GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8 3 CỘT HÀ GIANG

trung tâm trợ giúp giáo viên giáo án
các lớp THCS MÔN nGữ VĂN liên hệ
phạm văn tín đt 01693172328 đủ giáo án
3 cột ,2 cột................

Ngày soạn : / / 2010
Ngày giảng : / / 2010
Tuần : 1
Tiết : 1-2

Bài 1
văn bản

thanh tịnh
a. mục tiêu cần đạt .
Giúp Hs : - cảm nhận đợc tâm trạng hồi hộp , cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật
''tôi'' ở buổi tựu trờng đầu tiên trong đời .
- Thấy đợc ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ , gợi d vị trữ tình man mác của
Thanh Tịnh.
- Rèn kĩ năng đọc diễn cảm văn bản hồi ức - biểu cảm .
b. chuẩn bị .
G: Giáo án , tranh minh họa .
H: ôn lại kiến thức về kiểu văn bản nhật dụng đà học ở lớp 7 .
c. lên lớp .
I. ổn định tổ chức .
II. kiĨm tra bµi cị .


Trong các văn bản đà học ở lớp 7 dới đây , văn bản nào là kiểu văn bản nhật
dụng ?
(A). Cỉng trêng më ra .

B. Cc chia tay cđa những con búp bê .
C. Sống chết mặc bay .
D. Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu .
III. Bài mới .
1, Giới thiệu bài .
Dẫn dắt từ phần KTBC
'' Tôi đi học '' là văn bản nhật dụng đầu tiên
chúng ta học ở lớp 8 . Nội dung của văn bản đà diễn tả những kỉ niệm mơn
man , bâng khuâng của nhân
vật '' tôi'' trong ngày đầu tiên đến trờng . Chúng ta cùng tìm hiểu bài .
2, Tiến trình bài dạy .
Hoạt động G
Hoạt động H
ND cần đạt
Hoạt động 1 : Hớng dẫn h/s
I. Đọc , chó
®äc , chó thÝch , bè cơc .
thÝch .
G nêu yêu cầu đọc , giọng
1. Tác giả :
chậm , hơi buồn , lắng sâu ;
( 1911chú ý giọng nói của nhân vật
1988) ở
'' tôi '' , ngời mẹ và «ng ®èc .
HuÕ .
G ®äc mÉu . Gäi h/s ®äc tiếp
? Yêu cầu h/s nhận xét cách
đọc của bạn ?
2. Văn bản :
? Đọc thầm chú thích ? Nêu

3-4 h/s đọc
In trong tập
ngắn gọn về tác giả Thanh
Hs nhận xét cách đọc .
''Quê mẹ ''
Tịnh ?
1941 .

? Cho h/s hỏi - đáp chú thích ,
lu ý chú thích 2, 6, 7 . ?
- 1911-1988 , quª ë HuÕ . Tõ
? Câu chuyện đợc kể theo
năm 1933 vào nghề dạy học
trình tự bố cục ntn ?
và bắt đầu viết văn , làm
thơ ....
? Truyện đợc kể theo ngôi thứ H/s tự hỏi đáp chú thích .
mấy ? Tác dụng của ngôi kể ?
Câu chuyện đợc kể theo trình
tự thời gian của buæi tùu tr-


ờng (theo dòng hồi tởng của
nhân vật '' tôi'')
Hoạt động 2 : Đọc - hiểu văn
bản .
? Đọc thầm '' Từ đầu ... tng
bừng rộn rà '' . Nỗi nhớ về
buổi tựu trờng của tác giả đợc
khơi nguồn từ thời điểm

nào ? Quang cảnh ra sao ?

Truyện đợc kể theo ngôi thứ I
. Ngôi kể này giúp cho ngời
kể chuyện dễ dàng bộc lộ
cảm xúc , tình cảm của mình
một cách chân thực nhất .

II. đọchiểu văn
bản.
1. Diễn biến
tâm trạng và
cảm giác
nhân vật
''tôi'' trong
buổi tựu tr? Kỉ niệm về buổi tựu trờng
ờng .
đợc diễn tả theo trình tự nào ? - Thời điểm gợi nhớ : cuối thu a, Khơi
Tìm
(hàng năm ) - ngày khai trờng nguồn kỉ
.
niệm .
- Cảnh thiên nhiên : lá rụng
nhiều , mây bàng bạc .
- Cảnh sinh hoạt : mấy em bé
rụt rè cùng mẹ đến trờng .
những từ ngữ diễn tả tâm
trạng nhân vật '' tôi'' ? Phân
tích giá trị biểu cảm của
những từ ngữ ấy ?

