Dị ứng thực phẩm ở trẻ nhỏ
Dị ứng thực phẩm không phải là chuyện hiếm. Một điều tra tại TP.HCM cho
thấy có tới hơn 20% trẻ em bị mắc chứng mẫn cảm với một số loại thực phẩm
nào đó.
Dị ứng thực phẩm là gì?
Đó là phản ứng tiêu cực với
thực phẩm xảy ra do cơ thể không chấp nhận một loại
thực phẩm nào đó. Dị ứng thức ăn có thể xảy ra với nhiều triệu chứng khác nhau,
như ngứa ngáy, nổi mẩn trên da, mề đay, mắt sung huyết, miệng và môi bị sưng
lên, hoặc nôn ói, đầy bụng và có thể tiêu chảy. Trong một số trường hợp có thể
ảnh hưởng tới đường hô hấp gây
khó thở. Tùy theo cơ địa từng người, dị ứng có
thể xảy ra rất nhanh, trong vòng vài phút sau khi ăn uống thực phẩm, hoặc có thể
xảy ra chậm sau khi ăn uống một thức ăn nào đó một thời gian dài.
Cơ thể từng người có thể phản ứng khác nhau đối với các loại thực phẩm khác
nhau, có người bị dị ứng với loại thực phẩm này nhưng lại không hề dị ứng với
loại thực phẩm khác.
Biểu hiện của dị ứng có thể rất nhiều nhưng có những dấu hiệu nhất định cho
thấy tác nhân gây dị ứng là thức ăn chứ không phải các nhân tố môi trường
khác. Dưới đây là 6 triệu chứng để bạn biết rằng mình có bị dị ứng thức ăn hay
không.
1. Phát ban
Phát ban không phải lúc nào cũng có nguyên nhân từ dị ứng thực phẩm, đôi khi đó
có thể là vì dị ứng môi trường, thuốc hoặc kết hợp nhiều yếu tố. Tuy nhiên, phát
ban là một triệu chứng phổ biến hơn cả khi bị dị ứng thực phẩm.
Các nốt phát ban là những mụn nổi đỏ thường rất ngứa, chúng mọc theo từng
mảng hoặc lan thành vùng rộng trên
cơ thể.
2. Da tấy đỏ hoặc bị sưng
Dị ứng thường làm da bị tấy đỏ hoặc sưng, nhất là khu vực quanh môi hoặc trên
mặt. Các loại hải sản và trứng là những tác nhân dị ứng đôi khi gây ra những triệu
chứng như thế này.
3. Viêm mũi dị ứng
Bệnh sốt mùa hè hay viêm mũi dị ứng thường do đất hoặc phấn hoa gây ra, viêm
mũi cũng là triệu chứng thường thấy khi bị dị ứng với các sản phẩm bơ sữa. Bạn
cũng nên tính tới khả năng dị ứng thức ăn là một nguyên nhân của chứng sung
mãn kinh niên nếu các triệu chứng dị ứng không cải thiện chút nào khi thay đổi
thời tiết hoặc chuyển vị trí cư trú.
4. Chàm bội nhiễm (Eczêma)
Eczema còn gọi là chứng viêm da atopic làm người bệnh rất ngứa và đau đớn, các
nốt phát ban có vảy thường mọc gần mặt, khuỷu tay và đầu gối. Tình trạng có thể
trở nên tồi tệ hơn do mồ hôi, quần áo hoặc thời tiết khô và rất khó chữa. Eczema là
triệu chứng thường gặp khi bị dị ứng với sữa, trứng, cá và bột mỳ.
5. Rối loạn tiêu hoá
Tiêu chảy, nôn mửa và táo bón đôi lúc cũng là biểu hiện của dị ứng thức ăn, nhất
là với những sản phẩm làm từ bơ sữa. Tuy nhiên có thể chúng cũng là những dấu
hiệu của tình trạng cơ thể không chịu được thức ăn. Không chịu được chất lactose
và gluten là hai tình trạng không thích nghi khá phổ biến gây ra những triệu chứng
này.
6. Nổi mề đay cấp tính
Nổi mề đay cấp tính (hay là cơn kích – xúc anaphylaxis) là triệu chứng nghiêm
trọng nhất nhưng thật may, đây cũng là triệu chứng dị ứng hiếm gặp và rõ rệt nhất.
Nổi mề đay cấp tính là phản ứng dị ứng trên toàn cơ thể, gây
khó thở do bị sưng
nề đường thở và huyết áp giảm đột ngột do thành mạch máu bị giãn. Nổi mề đay
cấp tính thường nặng lên rất nhanh khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng, do đó sẽ
dễ dàng tìm ra nguyên nhân dị ứng.
