bai ca nha tranh bi gio thu pha (hay)

Giáo án thao giảng GVG Cấp huyện. Vi Minh Thu Trờng THCS Xuân Dơng
Tiết 41. Văn bản:
bài ca nhà tranh bị gió thu phá
(Mao ốc vị thu phong sở phá ca )
- Đỗ Phủ-
I. Mục tiêu bài học.
Yêu cầu học sinh
- Cảm nhận đợc tinh thần nhân đạo và lòng vị tha cao cả của nhà thơ Đỗ
Phủ. Bớc đầu thấy đợc vị trí và ý nghĩa của những yếu tố miêu tả và tự sự trong
thơ trữ tình. Bớc đầu thấy đợc đặc điểm của bút pháp Đỗ Phủ qua những dòng
thơ miêu tả và tự sự.
- Rèn kỹ năng đọc và phân tích thơ.
- Giáo dục lòng nhân ái.
II. Phơng tiện : Sgk, sgv, giáo án, giấy tô ky, tranh.
Phơng pháp: Nêu vấn đề, phân tích, động não, thuyết giảng.
III. Tiến trình bài giảng.
1. ổn định lớp. Kiểm tra sĩ số: (1p')
2. Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh.
3. Bài mới:

Hoạt động của thầy- trò T/g Nội dung
- Gv:+ Hớng dẫn : Đọc chậm 3 khổ đầu,
chú ý các chi tiết miêu tả nỗi khổ.
+ Khổ 4 đọc giọng thiết tha thể hiện
khát khao cao cả của nhà thơ.
? Dựa vào phần chú thích và phần chuẩn bị
ở nhà hãy nêu những hiểu biết của em về
tác giả ?
? Bài thơ đợc sáng tác vào khoảng thời
gian nào ?
GV: Năm 759 ông từ quan đa gia đình về

vùng Tây Nam, một thời gian sống ở
Thành Đô, thủ phủ tỉnh Tứ Xuyên. Năm
760 đợc bạn bè và ngời thân giúp đỡ Đỗ
Phủ dựng đợc một căn nhà ở khe Cán Hoa
ở phía tây Thành Đô, vừa dựng đợc căn
nhà mấy tháng thì tháng tám đã bị gió thu
phá nát.
? Bài thơ đợc sáng tác theo thể loại gì ?
GV: Thể thơ này ra đời trớc đời Đờng,
11p'
I. Đọc, tìm hiểu chung.
1. Đọc.
2. Tìm hiểu chung.
a. Tác giả, tác phẩm.
- Tác giả: Đỗ Phủ (712- 770) là nhà
thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đ-
ờng.
- Tác phẩm: Sáng tác tháng 8 năm
760.
b. Thể loại:
- Cổ thể.
Giáo án thao giảng GVG Cấp huyện. Vi Minh Thu Trờng THCS Xuân Dơng
vần, nhịp, câu, chữ đều khá tự do, phóng
khóang.
- Gv: So sánh 3 khổ thơ đầu về số câu, số
chữ với khổ cuối.
? Hãy xác định phơng thức biểu đạt của
bài thơ ?
GV: Cho hs điền vào bảng
- Khổ 1: Tự sự kết hợp với miêu tả.

- Khổ 2: Tự sự kết hợp với biểu cảm.
- Khổ 3: Miêu tả kết hợp với biểu cảm.
- Khổ 4: Biểu cảm trực tiếp.
? Bài thơ có thể chia làm mấy phần ?
- GV: Bài thơ có thể chia theo 2 cách
C
1
: 4 phần
C
2
: 2 phần
-> Cách chia thứ 2 có phần bao quát và
lôgíc để biểu đạt t tởng của nhà thơ cũng
có phần chặt chẽ, hợp lí hơn. Bởi vì sức
nặng của bài thơ là ở 5 câu cuối, 18 dòng
đầu chỉ có ý nghĩa tạo ra một cái nền để
nhà thơ bộc lộ t tởng ở đoạn cuối.
- Hs theo dõi khổ thơ1
? Trong khổ thơ này tác giả kể hay tả ?
? Khổ thơ 1 nhà thơ gặp phải nỗi khổ gì ?
? Qua đó em hình dung căn nhà của Đỗ
Phủ sau trận gió mạnh ntn ?
-> Tiêu điều , tan tác
? Tìm những từ ngữ miêu tả cơn gió mạnh
đã làm tan nát gian nhà ?
-> thét, cuộn, bay, tót, quay lộn.
GV: Bình thờng hiện tợng ma bão thờng
đến vào mùa hè-> gây thiệt hại lớn về ngời
và của
-Theo dõi câu 1 "tháng tám" mùa thu- "gió

thét già" , ta có thể hình dung trận gió thu
thổi rất mạnh trong phút chốc cuốn bay
tung toé những mảnh tranh của ngôi nhà
13p'
c. Phơng thức biểu đạt.
ptbđ.
khổ
thơ
M
tả
T.
sự
bc
t.tiế
p
mt
,ts
mt,
bc
ts,
bc
khổ1 x
khổ2 x
khổ3 x
khổ4 x
d. Bố cục.
Phần 1: 18 câu đầu. Nỗi khổ của nhà
thơ.
Phần 2: 5 câu cuối. Ước vọng của nhà
thơ.

