ôn thi môn: xã hội học pps
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (138.49 KB, 4 trang )
Biến đổi Xã hội
!"#$%""%"&!'()*+
,-./*!0,-./1*2,/3!04-4-*+5.'6!'
,'()61(3(78%$39!(:
!'%7!+;$<*=!!3()*!>4%?!!@6>1&
A7!!B!@6'+C426!'D46"D4
%/D46'E,4-F4!@6!!!!D46!!!!!
:>G=!61D46H6+
C!,BD46
Biến cố xã hội!!I!H>*,*!:7*+J
*!:61(),!4!*G4!K*"48/!-+++!'"L$()
61!0!'",-L$()613+561()*/D4>!
()*/D4>7(64E3%E*!:M!!9!%!@6:F
,-61!N!!O*!@6"*!!24!@6F
,-*P&A5)!!2()61*/D4>,-BD46()*M
Tiến bộ xã hội()!'Q !%3!47=!3=+
R1S*BD46%P>1(),!*E6()S*()*+54
E"ến bộ"D41%P! ,-&HH4(),+R=!$
4E"biến đổi"4E,-!OP7%P"()-T!@6
U'661!24%?!E4M
Tiến hóa41S'6*6G4V3C6%L(W6%XYZ[\]ZZ^_6%6%3`)!(I!
I!41()%"!@6)BI!411&A%274
I!SaLX(bL%1J3%6YZZZZ_bL%*L%cL!L%YZ^[\[d_+J3%6!3%e!3
HS'6D46*6%$36V6VU+cL!L%>1V)Q41:2
()S'6!41".!4G2&(6!,-4G2 !$-D46>
'6"$7():2+5%3I!>*6/ !*7S'6!!
$M6/ !1f4!3E14:*B%3*B3+53$/!?)>
*764*eg!2!!$616!'!@6()*Vh%6%3AE
H"2P+RE**B%3A*2,i`)!3!0,j3L3()S'6
()S'61-,Vh%66!'%BV!2!AV
SG+c)S'6G>12G07!!$()S'6=!*7!
B"phát triển">1,=!4I!D46>%A,P
23K6(64!@6,k^[+C!I!!3%ephát triển là một quá trình trong đó
toàn thể loài người áp dụng những công cụ hiện đại của khoa học và công nghệ vào những mục êu của
mình, qua những thời kỳ khác nhau và có 0nh không thể đảo ngược của quá trình đó+
Cách tiếp cận theo chu kỳ
Đối với lịch sử loài người, sự hiểu biết về chu kỳ của những biến đổi xã hội đã ăn sâu vào ý nghĩ của con
người, chu kỳ của tự nhiên, mặt trời mọc và lặn, quy luật bốn mùa thay đổi của một năm và sự lặp lại của
tự nhiên, đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến những khái niệm, nhận thức của con người về sự biến đổi xã hội.
Nhân loại hiểu rằng, lịch sử được lặp lại mãi trong những chu kỳ không bao giờ kết thúc. Các nhà khoa
học và sử học trước đây nhìn chung đều phản đối những tư tưởng này, mặc dù họ cho rằng các xã hội
có những chu kỳ sống của nó, và mỗi xã hội được sinh ra trưởng thành, rồi sau đó biến mất. Một số nhà
lý thuyết, như nhà sử học Anh Arnold Toynbee (1852-1883) lại có quan điểm tương tự, nhưng ông phản
đối "sự không thể tránh được" của sự suy tàn và cho rằng "những nỗ lực được tạo nên bởi con người có
thể cho phép văn minh hóa đối với sự sống". Nhà xã hội học Pitirim Sorokin (1889-1968) đưa ra lý thuyết
chu kỳ về sự biến đổi với một bước tiến xa hơn, và cho rằng sự văn minh hóa được dao động trong ba
kiểu của "những trạng thái tâm lý" hoặc rộng hơn - kiểu hệ tư tưởng, kiểu cảm giác và kiểu lý tưởng -
trong tất cả các hệ thống văn hóa, sự biến đổi xuất hiện khi mô hình cụ thể của suy nghĩ nắm được giới
hạn logic của nó.
Các quan điểm tiến hóa
Những mô hình kinh điển
Những mô hình kinh điển là những mô hình được mượn từ khoa học sinh học, đã giành được vị trí ở thế
kỷ 19, nhiều nhà xã hội học đã tán thành với lý thuyết phổ biến được gọi là sự tiến hóa một chiều, sự tiến
hóa theo lộ trình dọc, chỉ tiến về phía trước chứ không lùi hoặc đi ngược về phía sau cho rằng tất cả các
hình thức sống, tất cả các xã hội đều tiến hóa từ những hình thức đơn giản đến phức tạp, với mỗi hình
thức sau xa hơn những hình thức trước nó.
Auguste Comte (1798–1857) lập luận rằng, tất cả các xã hội không thể tránh khỏi được sự trải qua ba
giai đoạn: thần học, siêu hình và thực chứng, và xã hội châu Âu đã ở bước cuối cùng - bước cao nhất và
là bước kết thúc của sự phát triển nhân loại.
Herbert Spencer (1820–1903) nhìn sự tồn tại của các tổ chức và các xã hội như là sự liên quan trực tiếp
với một môi trường chuyển đổi. Spencer tin rằng các xã hội phương Tây có sự thuận lợi hơn để đến trình
độ cao nhất bởi bởi vì họ "đáp ứng tốt hơn" với những điều kiện của thế kỷ 19 hơn những xã hội không
thuộc phương Tây.
