Chuyện thương hiệu nông sản Việt Nam và Global Gap! docx

Chuyện thương hiệu nông sản Việt Nam và Global Gap!
"Chuyện trái bưởi Năm Roi lại một lần nữa gióng lên
hồi chuông báo động về cách xây dựng thương hiệu
cho nông sản theo phong trào ". Mới đây, đoàn
chuyên gia của Ngân hàng Thế giới (WB), tiếp đó là
lãnh đạo tỉnh Vĩnh Long đã cùng đến Mỹ Hòa (huyện
Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long) để tìm giải pháp “cứu” trái
bưởi Năm Roi. Bởi tiêu chuẩn Global GAP (sản xuất
nông nghiệp theo tiêu chuẩn quốc tế) được công
nhận hồi tháng 11-2008 cho một số diện tích trồng
bưởi ở Mỹ Hòa đang có nguy cơ bị mất!

Mỹ Hòa là vùng trồng bưởi truyền thống với 1.240
héc ta, chiếm 61% diện tích bưởi của cả huyện Bình
Minh. Cuối năm 2007, Công ty Cash & Carry (Metro)
đã hỗ trợ 26 hộ trồng bưởi Năm Roi ở Mỹ Hòa xây
dựng tiêu chuẩn Global GAP nhằm giúp loại trái cây
nổi tiếng này có giấy “thông hành” đi khắp thế giới. Và
sau khoảng một năm thực hiện, đến tháng 11- 2008,
23,5 héc ta bưởi đầu tiên đã được công nhân đạt tiêu
chuẩn.

Năm 2009, Công ty The Fruit Republic tiếp tục tài trợ
cho 18 hộ xây dựng tiêu chuẩn Global GAP với tổng
diện tích 18 héc ta. Nhưng niềm vui về tiêu chuẩn đạt
được kéo dài chẳng bao lâu

Nông dân nản lòng với Global GAP!

“Trong 26 hộ đạt tiêu chuẩn Global GAP đầu tiên, nay
chỉ còn chừng 7- 8 người hăng hái. Số còn lại nản

lắm rồi!”, ông Nguyễn Văn Chẳng, nông dân ở ấp Mỹ
Thới 1, thừa nhận. Ông nói, với mảnh vườn chỉ 0,5
héc ta của mình, chỉ riêng việc vệ sinh vườn và lập
khu vực riêng để bảo quản phân, thuốc trừ sâu cũng
đã thấy ngán. Việc ghi chép sổ theo dõi như quy định,
ông còn rán giữ chứ những nông dân chữ nghĩa
không bao nhiêu thì chào thua! “Dù sao, nếu áp dụng
đúng quy trình kỹ thuật thì bưởi đạt năng suất tốt, cho
trái ổn định nên tui mới kiên trì làm”, ông nói.

Mảnh vườn bưởi 1,5 héc ta của ông Nguyễn Văn Nhị,
cũng ở ấp Mỹ Hòa, được công nhận đạt tiêu chuẩn
Global GAP đã hơn một năm, nhưng nay thì để cho
cỏ mọc xanh um. Ông nói: “Làm theo tiêu chuẩn
Global GAP thực ra chẳng tốn kém bao nhiêu. Cái
chính là thiếu động lực”. Theo Phòng Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn huyện Bình Minh, hiện chỉ còn
khoảng 30/44 hộ duy trì mô hình sản xuất theo tiêu
chuẩn Global GAP, với tổng diện tích 30 héc ta.

Trồng bưởi là nghề truyền thống ở xã Mỹ Hòa nên
nông dân khó từ bỏ loại cây này. Nhưng vì sao họ lại
ngán ngẩm với kỹ thuật mới, vừa giúp sản phẩm tốt
hơn, vừa có thể xuất khẩu ra thị trường thế giới? “Bỏ
công, bỏ tiền áp dụng tiêu chuẩn, nhưng đầu ra
không có, cũng bán mão (bán một lần cả vườn) cho
thương lái với giá như bưởi bình thường thì ai chẳng
nản”, ông Nhị giải thích.

Theo ông Nhị, thực ra Hợp tác xã Bưởi Năm Roi Mỹ

Hòa cũng bao tiêu những trái bưởi đạt tiêu chuẩn
Global GAP để cung ứng cho một số doanh nghiệp
xuất khẩu tại TPHCM. Chỉ có điều, ông Nhị khẳng
định: “Hợp tác xã mua giá rẻ hơn so với thương lái thì
làm sao bán được”.

