Bài 1 MÁY TÍNH VÀ CHƯƠNG TRÌNH MÁY TÍNH

§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
Tiết 1 Bài 1 MÁY TÍNH VÀ CHƯƠNG TRÌNH MÁY TÍNH
IMục tiêu::
- Học sinh biết một số khái niệm về thuật giải máy tính và ngơn ngữ máy tính
- Học sinh biết được một lệnh trong cuộc sống hàng ngày và thực hiện một vài ví dụ.
- Học sinh biết sử dụng các ệnh vào bài tốn cụ thể.
- Học sinh nghiêm túc tròng học tập
II. Chuẩn bị
GV: SGK, máy chiếu
HS: Xem trước bài ở nhà
III. Phương pháp
Vấn đáp, thuyết trình, trực quan
IV. Tiến trình bài giảng
A Ổn định lớp
B. Kiểm tra bài củ
C. Bài mới
Hoạt động Nội dung
Hoạt động 1:Tìm hiểu về con người ra
lệnh cho máy tính như thế nào?
GV: Để máy tính thực hiện công việc
theo mong muốn của mình, con người
phải đưa ra những chỉ dẫn thích hợp cho
máy tính
VD: Nháy đúp lên biểu tượng Ra lệnh
cho máy tính thực hiện khởi động một
chương trình phần mềm
? Khi thực hiện sao chép một đoạn văn
bản ta đã ra mấy lệnh cho máy tính
? Đó là những lệnh nào?
Hoạt động 2: Tìm hiểu hoạt động của
RôBôt quét nhà

GV: Chiếu trên màn hình chiếu
Giả sử có một đống rác và một RôBôt ở
các vò trí như Hình 1 SGK, từ vò trì hiện
thời của RoBôt làm sao để RôBôt nhặt
rác và bỏ rác vào thùng
? Nhìn vào
I.Con ngưởi ra lệnh cho máy tính như thế
nào?
- Để chỉ dẫn máy tính thực hiện một công
việc nào đó, con người đưa cho máy tính
một hoặc nhiều lệnh máy tính sẽ lần lượt
thực hiện các lệnh này theo đúng thứ tự
nhận được
VD1: Gõ chữ A lên màn hình  Ra lệnh
cho máy tính ghi ký tự ra màn hình
VD2: Sao chép một đoạn văn bản  Yêu
cầu máy tính thực hiện 2 công việc sau:
Sao chép đoạn văn bản vào bộ nhớ và sao
chép đoạn văn bản từ bộ nhớ ra vò trí mới
II. Ví dụ : Rô- bôt quét nhà
Nếu thực hiện các lệnh sau đây Rôbôt sẽ
hoàn thành nhiệm vụ:
1. TiÕn 2 bíc
2. Quay tr¸i, tiÕn 1 bíc
3. NhỈt r¸c
4. Quay ph¶i, tiÕn 3 bíc
5. Quay tr¸i, tiÕn 1 bíc
6. Bá r¸c vµo thïng
x
x

x
Thùng Rác
Rác
RôBôt
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
hình em hãy mô tả các bước để RôBôt có
thể nhặt rác bỏ vào thùng?
Giả sử các lệnh trên được viết và lưu
thành một tệp với tên “ hãy nhặt rác” các
lệnh trong tệp đó sẽ điều khiển Rôbôt tự
động thực hiện nhiệm vụ nhặt rác v2 bỏ
rác vào thùng rác.
D. Củng cố
- Ghi nhớ 1
- Làm bài tập 1 SGK
V. Rút kinh nghiệm
- Học sinh hiểu được bài, biết sử dụng các lệnh hàng ngày để đưa vào máy tính
- Học sinh tự lấy ví dụ minh họa
- Thời gian đảm bảo
- Hoàn thành chương trình
Tiết 2: Bài 1 MÁY TÍNH VÀ CHƯƠNG TRÌNH MÁY TÍNH(TT)
IMục tiêu::
- Học sinh biết một số khái niệm về thuật giải máy tính và ngơn ngữ máy tính
- Học sinh biết được một lệnh trong cuộc sống hàng ngày và thực hiện một vài ví dụ.
- Học sinh biết sử dụng các ệnh vào bài tốn cụ thể.
- Học sinh nghiêm túc tròng học tập
II. Chuẩn bị
GV: SGK, máy tính
HS: Xem trước bài ở nhà
III. Phương pháp

Vấn đáp, thuyết trình, trực quan
IV. Tiến trình bài giảng
A Ổn định ớp
B. Kiểm tra bài củ
C. Bài mới
Hoạt động Nội dung
Hoạt động 1: Cách viết chương trình, ra
lệnh cho máy tính thực hiện
- Việc viết các lệnh điều khiển Rôbôt
thực chất cũng là viết chương trình
- Khi thực hiện chương trình máy tính sẽ
thực hiện các lệnh có trong chương trình
một cách tuần tự
III. Viết chương trình – ra lệnh cho máy
tính thực hiện
Trở lại ví dụ về Robôt nhặt rác, chương
trình có thể có các lệnh như sau:
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
Hoạt động 2:Tìm hiểu lý phải viết
chương trình
- Để thực hiện công việc, máy tính phải
hiểu các lệnh được viết trong chương
trình. Vậy làm thế nào để máy tính hiểu
được các lệnh của con người? Ta có thể
ra lệnh cho máy tính bằng cách nói và gõ
phím bất kỳ được không?
- Các ngôn ngữ lập trình ra đời để giảm
nhẹ khó khăn trong việc viết chương trình
- Mô tả trên máy chiếu việc ra lệnh cho
máy tính thực hiện