Khi bị nổi mề đay cấp tính cần được cấp cứu ngay. Nếu các triệu chứng tiến triển
không ngừng, bạn cần gọi cấp cứu ngay lập tức và thực hiện tất cả các biện pháp
cấp cứu cần thiết do bác sỹ yêu cầu.
Một số thực phẩm dễ gây dị ứng
Hải sản: Các loại hải sản là tác nhân gây dị ứng nhiều nhất, bao gồm một số loại
cá có hàm lượng thủy ngân cao (cá trích, cá chình, lươn, cá tầm, cá ngừ, cá thu, cá
marlin, cá kiếm…), nghêu sò, tôm, cua…
Thực phẩm chua: Thật ngạc nhiên khi các loại trái cây có vẻ rất hiền lành và rất tốt
cho sức khỏe như dâu tây, cà chua… lại có thể là tác nhân gây dị ứng thực phẩm ở
trẻ, nguyên do là hàm lượng axít cao. Nhiều em
bé ăn những thực phẩm này
thường bị mẩn đỏ quanh miệng. Đây là loại dị ứng nhẹ, bác sĩ khuyên các trẻ dưới
một tuổi không nên ăn đồ chua.
Trứng: Trong lòng trắng trứng gà có một loại protein có thể gây dị ứng cho một số
bé mẫn cảm với loại chất này.
Một số loại rau xanh: Một số loại rau xanh có hàm lượng nitrat cao có thể phản
ứng không tốt với cơ địa của trẻ nhỏ. Do vậy, trẻ nhỏ nên thận trọng khi ăn các
loại rau xanh này: rau bina, củ cải, cà rốt, củ cải xanh.
Ngũ cốc: Trong số ngũ cốc có thể gây dị ứng thì lạc (đậu phộng) đứng đầu bảng,
hậu quả xấu đặc biệt với trẻ bị hen suyễn. Kế đến là đậu nành và lúa mì. Mới đây
các nhà khoa học còn tìm ra trẻ có cơ địa dị ứng còn có thể bị dị ứng bởi khoai tây.
Sữa bò: Dị ứng
sữa bò cũng không hiếm gặp. Đó là tình trạng cơ thể của trẻ mẫn
cảm với thành phần đạm sữa bò, gây ra phản ứng dị ứng. Dị ứng xảy ra có thể rất
đột ngột: ói mửa, thở khò khè, nổi ban đỏ, mặt sưng phù, hay nặng hơn là phản
ứng phản vệ toàn thân. Cũng có trường hợp dị ứng diễn ra khó phát hiện hơn như
trẻ khó chịu, ói mửa, đau bụng, tiêu chảy… nên cha mẹ khó đoán bệnh, vì hay
nhầm với các triệu chứng bệnh lý khác.
Bên cạnh dị ứng sữa thực sự thì có những phản ứng với thực phẩm do “không
dung nạp thức ăn”: cơ thể trẻ không dung nạp đường lactose trong sữa. Trong số
các loại dị ứng, dị ứng sữa bò ở trẻ nhỏ khiến các phụ huynh lo lắng nhất vì đây là
nguồn dinh dưỡng quan trọng cho trẻ.
Cách phòng tránh dị ứng cho trẻ
Cho đến nay, mặc dù đã có rất nhiều công trình nghiên cứu khác nhau về lĩnh vực
dị ứng ở nhiều quốc gia trên thế giới, nhưng các nhà nghiên cứu vẫn chưa hiểu rõ
hoàn toàn nguyên nhân gây ra dị ứng thực phẩm nói chung và dị ứng sữa bò nói
riêng, cũng như tại sao lại có một số trẻ bị dị ứng còn một số trẻ khác lại không.
Nếu trẻ bị dị ứng thực phẩm, cha mẹ cần quan tâm đặc biệt tới chế độ dinh dưỡng
của trẻ, cả ở nhà lẫn ở trường. Trước hết, hãy theo dõi để biết trẻ mẫn cảm với loại
thực phẩm nào. Khi đi mua thực phẩm cho trẻ, hãy đọc kỹ các thành phần của sản
phẩm. Tất cả những người trông nom con bạn (kể cả cô giáo) cần được thông báo
về tình trạng dị ứng này.
Tư vấn bác sĩ để có cách
chăm sóc trẻ và chuẩn bị một số thuốc men cần thiết tại
nhà. Sau một thời gian, có thể tình trạng dị ứng sẽ hết đi, nhất là trong trường hợp
dị ứng sữa và trứng.