Điều này có vẻ như nghịch lý, bởi thực tế giá mua
bưởi của hợp tác xã đề ra luôn cao hơn giá thương
lái bên ngoài. Chẳng hạn, lúc giá mua mão mà
thương lái đề xuất là 4.500 đồng/ki lô gam thì hợp tác
xã mua đến 7.000 đồng/ki lô gam! “Mới đây, tôi cất
công vận chuyển bảy giỏ bưởi đến hợp tác xã, nhưng
họ chỉ lựa mua có ba giỏ. Số còn lại tui bán cho ai?
Tính ra thiệt thòi hơn so với bán mão”, ông Nhị giải
thích.

Ông Chẳng cũng cho biết, có lúc thu hoạch 4-5 tấn
bưởi, nhưng hợp tác xã đánh rớt hạng gần hết, chỉ
mua 0,7-0,8 tấn. Hợp tác xã cũng mua mão, nhưng
nếu thương lái mua 5 triệu đồng/công thì hợp tác xã
chỉ mua với giá hơn 4 triệu đồng. Ông Chẳng cho
rằng, như vậy thì bán cho hợp tác xã đường nào
cũng thiệt. Còn bán cho thương lái thì nông dân
chẳng dại gì mất công làm theo tiêu chuẩn Global
GAP, bởi giá bưởi nào cũng như nhau.

Theo ông Trần Văn Sang, Chủ nhiệm Hợp tác xã
Bưởi Năm Roi Mỹ Hòa, chứng nhận tiêu chuẩn
Global GAP sau một năm là phải xác nhận lại, nhưng
giờ chẳng biết tìm đâu ra hơn 7.700 đô la Mỹ để trả

chi phí cho cơ quan đến kiểm tra, đánh giá, xác nhận.
Do vậy, hợp tác xã đành xin gia hạn thêm sáu tháng
và nay thời hạn đó đã hết. “Chờ khi nào có tiền rồi
tính tiếp”, ông nói.


Giải pháp nào?

Ông Trương Văn Sáu, Phó chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh
Long, nói rằng bưởi Năm Roi đã có tiếng trên thị
trường, nên nếu để mất thương hiệu là một thiệt thòi
lớn. Vì thế, để “cứu” tiêu chuẩn Global GAP cho trái
bưởi Năm Roi, UBND tỉnh sẽ hỗ trợ 50% kinh phí để
tái công nhận tiêu chuẩn.

Cuối tháng 5 vừa qua, đoàn chuyên gia Ngân hàng
Thế giới (WB) cũng đã trực tiếp đến tìm hiểu, xúc tiến
dự án Hỗ trợ nông dân mở rộng diện tích sản xuất
bưởi Năm Roi theo tiêu chuẩn Global Gap với nguồn
kinh phí dự kiến khoảng 750.000 đô la Mỹ. Theo
thông tin ban đầu, mỗi hộ nông dân tham gia dự án
sẽ được hỗ trợ kinh phí 2.000 đô la Mỹ. Hợp tác xã
cũng sẽ được hỗ trợ kinh phí để tiến hành các thủ tục
tái công nhận Global GAP.

Nhưng đó cũng chỉ là giải pháp cấp thời. Bởi để nông
dân hăng hái với tiêu chuẩn Global Gap, điều quan
trọng là phải tạo được đầu ra ổn định và giá mua cao
hơn so với bưởi thường. Khi thấy rõ quyền lợi thì
nông dân thậm chí còn sẵn sàng bỏ tiền để sau này

tự làm thủ tục tái công nhận tiêu chuẩn.

Ông Sáu nhận định, rắc rối về thị trường tiêu thụ
trong thời gian qua có lẽ do cách điều hành của đầu
mối mua bưởi là hợp tác xã. Do đó, cần có sự minh
bạch về tiêu chuẩn bưởi, cách phân loại để nông
dân tự kiểm chứng. Tuy nhiên, theo Phòng Thương
mại và Công nghiệp Việt Nam, chi nhánh Cần Thơ,
hầu như các loại nông sản đạt tiêu chuẩn Global Gap
thời gian qua đều được chỉ định đầu mối mua là các
hợp tác xã. Chỉ có điều, hầu hết còn thiếu thông tin,
kiến thức về xuất khẩu cũng như trình độ chuyên môn
bị giới hạn nên không có khả năng xuất khẩu trực tiếp
mà phải thông qua trung gian nên chuyện bị ép giá là
không tránh khỏi.

Thực tế cho thấy, xây dựng thương hiệu phải gắn liền
với phương án tiêu thụ hợp lý và ổn định mới đảm
bảo tính bền vững. Hồi tháng 1-2010, hàng loạt nông
dân trồng vú sữa Lò Rèn theo tiêu chuẩn Global Gap
cũng đã phải bấm bụng bán cho thương lái với giá
như vú sữa thường, bởi chẳng ai mua xuất khẩu như
đã hứa hẹn! Lần này, chuyện trái bưởi Năm Roi lại
một lần nữa gióng lên hồi chuông báo động về cách
xây dựng thương hiệu cho nông sản theo phong trào!