IV. Tại sao phải viết chương trình?
- Máy tính nói và hiểu bằng một ngôn
ngữ riêng gọi là ngôn ngữ máy tính
- Viết chương trình là sử dụng các từ có
nghóa (thường là tiếng Anh)
- Các chương trình dòch đóng vai trò
người phiên dòch, dòch những chương
trình được viết bằng ngôn ngữ bậc cao
sang ngôn ngữ máy tính để máy tính có
thể hiểu được
 Như vậy những chương trình đưa vào
máy tính phải được chuyển đổi thành
dạng dạy Bit ( gồm các số 0 và 1)
D. Củng cố
- Ghi nhớ 1
- Làm bài tập 1 SGK
V. Rút kinh nghiệm
- Học sinh hiểu được bài, biết sử dụng các lệnh hàng ngày để đưa vào máy tính
- Học sinh tự lấy ví dụ minh họa
- Thời gian đảm bảo
- Hoàn thành chương trình
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
Tiết 3: Bài 2 LÀM QUEN VỚI CHƯƠNG TRÌNH VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
IMục tiêu::
- Học sinh biết một số khái niệm về thuật giải máy tính và ngơn ngữ máy tính
- Học sinh biết được một lệnh trong cuộc sống hàng ngày và thực hiện một vài ví dụ.
- Học sinh biết sử dụng các ệnh vào bài tốn cụ thể.
- Học sinh nghiêm túc tròng học tập
II. Chuẩn bị
GV: SGK, máy chiếu

HS: Xem trước bài ở nhà
III. Phương pháp
Vấn đáp, thuyết trình, trực quan
IV. Tiến trình bài giảng
A Ổn định ớp
B. Kiểm tra bài củ
C. Bài mới
Hoạt động Nội dung
Hoạt động 1:Ví dụ về chương trình
Để máy tính có thể làm được theo các
yêu cầu của con người thì ta phải cung
cấp cho máy tính các lệnh
Ví dụ: Để in một dòng chữ “ Chào các
bạn” ra màn hình ta phải cung cấp cho
máy tính các lệnh để xuất dòng chữ này
ra màn hình
Muốn viết được các lệnh này ta cần có
nguyên tắc nào không?
Ta sẽ cùng tìm hiểu cấu trúc của một
chương trình hay các lệnh của chương
trình trong các bài tiếp theo
Trong mỗi chương trình chỉ gồm các lệnh
này hay còn gồm nhiều dòng lệnh khác
Hoạt động 2:Ngôn ngữ lập trình gồm
những gì ?
- Chúng ta cùng quan sát và nhìn vào ví
dụ đơn giản ở trên, ta có thể thấy rằng
chương trình được viết gồm các ký tự
trong bảng chữ cái
- Giống như ngôn ngữ khác, ngôn ngữ lập

trình gồm bảng chữ cái riêng mà các lệnh
trong chương trình chỉ bao gồm các bảng
I. Ví dụ về chương trình
- Ví dụ : Viết chương trình in ra màn hình
dòng chữ “chào các bạn ra màn hình”
chương trình gồm các dòng lệnh sau đây:
II. Ngôn ngữ lập trình gồm những gì?
- B¶ng ch÷ c¸i cđa c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh th-
êng gåm c¸c ch÷ c¸i tiÕng Anh vµ mét sè kÝ
hiƯu kh¸c nh dÊu phÐp to¸n (+, −, *, /, ), dÊu
®ãng më ngc, dÊu nh¸y,
- C¸c quy t¾c : quy ®Þnh c¸ch viÕt c¸c tõ vµ
thø tù cđa chóng.
- C©u lƯnh : x¸c ®Þnh c¸c thao t¸c mµ m¸y tÝnh
cÇn thùc hiƯn vµ kÕt qu¶ ®¹t ®ỵc.
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
chữ cái này
- Ngoài bảng chữ cái thì ngôn ngữ lập
trình còn tập hợp các qui tắc để sử dụng
trong chương trình.
Chẳng hạn khi kết thúc một lệnh bằng
dấu chấm phẩy, các lệnh đïc cách nhau
bởi một hoặc nhiều khoảng trắng
Hoạt động 3:Từ khóa và tên
- Trong ch¬ng tr×nh trªn, ta thÊy cã c¸c tõ
nh program, uses, begin, end, §ã lµ
nh÷ng tõ kho¸.
- Từ khóa là những từ có nghóa dành
riêng cho mỗi chương trình, với những
ngông ngữ lập trình khác nhau thì những

từ khóa cũng khác nhau
- Như chúng ta cũng đều đã biết mỗi
chương trình cần có một tên để phân biệt
với các chương trình khác để người sử
dụng có thể dễ nhớ tên của chương trình
mà mình cần sử dụng và có ý nghóa nhất
đònh
- Tên cũng phải có những qui tắc nhất
đònh trong việc đặt tên: Tên bắt đầu như
thế nào, chiều dài tối đa là bao nhiêu, tên
có được trùng với từ khóa hay không?
III. Từ khóa và tên
T ừ khóa : là các từ dành riêng của Pascal
không được đặt trùng với từ khóa
And,array,begin,case,const,div,do,downto,e
nd,else,file of, forward,function,goto,if,in,
label,mod,, not, nul, of, or,procedure,
program,set,string,then,to, type,record,,
repeat,until, var , while, with
Tên :Là một dãy ký tự . Tên được tạo bởi bộ
chữ cái, chữ số và ký tự gạch nối. Tên phải
được bắt đầu bàng chữ cái và không có ký
tự trắng chiều dài tối đa 127 ký tự, tên
không được trùng với từ khóa
D. Củng cố
- Ghi nhớ
- Làm bài tập SGK
V. Rút kinh nghiệm
- Học sinh hiểu được bài, biết sử dụng các thành phần của ngôn ngữ lập trình
- Biết khai báo đúng tên và từ khóa của chương trình