Từ hiện tại
quá khứ .
Đó là những
cảm giác
trong sáng
nảy nở
trong lòng .

- Diễn tả theo trình tự thời
gian : từ hiện tại mà nhớ về
quá khứ .
- Các từ láy diễn tả tâm
trạng , cảm xúc : nao nức ,
mơn man , tng bừng , rộn rÃ
Đó là những cảm giác trong
sáng nảy nở trong lòng
Góp phần rút ngắn khoảng
cách thời gian giữa quá khứ
và hiện tại . Chuyện đà xảy ra
từ bao năm rồi mà dờng nh
vừa mới xảy ra hôm qua .
b. Trên con


? HÃy tìm những hình ảnh ,
chi tiết chứng tỏ tâm trạng
( nhân vật ''tôi'' trên con đờng
cùng mẹ tới trờng) hồi hộp ,
cảm giác ngỡ ngàng của nhân

vật ''tôi'' khi cùng mẹ đi trên
đờng tới trờng ?
- Con đờng này tôi đà quen đi
lại lắm lần .... Cảnh vật chung
quanh tôi đều thay đổi .
- Cảm thấy trang trọng và
đứng đắn với bộ quần áo , với
mấy quyển vở mới trên tay .
- Cẩn thận nâng niu mấy
quyển vở muốn thử sức muốn
khẳng định mình khi xin mẹ
? Em có nhận xét gì về sự
đợc cầm bút , thớc nh các bạn
thay đổi trong tâm trạng nhân khác .
vật ''tôi'' khi cùng mẹ đi trên
đờng ?
Lần đầu tiên đợc đến trờng ,
đợc tiếp xúc với một thế giới
hoàn toàn khác lạ không chỉ
nô đùa , rong chơi, thả diều
ngoài đồng nữa , cho nên
''tôi'' cảm thấy tất cả dờng nh
trang trọng và đứng đắn . Tôi
muốn thử sức và khẳng định
mình trong việc cầm bút , thớc và 2 quyển vở
Đó
chính là tâm trạng và cảm
giác rất tự nhiên của một đứa
bé lần đầu tiên đợc đến trờng . Tất cả những cử chỉ ấy
giúp ta hình dung t thế ngộ

nghĩnh , đáng yêu của chú
bé .
3
? HÃy tìm những chi tiết

đờng cùng
mẹ tới trờng

Cảm thấy
trang trọng ,
đứng đắn
Vừa muốn
thử sức và
khẳng định
mình
Háo hức

c. Tâm trạng


chứng tỏ tâm trạng và cảm
giác của nhân vật ''tôi'' khi
đến trờng nghe ông đốc gọi
tên ... ? HÃy phân tích ?

và cảm giác
của ''tôi''khi
đến trờng và
- Sân trờng hôm nay dày đặc khi nghe
ngời . Ai cũng quần áo sạch

ông đốc gọi
sẽ ...
tên và phải
- Ngôi trờng vừa xinh xắn
rời bàn tay
vừa oai nghiêm khác thờng ... mẹ bớc vào
lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ . lớp.
- Nghe gọi đến tên tôi giật
mình và lúng túng
tâm
trạng hồi hép , lo l¾ng .
Bì ngì , lo
- Khi nghe ông đốc gọi đến
sợ vẩn vơ ,
tên thì bất giác dúi đầu vào
hồi hộp lo
lòng mẹ khóc nức nở
tâm lắng , lúng
trạng lúng túng , sợ sệt khi
túng sợ sệt .
phải rời xa bàn tay dịu dàng
của mẹ .

G: Từ tâm trạng háo hức ,
hăm hở trên đờng tới trờng
chuyển sang tâm trạng lo sợ
vẩn vơ , rồi bỡ ngỡ, ngập
ngừng , đây là sự chuyển biến
tâm lí rất phù hợp của một
đứa trẻ lần đầu tiên đợc đến

trờng .
? Vì sao khi nghe ông đốc
gọi tên h/s nhân vật ''tôi'' lại
bất giác dúi đầu vào lòng mẹ
nức nở khóc ? Em có cảm
thấy chú bé này là ngời yếu
đuối hay không ?
Hs tự do thảo luận theo nhóm
( Hs thảo luận theo nhóm )
. Cử đại diện trònh bày .
- Thật ra thì chẳng có gì đáng
khóc cả . Chúng ta có thể
thông cảm vì đó chỉ là cảm
giác nhất thời của một đứa bé
nhút nhát ít khi đợc tiếp xúc
với đám đông mà thôi khi
phải rời tay mẹ , cậu bé cảm
thấy hụt hẫng lo sợ cho nên

d. Tâm
trạng và
cảm giác
của nhân vật


? Gọi h/s đọc nhẩm đoạn cuối việc dúi đầu vào lòng mẹ
cùng . HÃy phân tích tâm
khóc nức nở là một tất yếu sẽ
trạng và cảm giác của ''tôi''
xảy ra .