e. Từ khó.
II. Phân tích.
1. Nỗi thống khổ của ng ời nghèo
trong hoạn nạn. (khổ 1,2,3).
a. Cảnh nhà bị gió thu phá (khổ 1).
- Kết hợp kể và tả.
- Gió thu cuốn mất những lớp tranh
của căn nhà.
- Tiêu điều , tan tác
Giáo án thao giảng GVG Cấp huyện. Vi Minh Thu Trờng THCS Xuân Dơng
? Chứng kiến cảnh đó thái độ của nhà thơ
ntn ?
GV: Khổ thơ đầu nh một ghi chép ngắn về
trận thu phong. Đó là một trận bão tố,
hoặc là một cơn lốc vào tháng tám" gió
thét già". Ba lớp tranh ngôi nhà bị cuộn
mất, bay khắp mọi nơi. Chữ "tranh" (mao)
đợc nhắc lại 2,3 lần, lối viết liệt kê đã tái
hiện lại trận cuồng phong lần lợt bóc đi
từng tấm tranh. nhà thơ ngơ ngác nhìn bất
lực. Cả 5 câu thơ đều gieo vần bằng (theo
nguyên tác: " hào- mao- giao- sao- ao") .
Đó là những vần có âm vang diễn tả âm
điệu thơ nh tiếng khóc, tiếng thở than, ng-
ời dịch thơ đã thể hiện đúng dụng ý đó của
tác giả.
- Hs theo dõi khổ 2
? Tác giả đã kết hợp những phơng thức
biểu đạt nào để thể hiện điều đó ?
? Khổ thơ 2 tác giả kể về nói khổ gì ?

? Tìm những từ ngữ cụ thể diễn tả điều
đó ?
-> trớc mặt, xô, cớp, giật, cắp, đi tuốt
? Trong ma gió, trẻ con tranh nhau cớp
giật từng mảnh tranh ngay trớc mặt chủ
nhân là một ông già, ta có nên trách lũ trẻ
không ? vì sao ?
GV: liên hệ thực tế: cơn bão đổ vào VN
? Đứng trớc cảnh đó em có xử sự nh vậy
không ?
GV: Cuộc sống cùng cực, đói nghèo, thất
học, loạn li lan tràn khắp đất nớc đã làm
thay đổi tính cách của trẻ thơ.
? Trớc việc làm đó của lũ trẻ nhà thơ có
tâm trạng ntn ? tìm câu thơ thể hiện điều
đó ?
" Môi khô miệng cháy gào chẳng đợc;
Quay về chống gậy lòng ấm ức ".
? Thấy đợc nỗi đau gì của nhà thơ ?
- Hs theo dõi khổ thơ 3
- Buồn -> lo -> tiếc -> bất lực.
b. Cảnh cớp giật khi nhà bị gió thu
phá (khổ2 ).
- Kết hợp kể và biểu cảm
- Lũ trẻ hàng xóm kéo đến cớp tranh.
- Loạn lạc, cuộc sống cùng cực, đạo lí
suy đồi với lũ trẻ.
- Nỗi đau nhân tình thế thái.
c. Cảnh đêm trong nhà đã bị phá tốc
mái (khổ 3).

Giáo án thao giảng GVG Cấp huyện. Vi Minh Thu Trờng THCS Xuân Dơng
? Trong khổ thơ này tác giả sử dụng phơng
thức biểu đạt nào ?
? Khổ thơ thứ 3 diễn tả nỗi khổ gì ?
GV: 2 khổ thơ trên, gió nổi lên từ chiều,
nhà tranh bị tốc mái thì đến đêm, ma thu
dầm dề, dai dẳng kéo dài suốt đêm, kéo
theo cái lạnh càng thêm lạnh.
? Tìm từ ngữ diễn tả điều đó ?
-> mịt mịt, đen đặc, tối mực, lạnh tựa sắt,
lót nát, nhà dột, dày hạt ma, ma chẳng dứt
? " Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê " cho thấy
ngoài nỗi khổ vì nghèo khó ra tác giả còn
gặp nỗi lo gì ?
? Đây có phải là nỗi khổ của riêng gia
đình nhà thơ hay không ?
-> Đây là nỗi khổ chung của nhân dân lao
động, của các nhà nho, trí thức Trung
Quốc thời trung Đờng vì chiến tranh loạn
lạc liên miên. Bài thơ là một trong những
chứng tích lịch sử bằng thơ ghi lại điều đó
một cách chân thực. Đỗ Phủ đồng cảm sâu
xa với những nỗi khổ của nhân dân vì
chính ông cũng đã nhiều lần, có thể nói
gần nh suốt đời nếm trải những khổ cực
đó.
- Hs theo dõi khổ cuối
? Khổ cuối tác giả sử dụng phơng thức
biểu đạt nào?
? Tác giả đã có những ớc mơ gì ?