- Phân biệt đâu là tên và đâu là từ khóa
- Học sinh tự lấy ví dụ minh họa
- Hoàn thành chương trình
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
Tiết 4: Bài 2 LÀM QUEN VỚI CHƯƠNG TRÌNH VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH
IMục tiêu::
- Học sinh biết một số khái niệm về thuật giải máy tính và ngơn ngữ máy tính
- Học sinh biết được một lệnh trong cuộc sống hàng ngày và thực hiện một vài ví dụ.
- Học sinh biết sử dụng các ệnh vào bài tốn cụ thể.
- Học sinh nghiêm túc tròng học tập
II. Chuẩn bị
GV: SGK, máy tính
HS: Xem trước bài ở nhà
III. Phương pháp
Vấn đáp, thuyết trình, trực quan
IV. Tiến trình bài giảng
A Ổn định ớp
B. Kiểm tra bài củ
C. Bài mới
Hoạt động Nội dung
Hoạt động 1: Cấu trúc chung của chương
trình
- Với mọi chương trình mà con người
đang sử dụng đều phải tuân theo một cấu
trúc nhất đònh để khi thực hiện chương
trình thì có thể đem đến một kết quả nhất
đònh.
- Tuy nhiên khi sử dụng thì người ta có
thể trong mỗi chương trình không cần
phải làm tất cả theo cấu trúc chung mà

trong mỗi chương trình người ta có thể
giảm bớt những phần mà trong chương
trình không cần thiết.
- Tuy nhiên cũng có những phần mà
không thể bỏ qua trong chương trình.
Hoạt động 2: Ví dụ
- Trong phÇn nµy chóng ta sÏ lµm quen víi
mét ng«n ng÷ lËp tr×nh cơ thĨ, ng«n ng÷
Pascal. §Ĩ lËp tr×nh b»ng ng«n ng÷ Pascal,
ta cÇn cã m«i trêng lËp tr×nh trªn ng«n ng÷
nµy ®ỵc cµi ®Ỉt trªn m¸y tÝnh.
- Díi ®©y lµ minh ho¹ viƯc viÕt vµ ch¹y mét
ch¬ng tr×nh cơ thĨ trong m«i trêng lËp tr×nh
Turbo Pascal.
- Khởi động chương trình Turbo Pascal gõ
nội dung của chương trình
-Để ch¹y ch¬ng tr×nh, ta nhÊn tỉ hỵp phÝm
IV. Cấu trúc chung của chương trình
- PhÇn khai b¸o thêng gåm c¸c c©u lƯnh
dïng ®Ĩ:
+ Khai b¸o tªn ch¬ng tr×nh;
+ Khai b¸o c¸c th viƯn (chøa c¸c lƯnh viÕt
s½n cÇn sư dơng trong ch¬ng tr×nh) vµ mét
sè khai b¸o kh¸c.
- PhÇn th©n cđa ch¬ng tr×nh gåm c¸c c©u
lƯnh mµ m¸y tÝnh cÇn thùc hiƯn. §©y lµ
phÇn b¾t bc ph¶i cã.
V. Ví dụvề ngôn ngữ lập trình- Pascal
1. Chương trình nhập năm sinh,in ra tuổi:
Program nhapnamsinhintuoi;

Var namsinh,tuoi:integer;
Begin
Write(‘Hãy cho biết bạn sinh năm
nào’);
Readln(namsinh);
Tuoi:=2008-namsinh;
Write(‘Năm nay bạn :’,tuoi,’tuổi’);
Readln;
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
Ctrl+F9
End.
2. Chương trình in câu “Xin chao cac
ban” ra màn hình.
Program xinchao;
Begin
Write(‘Xin chào các bạn’);
Readln;
End.
D. Củng cố
- Ghi nhớ
- Làm bài tập SGK
V. Rút kinh nghiệm
- Học sinh hiểu được bài, biết sử dụng một ví dụ cụ thể vè chương trình Pascal
- Biết khai báo đúng tên và từ khóa của chương trình
- Phân biệt đâu là tên và đâu là từ khóa
- Học sinh tự lấy ví dụ minh họa
- Hoàn thành chương trình
TÕªt
5: Bµi thùc hµnh 1
Lµm quen víi Turbo Pascal

1. Mơc ®Ých, yªu cÇu
• Bíc ®Çu lµm quen víi m«i trêng lËp tr×nh Turbo Pascal, nhËn diƯn mµn h×nh
so¹n th¶o, c¸ch më c¸c b¶ng chän vµ chän lƯnh.
• Gâ ®ỵc mét ch¬ng tr×nh Pascal ®¬n gi¶n.
• BiÕt c¸ch dÞch, sưa lçi trong ch¬ng tr×nh, ch¹y ch¬ng tr×nh vµ xem kÕt qu¶.
2. Néi dung
Bµi 1. Lµm quen víi viƯc khëi ®éng vµ tho¸t khái Turbo Pascal. NhËn biÕt c¸c thµnh phÇn
trªn mµn h×nh cđa Turbo Pascal.
a) Khëi ®éng Turbo Pascal b»ng mét trong hai c¸ch:
C¸ch 1: Nh¸y ®óp cht trªn biĨu tỵng trªn mµn h×nh nỊn (hc trong b¶ng
chän Start);
C¸ch 2: Nh¸y ®óp cht trªn tªn tƯp Turbo.exe trong th mơc chøa tƯp nµy (thêng lµ
th mơc TP hc th mơc con TP\BIN).
b) Quan s¸t mµn h×nh cđa Turbo Pascal vµ so s¸nh víi h×nh díi ®©y:
Đào Quang Minh Trờng THCS Sơn Trung
c) Nhận biết các thành phần: Thanh bảng chọn; tên tệp đang mở; con trỏ; dòng trợ
giúp phía dới màn hình.
d) Nhấn phím F10 để mở bảng chọn, sử dụng các phím mũi tên ( và ) để di chuyển
qua lại giữa các bảng chọn.
e) Nhấn phím Enter để mở một bảng chọn.
f) Quan sát các lệnh trong từng bảng chọn.
Hình 12
Mở các bảng chọn bằng cách khác: Nhấn tổ hợp phím Alt và phím tắt của bảng chọn (chữ
màu đỏ ở tên bảng chọn, ví dụ phím tắt của bảng chọn File là F, bảng chọn Run là R, ).
g) Sử dụng các phím mũi tên lên và xuống ( và ) để di chuyển giữa các lệnh trong
một bảng chọn.
h) Nhấn tổ hợp phím Alt+X để thoát khỏi Turbo Pascal.
Bài 2. Soạn thảo, lu, dịch và chạy một chơng trình đơn giản.
a) Khởi động lại Turbo Pascal và gõ các dòng lệnh dới đây:
program CTDT;

