đều đặn. Hầu hết các bệnh nhân cần hơn một thuốc để kiểm soát được trị số
huyết áp và nên lựa chọn các thuốc đã được chứng minh là có làm cải thiện

tiên lượng của bệnh nhân (thuốc lợi tiểu nhóm thiazid được lựa chọn đầu
tiên, nên phối hợp với các thuốc chẹn bêta giao cảm, thuốc ức chế men
chuyển, thuốc chẹn thụ thể AT1 angiotensin và thuốc chẹn kênh canxi có tác
dụng kéo dài).
Đường huyết: Kiểm soát chặt đường huyết bằng insulin hay thuốc hạ
đường huyết uống và chế độ ăn để đạt HbA1C < 7%, tốt nhất là HbA1C <
6,5%.
Rối loạn lipid máu: Nên khuyên các bệnh nhân ăn chế độ có chứa ít
cholesterol, ít chất béo bão hòa, nhiều chất xơ hòa tan được, nhiều rau và
hoa quả. Các thuốc statin đã được chứng minh là biện pháp can thiệp bằng
thuốc có hiệu quả nhất. Nồng độ lipid mục tiêu phụ thuộc vào nguy cơ cơ
bản của bệnh nhân. Đối với các bệnh nhân có nguy cơ cao nên điều trị rối
loạn lipid máu tích cực để đạt nồng độ LDL-C mục tiêu dưới 70mg/dL.
Hormon liệu pháp: Hormon liệu pháp với estrogen phối hợp với
progestin không nên sử dụng cho các bệnh nhân mới bị mãn kinh sau NMCT
cấp như là một biện pháp phòng ngừa thứ phát các biến cố bệnh ĐMV. Các
bệnh nhân mãn kinh đã sử dụng thuốc tại thời điểm bị NMCT cấp không nên
tiếp tục dùng thuốc. Tuy nhiên, các bệnh nhân đã sử dụng thuốc 1-2 năm
muốn tiếp tục sử dụng thuốc vì các chỉ định khác nên cân nhắc giữa nguy cơ
và lợi ích mang lại từ việc sử dụng thuốc. Hormon liệu pháp không nên dùng
tiếp tục khi bệnh nhân phải nằm dưỡng bệnh tại giường.
Hoạt động thể lực: Các bệnh nhân hồi phục sau NMCT cấp nên tập
thể dục 30 phút mỗi ngày hay ít nhất 5 lần/tuần (đi bộ, đi xe đạp, hay các
hoạt động thể lực khác), đồng thời tăng các hoạt động thông thường hằng
ngày (làm vườn, làm công việc nội trợ).
Chống ôxy hóa: Các vitamin chống ôxy hóa như vitamin E, C không
nên sử dụng cho bệnh nhân hồi phục sau NMCT cấp để phòng ngừa thư phát
các bệnh tim mạch.