khi bớc vào chỗ ngồi lạ lùng
ntn ?
- Bớc vào lớp tôi nhìn bao
quát xung quanh thấy cái gì
cũng mới lạ và hay hay .
Nhìn chỗ ngồi của mình thật
kĩ rồi tự lạm nhận đó là chỗ
của riêng mình sau đó nhìn
ngời bạn mới cha quen mà đÃ
thấy quyến luyến
Tất cả
đó là
4
sự biến đổi rất tự nhiên trong
tâm lí nhân vật . Có thể chỗ
ngồi kia , ngời bạn mới ấy sẽ
là nơi mà mình gắn bó , gần
gũi trong suốt cả năm học .
Câu hỏi thảo luận nhóm :
N1: Tại sao ở phần cuối
truyện tác giả đa hình ¶nh ''
con chim liÖng ... bay cao ''
cã ý nghÜa gì ?
N2: Dòng chữ '' Tôi đi học ''
kết thúc truyện có ý nghĩa
gì ?
gọi h/s các nhóm thảo luận
và trình bày .

Hs tự do thảo lụân theo nhóm

.
N1 : Hình ảnh '' một con
chim non liệng đến ...'' có ý
nghĩa tợng trng sự nuối tiếc
quÃng đời tuổi thơ tự do nô
đùa , thả diều đà chấm dứt để
bớc vào giai đoạn mới đó là
làm học sinh , đợc đến trờng ,
đợc học hành , đợc làm quen
với thầy cô , bạn bè sống
trong một môi trờng có sự
quản lí chặt chẽ hơn .

''tôi'' khi
ngồi vào
chỗ của
mình và đón
nhận giờ
học đầu tiên
.


G bổ sung , sửa chữa và chốt
lại vấn đề đà nêu

N2 : Cách kết thúc truyện rất
tự nhiên và bất ngờ . Dòng
chữ '' Tôi đi học '' nh mở ra
một thế giới , một khoảng
không gian mới , một giai

đoạn mới trong cuộc đời đứa
trẻ . Dòng chữ chậm chạp ,
nguệch ngoạc đầu tiên trên
trang giấy trắng tinh là niềm
tự hào , khao khát trong tuổi
thơ của con ngời và dòng chữ
cũng thể hiện rõ chủ đề của
truyện ngắn này .

2. Thái độ ,
cử chỉ của
? Em có cảm nhận gì về thái
ngời lớn đối
độ cử chỉ của những ngời lớn
với các em .
( ông đốc, thầy giáo đón nhận
- Các bậc
học trò mới , các bậc phụ
phụ huynh .
huynh ) đối với các em bé lần - Các phụ huynh đều chuẩn bị - Ông đốc .
đầu đi học ?
- Thầy giáo
chu đáo cho con em trong
buổi tựu trờng đầu tiên , đều trẻ .
trân trọng tham dự buổi lễ
này . Có lẽ các vị cũng đang
lo lắng hồi hộp cùng con em
mình .
- Ông đốc là hình ảnh ngời
thầy , ngời lÃnh đạo nhà trờng

rất từ tốn , hiền hậu bao dung
đối với h/s.
- Thầy giáo trẻ với gơng mặt
tơi
5
cời đón h/s vào lớp cũng là
một ngời vui tính thơng yêu
G: Những h/ả về ngời lớn cho h/s .
thấy trách nhiệm , tấm lòng
của nhà trờng , gia đình đối
với các em h/s . Đây thực sự
là những dấu ấn tốt đẹp ,
những kỉ niệm trong s¸ng ,


ấm áp không thể phai nhoà
trong kí ức tuổi thơ , giúp các
em tự tin , vững vàng hơn . Đó
còn là môi trờng giáo dục ấm
áp , nơi nuôi dỡng tâm hồn trí
tuệ và tình cảm của những thế
hệ tơng lai của đất nớc .
Hoạt động 3 : Hớng dẫn h/s
tổng kết .
? HÃy tìm và phân tích những
h/ả so sánh đợc nhà văn sử
dụng trong truyện ngắn này ?