uses crt;
begin
clrscr;
writeln('Chao cac ban');
write('Minh la Turbo Pascal');
end.
Chú ý
- Gõ đúng và không để sót các dấu nháy đơn ('), dấu chấm phẩy (;) và dấu chấm (.) trong các dòng
lệnh.
Đào Quang Minh Trờng THCS Sơn Trung
- Soạn thảo chơng trình cũng tơng tự nh soạn thảo văn bản: sử dụng các phím mũi tên để di chuyển
con trỏ, nhấn phím Enter để xuống dòng mới, nhấn các phím Delete hoặc BackSpace để xoá.
- Câu lệnh uses crt; đợc dùng để khai báo th viện crt, còn lệnh clrscr; có tác dụng xóa
màn hình. Chỉ có thể sử dụng câu lệnh clrscr; sau khi đã khai báo th viện crt.
b) Nhấn phím F2 (hoặc lệnh FileSave) để lu chơng trình. Khi hộp thoại hiện ra, gõ tên
tệp (ví dụ CT1.pas) trong ô Save file as (phần mở rộng ngầm định là .pas) và nhấn Enter
(hoặc nháy OK).
c) Nhấn tổ hợp phím Alt+F9 để dịch chơng trình. Khi đó, chơng trình đợc dịch và kết
quả hiện ra có thể nh hình 14 sau đây:
Hình 14
Nhấn phím bất kì để đóng hộp thoại.
d) Nhấn tổ hợp phím Ctrl+F9 để chạy chơng trình và quan sát kết quả.
Hình 15
Nhấn Enter để quay về màn hình soạn thảo.
Nh vậy, chúng ta đã viết đợc một chơng trình hoàn chỉnh và chạy đợc.
Tiết
6:
Bài thực hành
1
Làm quen với Turbo Pascal

1. Mục đích, yêu cầu
Bớc đầu làm quen với môi trờng lập trình Turbo Pascal, nhận diện màn hình
soạn thảo, cách mở các bảng chọn và chọn lệnh.
Gõ đợc một chơng trình Pascal đơn giản.
Biết cách dịch, sửa lỗi trong chơng trình, chạy chơng trình và xem kết quả.
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
2. Néi dung
Bµi 3. ChØnh sưa ch¬ng tr×nh, lu vµ kÕt thóc.
a) Xo¸ dßng lƯnh begin. Biªn dÞch ch¬ng tr×nh vµ quan s¸t th«ng b¸o lçi nh h×nh díi
®©y:
H×nh 16
b) NhÊn phÝm bÊt k× vµ gâ l¹i lƯnh begin. Xo¸ dÊu chÊm sau ch÷ end. Biªn dÞch ch¬ng
tr×nh vµ quan s¸t th«ng b¸o lçi.
H×nh 17
Lu ý. Qua c¸c th«ng b¸o lçi trªn, ta thÊy r»ng phÇn th©n cđa mét ch¬ng tr×nh Pascal bao
giê còng b¾t ®Çu b»ng tõ khãa begin. Nãi chung c¸c c©u lƯnh cđa Pascal ®Ịu kÕt thóc b»ng
dÊu chÊm ph¶y (;), riªng tõ khãa end. kÕt thóc phÇn th©n ch¬ng tr×nh lu«n cã mét dÊu
chÊm (.) ®i kÌm.
c) NhÊn Alt+X ®Ĩ tho¸t khái Turbo Pascal, nhng kh«ng lu c¸c chØnh sưa.
TỉNG KÕT
1. C¸c bíc ®· thùc hiƯn:
 Khëi ®éng Turbo Pascal;
 So¹n th¶o ch¬ng tr×nh;
 Biªn dÞch ch¬ng tr×nh: Alt + F9;
 Ch¹y ch¬ng tr×nh (Ctrl + F9) ;
2. Pascal kh«ng ph©n biƯt ch÷ hoa, ch÷ thêng: begin, BeGin, hay BEGIN ®Ịu ®óng.
3. C¸c tõ kho¸ cđa Pascal trong bµi lµ: program, begin, end.
4. LƯnh kÕt thóc ch¬ng tr×nh lµ end. (cã dÊu chÊm), mäi th«ng tin ®øng sau lƯnh nµy
bÞ bá qua trong qu¸ tr×nh dÞch ch¬ng tr×nh.
5. Nãi chung c¸c c©u lƯnh Pascal ®Ịu ®ỵc kÕt thóc b»ng dÊu chÊm phÈy (;).