? Em có nhận xét gì về ớc mơ đó ?
Bài tập:Theo em vì sao ớc mơ của tác giả
cao đẹp nh vậy lại bật lên lời than "than ôi
! "
a. Vì Đỗ Phủ không tin ớc vọng ấy có thể
thành hiện thực trong xã hội bế tắc, bất
công.
b. Đó là ớc vọng cao cả nhng chua xót.
c. Phê phán thực trạng xã hội phong kiến
bất công.
d Cả 3 đáp án trên.
7p'
- Kết hợp giữa kể, tả , biểu cảm , câu
hỏi tu từ.
- Nỗi khổ vì nghèo khó
- Nỗi lo lắng vì loại lạc
2. Ước vọng của tác giả (khổ 4)
- Biểu cảm trực tiếp
- Ước một ngôi nhà "rộng muôn ngàn
gian" vô cùng vững chắc, cho những
ngời nghèo trong thiên hạ.
- Tác giả đặt nỗi khổ của nhân dân
lên trên nỗi khổ của mình
Giáo án thao giảng GVG Cấp huyện. Vi Minh Thu Trờng THCS Xuân Dơng
- Hs theo dõi 2 câu cuối
GV: Lòng vị tha đã đạt đến sự xả thân vì
nghĩa. Từ nỗi khổ của bản thân, Đỗ Phủ
liên hệ đến nỗi khổ của ngời nghèo hơn
mình và hơn thế còn đặt nỗi khổ của họ
lên trên nỗi khổ của mình.

Với cụm từ "Riêng lều ta nát" , nhà thơ
không chỉ thể hiện tinh thần xả thân mà
còn quay lại chủ đề của bài thơ (nói
chuyện nhà cửa) làm bố cục tác phẩm trở
nên hết sức hoàn chỉnh, chặt chẽ.
? Qua đó ta thấy tác giả là ngời ntn ?
? Nếu đặt cơng vị em trong hoàn cảnh đó,
em có mơ ớc gì cho gia đình và cho những
ngời xung quanh ?
Hs
? Tác giả đã sử dụng những nghệ thuật gì
khi xây dựng bài thơ ?
? Toàn bộ bài thơ toát lên nội dung gì ?
? Theo em khát vọng cao cả ấy đến nay có
còn ý nghĩa không ? vì sao ?
- GV: Vẫn còn, vì thế giới vẫn có những
ngời phải sống trong nghèo khó
- Hs đọc ghi nhớ.
- Hs đọc bài thơ
5p'
2p'
- Là ngời có tấm lòng nhân ái và giàu
lòng vị tha cao cả-> tinh thần nhân
đạo trong bài thơ.
III. Tổng kết- ghi nhớ.
1. Nghệ thuật.
- Dùng biên pháp tu từ so sánh và
câu hỏi tu từ cùng nhiều từ ngữ miêu
tả .
- Kết hợp nhiều phơng thức biểu đạt.

2. Nội dung.
- Là bức tranh hiện thực về nỗi thống
khổ của nhà thơ và nhân dân Trung
Quốc thời trung Đờng.
- Thể hiện tinh thần nhân đạo, tấm
lòng vị tha và khát vọng cao cả của
nhà thơ.
3. Ghi nhớ: SGK (Tr 134)
IV. Luyện tập.
Đọc diễn cảm bài thơ
4. Củng cố: (3p')
Bài tập 1.
Câu 1. Bài thơ trên đợc viết theo phơng thức biểu đạt nào ?
A. Miêu tả
B. Biểu cảm
C. Tự sự
D. Kết hợp cả 3 phơng thức trên
Giáo án thao giảng GVG Cấp huyện. Vi Minh Thu Trờng THCS Xuân Dơng
Câu 2. Câu thơ nào thể hiện rõ nhất chủ nghĩa nhân đạo cao cả của nhà
thơ ?
A. Ước đợc nhà rộng muôn ngàn gian.
B. Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan
C. Gió ma chẳng núng, vững vàng nh thạch bàn
D. Riêng lều ta nát chịu chết rét cũng đợc.
Bài tập 2. (Nếu còn thời gian)
Chọn từ thích hợp điền vào ô trống trong đoạn văn sau: đau khổ, tái hiện, nhân
đạo, vị tha, loạn li.
" Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" , của Đỗ Phủ đã bức tranh sinh động
về cảnh ngộ của bản thân nhà thơ trong cảnh Nhng điều
đáng quý nhất là vợt lên trên cảnh ngộ cá nhân, bài thơ đã bộc lộ tinh thần

và lòng cao cả."

5. Dặn dò: (1p')
- Học bài.
- Thực hiện phần luyện tập trong sgk
- Chuẩn bị tiết 42: Từ đồng âm.