Nhà xã hội học cổ điển Émile Durkheim (1858-1917) cho rằng, những hình thức mới của sự đoàn kết xã
hội, hoặc những ý thức cụ thể, sẽ xuất hiện để duy trì xã hội. Theo ông, có hai kiểu mô hình. Trong các
xã hội giản đơn mỗi thành viên thực hiện các nhiệm vụ giống nhau, có thể thay thế lẫn nhau và chia sẻ
những giá trị, niềm tin giống nhau. Tính gắn kết hay sự đoàn kết cơ học phù hợp với xã hội hòa nhập.
Trải qua thế kỷ 19, rõ ràng rằng sự công nghiệp hóa, sự tăng trưởng dân số và cạnh tranh đang phá hủy
những hình thức truyền thống của sự đoàn kết xã hội. Để tiến tới một hình thức cao hơn: sự đoàn kết
hữu cơ, trong đó sự phân công lao động tạo ra những người có cá tính khác nhau, thực hiện những
nhiệm vụ riêng biệt, với những vai trò đặc biệt. Sự cố kết xã hội bên trong là kết quả của sự bổ xung lẫn
nhau giữa các chức năng và một kiểu giá trị mới xung quanh khái niệm nhân cách con người. Durkheim
đưa ra khái niệm "sự rối loạn" để nói lên sự bất lực của xã hội trong việc hội nhập các cá nhân và sự suy
yếu về ý thức tập thể.
Những quan điểm tiến hóa mới
Thế kỷ 20, những mô hình ở thế kỷ trước đã mô tả biến đổi xã hội như là sự tiếp tục và không thể thay
đổi được thay thế bằng sự sành điệu và tế nhị hơn. Những lý thuyết tiến hóa mới, hiểu biết về các xã hội
khác nhau tùy thuộc vào mức độ phức tạp của xã hội và qua thời gian một khuynh hướng chung đi tới sự
khác biệt xã hội (kinh tế, gia đình, tôn giáo, chính trị, ) trở thành sự phân chia và khác biệt giữa cái này
và cái kia.
Không giống như các nhà nghiên cứu lý thuyết tiến hóa ở thế kỷ 19, các nhà lý thuyết tiến hóa mới không
mô tả một hình thức của xã hội như là một sự tuyệt đối, cũng không khẳng định rằng, các xã hội không
thể tiến hóa tới một vài thực trạng cao hơn.
Quan điểm xung đột
Karl Marx (1818–1883) cùng hầu hết các nhà lý thuyết xã hội ở thế kỷ 19 chịu ảnh hưởng lớn bởi thuyết
tiến hóa. Karl Marx đồng ý rằng các xã hội phải chuyển đổi để tồn tại và ông không nhấn mạnh rằng kinh
tế phục vụ như là sự thành lập cho trật tự xã hội. Được xếp vào các nhà lý thuyết theo chủ nghĩa xung
đột đối kháng, Marx đã triển khai một lý thuyết tiến hóa về sự biến đổi xã hội. Dựa vào sự thay đổi liên
tục trong kỹ thuật mà các xã hội tiến từ đơn giản đến phức tạp. Ở mỗi một trạng thái, một xã hội tiềm ẩn
những điều kiện tự hủy diệt, và những điều kiện này cuối cùng sẽ dẫn đến sự biến đổi và đưa xã hội vào
trạng thái tiếp sau đó.
Karl Marx có cái nhìn về quá trình hiện đại hóa rất khác biệt với những nhà tư tưởng xã hội khác, bởi lẽ
Marx nhấn mạnh tầm quan trọng của mâu thuẫn xã hội. Marx cho rằng xã hội hiện đại đồng nghĩa với xã
hội tư bản, một hệ thống kinh tế được sản sinh do đấu tranh giai cấp vào cuối thời kỳ trung cổ. Giai cấp
tư sản nắm giữ hệ thống sản xuất mới do cuộc cách mạng công nghiệp đem lại và đã thành công trong
việc thay thế giai cấp quý tộc.
Karl Marx cũng không phủ nhận rằng sự hình thành tính hiện đại có liên quan đến sự suy tàn của cộng
đồng có quy mô nhỏ, đến sự phân công lao động gia tăng và sự xuất hiện của thế giới duy lý. Marx cho
rằng, cả ba yếu tố này đều cần thiết cho việc phát triển chủ nghĩa tư bản. Chính chủ nghĩa tư bản đã kéo
theo những người nông dân từ vùng nông thôn về các đô thị với hệ thống thị trường không ngừng phát
triển. Sự chuyên môn hóa là cơ sở cho sự vận hành các xí nghiệp; tính duy lý thể hiện rõ trong xã hội tư
bản. Marx có một cái nhìn về quá trình hiện đại hóa khá lạc quan, và ông tin rằng mẫu thuẫn xã hội trong
xã hội tư bản sẽ đem lại một cuộc cách mạng xã hội, và rồi theo quy luật tiến hóa, xã hội này sẽ được
thay thế bằng một xã hội khác công bằng hơn, nhân đạo hơn.
Quan điểm hiện đại về biến đổi xã hội
Quan điểm tổng hợp
Các nhà xã hội học ngày nay cho rằng sự tương tác phức tạp của nhiều yếu tố - cả yếu tố bên trong và
yếu tố bên ngoài của nhiều yếu tố - tạo nên sự biến đổi. Mặc dù trong những hoàn cảnh xã hội và lịch sử
nhất định, các yếu tố cụ thể đôi lúc có thể ảnh hưởng nhiều hơn những yếu tố khác. Những yếu tố được
các nhà lý thuyết hiện đại quan tâm khi xem xét về biến đổi xã hội, như sau:
Môi trường vật chất;
Công nghệ;
Sức ép dân số;
Giao lưu văn hóa;
Xung đột xã hội.
Quan điểm toàn cầu
Lý thuyết hiện đại hóa;
Lý thuyết hệ thống thế giới;
Lý thuyết phụ thuộc