6. LƯnh writeln in ra mµn h×nh vµ ®a con trá xng ®Çu dßng tiÕp theo.
Th«ng tin cÇn in ra cã thĨ lµ v¨n b¶n, cã thĨ lµ sè, vµ ®ỵc ph©n c¸ch bëi
dÊu phÈy.
LƯnh write t¬ng tù nh writeln, nhng kh«ng ®a con trá xng ®Çu dßng tiÕp
theo.
7. C©u lƯnh clrscr dïng ®Ĩ xãa mµn h×nh vµ chØ sư dơng ®ỵc khi ®· khai b¸o th viƯn
crt. Th viƯn crt chøa c¸c lƯnh viÕt s½n ®Ĩ thao t¸c víi mµn h×nh vµ bµn phÝm.
Tiết 7: Bài 3 CHƯƠNG TRÌNH MÁY TÍNH VÀ DỮ LIỆU
I Mục tiêu:
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
- Học sinh biết được các kiểu dữ liệu và dữ liệu nhập vào máy tính
- Học sinh biết dùng các phép toán về dữ liệu
- Học sinh biết cách con người giao tiếp với máy tính
- Học sinh nghiêm túc trong học tập và nghiên cứu bài học
II. Chuẩn bò
GV: SGK, M¸¸y tÝnh
HS: Xem trước bài ở nhà
III. Phương pháp
Vấn đáp, thuyết trình, trực quan
IV. Tiến trình bài giảng
A n đònh lớp
B. Kiểm tra bài cũ
C. Bài mới
Hoạt động Nội dung
Hoạt động 1: Dữ liệu và kiểu dữ liệu
-Thông tin rất đa dạng khi đưa vào máy
tính nên các dữ liệu liên quan đến thông
tin đó cũng rất đa dạng.
- Các kiểu dữ liệu khác nhau thì có chiều
dài, giá trò nhận vào của mỗi kiểu dữ liệu

là khác nhau
- Một số kiểu dữ liệu hay sử dụng thì
được ngôn ngữ lập trình đònh nghóa sẵn và
cách lưu trữ và sử dụng các kiểu dữ liệu
này theo những vấn đề khác nhau.
- Ở ngôn ngữ lập trình Pascal sử dụng dữ
liệu kiểu số nhưng cũng có thể biến các
dữ liệu kiểu số này thành dữ liệu kiểu
chuỗi bằng cách thêm vào trước và sau
dãy các kí số này cặp dấu nháy đơn ‘ ‘
Hoạt động 2: Các phép toán với dữ liệu
kiểu số
- Trong mọi ngôn ngữ lập trình đều có thể
thực hiện những phép toán số học: cộng,
trừ nhân, chia,
I. Dữ liệu và kiểu dữ liệu
- Các ngôn ngữ lập trình thường phân dữ
liệu thành các kiểu khác nhau: Chữ, số
nguyên, số thập phân,
- Các kiểu dữ liệu được xử lí theo các
cách khác nhau.
- Ngôn ngữ lập trình đònh nghóa sẵn một
số kiểu dữ liệu cơ bản, kiểu dữ liệu xác
đònh giá trò có thể có của dữ liệu và các
phép toán có thể thực hiện:
+ Số nguyên
+Số thực
+Xâu kí tự
- Một số kiểu dữ liệu trong ngôn ngữ lập
trình Pascal

Tªn kiĨu KÝ hiƯu Ph¹m vi gi¸ trÞ
KiĨu sè
nguyªn
Integer
Sè nguyªn trong
kho¶ng −2
−
15
®Õn 2
15
−
1
KiĨu sè
thùc
real
Sè thùc trong kho¶ng
−10
-38
®Õn 10
38
KiĨu kÝ tù
char
Mét kÝ tù trong b¶ng
ch÷ c¸i
KiĨu x©u
string
D·y tèi ®a gåm 255 kÝ
tù
II. Các phép toán với dữ liệu kiểu số
KÝ

hiƯu
Tªn phÐp to¸n KiĨu d÷ liƯu
+ céng sè nguyªn, sè
thùc
−
trõ sè nguyªn, sè
thùc
* nh©n sè nguyªn, sè
thùc
/ chia sè nguyªn, sè
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
- Các phép toán số học trong ngôn ngữ
lập trình Pascal có cách biểu diễn có
giống như cách viết các phép toán số học
bình thường không?
- Các phép toán số học có gì khác so với
các phép toán tính toán bằng tay hay
không?
- Trong trường hợp cần thực hiện một lúc
nhiều phép tính khác nhau thì ngôn ngữ
Pascal có đáp ứng được hay không?
- Các phép toán có sự ưu tiên nào khác
nhau trong quá trình tính toán hay không?
- Trong các phép toán được tính tóan
trong pascal có tuân thủ theo các qui tắc
tính toán số học hay không?
thùc
div chia lÊy phÇn
nguyªn
sè nguyªn

mod chia lÊy phÇn d sè nguyªn
Ví dụ:
5/2=2.5 -12/5=-2.4
5 div 2 =2 -12 div 5=-2
5 mod 2= 1 -13 mod 4 =-1
- Có thể kết hợp các phép toán số học để
trở thành các phép toán phức tạp hơn.
Ví dụ:
a x b –c+d a*b-c+d
15 + 5 x
2
a
15+5*(a/2)
2
5
( 2)
3 5
x y
x
a b
+
− +
+ +
(x+5)/(a+3)-y/
(b+5)*(x+2)*(x+2)
Các qui tắc tính các biểu thức số học:
- Các phép toán trong ngoặc thực hiện
trước tiên
- Phép toán nhân chia trước
- Cộng trừ theo thứ tự trái sang

V. Củng cố
VI. Rút kinh nghiệm







Tiết 8: Bài 3 CHƯƠNG TRÌNH MÁY TÍNH VÀ DỮ LIỆU
I Mục tiêu:
- Học sinh biết được các kiểu dữ liệu và dữ liệu nhập vào máy tính
- Học sinh biết dùng các phép toán về dữ liệu
- Học sinh biết cách con người giao tiếp với máy tính
- Học sinh nghiêm túc trong học tập và nghiên cứu bài học
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
II. Chuẩn bò
GV: SGK, máy chiếu
HS: Xem trước bài ở nhà
III. Phương pháp
Vấn đáp, thuyết trình, trực quan
IV. Tiến trình bài giảng
A n đònh lớp
B. Kiểm tra bài cũ
C. Bài mới
HOẠT ĐỘNG NỘI DUNG
HĐ1: Các phép so sánh:
Gv: u cầu hs nhắc lại các kí hiệu tốn học
trong ngơn ngữ lập trình?
Hs: Nhắc lại: +, -, *, /, div, mod.

