Phản ứng có hại của thuốc ADR (Kỳ 1) pot

Phản ứng có hại của thuốc ADR
(Kỳ 1)

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều thuốc dùng trong chẩn đoán, phòng và
điều trị bệnh trong cộng đồng. Sự phát triển đa dạng của ngành dược phẩm và hoá
dược đã giúp ích rất nhiều cho các nhà y học.
Song bên cạnh đó, nếu dùng thuốc không thận trọng một số bệnh nhân của
chúng ta đã và đang phải gánh chịu những tai biến nặng nề do việc sử dụng thuốc
gây ra. Một khái niệm mới ra đời “Phản ứng có hại của thuốc”- ADERSE DRUG
REACTION gọi tắt là ADR.
Vậy ADR là gì? Khái niệm của tổ chức y tế thế giới WHO: phản ứng không
mong muốn của thuốc gọi tắt là ADR là những phản ứng độc hại, không mong
muốn xảy ra ở liều lượng dùng trong dự phòng, chẩn đoán và điều trị.
1.1/ Phản ứng dạng A, là những phản ứng:
tiên lượng được
thường phụ thuộc vào liều dùng
là tác động dược lý, trị liệu quá mức hoặc một biểu hiện của tác dụng
dược lý nhưng xảy ra ở vị trí khác trong cơ thể.
1.2/ Phản ứng dạng B, là những phản ứng:
không tiên lượng được
là tác dụng lạ
không liên quan đến các đặc tính dược lý đã biết của thuốc
có nguyên nhân từ các yếu tố di truyền, hoặc miễn dịch, u bứơu hay
các yếu tố gây quái thai.
Như vậy so với khái niệm cũ trước đây thì phản ứng có hại của thuốc chỉ
bao gồm các phản ứng dạng B. Khái niệm ADR ngày nay rộng hơn, bao gồm các
phản ứng dạng A và B.Để rút ra những bài học cơ bản giảm thiểu những phản ứng
có hại của thuốc, chúng ta phải nắm vững được nhứng yếu tố cơ bản tác động đến
ADR của thuốc.
Các yếu tố ảnh hưởng đến ADR của thuốc
Có 3 nhóm yếu tố ảnh hưởng đến ADR của thuốc

2.1/ Yếu tố thuộc về thuốc bao gồm:
Đặc điểm hó lý và dược lý học của thuốc
Đặc điểm bào chế
Liều lượng sử dụng
Tỷ lệ và đường dùng của thuốc
Ta có một ví dụ điển hình về nhóm yếu tố này. Đó là Diazepam (hay
Seduxen) truyền tĩnh mạch. Chúng ta đã gặp phản ứng kết tủa khi tiêm truyền
Seduxen trộn lẫn với thuốc khác.
Hiện tượng này là do đặc điểm bào chế thuốc Seduxen tiêm dùng cho các
nước có thời tiết nhiệt đới như Việt nam chúng ta, các nhà sản xuất đã dùng Natri
bisulfit để bảo quản thuốc, chất này gây kết tủa khi chúng ta trộn nó với thuốc
khác. Vì vậy khi dùng Diazepam thì không được trộn với bất kì thuốc gì.

Ngoài Diazepam ra, một số thuốc sau cần tiêm truyền một mình:
- Ampixilin - Phennytoin
- Corticosteroide - Diazoxide
- Digoxin - Phenobarbital
- Furosemide - Dexttran
- Aminophyline
- Amphotericin (thu
ốc chông
nấm)

* Yếu tố thuộc về thuốc như là công nghệ bào chế hoặc điều kiện bảo quản
thuốc trong nhiều trường hợp đã gây ra phản ứng có hại của thuốc. Điều này lí
giải nguyên nhân một số trường hợp sốc phản vệ.
Tại Philipin năm 2000, theo GS MARAMBA cho biêt: khi dùng Tetraxylin
đường uống đã gây tai biến rất nặng nề cho không ít bệnh nhân, đó là tai biến gay
suy thận. Lô thuốc này do CBM viện trợ, mặc dù thuốc vẫn còn hạn dùng, song
trên thực tế qua kiểm tra đã bị oxy hoá. Nguyên nhan có thể do bảo quản không

đúng điều kiện quy định.