'' Tôi quên thế nào đợc ........''
'' ý nghĩ ấy thoáng qua .........''

'' Họ nh con chim con ..........''
Đây là những so sánh
giàu h/ả , giàu sức gợi cảm
ddợc gắn với những cảnh sắc
thiên nhiên tơi sáng ; trữ tình .
Những so sánh này góp phần
diễn tả cụ thể , rõ ràng những
cảm giác , ý nghĩ của nhân vật
''tôi'' trong buổi đầu tien đi
học , góp phần tạo nên chất
thơ mang mác và cảm giác
nhẹ nhàng êm dịu cho truyện
ngắn .
a. Đặc sắc nghệ thuật :+
Truyện ngắn đợc bố cục theo
dòng hồi tởng , cảm nghĩ của
nhân vật ''tôi'' theo tr×nh tù
thêi gian cđa bi tùu trêng .
+ Sù kết hợp hài hoà giữa kể ,

? Nhận xét về đặc sắc nghệ
thuật và sức cuốn hút của tác
phẩm ?
6
miêu tả với bộc lộ cảm xúc ,
tâm trạng .
b. Sức cn hót cđa t¸c
phÈm :

- Tình huống truyện '' buổi
đầu tiên đi học '' có dấu ấn
sâu đậm , chứa đựng cảm xúc
thiết tha.
- Sự quan tâm chăm sóc trìu
mến yêu thơng của những ngời lớn đối với các em h/s
trong buổi đầu tiên đi học .
- Hình ảnh thiên nhiên , ngôi
trờng và các h/ả so sánh giàu
sức gợi cảm của tác giả .
Hs ®äc ghi nhí .

Gäi h/s ®äc ghi nhí SGK / 9 . Hs thảo luận làm theo nhóm .
Yêu cầu : Có thể nêu cảm
nghĩ về một đoạn văn hoặc cả
Hoạt động 4 : Hớng dẫn
bài .
luyện tập
? Yêu cầu h/s làm bài tập 1
( Nhóm 1 )
- Cảm xúc chân thực , thiết
tha .
? Viết bài văn ngắn ghi lại ấn - Nên chọn những chi tiết sâu
sắc , ấn tợng nhất .
tợng của em trong buổi khai
giảng lần đầu tiên ? ( Nhóm 2
).

III. Ghi
nhớ .

IV. Luyện
tập .
Bµi 1:

IV. Híng dÉn vỊ nhµ .
- Häc bµi theo nội dung phần ghi nhớ . - Soạn bài : '' Trong lòng mẹ ''
- Đact trớc bài Tiếng Việt : Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ .
Ngày soạn : / / 2010
Ngày giảng :
/
/ 2010
Tuần : 1 Tiết : 3

tiếng việt

cấp độ khái quát của nghĩa từ ng÷


7
A. mục tiêu.
Giúp h/s : - Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ về cấp
độ khái quát của nghĩa từ ngữ .
- Thông qua bµi häc , rÌn lun t duy trong viƯc nhận thức mối quan hệ giữa
cái chung và cái riêng , về phạm vi nghĩa rộng và hẹp .
B. chuẩn bị .
G: Giáo án , bảng phụ .
H: Đact và xem phần tìm hoi bài .
C. lên lớp .
I. ổn định tổ chức .
II. Kiểm tra bài cũ .

ở lớp 7 các em đà học về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa . Em hÃy nhắc lại
một số ví dụ về từ đồng nghĩa , từ trái nghĩa ?
III. Bµi míi .
1. Giíi thiƯu bµi:
ë líp 8 , chóng ta sÏ nãi vỊ mèi quan hƯ kh¸c vỊ nghÜa của từ ngữ , đó là mối
quan hệ bao hàm , hay nói một cách khác đó là phạm vi khái quát của nghĩa
từ ngữ . Nghĩa của từ có tính chất khái quát nhng trong một ngôn ngữ , phạm
vi khái quát nghĩa của từ không giống nhau . Có những từ có phạm vi khái
quát rộng , có những từ có phạm vi khái quát hẹp hơn . Chúng ta sẽ tìm hoi
bài học hôm nay để rõ hơn .
2 . Tiến trình bài dạy:
Hoạt động G
Hoạt động H
ND cần đạt
I. Từ ngữ
Hoạt động 1 : Hình thành
nghĩa rộng , từ
khái niệm từ ngữ nghĩa rộng ,
ngữ nghĩa
từ ngữ nnghĩa hẹp .
hẹp .
G treo bảng phụ ghi sẵn sơ đồ Hs quan sát sơ đồ .
trong SGK / 10 .
? Nghĩa của từ động vật rộng
hơn hay hẹp hơn nghĩa của từ - Nghĩa của từ động vật
rộng hơn nghĩa của từ '' thú
thú , chim , cá . Tại sao ?
, chim , cá '' . Vì phạm vi
nghĩa của từ động vật bao
hàm nghĩa của ba tõ '' thó ,