Gv: Ngồi các phép tốn số học, ta còn có
các kí hiệu tốn học quen thuộc dùng để so
sánh nào?
Hs trả lời: các kí hiệu so sánh trong tốn học
như: =, <, >, #, …
Gv: Kí hiệu các phép tốn và phép so sánh
có thể khác nhau, tùy theo từnmg ngơn ngữ
lập trình.
Hs: chú ý lắng nghe.
Gv: giới thiệu bảng 4 các kí hiệu của phép so
sánh trong ngơn ngữ Pascal.
Hs: chú ý quan sát và ghi bài.
Gv: kết quả của phép so sánh chỉ có thể là
đúng hoặc sai. Gv cho vài ví dụ minh họa cụ
thể.
Hs: chú ý lắng nghe và ghi nhớ.
1.Các phép so sánh:
Kí hiệu
trong
pascal
Phép so sánh Kí hiệu tốn học
= Bằng =
<> Khác
≠
< Nhỏ hơn <
<= Nhỏ hơn hoặc
bằng
≤
> Lớn hơn >
>= Lớn hơn hoặc

bằng
≥
Bảng 4
Ví dụ: 3*2> 4; 5=5; 5<>6; … => kết quả đúng
5*2=9, 22>17, … => kết quả sai.
HOẠT ĐỘNG NỘI DUNG
HĐ2: Giao tiếp giữa người - máy tính
Gv: Em hiểu thế nào là giao tiếp giữa người và
máy tính?
Hs: - Giao tiếp giữa người và máy tính là sự
trao đổi dữ liệu hai chiều giữa người và máy
tính.
Gv: Cho ví dụ cụ thể về việc giao tiếp giữa
người và máy tính?
Hs: VD như: con người thường có nhu cầu tính
tốn, kiểm tra, điều chỉnh, bổ sung…. Ngược
lại máy tính cũng cho kết quả tính tốn, tìm
kiếm, gợi ý…đó là q trình giao tiếp giữa
người và máy tính.
Gv: gọi các hs khác nhận xét.
2. Giao tiếp giữa người và máy tính:
 Q trình trao đổi dữ liệu hai
chiều giữa người và máy tính
khi chương trình hoạt động
thường được gọi là giao tiếp
hoặc tương tác giữa người và
máy tính.
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
Hs: Cho nhận xét.
Gv: Nhận xét.

Hs: chú ý lắng nghe và ghi bài.
Gv: giải thích thêm từng trường hợp tương tác
trên:
- Thông báo kết quả tính toán: là yêu cầu đầu
tiên đối với mọi chương trình. Ví dụ, câu lệnh:
write(‘dien tich hinh tron la’,x);
In kết quả tính diện tích hình tròn ra màn hình
như sau:

- Nhập dữ liệu: chương trình sẽ ngừng và chờ
người dùng nhập dữ liệu vào rồi mới tiếp tục.
- Chương trình tạm ngừng: tạm ngừng trong 1
khỏang thời gian nhất định đến khi người dùng
nhấn phím.
- Hộp thoại: như một công cụ cho việc gao tiếp
người – máy tính trong khi chạy chương trình.
Hs: chú ý lắng nghe và tiếp thu.
Gv: chốt lại: những trường hợp trên nói lên sự
giao tiếp giữa người - máy tính.
Hs: lắng nghe.
 Sau đây là một số trường hợp
tương tác giữa người và máy
tính:
+ Thông báo kết quả tính toán.
+ Nhập dữ liệu.
+ Chương trình tạm ngừng.
+ Hộp thoại.
1. Cũng cố:
Câu hỏi: Thế nào là quá trình giao tiếp giữa người – máy tính?
 Trả lời: Quá trình trao đổi dữ liệu hai chiều giữa người và máy tính khi chương

trình hoạt động thường được gọi là giao tiếp hợac tương tác giữa người và máy
tính.
Câu hỏi: Trong NNLT pascal có những phép so sánh nào?
 Trả lời: =, <>, <, <=, >, >=.
2. dặn dò:
- Học bài, làm các bài tập 6, 7 trong SGK/ 22.
- Xem lại tiết 7, 8 chuẩn bị cho bài thực hành 2.
Tiết 15 BÀI TẬP

I. Mục tiêu:
• Giúp học sinh kĩ năng đọc hiểu đề .
Đào Quang Minh Trờng THCS Sơn Trung
Giỳp Hs sa cha cỏc bi tp ó cho cỏc bi trc.
II. Chun b:
Gv: giỏo ỏn.
Hs: sỏch giỏo khoa, bi tp.
III. Tin trỡnh ging dy:
1. Kim tra bi c:
2. Bi mi:
Hot ng 1: sa bi tp
H ca thy v trũ Ni dung ghi bng
- Gv hi Hs cú bi tp no khụng th
gii quyt c.
- Hs nờu cõu hi
- Gv gii ỏp cỏc cõu hi ca Hs v cỏc
bi tp m Hs khụng th lm c.
- Hs chỳ ý lng nghe.
- Gv gi Hs c ca bi tp 1 trong
bi 1.
- Hs c .

- Gv gi 3 i din ca 3 t lờn bng
lm bi.
- Hs lm bi.
- Gv gi hs nhn xột.
- Hs: nhn xột.
- Gv nhn xột.
- Hs: lng nghe, ghi nh.
1. Nếu thay đổi thứ tự của hai lệnh
trong chơng trình điều khiển rô-bốt, rô-
bốt sẽ không thực hiện đợc công việc
nhặt rác vì rô-bốt sẽ không đi đúng h-
ớng và có thể không đi tới vị trí có rác,
hoặc thực hiện việc nhặt rác tại vị trí
không có rác, Ví dụ, nếu thay đổi thứ
tự của lệnh 1 Tiến 2 bớc và lệnh 2
Quay trái, tiến 1 bớc, tác dụng của cả
hai lệnh này sẽ là Quay trái và tiến 3
bớc. Khi đó rô-bốt sẽ nhặt rác tại vị trí
không có rác. Nói chung, các lệnh điều
khiển rô-bốt hay chơng trình cần đợc đa
ra theo một thứ tự xác định sao cho ta
đạt kết quả mong muốn. Trong một số ít
trờng hợp, ta có thể đa ra các lệnh khác
nhau, nhng vẫn đạt kết quả. Chẳng hạn,
trong ví dụ về rô-bốt, thay cho hai câu
lệnh đầu tiên, ta có thể điều khiển rô-
bốt đến đúng vị trí có rác bằng các
lệnh sau: Quay trái, tiến 1 bớc và
Quay phải, tiến 2 bớc hoặc Quay
phải, tiến 2 bớc, Quay trái, tiến 2 b-

ớc và Quay trái, tiến 4 bớc. Trong
một số ít các trờng hợp khác, việc thay
đổi thứ tự của một vài câu lệnh vẫn cho
kết quả đúng nh yêu cầu.
Tuy nhiên, nh là một nguyên tắc chung,
việc thay đổi thứ tự các câu lệnh sẽ
không cho kết quả đúng. Có thể liên hệ
với thứ tự các bớc của thuật toán trong
Bài 5.
Vị trí mới của rô-bốt sau khi thực hiện
xong lệnh Hãy quét nhà là vị trí có
thùng rác (ở góc đối diện). Ta có nhiều
cách khác nhau để đa ra hai lệnh để rô-
bốt trở lại vị trí ban đầu của mình, một
trong các cách đó là hai lệnh Quay
trái, tiến 5 bớc và Quay trái, tiến 3 b-
ớc.
2. Các tên hợp lệ: a, Tamgiac,
Đào Quang Minh Trờng THCS Sơn Trung
- Gv gi Hs c ca bi tp 4 trong
bi 2.
- Hs c .
- Gv gi 3 i din ca 3 t lờn bng
lm bi.
- Hs lm bi.
- Gv gi hs nhn xột.
- Hs nhn xột.
- Gv nhn xột.
- Hs lng nghe.
- Gv gi Hs c ca bi tp 6 trong

bi 2.
- Hs c .
- Gv gi 3 i din ca 3 t lờn bng
lm bi.
- Hs lm bi.
- Gv gi hs nhn xột.
- HS nhn xột
- Gv nhn xột.
- Hs lng nghe.
- Gv gi Hs c ca bi tp 2 trong
bi 3.
- Hs c .
- Gv gi 3 i din ca 3 t lờn bng
lm bi.
- Hs lm bi.
- Gv gi hs nhn xột.
beginprogram, b1, abc, tên không hợp lệ: 8a
(bắt đầu bằng số), Tam giac (có dấu cách),
end (trùng với từ khóa).
3. a) Chơng trình 1 là chơng trình
Pascal đầy đủ và hoàn toàn hợp lệ, mặc dù
chơng trình này chẳng thực hiện điều gì cả.
Phần nhất thiết phải có trong chơng trình là
phần thân chơng trình đợc đảm bảo bằng
hai từ begin và end. (có dấu chấm).
b) Chơng trình 2 là chơng trình Pascal
không hợp lệ vì câu lệnh khai báo tên ch-
ơng trình program CT_thu; nằm ở phần
thân chơng trình.
4. Dãy chữ số 2010 có thể thuộc kiểu

dữ liệu số nguyên, số thực hoặc kiểu xâu kí
tự. Tuy nhiên, để chơng trình dịch Turbo
Pascal hiểu 2010 là dữ liệu kiểu xâu, chúng
ta phải viết dãy số này trong cặp dấu nháy
đơn ().
var a: real; b: integer;
begin
writeln('123');
writeln(123);
a:=2010;
b:=2010;
end.
5. Lệnh Writeln('5+20=','20+5'); in ra
màn hình hai xâu ký tự '5+20' và '20+5'
liền nhau: 5+20 = 20+5, còn lệnh
Writeln('5+20=',20+5); in ra màn hình xâu
ký tự '5+20' và tổng của 20+5 nh sau:
5+20=25.
Hai lệnh Writeln('100'); và Writeln(100);
không tơng đơng với nhau vì một lệnh in ra
màn hình xâu ký tự biểu diễn số 100 còn
lệnh kia in ra màn hình số 100.
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
- Hs nhận xét.
- Gv nhận xét.
- Hs lằng nghe.
- Gv gọi Hs đọc đề của bài tập 3 trong
bài 3.
- Hs đọc đề.
- Gv gọi 3 đại diện của 3 tổ lên bảng