? NghÜa cđa tõ thó réng hay
hĐp h¬n nghÜa cđa tõ '' voi , h- chim , c¸ '' .


¬u '' . Tõ chim réng hay hĐp
h¬n nghÜa cđa
8
tõ '' tu hó , s¸o ''. Tõ c¸ réng
hay hĐp hơn nghĩa của từ '' cá - Các từ '' thú , chim , cá ''
rô , cá thu '' . Vì sao ?
có phạm vi nghĩa rộng hơn
các từ '' voi , hơu , tu hú ,
sáo ....'' . Vì các từ '' thú ,
chim , cá '' có phạm vi
nghĩa bao hàm nghĩa của
các từ .....
? Các từ '' thú , chim , cá ''
rộng hơn nghĩa của những từ
nào ? Đồng thời hẹp hơn
Các từ '' thú , chim , cá '' có
nghĩa của những từ nào ?
phạm vi nghĩa rộng hơn
các từ '' voi , hơu , tu hú ''
và có phạm vi nghĩa hẹp
G : Nh vậy từ '' động vật '' là hơn từ ''®éng vËt ''.
tõ cã nghÜa réng . Tõ '' voi ,
hơu , tu hú , sáo '' là từ có
nghĩa hĐp .
- Mét tõ nng÷ cã nghÜa
? VËy em hoi thế nào là một rộng khi phạm vi nnghĩa

từ ngữ có nghĩa rộng và nghĩa của nó bao hàm phạm vi
hẹp ?
nghĩa của một từ ngữ
khác .
- Một từ có nghĩa hẹp khi
phạm vi nghĩa đợc bao
hàm trong phạm vi nghĩa
của một từ ngữ khác .
? Một từ ngữ có thĨ võa cã
nghÜa réng , võa cã nghÜa hĐp - Một từ ngữ có thể vừa có
đợc không ? Tại sao ?
nghÜa réng , võa cã nghÜa
hĐp v× tÝnh chÊt rộng , hẹp
của nghĩa từ ngữ chỉ là tơng đối.
? Gäi hs ®äc ghi nhí SGK /
Hs ®äc ghi nhí .
10 ?
Y phục
*. Ghi nhớ .
Hoạt động 2 : Hớng dÉn h/s a.


luyện tập .
Gv hớng dẫn h/s tự làm bài
1.

Quần
áo

II. Luyện tập.

Bài 1:

quần dài , quần đùi áo
dài , áo sơ mi
b.
Vũ khí
Súng
Bom
? Đọc yêu cầu bài 2 . Làm cá
nhân
a. Chất đốt
b. Nghệ thuật

súng trờng , đại bác bom
bi , ba càng Bài 2 :
9
c. Thức ăn
d. Nhìn

e. Đánh .

Bài tËp 3 : Chia hai nhãm . Nhãm nµo nhanh , chính xác ( 3 từ trở lên ) nhóm
đó thắng .
a, Xe cộ : xe đạp ; xe máy ; ô tô .
b, Kim loại : sắt ; đồng ; chì ; thiếc .
c, Hoa quả : cam ; chanh ; chi ; mÝt .
d, Hä hµng : chó ; dì ; cô ; bác .
e, Mang : xách ; khiêng ; gánh .
Bài tập 4 : Loại bỏ những từ không thuộc phạm vi nghĩa của mỗi nhóm từ
ngữ :

a, thuốc lào .
c, bút điện .
b, thủ quỹ .
d, hoa tai .
Bài tập 5 : ba động từ thuéc mét ph¹m vi nghÜa : khãc , nøc në , sôt sïi .
khãc : nghÜa réng
nøc në , sôt sùi: nghĩa hẹp
IV. Hớng dẫn về nhà :
Học thuộc phần ghi nhớ
Chuẩn bị bài : Trờng từ vựng .