làm bài.
- Hs làm bài.
- Gv gọi hs nhận xét.
- HS nhận xét
- Gv nhận xét.
- Hs lắng nghe.
- Gv gọi Hs đọc đề của bài tập 4 trong
bài 3.
- Gv gọi 3 đại diện của 3 tổ lên bảng
làm bài.
- Gv gọi hs nhận xét.
- Gv nhận xét.
- Gv gọi Hs đọc đề của bài tập 5 trong
bài 3.
- Hs đọc đề.
- Gv gọi 3 đại diện của 3 tổ lên bảng
làm bài.
- HS làm bài.
- Gv gọi hs nhận xét.
- Hs nhận xét.
- Gv nhận xét.
- Hs lắng nghe.
6. C¸c biÓu thøc trong Pascal:
a/b+c/d
a*x*x+b*x+c
1/x-a/5*(b+2)
(a*a+b)*(1+c)*(1+c)*(1+c)
7. C¸c biÓu thøc to¸n t¬ng øng:
2
( )

x
a b
y
+ −
2
b
a c+
2
2
(2 )
a
b c+
1 1 1 1
1
2 2.3 3.4 4.5
+ + + +
Hoạt động 2: củng cố, dặn dò
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
- Gv chú ý với Hs những điểm hay sai của Hs.
- Hs: lắng nghe và rút kinh nghiệm.
- Gv nhận xét:
- Hs lắng nghe.
Sự chuẩn bị bài của Hs.
- Gv dặn dò: Hs về nhà xem trước phần 1, 2 của phần mềm Finger Break Out.

Tiết 17+18
Bài: LUYỆN GÕ PHÍM NHANH VỚI
FINGER BREAK OUT
I. Mục tiêu:
Đào Quang Minh Trờng THCS Sơn Trung

Giỳp hc sinh luyn gừ phớm nhanh v chớnh xỏc hn.
Bc u giỳp hs bit cỏch khi ng phn mm, bit cỏc thnh phn chớnh
trong mn hỡnh ca phn mm.
II. Chun b:.
* Máy tính
* sỏch giỏo khoa.
III. Tin trỡnh ging dy:
1. Kim tra bi c:
2. Bi mi:
H1: Gii thiu phn mm:
H ca thy v trũ Ni Dung ghi bng
Gv gii thiu v mc ớch s dng ca
phm mm
Hs: lng nghe.
I. Gii thiu phn mm:
Mục đích của trò chơi này là luyện gõ bàn
phím nhanh, chính xác.
Hot ng 2: mn hỡnh chớnh ca phn mm
H ca thy v trũ Ni Dung ghi bng
- Gv hi Hs cỏch khi ng mt
phn mm núi chung.
- Hs tr li: nhp ỳp chut lờn biu
tng ca phn mm trờn mn hỡnh
Desktop.
- Gv gi ý: cỏch khi ng phn mm
Finger Break Out cng ging nh cỏc
phn mm khỏc v gi Hs khi ng
phn mm.
- Hs thc hin.
- Gv gii thiu cỏc thnh phn chớnh

ca phn mm.
- Hs chỳ ý lng nghe v ghi nh.
- Gv gi Hs nhc li cỏc thnh phn
chớnh ca phn mm.
- Hs tr li
- Gv gi HS nhn xột.
- Hs nhn xột.
II. Mn hỡnh chớnh ca phn mm:
1. Khi ng phn mm:
Nháy đúp chuột lên biểu tợng ca phn
mm trờn mn hỡnh Desktop.
2. Gii thiu mn hỡnh chớnh:
Trong màn hình giới thiệu, nhấn phím Enter
hoặc nháy nút OK để chuyển sang màn hình
chính của phần mềm.
Đào Quang Minh Trờng THCS Sơn Trung
- Gv nhc li.
- Hs chỳ ý lng nghe.
- Gv thc hin mu thao tỏc dng trũ
chi.
- Hs: chỳ ý quan sỏt.
- Gv gi Hs thc hin li.
- Gv thc hin.
- Gv gi Hs khỏc nhn xột.
- Hs nhn xột.
- Gv nhn xột.
- Hs lng nghe v ghi nh.
- Gv yờu cu Hs nhc li cỏch thoỏt
khi mt phn mm.
- Hs tr li.

- Gv gi Hs khỏc nhn xột.
- Hs: nhn xột.
- Gv nhn xột.
- Hs lng nghe.
- Gv gi Hs thc hin li cỏch thoỏt
khi phn mm.
- Hs: thc hin.
- Gv nhn xột.
- Hs: lng nghe.
Các thành phần trong màn hình chính của
phần mềm gồm:
Hình bàn phím ở vị trí trung tâm với các
phím có vị trí nh trên bàn phím. Các
phím đợc tô màu ứng với ngón tay gõ
phím.
Khung trống phía trên hình bàn phím là
khu vực chơi.
Khung bên phải chứa các lệnh và thông
tin của lợt chơi. Ví dụ, tại ô Level có thể
chọn các mức khó khác nhau của trò
chơi: Bắt đầu (Beginner), Trung bình
(Intermediate) và Nâng cao (Advanced).
c) Thoát khỏi phần mềm
- Nếu muốn dừng chơi, hãy nháy chuột lên
nút Stop ở khung bên phải.
- Muốn thoát khỏi phần mềm, nháy nút
hoặc nhấn tổ hợp phím Alt+F4.
Hot ng 3: cng c v dn dũ
- Gv nờu cõu hi cng c:
Mc ớch s dng ca phn mm.

Cỏc thnh phn chớnh ca phn mm.
Cỏch ngng trũ chi.
§µo Quang Minh – Trêng THCS S¬n Trung
- Hs trả lời theo cách hiểu của mình.
- Gv dặn dò:
• Về nhà xem lại bài (tiết 12).
• Xem trước các phần còn lại của bài.
- Hs lắng nghe.